Morgunblaðið - 18.03.1961, Blaðsíða 3

Laugardagur 18. marz 1961
MORGUNBLAÐIb
3
Drakk
TILVILJANIR eru oft ein-
kennilegar, svo einkennilegar
og þýðingarmiklar, að margir
freistast til að trúa eða álíta
að þær séu fyrirhugaðar — en
þá eru þær auðvitað ekki leng-
ur tilviljanir. Suma mikils-
verðustu atburði í lífi manna
má rekja til tilviljana — eða
þess sem virðist vera tilvilj-
anir — jafnvel sumir heims-
sögulegir viðburðir virðast
hafa orðið fyrir einhvers kon
ar tilviljanir. Dæmin eru mörg
úr lífi manna og þjóða. Auð-
vitað eru til tilviljanir, sem
hafa enga þýðingu — og til-
viljanir sem hafa þýðingu án
þess að hafa þýðingu, þ.e.a.s.
maður gleymir þeim aldrei,
þótt þær hafi ekki átt neitt er-
indi inn í líf manns. Þessi skrif
eru eiginlega tilviljun —-
vegna tilviljunar. Blaðamaður
á Mbl. kemst að því af tilvilj-
un, að Egill Sigurðsson, um-
boðssali, hefði af tilviljun
drukkið bjór með Lumumba
sáluga í London fyrir um
það bil 15 árum. Egill og
blaðamaður Mbl. upphófu í til-
efni þess umræður um tilvilj-
anir. Þess vegna er þetta svona
háfleygt. Egill getur ekki
gleymt þessari tilviljun — og
dauði Lumumba hefur undir-
strikað hana.
— Heldur þú að það hafi
séð. Þessi fínleiki kom .líka inn
an frá. Hann var gáfulegur og
erfitt að gleyma honum, eftir
að maður hefur einu sinni séð
hann.
.— Hvernig var- framkoman?
— Hann var mjög hlédræg-
ur og virtist jafnvel feiminn,
sagði fátt, en einhvern veginn
fannst manni, að hann hugs-
aði þeim mun meira.
— Drakk hann mikið.
— Nei, ég minnist þess ekki.
— En þú?
— Þetta var engin drykkju
veizla, við drukkum bjór og
síðan fór hver sína leið. Ég
var 1 verzlunarerindum og fór
skömmu síðar heim.
— Hvernig stóð á því að þú
hittir Lumumba þarna?
— Hann var með fólki, sem
ég þekkti og við fórum öll í
Soho, sem var og er kannski
enn eins konar listamanna-
hverfi.
— Vissirðu hvað Lumumba
var að gera í „Englandi?
stakt við hann?
— Ég minntist eitthvað á
Kongó, og hann sagði eitthvað
á þá leið, að það væri gull-
kista Belgíumanna.
— Nokkuð fleira eða nánar?
— Nei, ekkert sem ég minnt
ist, það var fleira fólk þarna
og þetta var ekki nema kvöld-
stund.
— Þekktirðu hann svo af
myndum, þegar hann var kom
inn í heimspólitíkina?
.— Ég kannaðist strax við
nafnið og fannst, að þetta gæti
verið hann. Þegar ég sá mynd
af honum, varð ég alveg viss,
það væri hægt að þekkja hann
úr heilli þjóð.
— Hvernig varð þér við,
þegar fréttist um dauða hans?
— Ég tók það nær mér,
heldur en ef ég hefði aldrei séð
hann. Mynd hans sveif fyrir
hugskotssjónum mínum, ung-
um og gáfulegum — og góðleg
um. Ég held að líf hans hafi
Lumumba
verið tilviljun, að Lumumba
varð sá sem hann var?
— Nei, svaraði Egill, það var
eitthvað sérstakt við hann.
— Hvað?
— Ja, hann var fínlegri, ekki
eins grófgerður í útliti og aðr-
ir svertingjar, sem ég hafði
— Mig minnir að hann hafi
komið frá Belgíu til Englands,
sennilega til að skoða borgina,
annars veit ég það ekki fyrir
víst. Það er svo langt síðan
þetta var. Hann hefur varla
verið meira en tvítugur.
— Talaðirðu nokkuð sér-
ekki verið tilviljun og dauði
hans ekki heldur. Dauði hans
snertir mann eins og píslar-
vætti, og það er ekki ólíklegt
að hann eigi eftir að‘ verða
frelsistákn allrar hinnar undir
okuðu, svörtu Afríku.
i.e.s.
Kaffistofa stúdenta í kjallara háskólans. Ráðskonan, Ingibjörg
Jónsdóttir, stendur við skenkiborðið.
(Sveinn Þormóðsson tók myndina)
Aukið húsnœði orðabókar
Rektor Háskóla fslands, próf.
Ármann Snævarr, skýrði frétta-
mönnum frá því á miðvikudag-
inn, um leið og hann sagði frá
öðrum framkvæmdum á vegum
háskólans, að hinir þrír fastráðnu
starfsmenn, sem vinna að orða-
bók háskólans, hefðu nú flutt í
stærra húsnæði. Fréttamönnum
var sýnt húsnæðið við sama
tækifæri.
Tannlæknadeild flutti 1959
úr háskólabyggingunni í hið nýja
húsnæði í Landspítalanum. Hús-
næði það, sem þar losnaði, hefir
nú verið búið út fyrir starfs-
menn orðafcálkarinnar. Er þ«ð
húsnæði þrjú herbergi og seðla-
geymsla. Undirbúningsvinna við
samningu íslenzkrar orðabókar,
sem nær frá því um
Sfúcienfar fá húsnæði
til félagsstarfsemi
Stúdentar hafa nýlega fengið'
nokkurt húsnæði í kjallara há-
skólans til afnota fyrir félags-
starfseml sina og bóksölu.
Skýrði rektor Háskóla íslands,
prófessor Ármanm Snævarr,
fréttamönnum frá þessu á mið-
vikudaginn, og sýndi þeim jafn-
framt húsnæðið.
Húsnæðj þetta, sem er í suð-
wrkjallara skólahússins, losnaði
1959, er eðlisfræðisstofnunin
flutt þaðan í húsnæði það, er
(Náttúnugripasaín hafði haft í
Þjóðminjasafnsbyggingunni. Á-
kváðu háskólaráð og rektor að
ætla stúdentum það húsnæði til
limráða. Framkvæmdum lauk
síðast á árinu 1960 og fyrst á
þessu ári. Húsnæði þetta skiptist
1 fjórar stofur.
Kaffistofa stúdenta.
Ein stofan er nú kaffistofa
Btúdenta. Þar er rúm fyrir 30
kaffigesti, en á gangi fram af
kaffistofu mætti bæta við nokkr-
um borðum. Er kaffistofa þessi
öll hin vistlegasta. Tók hún til
starfa 12. das. og afhenti rektor,
prófessor Ármann Snævarr,
stúdentaráði hana þá til umsjár
og rekstrar. Stendur stúdentaráð
algerlega straum af rekstri kaffi-
stofunnar, sem er opin alla virka
>daga kl. g.45—11.15 f. h. og
3—4.30 e. h. Nýtur kaffistofan
mikilla vinsælda meðal stúdenta
og kennara.
Bóksala stúdenta
f annarri stofu hefur bóksölu
stúdenta verið búin bækistöð,
og er það herbergi ekki síður
vistlegt. Þar er skrifstofa Stú-
dentaráðs Háskóla íslands til
húsa, en stúdentaráð hefur eftir
sem áður herbergi til afnota á
annarri hæð. Bóksalan er sjálf-
stætt fyrirtæki, sem stúdentar
reka. Þórður Guðjohnsen, stud.
jur., veitir henni forstöðu, en
hann er jafnframt framkvæmda-
stjóri stúdentaráðs. Velta bók-
sölunnar hefur aukizt jafnt og
þétt ár frá ári.
Herbergi deildarfélaga.
Hin herbergin tvö í suðurkjall-
aranum hafa verið búin við hæfi
deildarfélaga, og var annað
þeirra afhent Orator, félagi laga-
nema, á hátíðisdegi félagsins 16.
febr. s. 1., e» hitt var afhent
félagi læknanema 15. þ. mán.
Er með þessu bætt úr brýnni
þörf þessara athafnasömu deild-
arfélaga, er bæði hafa mikið um-
leikis og hafa um langan tíma
haldið úti myndarlegum tíma-
ritum um fræðileg efni. Skap-
ast þeim með þessum hætti fé-
lagsleg bækistöð.
Vorhoðinn
IIAFNARFIRÐI. — Sjálfstæð
iskvennafélagið Vorboðinn
heldur fund í Sjálfstæðishús-
inu næstkomandi máinudags-
kvöld kl. 8,30. Auk venjulegra
fundarstarfa verða skemmti-
atriði og kaffi framreitt. —
Félagskonur eru beðnar að
fjölmenna.
1540 og til vorra daga
hófst á árinu 1944, en segja má,
að starfsemin komist í fast horf
frá ársbyrjun 1948 að telja, er
dr. Jakob Benediktsson tók við
starfi forstöðumanns. Frá þeim
tíma hafa starfað þrír fastráðnir
menn við samningu orðabókar,
og er starfsemin styrkt af Sátt-
málasjóði og ríkissjóði.
Miðað er við árið 1540 vegna
þess, að þá var fyrsta íslenzka
bókin prentuð, sem til er vitað,
— þýðing Odds lögmanns Gott-
skálkssonar á Nýja testament-
inu, sem út kom í Hróarskeldu.
í Kaupmannahöfn er unnið að
orðabók um fornmálið undir
stjórn Ole Widding. Hún er
væntanleg á undan hinni ís-
lenzku, og verða orð, sem þar
finnast, en heimildir skortir um
eftir 1540, tekin upp í hina ís-
lenzku orðabók.
Dr. Jakob Benediktsson sagði
fréttamönnum, að starfið væri
enn „á söfnunarstiginu". Skráð-
ir hafa verið um 750 þús. seðlar
(orðin vitaskuld færri), og heita
má, að allar íslenzkar bækur
prentaðar hafi verið orðteknar
fram um miðja 19. öld. Frá þeim
tíma verður ekkj kleift að gaum-
gæfa allar bækur, heldur verð-
ur að velja úr til orðtöku. —
Þá lét dr. Jakob þess getið, að
aðstoð almennings og sjálfboða-
liða hefði verið og væri mjög
mikilvæg við orðasöfnunuina.
Bókmennta-
og listkynning
í Bæjarbíói
Hafnarfirði — Bókmen-nta- og
listkynningu heldur Hafnarfjarð-
ardeild Norræna félagsins í Bæj-
arbíó í dag. Vilhjálmur Þ. Gísla-
son útvarpsstjóri heldur ræðu.
Sænski sendikennarinn, lector |
Jan Nilsson, flytur erindi, Guð- j
mundur Jónsson óperusöngvari
syngur, Herdis Þorvaldsdóttir -
leikkona og Óskar Halldórsson
cand. mag. lesa upp úr norræn-|
um bókmenntum, þýddum á ís-
lenzku. j
S UKSIflHI!
Klofningur i ínan
Verkamannaflokksins
HUGH Gaitskell, leiðtogi brezkra
jafnaðarmaiuia hefur nú orðið
að grípa til þess úrræðis að láta
reka 5 þingmenn sína úr Verka-
mannaflokknum. Eru þeir allir
úr vinrstra armi flokksins, sem
er allmiklu róttækari en sá hluti
haiss, sem fyigir Gaitskell að
málum. Innan Verkamanna-
flokksins hefur eins og kunnugt
er staðið yfir mikil deila undan-
farið. Hefur hún fyrst og fremst
srrúizt um afstöðuna til utant-
ríkis- og öryggismála. Andstæð-
ingar Gaitskells urðu ofan á í
átökununr um öryggismlálin á
seinasta flokksþingi flokksins.
En innan þingflokksins hefur
Gaitskell öruggan meirihluta.
Á undanförmim árum hefur
einnig verið deilt um það innan
Verkamannaflokksins, hver af-
staða flokksins skuli í framtíð-
inni vera til þjóðnýtingar. Flest-
ir hinna framsýnni leiðtoga
brezkra jafnaðarmanpa gera sér
ljóst, að brezka þjóðin er mót-
ifallin frs/hari þjóðnýtingu, ogl
telur hana ólíklega til þess að
bæta lífskjör almennings. Þessi
sama saga hefur gerzt innran
flestra jafnaðarmannaflokka Ev-
rópu. Til dæmis hafa vesturþýzk-
ir jafnaðarmenn nýlega afneitað
þjóðnýtingarstefnunni, þar sem
þeir gera sér enga von um sig-
ur í þinrgkosningunum, sem fram
eiga að fara á þessu á.ri, ef þeir
halda fast við hana.
Reykvískir verkamenn
vilja ekki verkföll
í allan vetur hafa kommún-
istar róið að því af kappi að
koma reykvískum verkalýð út í
pólitísk verkföll, sem hafa þann
tilgang einan að hleypa af stað
nýrri dýrtíðarskriðu og brjóta
niður viðreisnarstefnu ríkis-
istjórnarimrar. En eftirtekjur
kommúnista af . þessari baráttu
hafa ekki orðið miklar. Það hef-
ur komið í Ijós, að reykvískir
verkamenn eru mjög mótfallnir
pólitískum verkföllum og gera
sér ljóst, að eins og nú er háttað
í íslenzkum efnahagsmálum,
geta grunnkaupshækkanir ekki
orðið þeim að gagni og til raun-
verulegra kjarabóta. Flestir
þeirra munra eftir verkfallsævin-
týri kommúnista og Framsóknar-
manna veturinn 1955. Þá var með
pólitísku verkfalli knúð fram
veruleg grunnkaupshækkun. En
vinstri stjórnin lét það verða sitt
fyrsta verk á miðju ári 1956 að
taka þessa kauphækkun af verka-
lýðmim aftur.
Kjarabætur eftir
nýjum leiðum
Sjá.lfstæðismenn hafa lagt á-
herzlu á það, að nú bæri að fara
nýjar leiðir í baráttunni fyrir
raunhæfum kjarabótum. Reynsla
undanfarinna ára hefur sýnt, að
taumlaust kapphlaup milli kaup-
gjalds og verðlags hefur ekki
bætt lífskjör ahnenniirgs. Nú
ríður því mest á að auka fram-
leiðsluna, framkvæma ýmis kon-
ar vinnuhagræðingu, auk ákvæð-
isvinnu, koma á samstarfsnefnd-
um launþega og vinnuveitenda,
efna til almenningshlutafétiga
um þýðingarmikinn atvinnurekst-
ur og koma á hlutdeildar- og
alskiptifyrirkomulagi í atvinnu-
rekstri. Þessar nýju leiðir hafa
S.'í Ifstæðismenn m. a. bent á
til þess að koma fram raunhæf-
um kjarabótum. Allt bendir til
þess að verkalýðurinn vilji
miklu frekar freista þessara
leiða en að taka þátt í hinum
pólitísku verkfallsæTÍntýrum
kommúnista.