Morgunblaðið - 07.03.1961, Side 12
12
MORCVNBLÁÐIÐ
Þriðjudagur 7. marz 196Í
Utg.: H.f. Arvakur. Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalotræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eintakið.
VELJA VINNUFRIÐINN
<$>
í KOSNINGUM í launþega-
félögum að undanförnu
hafa kommúnistar hvarvetna
farið hrakfarir, en lýðræðis-
sinnar bætt við sig atkvæð-
um. Eina undantekningin frá
þessu er Dagsbrún, þar sem
kommúnistar bættu við sig
fleiri atkvæðum en lýðræðis-
sinnar, en báðir juku þó
nokkuð fylgi sitt.
Fram að þessu hefur ef til
vill mátt deila um það, hvað
þessi þróun táknaði, en eftir
úrslitin í Iðju, félagi verk-
smiðjufólks verð^r ekki um
það deilt, að launþegar hafa
kosið kjarabótastefnu and-
stætt verkfallastefnu komm-
únista.
Kosningarnar í launþega-
samtökunum og einkum þó
Iðju voru háðar undir kjör-
orðinu, sem Morgunblaðið
tók upp í haust: Kjarabætur
án verkfalla, en ekki verkföll
án kjarabóta. Launþegasam-
tökin hafa svarað þannig, að
ekki verður misskilið. Laun-
þegar vilja ekki pólitísk verk
föll, þeir vilja ekki brjóta
niður heilbrigt efnahagslíf,
en þeir krefjast þeirra kjara-
bóta, sem bættur efnahagur
fyrirtækja getur borið.
SVAR VINNU-
VEITENDA
N þegar launþegar hafa tal
að, eiga vinnuveitendur að
láta til sín heyra. Launþegar
hafa varpað fyrir borð aftur-
haldsstefnu kommúnista,
stefnu pólitískra verkfalla,
sem ekki gátu leitt til kjara-
bóta. Þeir hafa boðið vinnu-
veitendum heiðarlegt sam-
starf í þágu alþjóðar. Með
hliðsjón af þessari staðreynd
verða vinnuveitendur líka að
taka upp nýja stefnu.
Þegar í stað á að hefja við-
ræður við þá að>ila í laun-
þegasamtökunum, sem vilja
heilbrigðar kjarabætur án
verkfalla. Hitt skiptir ekki
miklu máli að sitja á fund-
um með þeim, sem hafa það
eitt markmið að eyðileggja
efnahag landsins og rýra kjör
launþega og atvinnufyrir-
tækja. Með heilbrigðu sam-
starfi launþega og vinnuveit-
enda er hægt að koma við
margvíslegri vinnuhagræð-
ingu, aukningu framleiðsl-
unnar með meira ákvæðis-
vinnufyrirkomulagi. Það á að
rannsaka, hvort ekki sé heppi
legt að hækka dagvinnukaup
gegn því að lækka nokkuð
yfirvinnukaup, athuga um
vaktavinnufyrirkomulag o. s.
frv.
Samstarfsnefndir eiga að
vinna að þessum málefnum
og ber vinnuveitendum sið-
ferðileg skylda eftir úrslit
þessara kosninga til að leggja
fram nægilegt fjármagn til
þessara , rannsóknarstarfa.
Vinnufriðurinn tryggir þeim
aukinn afrakstur og í honum
eiga launþegar réttmæta hlut
deild, þegar þeir sýna fulla
ábyrgð.
Vitað er að atvinnufyrir-
tæki eru illa stæð eftir lang-
varandi óstjórn vinstri stefn-
unnar. En einnig er vitað, að
hagur þeirra mun skjótt
batna í þjóðfélagi heilbrigðra
efnahagsmála. 2—3% ár-
leg aukning þjóðartekna er
talin eðlileg, þar sem vel er á
málum haldið og það er held
ur ekki svo lítið, þegar hlið-
sjón er af því höfð að kjara-
bætur hafa raunverulega eng
ar orðið hér í 15 ár.
Af reynslunni ættu allir að
vita, að 10 eða 15% launa-
hækkanir mundu ekki þýða
kjarabætur heldur raunveru-
lega kjaraskerðingu, vegna
þess samdráttar eða þá geng-
isfellingar, ' sem í kjölfar
fylgdi. En senn verður hægt
að bæta kjörin jafnt og þétt
eins og annars staðar er gert
og á þeim kjarabótum á
verkalýðurinn fullan rétt.
SÆTTIR
l/ÍÐA um heim eru alvar-
T leg átök. Mest ber þar á
styrjöldinni í Alsír og ógnun-
um í Kongó. í báðum þessum
Afríkuríkjum hillir þó loks
undir sættir. Allir góðir
menn hljóta að fagna því
mjög, ef stjórnvizka de
Gaulle leiðir nú loks til þess,
að átökunum í Alsír Ijúki. Á
sama hátt hljóta heiðarlegir
menn að styðja viðleitni Sam
einuðu þjóðanna og Hammar
skjölds til þess að koma á
friði og reglu í Kongó, en
einnig þar benda nú ákveðn-
ar líkur til þess að það muni
loks takast.
En á sama tíma og þess er
krafizt hér upp á íslandi, að
þessar alvarlegu deilur verði
leystar, þá heyrast raddir um
það, að við eigum að standa
í hálfgildings styrjaldarátök-
UIAN UR HEIMI
Þjóöaratkvæði í Danmörku
um kosningaaldurinn
HINN 30. maí nk. ganga
danskir kjósendur að kjör-
borðinu í annað sinn á fá-
um mánuðum — að þessu
sinni til þess að skera úr
um það, í hve ríkum mæli
unga fólkið skuli hafa áhrif
á stjórn landsins. Þjóðarat-
kvæðagreiðslan, sem fram
fer 30. maí, fjallar sem sé
um það, hvort aldurstakmark
ið til atkvæðisréttar við al-
mennar kosningar skuli fært
niður í 21 ár.
• Fremur lítill áhugi
Þetta mál hefir lengi verið
til athugunar hjá ríkisstjórninni,
en fyrir nokkru var ákveðið að
efna til þjóðaratkvæðagreiðslu
um það. — Það hefir vakið
nokkra óánægju í sambandi við
þessar fyrirhuguðu kosningar,
að atkvæðisrétturinn er bundinn
við núgildandi aldurstakmark
við almennar þingkosningar, 23
ár — þ. e. hinir „ungu“ fá ekki
að leggja sitt lóð á metaskálarn-
ar. Hefir þetta nokkuð slævt á-
huga fólks á kosningunum, svo
að ekki er búizt við mjög al-
mennri kjörsókn. — Stjómmála-
félög æskufólks hafa að vonum
barizt fyrir því að fá kosninga-
aldurinn lækkaðan, og þau
munu gera sitt til að vekja al-
um við nágrannaþjóð okkar.
Lausn landhelgisdeilunnar er
okkur svo hagkvæm, að
við þurfum þar engu að
fórna en höfum allt að vinBa.
Um leið og við krefjumst
þess þess af öðrum, að allir
fórni einhverju til þess að
samkomulag geti náðst, eru
til íslendingar, sem vilja
ekki sættast á þá lausn, Sem
færir okkur fullan sigur.
í þessu sambandi er at-
hyglisvert, að þeir sem stöð-
ugt eru með friðarorð á vör-
um og þykjast allra manna
andsnúnastir ofbeldi og beit-
ingu hervalds, ganga nú fram
fyrir skjöldu og heimta ófrið-
inn. Fremstar í flokki eru
hinar „friðelskandi“ konur í
samtökum sem nefna sig
„Menningar- og frið>arsamtök
kvenna“. í kjölfar þeirra
fylgja svo samtök, sem kalla
sig „Samtök hernámsandstæð
inga“.
Báðum þessum samtökum
er auðvitað fjarstýrt frá
Moskvu, en þó hélt maður að
svo mikil hlyti sómatilfinn-
ing þeirra að vera, eða þá
skynsemi, ef menn vilja hafa
það þannig, að þau opinber-
uðu ekki ófrið>arvilja sinn
jafn freklega og gert hefur
verið í þessu máli. En gott
er það að héðan í frá ætti
enginn íslendingur að verða
blekktur af friðarhjalinu.
mennan áhuga á þjóðaratkvæða-
greiðslunni í maí, hvernig sem
það tekst.
• Flestir flokkar fylgjandi
Yfirleitt er gert ráð fyrir, að
allmikill meirihluti kjósenda tjái
sig fylgjandi því að kosninga-
aldurinn verði færður niður í
21 ár, a. m. k. virðast stjórn-
málaflokkarnir flestir, eSa þing-
menn þeirra, vera því meðmælt-
I I
! Spurt er, hvort j
I lækka eigi kosn- |
jingaaldurinn niður |
I í 21 cár — en hinir |
I „ungu“ íá ekki að |
| greiða atkvæði. — |
í Búizt við, að frum- j
varpið verði
samþykkt
i
ir. Þegar málið fyrst var rætt í
þjóðþinginu, var því af flestum
tekið vel, og við athugun og
umræður, sem síðan hafa farið
fram í nefndum, hefir komið í
eftirtektarvert, einkum vegna
þess, að eftir breytingu laganna,
eru í þeim sérstök ákvæði, sem
auðvelda skulu ríkisstjórninni að
fá mikilvæg mál borin undir
þjóðaratkvæði. En í framkvæmd
hefir það sem sagt orðið þannig,
að menn hafa veigrað sér við
að notfæra sér þessi ákvæði lag-
anna. — Hins vegar segir svo i
grundvallarlögunum, þar sem
rasðir um kosningafyrirkomulag
og atkvæðisrétt, að konungur
geti því aðeins staðfest laga-
breytingar varðandi kosningaald
urinn, að frumvarp þar að lút-
andi hafi verið borið undir þjóð
aratkvæði. í slíkum málum veit-
ir stjórnarskráin sem sé enga
undanþágu frá því að leita álits
þjóðarinnar við almenna at-
kvæðagreiðslu.
• Sennilega samþykkt
Nú eru lagaákvæði í þessu
efni á þann veg, að til felling-
ar viðkomandi frumvarps þarf
einfaldur meirihluti þeirra, er
þátt taka í þjóðaratkvæðagreiðsl
unni, að greiða atkvæði gegn
því. Þó verður sá meirihluti —.
til þess að teljast gildur — að
nema a. m. k. 30% allra at-
kvæðisbærra manna, þeirra sem
á kjörskrá eru. — Nú er það
skoðun flestra, þar sem ekki er
búizt við mjög mikilli þátttöku
í atkvæðagreiðslunni í maí, og
með tilliti til þess, hve frum-
varpið um breytingu kosninga-
aldursins virðist eiga miklu
meirihlutafylgi að fagna innan
pólitísku flokkanna á þingi, að
öruggt megi telja að kosninga-
aldur í Danmörku verði færður
Gengið frá kjörklefunum fyrir kosningar. — Hinn 30. maí
ganga Danir að kjörborðinu, í anhað sinn á nokkrum mán-
uðum.
Ijós, eð einungis Óháðir standa
nokkurn veginn sem einn mað-
ur gegn breytingu á kosninga-
aldrinum. Jafnaðarmenn, Radi-
kalar, íhaldsmenn og flokkur
Aksels Larsen eru allir fylgj-
andi því, að atkvæðisrétturinn
verði framvegis bundinn við 21
árs aldur, En Vinstri eru ekki
á eitt sáttir í málinu.
— O —
Ef kosningaaldrinum í Dan-
mörku verður nú breytt, er það
engan veginn í fyrsta skipti. —
Samkvæmt grundvallarlögunum
frá 1915 skyldi kosningaréttur
til landsþingsins svonefnda (sem
síðar var afnumið) miðast við
35 ára aldur, en 25 ára og eldri
máttu kjósa til þjóðþingsins. Eft-
ir samþykkt nýju stjómarskrár-
laganna, árið 1953, var sam-
þykkt, að almennur kosningarétt
ur skyldi bundinn við 23 ára
aldur.
• Engin undanþága
Atkvæðagreiðslan í lok maí
nk. er fyrsta allsherjar-þjóðar-
atkvæðagreiðslan, sem fram fer
í Danmörku eftir gildistöku nýju
stjórnskipulaganna. Það er all-
niður í 21 ár, þrátt fyrir það,
að hinir „ungu“ fá ekki að segja
sitt álit.
Hundroð
hundrit
Einkaskeyti til Mbl. frá
Kaupmannahöfn 4. marz
) BERLINGSKE Tidende minni
)ir lesendur sína á, að Norð_(
)menn muni krefjast i*ess að
\fá, að minnsta kosti 100 hand/
fritum skilað úr Árnasafni,
/ef íslendingum verða af-1
/hent sín handrit Norsku hand(
)ritin eru einkum skjöl og laga(
)handrit, sem eru Dönum ekkl(
\ýkja mikilvaag. Ilinsvegar,
(hefur Jörgen Jörgensen,)
' menntamáilajiðherra áður'
/hafnað óformlegum ósk u m(
) Norðmanna um afhendingu
:ssara handrita, þar sem(
Khún hefði hreyft of snemma,
(við islenzka handritamálinu.)