Morgunblaðið - 19.02.1961, Blaðsíða 3

Sunnudagur 19. febr. 1961
MORGUNBLAÐIÐ
3
é
Sr. Jón Auðuns, dómprófastur:
Eilíf refsing?
Mynd þessi er tekin eftir kvikmyndun eins atriðis í The Misfits.
íðustu atburðir hafa
gengið of nærri henni
HVERT er markmið Guðs meS |
refsingunni? Ekki það. að hegna
fyrir drýgð afbrot, heldur það, að
hverri orsök lætur hann fylgja
afleiðingu, sem á að ala oss upp.
Ævarandi refsing hefir ekkert
uppeldisgildi. Þjáning, sem ekki
er hægt að læra af, engan ávinn-
ing er hægt að hljóta af, er mark-
miðslaus. Góðum manni væri ekki
samboðið, hvað þá Guði sjálfum,
að leggja slíka refsingu á nokk-
urn mann.
Myndi nokkur jarðneskur faðir
leggja ævilanga refsingu á barnið
sitt, hvað sem það kynni að hafa
af sér brotið? Getum vér þá trú-
að þeim miklu grimmdarfyllra
verknaði á föðurinn himneska a^
hann leggi eilífa refsingu á nokk-
urt barna sinna fyrir afbrot, sem
það fremur í jarðlífinu? Hugsum
um, hve geigvænlegt orðið „eilíf-
ur“ er í þessu sambandi! Megum
vér ætla Guði þann grimmdar-
verknað, sem vér myndum dæma
mann í geðveikradeild fangahúss
fyrir að vinna?
Um skeið hefir hér á landi ver-
ið hljótt um endalausa hegningu
fordæmdra í eilífu eldsvíti, en nú
hefir hún aftur verið rædd af
mörgum í sambandi við sjónleik
NORMA Jean Mortensen er
-aðeins 34 ára að aldri, en
henni er engu að síður mæta-
vel kunnugt um hvernig við-
brögð manna hafa yfirleitt
verið við geðveiklu. Móðir
henr.ar fór hvað eftir annað
á geðveikrahæli og viðbrögð
íólks við því urðu slík, að
Norma Jean skammaðist sín
mjög.
Nú á tímum vinna sálfræð-
ingar að því að telja fólk á að
varpa fyrir borð orðum eins
og geðveiki — vitfirring — og
brjáísemi en taia í þess stað
um geðveilu eða hugsýki og
líta slíkt sömu augum sem
menn líta á hjartasjúkdóma.
En langt er frá því, að allir
vilji viðurkenna það sjónar-
m:ð.
í síðastliðinni viku varð
þessi sama Norma Jean Mort-
e rser. gripin geðveilu. Koaan,
sem kunnari er undir nafninu
Marilyn Monroe, var flutt á
sjúkradeild Payne Whitneys á
Manhattan. Sjúkradeild þessi,
sem er víðkunn, er deild í The
New York Hospital Cornell
Medieal Center.
Eftir fjögurra daga dvöl var
Marilyn flutt yfir til Colum-
bia Medical Center — þá talin
nokkru betri — en þar skyldi
hún hvílast um skeið og njóta
sálfræðilegrar aðhlynningar.
Þótt sálfræðingar og læknar
hafi verið trúir þagnarskyld-
um sínum varðandi krank-
leika Marilyn hefur það ekki
verið neitt leyndarmál, að
hún hefur verið undir hand-
leiðslu sálfræðinga um langt
skeið.
Því verður auðvelt að skilja
að síðustu atburðir í lífi henn-
ar hafi gengið henni of nærri,
þar sem sálfræðingar unnu að
greiningu persónuleika henn-
ar og endurreisn hans, ef svo
•mætti að orði komast.
Bernska Marilyn var slík
að Freud hefði getað unnið
helminginn af kenningum sín
um úr sögu hennar einnar.
Hjónaband hennar, sem stofn-
að var til meðan hún var enn
á gelgjuskeiði fór út um þúf-
ur svo og hjónaband hennar
og Joe Di Maggio. Þegar húri
var gift Arthur Miller reyndi
hún án árangurs að eignast
barn. Einu sinni varð að taka
frá henni fóstur til þess að
bjarga lífi hennar og að
minnsta kosti einu sinni eftir
það missti hún fóstur. Eftir
það valt á ýmsu. Eftir töku
siðustu kvikmyndarinnar, sem
hún lék í, lézt vinur hennar
og mótleikari, Clark Gable,
snögglega og í síðastliðnum
mánuði var endir bundinn á
hjónaband hennar og Arthurs
Miller.
Frægð Marilyn hefur auk-
izt ár frá ári — en í stað þess
að veita henni hamingju —
færði frægðin henni einungis
erfiðleika. í fyrri kvikmynd-
um hafði hún getið sér gott orð
sem gamanleikari — en hún
hóf leik sinn í The Misfits til
þess að sýna sjálfri sér og
öðrum, að hún hefði hæfileika
sem dramatísk leikkona. En
hlutverkið, sem eiginmaður
hennar hafði skrifað sérstak-
lega fyrir hana vísaði með
sársaukafullum hætti til henn
ar eigin sálarstríðs.
* * *
Vera kann, að endurnýjuð
kynni Marilyn við Joe Di
Maggio undanfarnar vikur
hafi róað stríð hennar að ein-
hverju leyti (Sjálf segist hún
hafa glaðzt yfir því að finna,
að hann væri henni enn sam-
ur vinur).
Hvað sem öðru líður er
Payne Whitney ekki vanur að
faka að sér sjúklinga, sem
hann telur enga von að lækna.
Og með því að sækja til geð-
læknis og sálfræðinga hefur
Marilyn verið þeim til aðstoð-
ar við tilraunir þeirra til að
breyta áliti almennings á
ýmsum stigum geðveilu og
meðferð þeirra.
Aldrei meiri ræktunar*
framkvæmdir
Rætt við Aðalbjörn Benediktsson
bunaðarráðunaut í Húnavatnssýslu
FYRIR nokkrum dögum leit
Aðalbjörn Benediktsson á
Aðalbóli í Miðfirði inn á rit-
stjórnarskrifstofurnar. Notuð
um við þá tækifærið til að
spyrja hann frétta úr Húna-
vatnssýslu, en hann er bún-
aðarráðunautur fyrir Vest-
ur-Húnavatnssýslu og jafn-
framt framkvæmdastj. rækt-
unarsambandsins.
— Hvað geturðu sagt okkur af
framkvæmdum í Húnavatns-
sýslu á sl. ári?
— Framkvæmdir hafa verið
miklar. Ræktunarsambandið á nú
fjórar jarðýtur, fékk eina nýja
sl. sumar, og hefur mikið verið
unnið að ræktunarframkvæmd-
um. Þá keypti ræktunarsamband-
ið einnig stáhnót til að byggja
votheysgeymslur og voru 11 turn
ar byggðir í sumar. Turnar þess-
ir eru flestir grafnir nokkuð nið-
ur og síðan ýtt að þeim, þannig
að ekki þarf blásara til að koma
heyinu upp. Eru turnarnir þá yfir
leitt ekki hafðir nema nálægt 7
metrar á hæð. Ræktunarsamband
ið hefur einnig veggmót til að
byggj a útihús og hefur verið
byggt yfir nálægt 2000 f jár, ásamt
hlöðum. Þar af voru byggð fjár-
hús fyrir um 1100 fjár á vegum
ræktunarsambandsins sjálfs.
■— Tíminn er stundum að fræða
okkur á því, að ræktun hafi
minnkað á síðasta ári\ Hvað seg-
irðu okkur um bað úr þinni
sýslu?
— í fyrra voru grafnir 240 þús
und rúmmetrar eða rúmlega 60
km langir skurðir. Og um nýrækt
ina er það að segja, að um 220
hektarar voru ræktaðir og hefur
aldrei áður verið svo mikil rækt-
un í sýslunni.
— Er áframhaldandi hugur í
mönnum með ræktunarfram-
kvæmdir?
— Já, það má segja að allt út-
lit sé fyrir, að ekki muni draga
úr þeim. Mjólkurframleiðsla
eykst nú allört í sýslunni og fer
mjólkin í hið nýja mjólkurbú á
Hvammstanga en það var tekið í
notkun í júnímánuði í fyrra.
— Hafa nokkur býli farið í
eyði á undanförnum árum í sýsl-
unni?
— Jú, þau eru nokkur, en ný-
býli hafa bætzt við, svo að óhætt
er að fullyrða að um fækkun hef-
ur ekki verið að ræða. Húsbygg-
ingar eru dýrar, eins og menn
vita og má segja að einna helzt
skorti á að hægt sé að byggja
nægilegt af fjósum, en þau voru
eðlilega lítil og ófullkomih áður
en mjólkursala hófst til hins nýja
mjólkurbús. Eru því mikil verk-
efni framundan á þessu sviði.
— Hvað viltu segja okkur um
framtíðarverkefni landbúnaðar-
ins almennt?
— Ég tel að landbúnaðurinn
eigi mikla framtíð. Þarf að vinna
að því að lækka framleiðslukostn
aðinn með ódýrari heyfeng, þ. e.
a. s. með meiri véltækni og stærri
túnum, í einu orði sagt, að stækka
búin. Ég tel einnig að búrekstur
eigi ekki að vera of einhliða,
heldur eigi menn að fást við
fleiri en eina búgrein. Þannig
nýtist vinnuaflið betur. Þess
vegna tel ég mikin ávinning að
því að mjólkurframleiðsla eykst
nú í Húnavatnssýslu. Þá er þess
einnig að gæta, að beitin nýtist
yfirleitt ekki til fulls nema bú sé
blandað.
— Hvað segir þú um beitina?
Fer sauðfjárbeit versnandi?
— Ég tel að hún versni heldur,
en fallþungi sauðfjár ér.þó svip-
aður. En þar hjálpar til betri fóðr-
un og hirðing en áður.
— Bændur eru sem sagt ekki
svartsýnir fyrir norðan?
— Nei, það held ég sé óhætt að
segja að þeir séu ekki. Þar er
yfirleitt framfarahugur í mönn-
um.
inn, Þjóna Drottins, sem Þjóðleik
húsið er að sýna. Betur væri að
gegn þeirri kenningu þyrfti ekki
lengur að berjast. Norski höf. lít-
ur svo á, að þeirrar baráttu sé
þörf í heimalandi hans. Og á liðnu
ári hóf einn af lærdómsmönnum
norsku þjóðarinnar, dr. med. G.
Langfeldt, prófessor í geðsjúk-
dómafræði við Oslóarháskóla*
harða árás á norsku kirkjuna og
virðist ekki líta á lærdóminn um
eilíft eldsvíti sem dauðan lærdóm
þar í landi.
En hvað um það, þótt hljótt sé
um þennan gamla, ljóta lærdóm í
kirkju vorri, er hann svo víða vak
andi enn, að full þörf er þess, að
gera upp við hann reikningana.
_________ i
Það sem liggur til grundvalí-
ar lærdóminum um eilífar, enda
lausar kvalir fordæmdra, er sú
fráleita hugmynd, að endanleg
örlög mannssálarinnar séu inn-
sigluð á andlátsstundinni, eftir
hana verði engu breytt, um
ekkert þokað. Heilbrigð skyn-
semi hafnar þessari hugmynd að
sjálfsögðu og hvað segja guð-
spjöllin?
Ríki maðurinn í dæmisögu
Jesú vaknaði í kvölum, en þar
tók sjálfselskusynd hans að
réna. Honum var fyrirmunað að
hverfa aftur til jarðarinnar til
að bæta fyrir brot sín þar. En
þjáningin kenndi honum að
fara að hugsa um bræður sína
á jörðunni. Og þá fór hann að
reyna að afstýra því, að þeir
kæmu í kvalastaðinn líka.
Guð var ekki að hegna. En
afleiðing syndalífs og sjálfselsku
þessa manns var þjáning, sem
kenndi honum dýrmætan lær-
dóm. Og það e» þetta, sem allri
þjáningu er ætlað að gera, hvort
sem hún hittir manninn í jarð-
neskum eða ekki — jarðneskum
heimi.
Sumir þeir, sem hrýs hugur
við hugmyndinni um endalausa
hegningu, eilíft kvalavíti, taka
feginshendi þeirri hugmynd, að
svo langt geti mannssálin geng-
ið á vegi forherðingar og synd-
ar, þessa heims eða annars, að
hún slokkni út, eyðist, hætti að
vera til. Þetta segja þeir, að sé
„hinn annar dauði“, sem Opin-
berunarbókin minnist á.
Eirinig þessi leið endar í veg-
leysu.
Sé maðurinn „skapaður í
Guðs mynd“, er þá hugsanlegt
að hann geti endalaust haldið
áfram að fjarlægjast Guð, enda-
laust haldið áfram að hafna kær
leika hans, endalaust haldið
áfram að forherðast gegn hon-
um, unz Guð verður að lokum
að gefast upp við hann, láta
undan síga og láta manninn
slokkna út?
Getur Guð beðið slíkan ósig-
ur? Nýja testamentið segir, að
Guð vilji að allir menn verði
hólpnir. Vegna þess að Guð hef-
ir, innan vissra takmarkana, gef
ið oss frjálsan vilja, getum vér
tafið fyrir því, að vilji hans
verði. En getur vilji vor unnið
endanlega* sigur yfir vilja
Guðs? Hvernig getur Guð þá í
aldanna lok orðið „allt í öllu“,
eins og Nýjatestamentið segir
skýlaust að verðif
Týndi sonurinn villtist. Hann
villtist svo langt, að úrþvætti
varð hann og lá í svaðinu með
svínum. En hann var sonur
föður síns og gat aldrei hætt að
vera það, og þessvegna fann
hann að lokum leiðina frá
dýpstu niðurlægingunni og
heim. Hvorki slokknaði hann út
né lá í svaðinu í kvöl sinni um
eilífð.
Saga hans er fegursta sagan,
sem nokkuru sinni hefir verið
sögð um synd og sekt, um end-
anleg örlög og markmið mann-
legrar sálar.