Morgunblaðið - 30.03.1961, Qupperneq 13

Fimmfudagur 30. marz 1961
MORGUNBLAÐI9
13
Framfarasinnuð hægri
isiendingum farsæiust
Almenn st)órnmálaályktun 1. þjóðmálaráðstefnu Voku
VA K A , félag lýðræðissinn-
aðra stúdenta, hélt fyrstu
þjóðmálaráðstefnu sína hér
í bænum dagana 18. og 19.
marz. — Voru þar ræddir
nokkrir helztu þættir þjóð-
málanna og málefni stúd-
enta og Háskóla íslands.
Tókst ráðstefnan að öllu
leyti mjög vel, og ríkti mik-
ill áhuga meðal Vökumanna
um þau mál, sem þar voru
rædd. Vegna mikilla um-
ræðna reyndist jafnvel ekki
unnt að ljúka ráðstefnunni á
sunnudagskvöld eins og á-
formað hafði verið, og var
henni ekki slitið fyrr en
föstudagskvöldið 24. marz. —
rAUs voru þátttakendur ráð-
stefnunnar 43.
Ályktanir voru gerðar um
málefni stúdenta og Háskóla
fslands, utanríkismál, stjórn-
arskrármálið, og út var gefin
málamanna, sem of oft hafa til-
hneigingu til þess að láta ann-
arleg sjónarmiS ráða fjárfesting-
unni. Reynslan hefur kennt okk
ur íslendingum, að opinber rekst
ur og bein afskipti stjórnmála-
manna færir með sér minni af-
köst og meiri tilkostnað, minni
þjóðartekjur, verri lífskjör. Slik
afskipti eru jarvegur fyrir öng-
þveiti, spillingu og óréttlæti
gagnvart skattgreiðendum, bæði
fjármagnseigendum og launþeg-
um.
Atvinnu- og efnahagsmál
Við teljum að setja beri lög-
gjöf um ráðstafanir gegn ein-
okun og hringamyndun, um leið
og stóratvinnurekstri skal eftir
föngum beint inn á þá braut,
að opin almenningshlutafélög
standi að slíkum rekstri og hafi
starfsmenn forkaupsrétt hluta.
Við teljum, að atvinnufyrirtæki,
sem rekin eru á sama sviði eigi
að njóta algers jafnréttis í
skattamálum.
Við teljum, að vinnulöggjöfin
eigi að vera grundvöllur betra
samstarfs fjármagns og vinnu,
enda eiga þessir aðilar sameigin-
Almannatryggingar
Við teljum víðtækar almanna-
tryggingar nauðsynlegar í nú-
tíma lýðræðisríki, einkum á sviði
elli-, örorku- og sjúkrabóta. A1
mannatryggingar ber þó ávallt að
miða eingöngu við raunveruleg-
ar þarfir bótaþega og þær mega
aldrei verða til þess að draga úr
sjálfsbjargarviðleitni og siðferð-
iskennd þegnanna. Varast skal að
stefna blint í hringrás hins svo-
nefnda „velferðarríkis", þar sem
tekið er með annarri hendinni,
það sem gefið er með hinni.
Menningarmál
Við teljum, að hinu opinbera
beri skylda til þess að styðja af
alefli menntun, vísindi og listir,
þar sem hér er um að ræða þrjá
meginþætti nútíma menningar-
þjóðfélags og lykilinn að menn-
ingu þess og velmegun. Hið op-
inbera má þó aldrei hlutast meira
tii um málefni þessara stofnana
en nauðsynlegt er, Stefna þeirra
á eingöngu að markast af sann-
leiksleit, samvizku og þekkingu
starfsmanna þeirra og styrkþega.
Nokkrir þátttakenda i þjóðmála ráðstefnu Vöku
almenn stjórnmálaályktun,
sem hér fer á eftir:
|r'i
VIÐ TELJUM farsælustu stefnu
íslendinga vera leið framfara-
sinnaðrar, viðsýnnar hægri
stefnu, þar sem allir hafi sama
rétt til þess að lifa og leita
’hamingjunnar, jafnan rétt til
þess að afla sér viðurværis og
'hafa áhrif á stjórn sameiginlegra
mála.
Menningar og sögulegur bak-
hjarl þessarar stefnu er hinn
yestræni andi, arfur grísku heim
Épekinganna, lífsskoðun krist-
innar trúar, frelsishugsjón og
húmanismi 18. og 19. aldarinnar.
t iUndirstaða þessarar stefnu er
Íslenzk menning, einstaklings-
hyggja hennar og réttsýni, sú
Bkoðun, að hver sé sinnar gæfu
Bmiður, bæði þjóð og einstakl-
ingar.
Frjálst framtak
ViS teljum hið frjálsa fram-
tak einstaklingsins vera það afl,
Bem eitt geti fært þjóð okkar
varanlega uppbyggingu og vel-
jncgun, réttlæti og öryggi. Því
beri að hafna og vinna gegn
opinberum afskiptum og þátt-
töku í atvinnulífinu, utan nauð-
synlegra og sameiginlegra þjón-
ustustarfa. Fjármagn atvinnuveg
anna á að vera í höndum þeirra,
sem afla þess, en ejjki stjórn-
legra hagsmuna að gæta i flest-
um efnum. Hindra verður tíð
verkföll og vinnudeilur smáhópa,
en stefna að heildarsamningum
um kaupgjald til langs tíma. Nú-
verandi ástand þessara mála gref
ur aðeins undan atvinnuvegun-
um og stendur í vegi fyrir þróun
þeirra, enda leikurinn oft til þess
gerður.
Við teljum, að víðtækar ráð-
stafanir hins opinbera í efnahags
málum séu aðeins réttlætanlegar,
þegar óeðlilegt ástand ríkir eða
hættá vofir yfir, og hljóti þær
þá að miðast við að skapa eðli-
legt ástand á ný og takmarkast
við það eitt.
Frjáls verzlun
Við teljum að stefna beri að
því, að verzlunin verði sem frjáls
ust, bæði inn- og útflutningsverzl
un og vörudreifing innanlands.
Reynslan hefur sýnt, að frjáls
verzlun veitir beztan og fjöl-
breyttastan varning á sanngjörn-
ustu verði. Lögmál framboðs og
eftirspurnar eru líklegri til þess
að skapa heilbrigð viðskipti, en
boð og bönn misviturra valds-
manna á ýmsum tímum, enda eru
sjónarmið þeirra oft og tíðum
ekki hagsmunir neytenda.
Seðla- og gjaldeyrisbankar
skulu eins óháðir ríkisvaldinu og
unnt er, og skulu þeir annast
gengisskráningu og ákvarða vexti
eftir viðskiptalögmálum en ekki
pólitískum sjónarmiðum.
Stjórnmál og fréttaþjónusta
Við teljum, að virk þátt-
taka og þekking þegnanna
á stjórnmálum sé undirstaða
lýðræðislegra kosninga. Því
beri stjórnvöldum skylda til þess
að gefa kjósendum kost á því að
fylgjast reglulega með málum
þeim, sem efst eru á baugi hverju
sinni, t. d. í formi blaðamanna-
funda, sem einnig væri útvarpað.
Við verðum þó að láta í ljós nokk-
urn efa á því, að dagblöðin muni
hér gegna því hlutverki, sem
þeim er ætlað í lýðræðisríki og
teljum, að þar þurfi bót á að
verða. Við hörmum óheiðarleik
og hlutdrægni íslenzkra blaða og
teljum þau bera þunga ábyrgð á
þeim blekkingum, æsingum og
óbilgirni, sem oft verður um-
hugsun og rólegri skoðanamynd-
un yfirsterkari í hérlendum
stjórnmálum. Við teljum, að
frjáls blaðaútgáfa í höndum ein-
staklinga og óháðra útgáfufélaga
sé líklegust til þess að bæta úr
þessu ófremdarástandi íslenzkr-
ar blaðaútgáfu.
Uppbygging atvinnuvcganna
og erlent fjármagn
íslendingar eru fámenn þjóð í
lítt numdu landi. Á næstu ára
tugum verður að verða stórátak
í uppbyggingu fjölbreytts at-
vinnulífs, ef við eigum að fylgj-
ast með þróun og mannfjölgun
og lifa áfram menningarlifi í land
stefna
inu. Þar sem við höfum orðið
að byggja upp nútíma menningar
þjóðfélag á síðustu þrem áratug
um, er þess ekki að vænta, að
við höfum aflögu eigið sparifé
til þessara framkvæmda, né mun
um eignast það í bráð. Við verð-
um því að taka erlend lán, stór-
lán, til alhliða uppbyggingar og
veita erlendu einkafjármagni inn
í landið með svipuðum kjörum
og nágrannaþjóðir okkar, t. d.
Norðmenn. Nauðsyn þessa er
auðljós. Einar Benediktsson skýr-
ir þetta bezt, þegar hann segir:
En sýnir ei oss allur siðaður
heimur,
hvað sárlegast þarf þessi
strjálbyggði geimur,
að hér er ei stoð að stafkarlsins
auð?
Nei, stórfé. Hér dugar ei minna.
Oss vantar hér lykil hins
gullna gjalds
að græða upp landið frá hafi
tii fjalls.
Framfarir í heiminum eru sv*
stórstígar og um leið samkeppn-
in um markaðina, að ef ekki er
að gert, þá erum við orðnir á
eftir nágrannaþjóðum okkar þeg
ar á næstu fimm árum. Við verð-
um því að gleyma gömlum for-
dómum aldalangrar þrælkunar
og vakna áður en það er um
seinan.
Efnahagslegt sjálfstæði er
grundvöllur allra annarra rétt-
inda, án þess er ekki um stjórn-
málalegt sjálfstæði að ræða,
nema að nafninu til. Skoðun
þeirra, sem undir yfirskini þjóð-
rækni mæla gegn skynsamlegri
og nauðsynlegri erlendri fjárfest-
ingu, er ekki aðeins úrelt og aft-
urhaldssöm, heldur einmítt
helzta hættan, sem að sjálfstæði
okkar beinist. Við verðum því á
þessu sviði sem öðrum að forð-
ast hrokafullan, blindan þjóðern-
isrembing og áróður í skjóli hans.
Alþingi
Við íslendingar höfum elzta
löggjafarþing heimsins, Alþingi.
Það og það eitt á að ráða lög-
gjafarmálum okkar og þar eiga
þingmenn samkvæmt stjórncu:-
Framh. á bls. 23.

&
SÁLIN
ÞAÐ SEM hver leiðtogi verður fyrst og fremst að
kunna, er listin að stjórna sjálfum sér. Sá maður, sem
vill vera leiðtogi, verður að bæla niður óþolinmæði
sína og reiði. Hann hefur engan rétt til þess að krefj-
ast hins ómögulega af undirmönnum sínum. Ef ritari
inn segir: „Eg get ekki lokið þessu í dag“, þá reiðstu
ekki. Spurðu sjálfan þig, hvort þú myndir hafa getað
það. Ef ekki er hægt að breyta fyrirskipunum þínum,
þá endurtaktu þær með góðvild. Reyndu að gera þér
í hugarlund hugarástand þeirra, sem vinna hjá þér.
Kannski gera þeir of mikið úr umkvörtunarefni sínu.
En ef þeir álíta sig sæta ósanngjarnri meðferð, þá
vinna þeir aldrei vel. Allir menn þarfnast réttlætis
og hróss fyrir kostgæfni sína.
Þú átt ekki aðeins að gefa sanngjarnar fyrirskip-
anir, heldur verðurðu einnig að gefa þær skýrt og
greinilega. Flestir menn skilja ekki það sem þeim er
sagt. Eða, hafi þeir skilið það, þá gleyma þeir því
undir eins. Þú munt segja að ég sé svartsýnn. Nei, ég
er raunsýnn. Það er ekki nóg að gefa fyrirskipun.
Maður verður að vera viss um að hún sé framkvæmd.
Illgirni áhættunnar er takmarkalaus. Það er ávallt
hið óvænta sem skeður. Þú sagðir elztu börnunum
þínum að skilja það yngsta aldrei eftir í garðinum;
g ef þú endurtekur það ekki á hverjum degi, verður
J skipun þinni ekki framfylgt og hræðilegt óhapp getur
'(£ komið fyrir.
3 Hlutverk þitt sem leiðtoga er að sjá allt fyrir. Þú
ert samvizka og minni flokks þíns. Auðvitað verða
v allir meðlimir flokksins með tímanum menn, sem þú «
f getur treyst, vegna þess að þú hefur valið þá, einn
v og einn. En myndun flokksins er þitt verk. Fullkom- z
f inn flokkur, vanur háttum og siðum leiðtoga síns, er $
t ómetanlegur. S
3 Mikill leiðtogi þarf ekki að vera viðkunnanlegur
(b maður. Hann hefur engan tíma til léttara hjals. — *))
3 Þægilegir og viðkunnanlegir menn, sem hollorðir eru, g
(C, hafa áhuga á öllu. Mikill leiðtogi hefur áhuga á starfi S)
J sínu og mjög fáu öðru. Fastheldni hans og þrái getur “
^ stundum verið ertandi. En vegna þess að hann heldur
J áfram að reyna, nær hann árangri að lokum. Hann
jf veit að hlutirnir eru erfiðir, en hann trúir því ekki
v að þeir séu óframkvæmanlegir. Það er aðeins um
f vinnu og hugrekki að ræða.
Hinn mikli leiðtogi er mikill starfsmaður. Hann ^
3 lætur ekki smámuni eða öfgafullar tilfinnngar snúa j
ö athygli sinni frá höfuðstarfinu. Hann fórnar öllu til að ^
3 ná því takmarki, sem er svo þýðingarmikið að það f
t réttlæti hverja fórnfæringu. Yfirhershöfðingi á stríðs- *})
3 tímum, .... maður á öðrum tímum, velur heldur hina (?
((, réttu menn til að vinna með sér, en nákomna vini 9)
3 sína. 1914 hækkaði Joffre marskálkur hershöfðingja (?
^ í tign, sem honum þótti innilega vænt um. Þeir sögðu o
" að hann væri grimmur. Það var hann ekki, en strang- J
leiki hans gerði sigurinn við Marne mögulegan. Á K
erfiðum tímum þörfnumst við strangra leiðtoga. *
^Q^ö^Q=Kö^Q=^0^Q^ö^Q^ö^Q^ö^Q^ö^Qí=<6=“<Q==<ö=<Q=<ö=“«1=»<ö=<Q=<<í