Morgunblaðið - 18.03.1961, Qupperneq 13

Laugardagur 18. marz 1961
MORGVNBLAÐlb
13
Boðskapur hans varð ómetanlegt
leiðarljós þúsunda æskumanna
Séra Ftfiðrik Friðriksson dr. theol kvaddur
ÍSLENZK þjóð kveður í dag
einn sinna stærstu og beztu sona,
æskulýðsleiðtogann, kirkjuhöfð-
ingjann og rithöfundinn séra
Friðrik Friðriksson dr. theol.
Með honum er horfinn af svið-
inu stórbrotinn persónuleiki
fjölhæfur gáfumaður, mikill boð-
andi orðsins og framar öllu öðru
hjartahreint og óeigingjarnt
göfugmenni. Þetta er í stórum
dráttum, sú mynd af séra Friðrik
Friðrikssyni, sem þjóð hans
geymir af honum. Um hana mun
leika hugþekkur bjarmi langt
fram um komandi tíma. Sú
kynslóð, og þá fyrst og fremst
sú æska, sem hann starfaði með
og fyrir naut mikilla forréttinda.
Hún hlýddi á spekimál hans af
vörum hans sjálfs, nam kenningu
hans og fann hita þess fölskva-
lausa mannkærleika, sem var
hin þunga undiralda boðskapar
hans. Hann flutti þennan boð-
skap glaður og fagnandi. Þess
vegna féll hann í svo góðan jarð-
veg hjá börnum og unglingum.
í munni hans varð hin djúpa
alvara kristins trúar- og siða-
lærdóms að björtu og fögru
sevintýri, sem hreif huga æsk-
unnar og varð ómetanlegt leið-
arljós þúsunda æskumanna út í'
lífið. Það var skáldið í séra
Friðrik, ekki síður en trúarhiti
hans og mælska, sem greiddu
götu hans að hjörtum ungling-
anna. Mikill fjöldi íslenöinga á
dýrmætar persónulegar minn-
angar um samvistir sínar við
hann. Og því fór víðsfjarri að
hann notaði hvert tækifæri til
þess að raeða trúmál og boða
trúarhugsjónir sínar. Þvert á
móti. Honum var ekkert mann-
legt óviðkomandi. Hann var
ótæmandi brunnur fróðleiks og
þekkingar, sem hann miðlaði
áheyrendum sínum, hvort sem
þeir voru margir eða fáir, af
mildi sérstæðrar og heillandi
frásagnargleði.
fflé
Æviatriði séra Friðriks verða
ekki rakin hér, enda gerist þess
naumast þörf. Þau eru alþjóð
kunn. Hitt er nærtækara að
flytja honum þakkir fyrir líf
hans og stórbrotið starf, fagurt
fordæmi og ógleymanlegar
persónulegar samverustundir.
Hann trúði fyrst og fremst á hið
góða 1 mannssálinni, var sjálfur
öllum mönnum góður og holl-
ráður, og varði lífi sínu til þess
eð flytja boðskap hins fórnandi
kærleika, Hann varð mikilmenni
sf auðmýkt og lítillæti hjarta
eíns og elskaður og virtur af
verkum sínum.
Séra Friðrik ól upp tvo fóstur-
syni. Árið 1897 var honum gefinn
danskur drengur, Hans að nafni.
Dvaldi hann hjá honum til full-
orðins ára en fluttist síðan til
Canada, þar sem hann hetfur
verið búsettur síðan.
Árið 1923 tók séra Friðrik
einnig sex ára gamlan frænda
fyrir páskana í fyrra barst rit
Cato Majors, De Senectute, m.
a. í tal. En Cato segir þar á
einum stað, að enginn maður
telji sig svo gamlan að hann
hyggi sig ekki getað lifað eitt
ár enn. Séra Friðrik var þá nær
92 ja ára og hafði verið nær
blindur í nokkur ár. En nú reis
Hann svaf fyrstu nóttina í höfuð-
staðnum milli leiða í kirkjugarð-
inum, því að hann átti þar ekkert
athvarf og var þar öllum ókunn-
ugur, en var seinna sæmdur
æðsta heiðursmerki þjóðar sinn-
ar fyrir störf sín í þágu almenn-
ings. Hann fyrirleit flestar heil-
brigðisreglur og braut margar
Séra Friðrik Friðriksson níræður.
sinn til fósturs, Adolf Guðmunds-
son síðar yfirkennara. Ólst hann
að öllu leyti upp á heimili hans
að Amtmannstíg 2, þar sem eru
höfuðstöðvar Kristilegs félags
ungra manna.
Þessum fóstursonum sínum
reyndist séra Friðrik umhyggju-
samasti og bezti faðir.
Eftir síðari heimstyrjöldina
tók hann einnig að sér að kosta
um skeið uppeldi drengs úti í
Finnlandi, sem mist hafði ástvini
sína í stríðinu.
Séra Friðrik elskaði æskuna
■og æskan elskaði hann. — í
brjósti hans sjálfs lifði eldur
æsku og fegurðar til hinztu
stundar.
pri?!
Þegar ég heimsótti séra Friðrik
MEÐ ANDLÁTI síra Friðriks
Friðrikssonar er lokið langri og
óvanalegri ævi. Eins vel mætti
segja ævintýri, undarlegu, þeg-
ar horft er á það af heimahlaði
búmennskunnar, yfirnáttúrulegu,
þegar það er skoðað frá æðri
sjónarhæð. Hann var norðlenzk-
ur sveitadrengur, sem á barns-
aldri missti föður sinn, átti heilsu
litla og blásnauða móður, ólst
upp á hálfgerðum hrakningi á
mestu harðindaárum, sem yfir
Norðurland gengu á 19. öld, átti
framan af ævi sinni oft ekki mál
ungi matar og síðar aldrei svo
mikið, að svaraði kúgildi, þegar
hann upp úr stólnum sínum,
gekk að einum bókaskápnum,
tók De Senectute, ofan úr hillu
og fletti hiklaust upp á þessari
setningu:
Nemo eirim est tam senex qui
se annum non putet posse vivere.
Nú er ég ekki sammála Cato
vini mínum, sagði séra Friðrik.
Ég held að ég muni kveðja ykk-
ur innan eins árs.
Séra Friðrik var forvitri. Hann
var allur áður en eitt ár var
liðið frá þessum degi. Hann átti
góða heimvon og kvaddi lífið
sáttur við guð og menn.
íslenzka þjóðin blessar minn-
ingu hans.
frá eru teknar bækur hans, þó
var í höfuðstaðnum reist af hon-
um í lifanda lífi vegleg mynda-
stytta á almannafæri. Hann réðst
illa undirbúinn til skólagöngu,
frekar af kappi en forsjá og gegn
ráði frænda og vina, átti slitrótt-
an námsferil vegna fátæktar og
náði aldrei þeim námsafrekum í
skóla, sem gáfur stóðu til, því að
hann varð að vinna fyrir sér jafn-
hliða með kennslu, var síðar á
ævinni í algerðri andstöðu við þá
lífsskoðun, sem ríkti meðal flestra
menntamanna þjóðarinnar, en
var þó að lokum gerður að heið-
ursdoktor við Háskóla íslands.
þeirra áratugum saman, en komst
þó á tíræðisaldur og lá aldrei einn
dag á spítala. Aðeins óvenjulegur
maður getur átt svo óvenjulegan
feril. Öll þessi undarlegu og ólíku
atvik á lífsleið síra Friðriks voru
honum eins og óveruleg veðra-
brigði, sem hann lét engin áhrif
hafa á ferðaáætlun sína eða á-
fangaval. Ferðin var heldur ekki
farin til að leita auðs eða met-
orða, heldur til þess að reka er-
indi Guðs. Hann var hraðboði,
sem lét engar hindranir eða glap-
sýnir sveigja sig af leið, því að
örlög margra meðbræðra hans
voru undir því komim, að erindi
hans bærist í tæka tíð, og síra
Friðrik elskaði meðbræður sína.
má
Sannarlega var kirkju Krists
á íslandi þörf á slíkum erindreka
um aldamótin síðustu, þegar síra
Friðrik hóf starf sitt í þjónustu
hennar. Hún var umsetin borg,
með skörðótta múra og ryðgaðar
fallbyssur, en að henni sóttu þung
búnar hersveitir efnishyggjunnar
með vísindi þátímans í farar-
broddi og léttvopnaðar sveitir
Brandesarstefnunnar og realism-
ans í fylkingarörmum. Innan borg
armúranna ríkti glundroði og
ráðaleysi, eldri mennirnir skiln-
ingslausir á nýja baráttutækni,
þeir yngri áfjáðir í að komast að
sem skárstum friðarskilmálum,
svo að borg þeirra yrði ekki með
öllu jöfnuð við jörðu. Þá hljómaði
allt í einu rödd mikils hertoga
og hvatningarskálds, sem brýndi
bit í ryðgaðar eggjar cg deiga
hugi, manns, sem ekki átti það
Sigurður Bjarnason
frá Vigur.
Elskaði meðbræður sina
í eðli sínu að hörfa í varnarstöðu,
heldur að sækja á og sækja fram.
f sálmabók þjóðkirkjunnar er
gömul þýðing á frægum sálmi
eftir Grundtvig og hefst hún svo:
„Kirkja vors Guðs er gamalt hús,
Guðs mun þó bygging ei hrynja“.
Síra Friðrik gerði nýja þýðingu
á þessum sálmi og hún byrjar
svona: „Kirkja vors Guðs æ stend
ur sterk, stendur, er hávígin
falla“. Hér er engin þreyta, eng-
inn uppgjafarhreimur, heldur
sigurhljómur, hærri og skærari
en hjá höfundinum sjálfum.
Síra Friðrik var öflugt trúar-
skáld og orti mikið, þótt það sé
að vonum nokkuð misjafnt að list
rænu gildi, því að oftast var ekki
nostrað lengi við það, sem gert
var í eldmóði augnabliksins.
Ýmsa sálma sína og ljóð qrti hann
á nóttunni, fór með í prentsmiðj-
una að morgni og lét syngja á
samkomu næsta kvöld. Hann gat
leikið á marga strengi, hvatning-
arljóð, eins og: „Þú æskuskari á
íslandsströnd“, episk ljóð eins
og hrynhenda ljóðabálkinn Úti
og inni, innileg trúarljóð eins
og: „Við kross þinn, Jesú, jafn-
an“ sem minnir á tvö önnur skag-
firzk trúarskáld, Kolbein Tuma-
son og Hallgrím Pétursson. Hann
var yrkjandi fram á síðustu ár.
Um nírætt orti hann ljóðabálk
um sögu íslands, 456 ljóðlínur,
og lagði hann allan á minnið,
því að þá var sjónin biluð.
Hjá síra Friðriki fór saman eld-
móður skáldsins og framsýni
glöggs foringja. Á fyrstu árum
K.F.U.M. lét hann félagið ráðast
í að kaupa Melstedshús, þar sem
nú er Útvegsbankinn, því að hann
sá framtíðarþýðingu þess að eiga
svo góða lóð í Miðbænum, eink-
um í samband við starfið meðal
sjómanna, sem honum var þá
mjög hjartfólgið. Hann var að
eðlisfari ráðríkur og harmaði það
oft að hafa látið undan stjórn
élagsins, sem þóttist skynbærari
honum á fjármál, er hún seldi
Melstedslóðina undir bankann og
flutti heimili félagsins í hliðar-
götu við Amtmannsstíg. Lengi
vel skoðaði hann þann stað að-
eins sem bráðabirgðaáfanga, þótt
þar yrði heimili hans meira en
hálfa ævina. Keppikefli hans var
einatt, að félagið eignaðist bæki-
stöð á betri stað og nær höfninni.
Þá hafði hann vakandi skilning
T“’'mlespa fertuír”
á þýðingu íþróttanna, beitti sér
fyrir stofnun knattspyrnufélags-
ins Valur, sem lengi var deild
í K.F.U.M., og Væringjafélagsins,
sem var í anda skátahreyfingar-
Framhald á bls. 14.