Morgunblaðið - 16.03.1961, Síða 1

II
amitnMðftifr
Fimmtud. 16. marz 1961

Ræður Sjállstæðismanna ■ útvarpsumræðunum á Alþiitgi
Ræða Ólafs Thors forsætisráðherra birtist s.l. þriðjudag
#*■

N»V

Ríkisstjdrnin hafði dug og þor til aö
eiða þjdðina úr dgúngunum
Utvarpsræða Guðlaugs
Gíslasonar bæjarstjóra
HERRA forseti.
Góðir tilheyrendur.
t>egar rædd er tillaga sú til
þingsályktunar, sem hér liggur
fyrir um vantraust á ríkisstjórn-
ina, verður ekki hjá því komizt
aíf líta nokkuð til baka og gera
sér grein fyrir þróun mála hér á
landi nú hin síðustu ár.
Þegar stjórn Ólafs Thors lét af
völdum og stjórn Hermanns Jón-
assonar — hin svokallaða vinstri
stjórn tók við að afloknum kosn-
ingum á miðju ári 1956, tók sú
stjórn vissulega við blómlegu
búi. Tveir þeirra flokka, sem að
vinstri stjórninni stóðu höfðu gef
ið mörg loforð og stór fyrirheit
í kosningabaráttunni þá um sum-
arið. Og eftir stjórnarmyndunina
gerðu margir vinstri sinnaðir
rnenn sér vonir um, að nú væri
sezt að völdum sterk stjórn, sem
lengi myndi sitja.
Ég ætla ekki að eyða mörgum
orðum að því, hvernig um þessa
stjórn fór. Þjóðinni er það enn í
fersku minni og því óþarfi að
vera um það margorður.
Hún endaði daga sína, eins og
kunnugt er, með yfirlýsingu for-
sætisráðherra hennar á Alþingi
hinn 4. desember 1958, þegar
hann tilkynnti stjórnarslitin, sem
hann rökstuddi með því, að skoll
in væri yfir verðbólgualda og að
engin samstaða eða úrræði væru
innan stjórnarinnar til þess að
stöðva þessa háskalegu þróun.
• Á hengiflugl verðbólgunnar
Ég held, að formaður Fram-
sóknarflokksins — þáverandi for
sætisráðherra — hafi á þeirri
stundu verið raunsær. Og hvort,
sem hann hefur gert sér það ljóst
eða ekki mun hann aldrei hafa
unnið þjóð sinni meira gagn en
þegar hann með stjórnarslitun-
um viðurkenndi mistök sin eftir
að honum var orðið ijóst, að
stjórnarstefna hans hafði leitt
efnahagsmál þjóðarinnar fram á
hengiflug óðaverðbólgunnar og
að fram af því hengiflugi yrði
stigið ef haldið yrði áfram um
eitt skref á þeirri braut, sem
stjórnarstefna hans hafði mark-
að. Þegar þess nú er gætt, að
tveir af þeim flokkum, Framsókn
arflokkurinn og Aiþýðubandalag
ið, sem að vinstri stjórninni
stóðu, bera fram það vantraust,
sem hér liggur fyrir, og hjá flutn
ingsmönnum hlýtur að vera til-
raun til þess að ná aftur stjórnar-
taumunum í sínar hendur hlýtur
að vakna sú spurning, hvort sá
möguleiki sé til í lýðfrjálsu
landi, að slíkt geti tekizt. Ég hef
þá trú á dómgreind íslenzkra kjós
enda, að svo sé ekki. Þessir flokk
ar, Framsóknarflokkurinn og Al-
þýðubandalagið, sem fyrir aðeins
rúmum tveimur árum viður-
kenndu hér á hinu háa Alþingi,
að þeir væru þess vanmegnugir
að hafa stjórnarforystuna í sín-
um höndum geta ekki vænzt þess
að þeir, á þeim, stutta tíma, sem
síðan er liðinn, hafi aftur öðiazt
trúnað þjóðarinnar.
0 Saimleikurinn sagður
Þegar stjórn sú, sem nú situr
var mynduð, fyrir rúmu ári síð-
an lá það ljóst fyrir, að forsætis-
ráðherra vinstri stjórnarinnar
hafði vissulega rétt fyrir sér, þeg-
ar hann við stjórnarslitin í des-
ember 1958, tilkynnti þingheimi,
að öll efnahagsmál þjóðarinnar
væru komin á yztu nöf og að rót-
tækra aðgerða væri þörf, ef
bjarga átti málunum við. Núver-
andi ríkisstjórn gerði sér ljóst,
að hér þýddi ekkert hálfkák.
Segja varð þjóðinni sannleikann
um það, hvernig málum var kom
ið og gera þær ráðstafanir, sem
gerðar voru, þó þær í fyrstu
gætu orðið óvinsælar. Annað var
ekki til bjargar.
Útflutningsframleiðslan hafði
og lengi verið rekin á fölskum
forsendum. Uppbótakerfið, sem
hafði magnazt og margfaldaZt í
tíð vinstri stjórnarinnar var geng
ið sér til húðar. Ekkert kom til
greina annað en að skrá gengi
krónunnar opinberlega, eins og
það raunverulega var orðið og
láta útflutningsframleiðsluna
standa á eigin fótum — án beins
fjárhagsstuðnings frá ríkinu.
Árangur þessara ráðstafana er
þegar farinn að koma í ljós. All-
ur almenningur hefur öðlazt skiln
ing á nauðsyn þeirra, og mun
stjórnarandstaðan óttast það
mest, að sú ríkisstjórn, sem hafði
dug og þor til þess að leiða þjóö-
ina út úr þeim ógöngum, sem hún
var komin í — í efnahagsmálun-
um — muni öðlast traust henn-
ar og stuðning. Stjórnarandstað-
an veit það eins vel og aðrir, að
allur almenningur var orðinn
þreyttur á — og hræddur við —
stanzlausar víxlhækkanir kaup-
gjalds og verðlags, sem viðstöðu-
laust rýrði gildi alls sparifjár
landsmanna og hefði gert það
verðlaust með öllu, ef haldið
hefði verið áfram á sömu braut,
sem vinstri stjórnin, undir for-
ystu Framsóknarflokksins, hafði
markað í efnahagsmálunum.
Launþegum er þetta ekki síður
ljóst en öðrum. Víxlhækkanir
kaupgjalds og verðlags er þeim
ekki hagstæð þróun. Fyrir þá
hlýtur atvinnuöryggi og vax-
andi kaupmáttur launa að vera
aðalatriðið, og það er einmitt
það, sem stefnt er að með því
Guðlaugur Gíslason
efnahagskerfi, áem við nú búum
við.
• Vilja skapa ágreimng
Vantrauststillögu þá, sem um-
ræður þessar snúast um, bar
stjórnarandstaðan fram í tilefni
af þingsályktunartillögu ríkis-
stjórnarinnar um lausn fiskveiði
deilunnar við Breta.
Mál þetta var rætt hér á hátt-
virtu Alþingi mest alla síðustu
viku. í þeim umræðum kom það
berlega í ljós, að fyrir háttvirt-
um fulltrúum Alþýðubandalags-
ins hér á Alþingi vakir það fyrst
og fremst að halda áfram deil-
unni við Breta. Þetta þarf engum
að koma á óvart. Þeir hafa frá
byrjun viljað nota þetta mál til
þess að skapa ágreining milli
vestrænna þjóða innan Atlants-
hafsbandalagsins og Sameinuðu
þjóðanna.. Þessvegna var áfram-
haldandi deila milli f slendinga og
Breta þeim mjög að skapi. Af-
staða háttvirtra fulltrúa Fram-
sóknarflokksins er aftur á móti
mjög torskilin. Þeir hafa fram að
þessu talið sinn flokk fylgjandi
vestrænni samvinnu, en því mið-
ur — nú — ánetjazt svo kommún-
istum í stjórnarandstöðunni,
bæði í sambandi við þetta mál og
önnur, að þar virðist enginn skils
munur vera á orðinn. Ég tel að
eftir umræðurnar hér á háttvirtu
Alþingi liggi málið alveg ljóst
fyrir.
Annarsvegar var um það að
ræða að halda áfram deilunni við
Breta með þeim geigvænlegu af
leiðingum, sem það gat haft í
för með sér, eða að leysa deiluna
á grundvelli þéss samkomulags,
sem ríkisstjórnin lagði fyrir Al-
þingi, og sem óneitanlega er þjóð
inni miklu hagstæðara en nokk-
urn hafði órað fyrir, að til greina
kæmi.
Með samkomulaginu — sem nú
hefur hlotið staðfestingu Alþingis
er úr sögunni erfitt og viðkvæmt
deilumál íslendinga og Breta og
hefur á ný skapazt eðlilegt sam-
band á milli þessara tveggja
gömlu viðskiptaþjóða og er við-
urkenning Breta á útfærslu
grunnlínanna og 12 mílna. fisk-
veiði mörkunum stór ávinningur
og sókn í landhelgismálinu af
hálfu íslendinga.
Ég veit ekki hvort landsmenn
hafa enn gert sér Ijóst, hversu
geysilega þýðingu útfærsla grunn
línanna hefur fyrir landsmenn
alla.
• Athafnasvæði fslendinga
hefur stækkað
Á helztu veiðisvæðunum eru nú
6 mílna mörkin frá hinum nýju
grunnlínum langt fyrir utan það,
sem 12 mílna mörkin voru áður.
Bretar eru nú eftir útfærslu
grunnlínanna algerlega útilokað-
ir frá sumum helztu veiðisvæð-
unum, en athafnasvæði íslend-
inga einna hefur stækkað að
sama skapi. Þennan ávinning,
þessa sókn í landhelgismálinu,
leyfa háttvirtir stjórnarandstæð-
ingar sér að kalla undanhald.
Á þeim stöðum, þar sem sam-
komulagið gerir ráð fyrir, að
Bretar fái að fara inn að 6
mílna mörkunum næstu þrjú ár-
in verður engin breyting á frá
því sem áður var. íslendingar
hafa hingað til orðið að nýta
þessi mið í samkeppni við Breta
sem allt fram að þessu hafa ruðzt
inn á veiðisvæði bátanna allt inn
að 4 mílna mörkunum, — þegar
þeim hefur boðið svo við að horfa
og þá ávallt fyrst og fremst þar
og á þeim tíma, sem einhver afla
von hefur verið. Ég tel það sjálfs
blekkingu að ætla, að á þessu
hefði orðið nokkur breyting, ef
samkomulag hefði ekki náðst.
Samkomulagið tryggir einnig,
að eftir aðeins þrjú ár er allt
svæðið innan tólf mílna mark-
anna, þar með talin þau þýðingar
miklu svæði, sem viðurkenning
Breta náðist fyrir með útfærslu
grunnlínanna, orðin athafna-
svæði íslendinga einna, og Is-
lendinga einna að gera ráðstaf-
anir til að fyrra þau ofveiði ef
þörf þykir.
Erlend skip, eða erlendir aðilar
koma þar þá ekki til greina leng-
ur. Samkomulagið í heild er al-
veg ótvírætt svo mikilvægt fyrir
fslendinga, að íslenzka ríkisstjórn
in hefur að mínum dómi alveg ó-
vefengjanlega unnið mikið og
þarft verk fyrir þjóðarheildina
með því samkomulagi um lausn
fiskveiðideilunnar við Breta, sem
hún lagði fyrir Alþingi til stað-
festingar. Og ég er sannfærður
um, að hún hefur með því, aflað
sér trausts og virðingar allra
hugsandi þegna þjóðfélagsins.
Og þó að stjórnarandstaðan sé
nú svartsýn, og það svo mjög, að
reyndir og mætir menn innan
hennar líki ástandinu hér á landi
í dag við það, þegar móðuharð-
indin gengu yfir landið, að þá er
það ekker't að óttast.
• Björt framtíð
Ég tel að íslenzka þjóðin hafi
aldrei getað litið framtíðina bjart
ari augum en einmitt nú- Lands-
menn hafa á undanförnum árum
aflað sér nýrra og stórvirkra at-
vinnutækja bæði til lands og
sjávar. Skapa þessi atvinnutæki
aðstöðu til stóraukinnar fram-
leiðslu útflutningsverðmæta og
aukinnar atvinnu fyrir þjóðar-
heildina. Sérhver einstaklingur,
sem vinnufær er, á að geta haft
örugga atvinnu, hvort heldur er
í sveit eða við sjó. Þjóðfélag, sem
þannig er ástatt um, þarf vissu-
lega engu að kvíða.
Ríkisstjórn Ólafs Thors, sem
nú fer með völd í landinu, hefur
tekið þjóðmálin föstum tökum og
sýnt sig færa um að ráða fram úr
þeim vanda, sem að höndum hef-
ur borið.
&
Það er því gersamlega vonlaust
verk hjá háttvirtum stjórnarand-
stæðingum að bera fram þá van-
trauststillögu, sem hér liggur fyr
ir.
Þeir, sem að henni standa fengu
sitt tækifæri, er vinstri stjórnin
var mynduð árið 1956. Þeir tóku
þá við blómlegu þjóðarbúi úr
höndum þeirrar stjórnar, sem
þeir tóku við af, en tókst þó á að-
eins tveimur og hálfu ári að koma
efnahagsmálum þjóðarinnar í
slíkt ófremdarástand, að þeir
stóðu ráðalausir uppi og sáu
þann kost einan að hlaupa frá
vandanum. „Til þess eru vítin að
varast þau“, segir gamalt mál-
tæki. Og vonandi er þess langt
að bíða, að háttvirtum stjórnar-
andstæðingum, sem vantrausts-
tillöguna bera fram, verði aftur
falin yfirstjórn á málefnum þjóð-
arinnar, svo dýrkeypta reynslu
sem þjóðin af þeim hefur.
Ákvörðun
írestað
London, 14. marz (Reuter)
FORSÆTISRÁÐHERR-
A R brezku samveldislandanna
héldu áfram að ræða mögulega
aðild Suður-Afríku að samveld-
inu, þegar landið verður lýðveldi
31. marz n.k. Ákveðið var seint
í dag að fresta því að taka endan-
lega ákvörðun um málið þar til
á morgun.
Macmillan forsætisráðherra
bar fram í dag málamiðlunartil-
lögu þess efnis, að Suður-Afríku
verði veitt aðild að samveldinu,
án þess að það skoðist á nokkurn
hátt sem samþykki við stefnu
stjórnar S-Afríku í kynþáttamál
um.
í Jóhannesborg hefur verið til-
kynnt af hálfu suður-afríska út-
varpsfélagsins að héðan í frá
verði ekki notað orðið „Apart-
haid“, sem haft hefur verið um
stefnu stjórnarinnar í kynþátta-
málum, utan um sé að ræða til-
vitnanir. Að öðrum kosti skuli
talað um „sjálfstæða þróun“.