Morgunblaðið - 16.02.1961, Blaðsíða 15

Fímmtudagur 16. feb'r. 1961
MORGUNBLAÐIÐ
15

.

Ókeypis barnafræðsla og jöfn aðltaða til menntunar.
ALLSHERJARÞING SAM-
einuðu þjóðanna samþykkti
einróma og birti þann 20. nóv.
1959 yfirlýsingu um rétt barns
ins, þar sem skýrt er frá rétt-
indum þeim og frjálsræði, er
samtök þjóðanna telja, að
hvert barn eigi undantekn-
ingalaust að njóta.
Ýmis þeirra réttinda og
frjálsræðis, sem hér er lýst,
voru þegar nefnd í mannrétt-
indayfirlýsingu þeirri, er Alls-
herjarþingið samþykkti 1948.
Þrátt fyrir þetta var áltið, að
sérstakar þarfir barnsins rétt-
lættu sérstaka yfirlýsingu.
Mannréttindaskrá barnsins
stefnir eins og almenna Mann-
réttindaskráin að vissu marki,
Vppeldi í skjóli mannkærleika og umburðarlyndis.
Allsherjarþingið þessa Mann-
réttindaskrá barnsins, svo að
það megi eiga hamingjuríka
æsku og njóta sjálfs síns vegna
og vegna þjóðfélagsins þeirra
réttinda og þess frelsis, sem
hér er lýst og skorar á for-
eldra, á menn og konur, sem
einstaklinga og á félagasam-
tök, yfirvöld og stjórnarvöld
að viðurkenna þennan rétt og
stuðla að framkvæmd hans
með lögum og á annan hátt í
samræmi við greinar þær, sem
hér fara á eftir.
1. Barnið á að njóta alls
þess réttar, sem nefndur er í
þessari yfirlýsingu. Sérhvert
barn, án nokkurra undantekn-
inga á kröfu til þessa réttar
og skal þar engan greinarmun
gera vegna kynþáttar, litar-
háttar, kynferðis, tungu, trú-
ar, stjórnmálaskoðana eða ann
arra skoðana, þjöðernis upp-
runa, eigna, ætternis eða ann-
arra aðstæðna barnsins eða
fjölskyldu þess.
2. Barni skal veita sérstaka
vernd og á það að fá mögu-
leika og aðstæður að lögum og
sem á að veitast endurgjalds-
laust og vera skylda a.m.k. á
frumstigi. Menntunin á að
þroska almenna menningu
barnsins og gefa því mögu-
leika á að þroska hæfileika
sína, | einstaklingsdómgreind,
Mannréttindaskrá barnsins
sem allir ættu að leitast við að
ná. Foreldrar, einstaklingar,
félagasamtök, yfirvöld og rík-
isstjórnir, allir eru hvattir til
að veita réttinum og frelsinu
brautargengi.
Sameinuðu þjóðirnar og
stofnanir þeirra munu á þessu
ári helga mannréttindadaginn
10. des. eins árs afmæli yfir-
lýsingarinnar um réttindi
barnsins.
Hjólastóll gefinn
Sjúkrahúsi
Keflavíkur
SL. laugardag var sjúkrahúsinu
í Keflavík afhentur vandaður
hjólastóll, en slíkur stóll var
eitt af þeim tækjum sem sjúkra-
húsið vantaði.
Gefendur stólsins eru Lyons-
klúbbur Njarðvíkur. Við afhend
ingu stólsins var forseti Lyons-
klúbbsins, Björn Dúason, og
líknarnefnd, sem starfar á veg-
uib klúbbsins, mætt þar ásamt
sjúkrahúslækni, yfirhjúkrunar-
konu, ráðsmanni og nokkrum
fréttamönnum.
Þeir Lyons-félagar létu þess
igetið að tilgangur þeirra með
þessari gjöf væri þríþættur,
fyrst og fremst að verða sjúkra-
húsinu að liði með því að leysa
einn lítinn vanda, einnig að
eýna þakklæti ýmissa félaga
þeirra, sem notið hafa lækn-
inga og dvalar í sjúkrahúsinu,
og síðast en ekki sízt að benda
öðrum félögum og einstakling-
um á Suðurnesjum á nauðsyn
þess að hlú að og efla sjúkra-
húsið á allan hugsanlegan hátt.
Jón Kr. Jóhannsson, sjúkra-
húslæknir, veitti gjöfinni mót-
töku og þakkaði fyrir hönd
sjúkrahússins.
Á eftir var rabbað saman yfir
kaffibolla og bar þar margt
merkilegt á góma.
Heiðursfélagi
FÍSN
FlSN, Félag ísl. stúdenta í Nor-
egi, hélt aðalfund sinn laugar-
daginn 4. þ.m. Formaður var kos
inn stud. real. Markús Einars-
son. A þessum sama fundi var
magister Jón Eiríksson einróma
kjörinn heiðursfélagi stúdenta-
félagsins.
Heiðursfélaginn þakkaði með
snjallri ræðu. Gerði hann grein
fyrir lífsviðhorfum sínum með
sérstöku tilliti til öryggisleysis
þess, er nú ríkir í alþjóðamálum.
Jón stundar nú framhaldsnám í
uppeldisfræði (pedagogikk).
Hér fer á eftir óstytt yfir-
lýsing Sameinuðu þjóðanna er
samþykkt var 20. nóvember
1959.
Göfgi og gildi mannsins
Þar sem, Sameinuðu þjóðirn-
ar hafa í stofnskránni ítrekað
trú sína á grundvallaratriði
mannréttinda og göfgi og gildi
mannsins og hafa ákveðið að
beita sér fyrir þjóðfélagsleg-
um framförum og betri lífsaf-
komu með auknu frelsi.
Þar sem Sameinuðu þjóðirn-
ar hafa í Mannréttindaskránni
lýst því yfir, að sérhver mað-
ur eigi kröfu á réttindum þeim
og frjálsræði, sem þar er nefnt
án nokkurrar undantekningar
svo sem kynþáttar, litarháttar,
kynferðis, tungu, trúar, stjórn
málaskoðana eða annarra skoð
ana þjóðernis eða uppruna,
eigna, ætternis eða annarra
aðstæðna.
Þar sem barn vegna líkam-
legs og andlegs vanþroska þarf
sérstaka vernd og umönnun
þar á meðal hæfilega lagalega
vernd bæði fyrir og eftir fæð
ingu.
Þar sem þörf slíkra sér-
ítakra varúðarráðstafana hefir
verið lýst í Genfar-yfirlýsing-
I unni um rétt barnsins árið
1924, og einnig í Mannrétt-
indayfirlýsingunni ásamt á-
lyktunum sérstakra stofnana
og alþjóðasamtaka, er fjalla
um velferð barna.
Þar sem mannkynið skuld-
ar barninu það bezta, sem það
hefir upp á að bjóða, birtir
á annan hátt, svo að það geti
þrozkazt líkamlega, andlega,
siðferðislega, sálarlega og þjóð
félagslega á heilbrigðan og
eðlilegan hátt í frjálsræði og
virðuleik. Þegar lög eru sett
í þessum tilgangi skulu hags-
munir barnsins sitja í fyrir-
rúmi.
3. Barn skal eiga rétt á nafni
og þjóðerni frá fæðingu.
4. Barn skal njóta gæða þjóð-
félagslegs öryggis. Það á að
eiga rétt á að vaxa og þrosk-
ast í heilbrigði, og þess vegna
á að veita barninu og móður
þess sérstaka umönnun og
vernd fyrir og eftir fæðingu.
næringu, húsnæði, hvíld og
heilbrigðisþjónustu.
5. Barn, sem er líkamlega,
andlega eða þjóðfélagslega
vanheilt, á að fá sérstaka með
ferð, menntun og umönnun,
svo sem ásigkomulag þess kref
ur.
6. Barnið þarfnast ástúðar og
skilnings til þess að ná fullum
persónuþroska og jafnvægi.
Það á, ef mögulegt er, að vaxa
upp í umönnun og ábyrgð for-
eldra sinna, og undir öllum
kringumstæðum í andrúms-
lofti ástúðar, siðferðislegs og
fjárhagslegs öryggis, barn á
ekki að taka frá móður nema
við sérstakar aðstæður. Þjóð-
félaginu og stjórnarvöldum
ber skylda til að sýna sérstaka
umönnun börnum þeim, sem
ekki eiga fjölskyldu eða skort
ir fjármuni sér til framfæris.
Ríkisgreiðslur og annar stuðn-
ingur við börn í fjölmennum
fjölskyldum er æskilegur.
7. Barn á rétt á menntun,
Verird gegn fátækt og skorti.
siðferðisvitund og þjóðfélags
kennd til að verða nýtir þjóð
félagsþegnar.
Hagsmunir barnsins eiga að
vera aðal leiðarljós þeirra, er
ábyrgð bera á menntun þess
og forsjá, og hvílir þessi á-
byrgð fyrst og fremst á for-
eldrunum.
Barn á að hafa fyllstu mögu
leika á leik og hvíld, sem
beina ætti á sömu brautir og
menntuninni, þjóðfélagi og
stjórnendum ber að stuðla að
þessu.
8. Barn á undir öllum kring-
umstæðum að vera meðal
þeirra fyrstu, sem fá vernd og
hjálp.
9. Vernda ber barn gegn van
hirðu, harðneskju og hagnýt-
ingu í ábataskyni í hvaða
mynd sem er.
Barn má ekki setja til vinnu
fyrr en vissum aldri hefir ver-
ið náð, það skal undir engum
kringumstæðum leyfa barni
neina þá vinnu eða starf, sem
skaðað gæti heilsu þess eða
menntun, eða haft truflandi á
hrif á líkamlegan, andlegan
eða siðferðislegan þroska þess.
10. Vernda ber barn gegn mis
rétti, þjóðernislegu, trúarlegu
eða á hvaða sviði sem er.
Ala ber barn upp í anda
skilnings og umburðarlyndis,
vináttu milli þjóða, friði og
allsherjar bræðralagi, þar sem
fyUilega kemur í ljós, að kraft
ar og hæfileikar barnsins eiga
að helgast þjónustu við sam-
bræður þess.
Jafnretti an tillits til horundshtar.
I