Morgunblaðið - 15.03.1961, Blaðsíða 15

Miðvikudagur 15. marz 1961
MORGVTSBL ÁÐIÐ
15
Málurinn
SCHWABING lítur við fyrstu
sýn alls ekki öðruvísi út en
aðrir borgarhlutar Múnchenar-
foorgar: Nokkrar breiðar götur
með trjágöngum og á milli
þeirra óteljandi og alla vega
minni stræti, sund og krókastíg'
ar. Þó segir Múnchenarbúinn:
Schwabing er ekki bæjarhluti,
iheldur ástand. Þeir, sem kynnzt
hafa andanum í Schwabing,
skilja, hvað átt er við. Schwbing
er nefnilega listamannahverfi
borgarinnar. Háskólinn og lista-
akademían eru þess höfuðvígi.
Auk þeirra morar þar allt í kaffi
húsum, knæpum og bjórstofum,
,þar sem stúdentar og listamenn
úr öllum heimshornum, heim-
spekingar, leikarar, málarar og
aðrir skeggvaldar í lopapeysum
og sandölum randa um og
ræða heimsins djúpstæðustu
vandamál frá afstæðiskenning.
unni til hentugustu aðferða við
að sjóða gúllassúpu. Á þeim
verstu bregður jafnvel einhver
dolkj í hita samræðnanna og
rekur í kvið sessunautsins, — en
það á sér sem sagt aðeins stað
á þeim allraverstu. Auk þess
eru náttúrlega í Schwabing lista
klúbbar, þar sem ræddar eru
(og, ef bezt lætur, búnar til)
hinar aðskiljanlegustu lista-

, Bólis Krim: Sjálfsmynd
stefnur, stúdentabræðrafélög, —
þar sem menn skylmast til þess
að bjarga heiðrinum og ættland
inu, og „atelier“-svöll, þar sem
■—, tja, nóg um það. Á þessar
samkundur kemst hvort sem er
enginn, sém ekki er rótgróinn í
einhverri klíkunni. Sem sagt,
„ástand".
Aðalgatan í Schwabing er
Leopoldstræti, breið og falleg
gata með kaffihús hlið við hlið,
þar sem gestir sitja úti á miðj-
um gangstéttum yfir mokkasop-
anum, þegar sumar er og hlýtt
í veðri. Við Leopoldstræti er og
íslenzka ræðismannaskrifstofan
og, síðast en ekki sízt, eins og
eðlilegt er, nokkrir sýningar
skálar þar sem ungir snillingar
eýna afkvæmi þeirrar andagift-
ar, sem Schwabing-„ástandið“
hefur blásið þeim í nasir á
mörgum vökunóttum og lista-
mannamótum. Einn þessara
skála skartaði samt ekki skraut-
legu hérna á ofanverðum þorr-
anum þótt senn væri Fasching í
fullum gangi og Schwabing léti
ekki sitt eftir liggja að kveðja
kjötátið samvizkusamlega. Gall-
erie Malura tjaldaði svörtu
Svartir borðar voru við inn-
ganginn, svartir borðar hengu
upp um alla veggi í sýningar-
tölunum og á miðju gólfi stóð
sprungin súla með krukku á og
stórum blómsveig við stallinn.
í þessari krukku voru jarðnésk-
ar leifar ungs listamanns, sem
hafði skilið við í blóma lífsins,
en látið þó eftir sig fylli ýmiss
konar listaverka, málverka,
höggmynda o. fl. Þessum manni
hélt nú Gallerie Malura minn-
ingarsýningu, eða öllu heldur
listamannahópur einn, Radama
að nafni, sem hafði leigt skál-
ann. Mörgum stórmennum hafði
verið boðií á opnunina með
boðsbréfi sem innsiglað var með
svörtum s*rgarborða. Þar hélt
einn úr hópnum Radama, maður
með rautt skegg, harmþrungna
og magnaða minningarræðu um
Bólus Krim, hinn látna snilling,
„hinn hrakta, eldlogann, sem
girtur var í þekkingu, örvænt-
ingu og alls ekki neitt“. Um hið
dapurlega líf og hin dapurlegu
örlög Bólusar var annars þetta
að segja: Hann var fæddur í
Wadnitzscha við Krakau. Faðir
hans var orgelsmiður og líf Ból-
usar „átti alla ævina mikið
skylt með hinum reikulu tónum
0.0^0\0\00M00'0<00000
sem
grunaði
nálægð
dauðans
Radama, skapararnir
orgelsins". Sjö ára gamall missti
Bólus föður sinn og árið 1941
móðurina, sem lézt í gasklefum
Nazista. Síðan flakkaði hann um
álfuna og rétt hafði ofan í sig
með því að mála og þvo upp á
veitingastöðum. Svo dó hann, að
eins 31 árs gamall, en verk haiie
eru ódauðleg og eru nú birt hér
sem vottur um hina miklu
hæfileika og gáfur Krims. Þegar
ræðunni var lokið voru allir við-
staddir mjög snortnir, von báð-
ar einnig gagnteknir af verkum
Bólusar og hörmuðu, að slikt
efni skyldi deyja svo ungt. í
stærsta blaði Suður-Þýzkalands,
Súddeutsche Zeitung, birtist
stuttur en afar vinsamlegur dóm
ur um sýninguna. Þar stóð m. a.:
„Myndir og höggverk þessa ein-
læga og ástríðufulla (Stúrmers
und Drangers) listamanns eru
þrungin ofsa og hrærast í ein_
hvers konar abströktum express-
ionisma. Margt er unnið af á-
kafri elju, það var eins og hann
eirði ekki né gæfi sér tíma, þar
eð hann hefði hugboð um, að
dauðinn væri á næstu grösum.“
Það var ekki fyrr en rúmri
viku eftir opnunina, að í ljós
kom, að öll sýningin væri tómt
grín, ekkí fótur fyrir neinu og
Bólus Krim hefði aldrei verið til
frekar en Grámann í Garðs-
horni. Menn ráku upp stór augu,
setti dreyrrauðan af vandlætingu
(eða skömm!), og aðrir sögðu:
Þetta vissi .ég alltaf Það var
ekki snefill af list í þessu hjá
manninum. — Þó sveið kynlega
undan þessum skelli. Svo marg-
ir höfðu verið dregnir á asna-
eyrunum af hópnum Radama,
þeim rauðskeggjaða, öðrum
skeggvaldi og einum kvenmanni.
Listfræðingur sá, sem upp kom
um svindlið í sjónvarpsviðtæki,
Súsanna Carwin, spurði þau:
„Bólus Krim er þá aðeins hug-
arburður?" Svaraði þá rauð-
skeggur: „Hugarburður? Eigum
við ekki heldur að kalla það
hugmynd." Og öll borgin
skemmti sér vel yfir svo góðri
hugmynd og þótti hún krydda
Faschingslífið til mu»a.
Hver svo sem aðaltilgangur
Radama-hópsins með sköpun Ból
usar hefur verið, skal láta ósagt.
Hvort sem hún hefur verið að
auðga Faschingskætina, að koma
sjálfum sér og verkum sínum,
sem þá eru geigvænlega léleg, á
framfæri í grímubúningi Bólus-
ar eða hreinlega að leika á list-
dómara og aðra listasnobba, þá
er hitt jafnvíst, að hinn skamm-
vinni lífsneisti Bólusar hefur
enh lýst um það hárþunna bil
á milli strákapara nokkurra óra-
belgja og ýmiss konar báuks,
sem nú er í hávegum haft og
nú er í hávegum haft og kallað
list. Hann hefur minnt á nokkur
liðin slkyldmenni sín, eins og
t. d. apann í Ameríku, sem heill-
aði flesta meðlimi hins mæta
„high- society“ með málverkum
sínum, eða manninn í Kanada,
sem skundaði að gamni sínu á
næstu sorphauga tindi saman
víra, niðursuðudósir, glerbrot og
aðra muni slíkra staða, hlóð
öllu á bretti, sprautaði tjöru
yfir, kallaði „Sorp“ og hlaut 1.
verðlaun í listasamkeppni fyrir
verkið. Eða þá á skrifstofumenn
ina í Sidney sem söfnuðu saman
af handahófi setningum úr saur-
eyðingarskýrslu heilbrigðisnefnd
ar staðarins, nefndu kvæði og
birtu og fengu sérstakt lof allra
listdómara, eða l»ks málarann i
New York, sem tæmdi nokkrar
litatúbur á plötu, tók son sinn,
þriggja ára gamlan, r l lét setj-
ast beran á sullið, stimplaði síð-
an hans óæðri enda á strigann
og hreif hefðarfrúr heimsborg-
arinnar með élýsanlegu blæ-
brigðum verks síns. Bólus Krim
er aðeins einn sproti þessarar
fjölskyldu. Og þótt margir list'
anna postular bíti hetjulega á
jaxlinn og taki sömu afstöðu til
ýmissa leirsmíða og sá mikli
mann forðum, sem sagði um
jörðina okkar, að hún snerist
samt, þá geta þó sumir aðrir
ekki lengur stillt sig um að taka
góðlátlega í lurginn á þeim og
stinga á kýlinu. Þannig var og
mikið um „Affáre Bolus Krim“
skrafað og skrifað, og eitt blað-
anna átti jafnvel langt viðtal
við hann með pomp og pragt,
þar sem hann skýrir að nokkru
eðli sinnar stuttu tilveru og
hennar dýpri merking. Þar seg-
ir m. a.: „Fólk trúði lífi mínu,
fólk trúði dauða mínum og nú
mun það einnig trúa því, sem ég
hef að segja — því að raunar er
ekkert til, sem ekki er hægt að
telja fólki trú um.“
Spurning: „Getið þér, herra
Krim, sagt okkur í fáum orðum
frá kjarna listskoðana yðar?“
„Já! Kunnátta er tóm tjara —
látalætin eru allt, í þessum orð-
um liggur leyndarmál frama
míns.“
.... „Réglulegur uppreisnar-
andi verður að vera eins og úf-
inn varðhundur: Hann verður
að gelta og dingla skottinu um
Framh. af bls. 11.
Skömm eru skilin...
MEÐFYLGJANDI myndir flugfélaginu hrapaði til jarð- dauði — endir alls. Eða hvað
þurfa engrar skýringar við
menn muna enn of vel hið
hörmulega slys er varð í
Belgíu fyrir nokkrum vikum,
er Boeing þota frá Sabena-
ar og sjötíu og þrír fórust.
Á annarri myndinni sjáum
við bros lífsins — gleði og
von sextán ára stúlku —
hinsvegar er hinn dapri
— er ef til vill eitthvað eft-
ir? —
★
Auk þess að vera stolt
heillar þjóðar, var hin sextán
ára Laurence Owen von og
gleði fjölskyldu sinnar —
móður sinnar, sem um
margra ára skeið var ein
fremsta listskautakona Banda
ríkjanna, en stóð þó ætíð
hálfvegis í skugga Sonju
Henie. Nú var dóttir hennar
í fararbroddi ungra, banda-
rískra listskautamanna og
-kvenna og allt útlit fyrir,
að svo yrði lengi enn.
Förinni var heitið til Prag
— til frægðar og frama. En
Laurence Owens — og sjötíu
og tveir vonglaðir karlar og
konur — komust. aldrei
lengra en til Brússel.