Morgunblaðið - 07.04.1961, Blaðsíða 4

4
MORGVNDL AÐlh
Fösíudagur 7. aprfl 1961
SVÖR VIÐ FJÓRUM SPURNINGUM
Ræða Birgis Kjaran
tryggðir fyrir að vgra stjóm- spurningurmi: Hvernig hefði
inni óhagstæðir, og því skulum þjóðinni vegnað, ef stefnu
við leiða þá til vitnis.
vinstri stjómarinnar hefði ver-
ið haldið áfram og ekkert frek-
ar aðhafzt?
ELDHÚSDAGSUMRÆÐUR em
umræður fyrir opnum tjöldum,
þar sem þingmenn kveðja dyra
á sérhverju útvarpsheimili og
setjast á stól meðal heimilis-
fólksins. Þær eiga því ekki að
vera sjónarspil, heldur rökræð-
ur, þar sem hver og einn legg-
ur sín kort á borðið, vitandi
það, að almenningur í landinu
er, þrátt fyrir áróður og flokks
bönd, fús til að hafa jafnan
það, er sannara reynist.
Eldhúsumræður eru reiknings
skil þings og stjórnar við
þjóðina. í þeim er ætlunin að
gera upp þjóðarbúið og þjóð-
félagsástandið eins og það er
talið liggja fyrir á líðandi stund.
Við slík skil eru það stað-
reyndir, en ekki stór orð, sem
skipta máli. í umræðum sem
þessum skulum við því gera
okkur ljóst, að reiði og rök
eru sitthvað og fara raunar
sjaldnast saman.
Fjórar spurningar
Stjórnarandstaðan hefur í
umræðum þessum gefið tilefni
til ákveðins samanburðar, sam-
anburðar á stefnu vinstri stjóm
arinnar og núverandi stjórnar-
stefnu. Þær staðreyndir, sem
við verðum í því sambandi að
gera okkur ljósar, felast í eftir
farandi fjórum spurningum:
1. ) Hvemig var efnahags-
ástandið hér á landi, þegar
vinstri stjórnin lét af völdum?
2. ) Hvernig hefði þjóðinni
vegnað, ef þeirri stjómarstefnu
hefði verið fylgt áfram og ekkert
nýtt aðha'fzt?
3. ) Hvað hefur núverandi
ríkisstjórn gert á sviði löggjaf-
ar, sem til úrbóta hefur miðað?
4. ) Hvem árangur hafa þess-
ar aðgerðir núverandi ríkisstjórn
ar borið?
Þessum spumingum er ekki
auðsvarað á fáum mínútum, en
þess skal þó freistað. Við skul-
um fyrst hyggja að spuming-
unni: Hvemig var efnahags-
ástandið, þegaí vinstri stjórnin
lét af völdum í lok ársins 1958?
Dómar okkar, sem vorum and
stæðingar þeirrar stjómar,
verða vafalaust taldir vilhallir
og véfengdir. Dómar stjómar-
sinna og þeirra, sem í stjóm
sátu, verða hins vegar vart tor-
„Helsjúkt“ atvinnulíf
Sjálfur forsætisráðherrann,
Hermann Jónasson, lýsti því
yfir um þessar mundir, að at-
vinnulífið væri „helsjúkt“,
að „ný verðbólguskriða væri
skollin yfir“ þjóðina og „að
ekkert samkomulag væri innan
ríkisstjórnarinnar um nein úr-
ræði til úrbóta?"
Hannibal Valdimarsson fé-
lagsmálaráðherra og forseti Al-
þýðusambands íslands hafði þau
orð um ástandið, að framund-
an væri „leiðin til glötunar“.
Torfi Ásgeirsson ráðunautur
Alþýðusambandsins í efnahags
málum sagði í skýrslu sinni til
Alþýðusambandsþings: „Sé horft
fram á við, er það augljóst
mál, að þetta lántökuskeið er
senn runnið á enda“. — Þá
voru afborganir íslenzka ríkis-
ins af erlendum lánum líka
komnar upp í 12% af heildar-
verðmæti alls útflutnings þjóð-
arinnar.
Samkvæmt sömu skýrslu
Torfa Ásgeirssonar höfðu launa-
kjör verkamanna rýrnað um
7% á fyrsta starfsári vinstri
stjórnarinnar. Og samkvæmt
áramótagrein Hermanns Jónas-
sonar í Tímanum 31. des. 1958
hafði „kaupgjald verkamanna
hækkað um 6% fram yfir það,
sem þjóðarframleiðslan þoldi“,
að hans dómi.
Þannig var efnahagsástandið
hér á landi, þegar vinstri stjóm
in skildi við, að dómi hennar
eigin forsvarsmanna: Helsjúkt
atvinnulíf — ný verðbólgu-
skriða skollin á — erlend
skuldasöfnun fram yfir greiðslu
getu — kauphækkanir fram
yfir framleiðslugetu þjóðarinn-
ar — og engin samstaða innan
ríkisstjórnarinnar um nein úr-
ræði.
Nýjar álögur
eina úrræði þeirra
Þá komum við að annarri
Því er auðsvarað. Það svar
samdi Jónas Haralz efnahags-
málaráðunautur Hermanns Jón-
assonar. Það svar var í skjala-
tösku Hermanns * Jónassonar
Birgir Kjaran
þegar hann gekk á þing Alþýðu
sambands íslands veturinn
1958. Það svar hljóðar þannig.
Vísitalan á því herrans ári var
komin upp í 185 stig, og Jónas
Haralz boðaði, að innan skamms
tíma myndi hún verða komin
upp í 217 stig og undir haustið
1959 sennilega hafa náð 270 stig-
um. Einu úrræði vinstri stjórn-
arinnar til þess að forða þjóð-
inni frá þessari óðaverðbólgu
voru nýir skattar, nýjar álögur
um 250 milljónir króna, sem
hefðu þýtt fyrir allan almenn-
ing í landinu 6% kjararýrnun
til viðbótar fyrri .kjararýmun-
um, sem fylgt höfðu í kjölfar
aðgerða vinstri stjórnarinnar.
Við þessu ástandi tók núver-
andi ríkisstjórn, enda þótt minni
hlutastjóm Alþýðuflokksins
hefðu um ársskeið spyrnt við
fótum eftir getu.
Hvað gerði núverandi
ríkisstjórn?
Og erum við þá komnir að
þriðju spurningunni: Hvað gerði
núverandi ríkisstjóm á sviði
löggjafar til úrbóta?
í fyrsta lagi ber*‘a'ð nefna
efnahagsmálalöggjöf viðreisnar-
stjórnarinnar, sem fól í sér
eftirtalin, atriði:
1. ) Rétta gengisskráningu.
2. ) Afnám uppbóta- og
styrk j akerf isins.
3. ) Sköpun heilbrigðs starfs-
grundvallar fyrir fram-
leiðsluna.
4. ) Frjálsa gjaldeyrisverzlun.
5. ) Frjálsa innflutningsverzl-
un.
6. ) Aukið vöruval í verzlun-
l um og bætt vörugæði.
7. ) Afnám fjárfestingarhafta.
8. ) Utanríkisverzlunin gerð
óháðari vöruskiptamörkuð-
um.
9. ) Stöðvun verðbólgunnar.
í öðru lagi eru það skatta-
málin. Með löggjöf sinni um
tekjuskatt og útsvör afnam
ríkisstjórnin tekjuskatt af þurfta
launum og lækkaði útsvör veru
lega. Þessar breytingar á skatta
löggjöfinni miðuðu að auknu
I jafnrétti á sviði skattamála og
sniðu ýmsa agnúa af
þeirri skattalöggjöf, sem fyrir
var og beint hafði dregið úr
athafnalöngun og vinnusemi
borgaranna.
í þriðja lagi má nefna banka
málin. Þar hefur ríkisstjórnin
átt frumkvæði að því, að stigið
hefur verið mikið og farsælt
spor með samningu heildarlög-
gjafar um íslenzka banka. Þessi
löggjöf er algerlega ópólitísk,
lýðræðisleg og fullkomnari og
nýtízkulegri en bankalöggjöf
flestra annarra landa. Og efa
ég ekki, að núverandi ríkis-
stjóm mun hafa varanlegan
heiðúr af því handarverki.
í fjórða lagi em það lögin
um stofnlánadeildina, sem
breyta skjmdilánum útvegs-
manna í föst fjárfastingarlán.
Verður að telja þetta merka
löggjöf, sem mun ekki valda
deilum, þegar frá líður. Svipað
er að segja um raforku- og
jarðhitalöggjöfina, sem mun
valda þáttaskiptum í sögu ís-
lenzkra orkumála og vísinda-
rannsókna, ef að líkum lætur.
Margt fleira mætti tilnefna
af gagnmerkri, róttækri og
stefnumarkandi löggjöf stjórnar
Ólafs Thors, en til þess vinnst
ekki tími.
Staðreynir um árangurinn
En löggjöf og góður ásetning-
ur segja ekki nema hálfa sög-
una. Mestu máli skiptir: Hver
hefur orðið árangur löggjafarr
innar? Og komum við þar að
fjórðu og síðustu spurningunni.
Hvað segja staðreyndirnar um
þau efni? Við skulum taka til-
boði Framsóknárþingmannanna
frá í gærkvöldi og gera saman-
burð á afrekum vinstri stjóm-
arinnar og viðreisnarstjórnar-
innar. Við skulum aðeins líta
á nokkrar óvéfengjanlegar tölur,
sem hver og einn getur sann-
prófað með því að líta í skýrsl-
ur Hagstofu íslands og bank-
anna.
Gang efnahagsmálanna má
lesa á nokkurskonar efnahags
loftvog. Þau tölulegu atriði, sem
þar skipta einna mestu máli,
eru eftirfarandi:
1. ) Spariinnlán landsmanna.
2. ) Verzlunarjöfnuðurinn.
3. ) Vísitala framfærslukostn-
aðar.
4. ) Gjaldeyrisstaða bankanna.
5. ) Innflutningur framleiðslu-
tækja.
6. ) Vinnufriðurinn.
Skal nú farið fáeinum orðum
um hvert þessara atriða fyrir
sig.
1. ) Spariinnlánin:
Það þykir jafnan góðs viti,
þegar sparifjármyndun eykst í
landinu. Það er talið bera vott
um vaxandi traust almennings.
á því þjóðfélagi, sem hann býr
í, og auka möguleika þjóðar-
búsins til vaxtar og þróunar.
Hér hef ég nokkrar tölur, sem
sína þróun þessara mála á tíma
bili vinstri stjómarinnar og við-
reisnarstjórnarinnar. Árið 1956
ukust spariinnlánin um 144
millj. kr. árið 1957 um 174 millj.
og árið 1958 um 212 millj. —
En árið 1960 á ári viðreisnar-
stjómarinnar ukust þau um 357
millj. kr., eða helmingi meira
en árleg meðalaukning nam á
ári á tímabili vinstri stjórnar-
innar.
Hagstæðari
verzlunarjöfnuður
2. ) Verzlunarjöfnuðurinn:
Verzlunarjöfnuðurinn hefur
verið okkur Islendingum nokk-
urt áhyggjuefni um langt skeið.
Hann hefur yfirleitt verið óhag-
stæður og leitt til óhæfilega
mikillar skuldasöfnunar erlend-
is. Þó er atriði, sem gefa verður
gaum, þegar gerður er saman-
burður á verzlunarjöfnuði ein-
stakra ára. Og það er, hvort
hallinn á verzlunarjöfnuðinum
stafar af eyðslu, auknum neyzlu
vöruinnflutningi, eða af inn-
flutningi framleiðslutækja, sem
síðar mun auka framleiðsluna,
auka útflutning og þjóðartekj-
ur, og þannig rétta verzlunar-
jöfnuðinn við, þótt síðar verði.
Ef við skoðum verzlunarjöfn-
uðinn frá þessu sjónarmiði, það
er að segja, drögum innflutning
skipa frá verzlunarjöfnuðinum
og berum hann þannig saman.
frá ári til árs, þá blasa við
eftirfarandi staðreyndir:
Árið 1957 er verzlunarjöfnuð-
urinn óhagstæður um 780 millj.,
árið 1958 óhagstæður um 410
millj., árið 1960 aðeins óhag-
stæður um 218 millj. kr.
Þá er það og staðreynd, sem
vert er að undirstrika í þessu
sambandi, að á tímabili við-
reisnarstjórnarinnar hefur verið
fluttur til landsins skipastóll,
sem nemur 16,6 þúsund smá-
lestum, en á öllu tímabili
vinstri stjórnarinnar voru flutt
inn skip, sem samtals voru að-
eins 8,3 þúsund smálestir, eða
helmingi minni skipainnflutn-
ur en á tímabili viðreisnar-
stjórnarnnar, sem þó hefur set-
ið mun skemur.
Gjaldeyrisstaða bankanna
batnar um 360 millj. kr.
3. Gjaldeyrisstaða bankanna:
Nátengd verzlunarjöfnuði er
gjaldeyrisstaða bankanna gagn-
vart útlöndum. í lok ársins 1956
var staða bankanna gagnvart
útlöndum þannig, að þeir skuld
uðu 108 millj. kr., en í lok
ársins 1960 er hún sú, að bank-
arnir áttu 250 millj. kr. inni í
erlendis, og hafði staða bank-
anna þannig batnað um tæpar
360 millj. á þessu tímabili.
Um vísitölu framfærslukostn-
aðar og vinnufriðinn í landinu
er þetta að segja: Ef Teiknrð
er með núverandi vísitölu fyrir
bæði tímabilin, kemur 1 Ijós,
að á tímabili vins^ri stjómar-
innar hækkaði hún' um 14 stig,
en á tímabili viðreisnarstjórn-
arinnar hefur hún aðeins hækk-
að um 4 stig. Þessi verðlags-
þróun á tímabili vinstri stjóm-
arinnar leíddi eðlilega af sér
mikinn óróa meðal launþega,
sem meðal annars kom fram
í því, að 14 launþegasamtök
áttu í langvararyli vinnudeilum
á þessu tímabili, en á tímabili
viðreisnarstjómarinnar hefur að
eins komið til tveggja vinnu-
stöðvana.
Góðir hlustendur! Ég hef í
þessum samanburði reynt að
halda mér aðeins við óvéfengj-
anlegar, tölulegar staðreyndir,
En kjarni þessa máls er með
almennu morðum sagt, að i lok
vinstri stjórnartímabilsins horfði
til algers öngþveitis í efnahags-
málum þjóðarinnar, og stjórnin
sá engin ný úrræði. Enda vil
ég spyrja þingmenn og lands-
menn! Hver vill snúa við? Hver
vill snúa við til vinstri stjómar
tímabilsins? Hver vill snúa til
hinnar stöðugu kjatraskerðinga?
Hver vill snúa við til úrræða-
leysisins? Hver vill snúa við
til uppbóta — og styrkjakerfis-
ins? Hver vill snúa til fjár-
festingarhaftanna? Hver vill
snúa við til verzlunarófrelsins?
Ég held, að enginn vilji snúa
við til þessa ástands, enda verð-
ur ebki snúið við héðan af.
Við höfum lagt inn á nýja
braut. Við höfum gert rétt, en
ekki rangt. Það tekur tíma að
ná settu marki, en ef þjóðin
hefur festu til þess að ganga
hina nýju braut mun markinu
fyrr eða síðar náð og lífskjör
þjóðarinnar batna varanlega.
Ódýr húsgögn
til fermingargjaía
Svefnsófar frá kr. 2,300.—
Stakir stólar frá kr. 1,100.—
Sófasett frá kr. 6,700.—
— Góðir greiðsluskilmálar —
Vönduð vinna. — Hagstætt verð
Áklæði eftir eigin vali. — Allar nánari
upplýsingar í síma 24644.
-- ;! WD
Jafnvel þeir sem lifa í sínum
„fílabeinsturni“ — verða að
viðurkenna ágæti fegrunar-
varanna frá
LANCÖME
" le parfumeur Je Parin