Morgunblaðið - 19.02.1961, Qupperneq 13

Sunnudagur 19. febr. 1961
MORGVISBIAÐIÐ
13
Ofbeldi leiðir
til manndrápa
Andlát Þorsteins
sýslumanns
Við útför Ólafs Lárussonar
fyrri föstudag var það auðsætt,
að mági hans, Þorsteini Þorsteins
Byni, var brugðið. Hann mun þá
jþegar hafa verið lasinn og á-
Igerðist veikin skjólega svo, að fá
um sólarhringum síðar var hann
látinn. Þorsteinn var ættrækinn
maður og mundi sízt hafa kunn-
að því illa, þótt hann hefði séð
jþað fyrir, að sín síðasta ganga
yrði til þess að votta sínum mik-
ilsvirta mági vináttu. Ættrækni
Þorsteins sýslumanns hvíldi á
ináinni þekkingu á sögu síðari
alda. Um hana var hann óvenju-
lega vel að sér, svo sem fram
íkemur í ritum hans um menn og
Ibúskaparhætti þeirra tíma. Bóka
vinur var Þorsteinn svo mikill,
að lengi hefur verið og mun
verða til vitnað, enda átti hann
eitt dýrmætasta bókasafn í ein-
staklingseigu hér á landi. Bók-
fræðin gerði Þorstein aldrei að
neinum skýjaglóp, því að hann
var mikill búmaður að eðlisfari
og hafði ætíð ánægju af því að
sinna landbúnaði, enda var hon-
um einkar sýnt um alla fésýslu.
'Hyggindi mótuðu öll störf Þor-
steins jafnt í einkalífi, héraðs-
stjórn og á Alþingi. Sýslu-
mennska í Dalasýslu var hans
aðalstarf og þótti þar lengi eng-
um ráðum vel ráðið, nema hann
væri kvaddur til. Á Alþingi átti
•Þorsteinn langa setu og var ætið
vel virtur, enda um skeið for-
seti efri deildar. Hann var þraut
seigur og laginn við að koma
málum sínum fram, hafði gam-
an af græskulausum orðaihnypp-
ingum og gat þá sjálfur verið
•glettinn em fyrtist sízt, þótt hon-
um væri svarað í sömu mynt.
,Guoi sé lof að til
er Hæstiréttur“
•i Á seinni árum yfirráða Dana
á íslandi þóttu það firn mikil,
ef einhver varð til þess að lofa
forsjá stjórnarvaldanna í Kaup-
mannahöfn. Því eftirminnilegra
er. að það var ekki talið hneyksl-
unarefni, þegar haft var eftir
tilteknum embættismanni, að
hann hefði sagt, er hann heyrði
um úrslit máls fyrir yfirréttin-
um 1 Reykjavík: „Guði sé lof að
til er Hæstiréttur“.
b íslendingar ákváðu að vísu
Bkömmu eftir viðurkenningu
Dana á fullveldi landsins með
sambandslögunum 1918 að setja
é stofn innlendan Hæstarétt og
Itók hann til starfa 16. febrúar
: 11920. Þetta var ekki gert af ó-
finægju með hinn danska dóm-
ítól, sem hafði verið æðsta dóms
Btig Islendinga í nær 260 ár
heldur af því, að breytingin var
talin eðlileg og óhjákvæmileg
afleiðing fullveldis þjóðarinnar.
Frá einum af hinum fjölmennu fundum Varðar.
REYKJAVÍKURBRÉF
"" LaugarcL 18. febrúar
Hæstiréttur Danmerkur hafði
yfirleitt reynzt ágætlega í mál-
efnum íslendinga, oft svo, að al-
menningur taldi dóma hans ber-
sýnilega réttari en þá, sem hinir
innlendu dómsstólar höfðu kveð-
ið upp. Þessi ágæti danski dóms-
stóll varð 300 ára sl. þriðjudag,
hinn 14. febrúar. Var vel til
fundið, að forseti Hæstaréttar
íslands, Gissur Bergsteinsson,
skyldi eiga þess kost að vera
staddur við þá afmælishátíð og
bera þar fram heillaóskir og
þakkir íslendinga.
Vörður 35 ára
Á mánudaginn var átti Lands-
málafélagið Vörður í Reykjavík
35 ára afmæli. Vörður er stærsta
og áhrifaríkasta stjórnmálafélag
hérlendis. Þeir, sem þar hafa
sótt fundi að staðaldri, eiga það-
an margar góðar endurminning-
ar, enda hafa þar margar merk-
ar ræður verið haldnar og af-
drifaríkar ákvarðanir teknar.
Mesta þýðingu hefur Vörður
haft sem fræðslustofnun. Síðasta
mannsaldur hafa nær öll meiri-
háttar stjórnmál þjóðarinnar
verið rædd á þeim vettvangi og
fundarmenn yfirleitt horfið fróð
ari heim. Forystumenn um hug
kjósenda og kjósendur um eðli
þeirra viðfangsefna, er hverju
sinni þurfti að leysa. Kveður
svo rammt að því, að andstæð-
ingar hafa oftar en einu sinni
ásakað forystumenn Sjálfstæðis-
flokksins fyrir að láta sér of títt
um að skýra helztu þjóðmál fyr-
ir Varðarfélögum. Á fundum fé-
lagsins hafa skynsamleg íhugun
og rétt mat málsatvika ætíð ver-
ið höfð í hávegum.
Á þessum árum hefur margt
misjafnt að höndum borið, stund
um gengið vel en í önnur skipti
miður um lausn vandamála og
skilning almennings á viðhorfi
flokksins. En ætíð hefur Vörður
haldið velli áður en yfir lyki.
Hinn sterki málstaður, studdur
öruggum rökum og rækilegri í-
hugun, hefur gefið Verði kraft
til að standa af sér rangindi og
jafnvel beint ofbeldi utanaðkom-
andi yfirgangsseggja.
„Undrun
og fyriríitning64
Margt væri betur komið í ís-
lenzku þjóðlífi, ef andúð á æs-
ingum, rógi og ofbeldi væri hvar
vetna jafnrótgróin og hún er
meðal Varðarmanna. Segja má,
að þetta þrennt sé höfuðeinkenni
stjórnmálabaráttu sumra aðila í
okkar litla þjóðfélagi. Það er t. d.
leitun á því blaði Þjóðviljans,
að þar sé ekki að finna einhver
ummæli, sem varða við lög og
dómstólar mundu dœma refsingu
fyrir, ef sá, sem þeim er beint
gegn, hirti um að reka réttar
síns. Vissulega mundi það skapa
ólíkt betra andrúmsloft, ef þessi
háttur væri af lagður, og Þjóð-
viljinn í þess stað tæki upp þa-nn
sið að ræða mál með rökum
en hyrfi frá æsingum, lygum og
ærumeiðingum.
Engir tveir menn gætu meira
ráðið um þetta en þeir Bryn-
jólfur Bjarnason og Einar Ol-
geirsson, ef þeir vildu svo vel
gera. Af yfirlýsingu þeirra, sem
birtist í Morgunblaðinu sl.
þriðjudag út af frásögn blaðsins
af fjárskiptum Xnga R. Helga-
sonar og Sósíalistaflokksins
mætti ætla, að hjá þeim væri
orðin alger sinnaskipti. í yfir-
lýsingu sinni segja Einar og
Brynjólfur, f. h. framkvæmda-
nefndar Sósialistaflokksins, svo:
„Framkvæmdastjórn Sósíalista
flokksins lýsir undrun sinni og
fyrirlitningu á slíkum skrifum
sem þessum.“
„Ganga úr skugga
um sannleiksgildi“
Hvað sem líður efni þess máls,
sem um er rætt og framkvæmda
nefndin er þegar orðin tvisaga
um, verður ekki um hitt deilt,
að frásögn Morgunblaðsins á
ekkert skylt við þau ósköp, sem
lesa má í Þjóðviljanum dag
hvern. Ur því að Brynjólfur og
Einar bregðast svo við frásögn
Morgunblaðsins, að þeir fyllast
„undrun og fyrirlitningu", ættu
þeir því frekar gæta þess, að
þurfa ekki á hverjum morgni
að fyllast sama viðbjóði af
lestri síns eigin flokksblaðs.
Þeim ætti að vera því auð-
veldara að firra sig slíkum
ósköpum, þar sem eftir orð-
um Inga R. Helgasonar sjálfs,
sem framkvæmdanefnd Sósía-
listaflokksins segir „einn af
snjöllustu talsmönnum Sósíalista
flokksins“, er njóti „óskoraðs
trausts", virðist hann vilja fylgja
þveröfugri stefnu við þá, sem
Þjóðviljinn hefur hingað til
haldið. í Þjóðviljanum, hinn 16.
febrúar segir, segir Ingi.
„Blaðamaður má aldrei neita
sér um þann munað að ganga
úr skugga um sannleiksgildi
frétta sinna áður en hann birtir
þær, því að hann stoðar ekki að
skjóta sér bak við heimildar-
menn sína, ef þær reynast rang-
Ef þéssari reglu væri fylgt,
mundi ekki mikið af fréttum
Þjóðviljans birtast þar með þeim
hætti, sem hingað til hefur
gerzt. Þar væri yfirleitt þveröf-
ugt sagt frá miðað við það, sem
tíðkazt hefur. En því miður
eru hér sennilega ekki sinna-
skipti á ferðum, heldur ein-
ungis Framsóknarreglan gamla:
„Það er ósambærilegt" þ. e. a. s.
allir þessir herrar gera allt
aðrar kröfur til andstæðinga
sinna en sjálfra sín. Merki þessa
mátti sjá í Þjóðviljanum sl. mið-
vikudag, þar sem Þorvaldur Þór-
arinsson, hrl., skrifar grein, sem
hann nefnir. „Styðjum Kongó.“
„Ber íslandi
að taka þátt í
að afhrópa Dag
Hammarskjöld?46
í þessari grein segir Þorvald-
ur Þórarinsson um Dag Hamm-
arskjöld, aðalframkvæmdastjóra
Sameinuðu þjóðanna, að hann
hafi gerzt „vitandi vits auðvirði-
legt handbendi nýlenduveldanna
í Kongó.“ Síðan segir orðrétt:
„Hann sveik Lúmúmba og fé-
laga hans í hendur morðingjan-
um. Hann er ráðbani Lúmúmba.
Sá dagur mun koma að frjáls
lýðveldisstjórn í Kongó mun
krefjast þess að fá Dag Hamm-
arskjöld framseldan sem hvern
annan stríðsglæpamann, hafi
hann ekki þegar áður framið á
sér kviðristu. Hammarskjöld hef
ur valið sér sama pólitískt hlut-
skipti og vesalingurinn Tryggve
Lie. Ef hann hefur ekki vit á
að segja sjálfur af sér starfi
aðalframkvæmdastjóra, verður
að víkja honum úr því. Enginn
heiðvirður maður getur treyst
honum framar. Allur heimurinn
hlýtur að sameinast um þessa
kröfu: Dag Hammarskjöld verð-
ur að víkja.“
Eftin þetta finnst manni það
nánast vera blíðyrði, þegar Þor
valdur segir Hammarskjöld vera
„sænskan ólánsmann" og að
Sameinuðu þjóðirnar verði „aldr
ei starfhæfar á meðan Hammar-
skjöld fer þar með æðstu völd.'
Enn síðar spyr hann:
,,Hvað getur ísland gert?
íslandi ber að slíta stjórnmála
sambandi við Belgiu. fslandi ber
að viðurkenna stjórn Gísenga.
íslandi ber að taka þátt í að af-
hrópa Dag Hammarskjöld “
Svo mörg eru þau orð. Rang-
ar sakargiftir skyldi enginn hafa
í frammi. Hvorki í þeim efnum
né öðrum mega rangindi annars
verða afsökun fyrir misferli hins.
En hvernig lízt mönnum á, þeg-
ar einn nánasti samstarfsmaður
þeirra, sem segjast fyllast „undr
un og fyrirlitningu“ yfir ásök-
unum gegn flokksbróður sínum,
birtir óátalið af þeim, slíkan
óhroða um þann mann, sem öðr-
um fremur hefur lagt sig í líma,
ekki aðeins til að friða Kongó,
heldur til að halda friði um
heim allan? Atburðirnir í Kongó
eru svo flóknir og erfiðir yfir-
sýnar, að enginn viti borinn
maður ætti að dæma um þá fyrr
en úr flækjunni hefur verið
greitt.
Að sjálfsögðu hljóta allir heið-
virðir menn að fordæma morðið
á Lúmúmba. Þar sem ofbeldi
heldur innreið sína, er einungis
tilviljun þangað til slík hryðju-
verk gerast. Ritsfjóri Þjóðviljans
heimtaði í sumar, að hér væri
stofnað „Alþingi götunnar“ í lík-
ingu við það, sem þá hafði tekið
til starfa í Japan. Þeim sorgar-
leik lauk með morðum á svipað-
an hátt og nú í Kongó. Skammt
er á milli upphafs og endis, þar
sem ofbeldisandinn leikur lausum
hala. Hitt er öfugsnúningur
sannleikans og móðgun við heil-
brigða hugsun, að kenna Dag
Hammarskjöld um þann ófam-
að sem hann allra ínanna mest
hefur reynt að sporna gegn.
Von á „stóraukn-
um fjársöfnunum44
Enn hefur sannazt, að skjótt
kveður við kalli hjá kommúnista
deildinni hér á landi. Sovét-
stjórnin er ekki fyrr búin að
setja fram þá fráleitu kröfu, að
Hammarskjöld skuli „afhrópað-
ur“ en forystumenn ís-
lenzku kommúnistadeildarinnar
taka undir hana með öllum sín-
um fegurstu orðum. Fram-
kvæmdanefnd Sósíalistaflokks-
ins hafði daginn áður sagt frá
því í Þjóðviljanum, að Ingi R.
Helgason þyrfti ekki lengur „að
standa í þeim stöðugu tímafreku
fjársöfnunum, sem halda uppi
starfsemi flokksins og Þjóðvilj-
ans.“ Síðar í sömu yfirlýsingu
var látin uppi sú von, að um-
ræðurnar um Inga R. Helgason
yrðu til þess að „stórauka" „þær
fjársafnanir sem flokkurinn og
þlað hans standa í.“
Bergmálið
í Þórsgötu 1
Menn vita af fenginni reynslu,
hvað er á ferðum, þegar komm-
únistar efna til hinna „stór-
auknu“ „fjársafnana". Þá er
ýmist komið eða í vændum
vænt framlag frá vinunum í
austri. Einmitt sama daginn og
framkvæmdanefnd flokksins tal-
aði um hnar „stórauknu fjársafn-
anir“, hafði Þjóðviljinn endur-
prentað „fagnaðarboðskapinn"
frá Moskvufundinum í nóv.-des.
sl. sem Sovétsendiráðið hafði
skömmu áður sent frá sér fjöl-
rtaðan. Sú endurprentun var í
sumum blöðuifi kölluð „kvittun"
og benda ummæli framkvæmda-
nefndarinnar óneitanlega til þess
að það sé réttnefni. Ekki skal
um það sagt, hvort Þorvaldur
Þórarinsson er nú tekinn við
„fjársöfnunum“ og óhróður hans
um Dag Hammarskjöld er ein-
hvers konar viðbótarkvittun.
Svo þarf þó ekki að vera „Den
sympatiske forstáelse", eins og
Ágúst H. Bjarnason forðum
nefndi doktorsritgerð sína,
— samúðarskilningur forystu-
manna kommúnista hér á landi
á öllu því versta, sem valdhaf-
arnir í Kreml fremja eða gera,
Framh. á bls. 14