Morgunblaðið - 18.03.1961, Page 11

JLaugardagur 18. marz 1961
MORCVNhLAÐIÐ
11
Leifur Sve/nsson lögfræbingur
Framtíð lýðræðis á íslandi
og friðhelgi eignarréttarins
MEÐ lögum nr. 22/1950 var í
fyrsta sinn lögfestur stóreigna-
skattur á íslandi. Eignarránshug
mynd þessi kom fyrst fram í áliti
hagfræðinganefndar þeirrar, er
starfaði að athugun á efnahags-
málunum frá 24. okt. til 16. nóv.
1946. Kom ritsmíð þessi út í bók-
arformi 1947.
Voru ítarlegar tillögur um
lausn efnahagsmálanna í riti
sl. áramót kr. 20.715.000.00.
Gjaldþol greiðenda er þanið til
hins ýtrasta næstu 20 árin, en
lokagreiðslu skattsins á að inna
af hendi árið 1971.
Er nú svo komið, að fjöldi
greiðenda getur eigi staðið í skil
um með skatt þennan, og vofir
uppboð yfir fjölda atvinnurek-
enda og húseígenda, sem þar eiga
hlut að máli.
undirritun málefnasamnings þess,
sem stjórnarflokkarnir undirrit-
uðu, er núverandi ríkisstjórn tók
við völdum. Þessi söguburður
hlýtur að falla um sjálfan sig.
Sá ráðherra sem forystu hefur
um mál þessi, Gunnar Thorodd-
sen, fjármálaráðherra, er einmitt
sá þingmaður, er skeleggast hefur
barizt á móti þessum eignarráns-
lögum. Þann 25. marz 1958 sagði
hann á fundi í Efri deild Alþingis:
„Þess vegna er það raunveru-
lega svo, að þó að það líti fallega
út á pappírum og gangi kannski
vel í ýmsa landsmenn að vera að
þykjast leggja skatt á stóreigna-
menn og auðkýfinga, þá lendir
þessi skattur í mörgum tilfellum,
— ég segi ekki öllum, en í mörg-
um tilfellum, lendir hann bein-
línis á atvinnurekstrinum, verð-
ur til að draga saman atvinnu-
fyrirtækin og þar með draga úr
atvinnunni og skapa hættu á at-
vinnuleysi".
Nú er það yfirlýst stefna ríkis-
stjórnarinnar að tryggja atvinnu
handa landsfólki öllu. Verður því
trauðla séð, hvernig þetta tvennt
getur samrýmzt framkvæmd
eignaránslaganna og útilokim at«
vinnuleysis.
Með afnámi eftirstöðva eigna-
ránslaganna væri aftur loki'ð
þeim dyrum, sem mesta hættú
sköpuðu fyrir framtíð lýðræðis
á íslandi, og landflóttinn myndi
vafalaust stöðvaður með breyt-
ingu þeirrá og þeim öðrum lag-
færingum á skatta- og útsvarsiög
um, sem í vændum eru. I
Ef svo ólíklega tækist aftur á.
móti til, að engin leiðrétting feng-
ist á þessum málum, myndu um->
mæli Bjarna Benediktssonar,
dómsmálaráðherra, í Sameinuðu,
Alþingi aðfaranótt 9. marz sL
fljótlega verða að veruleika.
„Ef ísland ætlar að hætta að
vera réttarríki, er sjálfstæði þess
og fullveldi stefnt í voða“.
Leifur Sveinsson
þessu.
Gengislækkun var aðaltillaga
þeirra hagfræðinganna, en frem-
ur skyldi nota vatahækkanir til
þess að draga úr þenslunni í
fjárhagskerfinu, og loks var nýtt
töframeðal, — stóreignaskattur.
Þáverandi ríkisstjórn lögfesti
að vísu eigi neinn stóreignaskatt
þá, en lét samþykkja á Alþingi
eignaraukaskatt, sem hvorki var
reiknaður út né innheimtur, þeg-
ar til kastanna kom. — Slík fjar-
stæða þótti hann við nánari at-
hugun.
Árið 1949 tekur ný ríkisstjórn
við völdum. — Voru fulltrúar
Framsóknarmanna í ríkisstjórn-
inni enn með eignarránshugmynd
ina í maganum, og skyldi nú bet-
ur til takast en við innheimtu
eignaraukaskattsins. Tókst þeim
að knýja fram lögfestingu stór-
eignaskattsins eldra, og meira að
segja undanskilja samvinnufélög-
in allri slíkri skattlagningu, en í
frumvarpinu var upphaflega lagt
til, að skattinn greiddu allir jafnt,
án tillits til rekstrarforma.
Með samþykkt stóreignaskat.ts
ins var þar með lokið upp dyrum,
sem hætta er á að muni grafa
undan máttarstoð lýðræðisins,
eignaréttinum, ef eigi verður að
gert hið bráðasta.
Skatt þennan skyldi greiða á 20
árum, og var ógreitt af honum við
Erlendir viöburðir...
Framh. af bls. 8
En hér er meira í hættu en svo
að stundarhagur fjármagnsfyrir-
fækja eigi að ráða. Hér þarf
viðsýnni öfl til að marka heild-
ar viðhorfin til hinna nýju ríkja.
Verst af öllu er e. t. v. að treysta
é samstarf þeirra manna í svert-
ing j alöndunum sem eru háðir
hvítu mönnunum. Er hætt við
að t. d. Tsjombe í Katanga lendi
í þeim hópi. Ætli það sé ekki
yænlegra að treysta á samstarf
við þlá meðal svertingija sem
þora að koma fram af fullri
djörfung fyrir þjóð sína heldur
en á undirlægjur einár?
Síðustu atburðir á hinni brezku
eamveldisráðstefnu eru einmitt
glöggt tákn þess að afrísku þjóð-
irnar eru að rísa upp úr undir-
lægj uhættinum við Evrópumenn.
Þær eru að fá djarfa og þó ábyrga
pólitíska forustumenn sem þær
treysta og sem Evrópumenn
verða að snúa sér til í framtíðar
ekiptum sínum við álfuna.
— Þorsteinn Thorarensen.
Einhver hefði nú talið, að
þarna væri búið að gera stór-
eignaskattsgjaldendum sæmileg
skil, en því fór fjarri. Þegar að-
eins var búið að greiða Vi gamla
skattsins, eða í maí 1957, sam-
þykkti Alþingi nýjan stóreigna-
skatt, 136 milljónir, og skyldi
hann gréiðast á 10 árum, þanníg
að þegar hann væri fullgreiddur,
ættu gjaldendur eftir allmörg ár
ógreidd af þeim eldri.
Nú var gjaldendum nóg boðið,
þeir hófu baráttu gegn eignaráni
þessu, og stendur sú barátta hvað
hæst nú.
Barátta þessi er miklu víðtæk-
ari en svo, að hún snerti aðeins
þá aðila, er stóreignaskatta verða
að greiða. Hún stendur um það,
hvort eignarétturinn eigi nokkra
framtíð fyrir sér á íslandi. Hún
stendur um það, hvort landflótt-
inn verði stöðvaður, því nú flykkj
ast ungir menn til útlanda, minn-
ugir þess, að hér er tilgangslaust
að reyna að skapa sér framtíð,
því takist þeim að koma sér upp
einhverjum atvinnurekstri hér,
er öllu rænt síðar af Alþingi með
stóreignasköttum.
Svo alvarlegur er landflóttinn
orðinn, að fyrir Alþingi liggur
titllaga til þingsályktunar um
rannsókn á ástæðum hans.
Það er kaldhæðni örlaganna, að
annar flutningsmanna tók þátt
í samþykkt eignaránslaganna
44/1957 — síðari stóreignaskatt-
inum.
Barátta stóreignaskattsgjald-
enda hefur fyrst og fremst verið
háð fyrir dómstólunum. Hæsti-
réttur ógildi veigamesta atriði
laganna, eignamat þeirra. Skyldi
skv. dómnum meta hlutabréf
miðað við sannvirði. Setti Ríltis-
skattanefnd reglur um mat skv.
sannvirði, og lækkuðu þá skattar
hlutafélaga um ca. 50%.
Einstaklingar hafa þó eigi feng
ið neina lækkun til samræmis við
þetta, þótt sjálfsögð sé.
Nokkur félög sættu sig eigi við
skilning Ríkisskattanefndar á
„sannvirði hlutabréfa" og eru þau
mál nú fyrir dómstólunum.
Öll samtök atvinnuveganna i
landinu hafa skorað á Alþingi og
ríkisstjórn að afnema þau óhæfu
slitur, sem eftir eru af lögum þess
um, eða að minnsta kosti eftir-
stöðvar skattsins, sem mun nema
um 65%.
Vitað er að mál þetta er til
vinsamlegrar athugunar hjá rík-
isstjórninni,
En meðan svo er, hafa lævísar
tungur stjórnarandstæðinga
breytt það út, að aðalstefnumál
Sjálfstæðisflokksins, verndun
eignaréttarins, hafi gleymzt við
„ATERPHONE"
Tvöfaldar og þrefaldar rúður
Milli glerjanna er innri
rammi úr köntuðum alum-
inium pípum.
Ramminn er einangraður
frá glerjunum með teygjan-
legu plast-bindiefni, sem
gerir rúðurnar fullkomlega
loft- og vatnsþéttar.
byggir þá hættu að rúðan
brotni eða springi vegna
hugsanlegrar þenslu glerj-
anna.
Kringum rúðuna er rammi
úr ryðfríju stáli, sem hlífir
glerjunum í flutningi og við
ísetningu.
Afgreiðslutími er 3-4 vikur
-4< MJÖG HAGSTÆTT VERÐ
Leitið nánari upplýsinga
Umboðsmenn á íslandi fyrir hinar
þekktu frönsku verksmiðjur
SAINT-G0BAIN
H. Benediktsson hf.
Sími 38300
I. O. G. T.
Barnastúkan Diana nr. 54
Fundur á morgun kl. 10. —
Fjölbxeytt skemmtiatriði.
Svava nr. 23
Fundur á morgun. Inntaka.
Kosning embættismanna o. fl. —
Mætum öIL
Gæzlumenn.
■Notið TERS&
lil allra þvotta
'TFPC/) er mprkia’
e| vanda sfcai vcrkið
KAUPSTEFIMAN í HAIMN OVER
fer fram 30. apríl til 9. maí
Á 506 þúsund fermetra sýningarsvæði sýna fimm þúsund fyr írtæki framlciðslu hins
háþróaða tækniiðnaðar Vestur-Þýzkalands.
Mörg önnur lönd taka þátt í kaupstefnunni.
Vér gefum allar upplýsingar og seijum aðgangskort
Farin verður hópferð á kaupstefnuna.
Ferðaskrifstofa Ríkisins
Lækjargötu 3 — Sími 1-15-40