Morgunblaðið - 09.04.1961, Side 12

12
MORGVNBlAÐtB
Sunnudagur 9. aprfl 1961

Utg.: H.l. Arvakur. Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
SigurSur Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu kr. 3.00 eintakið.
KJARABÆTUR EFTIR RAUNHÆF-
UM LEIÐUM
eldhúsdagsumræðunum,<$* *
sem fóru fram rétt fyrir
páska, komst Magnús Jóns-
son, alþingismaður, m. a.
þannig að orði í ræðu sinni,
að meginstefnan í þjóðmál-
um á hverjum tíma hlyti að
vera sú, að búa öllum al-
menningi sem bezt lífskjör,
en án aukinna framleiðslu-
verðmæta yrðu lífskjörin
ekki bætt. „Það er auðvitað
hægt“, sagði Magnús Jóns-
son, „með hinu mikla sam-
takaafli verkalýðshreyfingar-
innar að knýja fram kaup-
hækkanir, en séu þær ekki
ákvarðaðar með hliðsjón af
greiðslugetu framleiðsluat-
vinnuveganna, þá munu þær
enga verr hitta en launþega
sjálfa“.
Þetta er sú grundvallar-
staðreynd, sem hvorki við
Islendingar né aðrar þjóðir
getum gengið fram hjá. Á
hana verður aldrei of mikil
áherzla lögð eða of oft á
hana bent. En því miður höf-
um við íslendingar ekki við-
urkennt þessa staðreynd á
undanförnum árum. Þess
vegna fór sem fór. Kaup-
hækkanir voru knúðar fram
án minnsta tillits til þess,
hvort framleiðslan gat undir
þeim risið.
★
Það sem nú skiptir mestu
máli, er að könnuð verði til
fullnustu öll úrræði til þess
að bæta kjörin með raun-
hæfum aðgerðum. Það er
þýðingarlaust að leggja
byrðar á framleiðeluna, sem
hún ekki getur borið. Nú
verður að fara nýjar leiðir
til þess að auka kaupmátt
launanna og bæta þar með
aðstöðu fólksins.
Það er einmitt megin-
stefna núverandi ríkisstjórn-
ar að skapa heilbrigðan efna-
hagsgrundvöll og þar með
möguleika á þeirri fram-
leiðeluaukningu, sem ein get-
ur tryggt kauphækkanir, sem
orðið geta launþegum raun-
veruleg kjarabót.
Á þessu ríkir nú vaxandi
skilningur. Það sýna úrslit
kosninga í fjölmörgum verka
lýðssamtökum á þessum
vetri.
STARFSFRÆÐSL-
AN MERKILEG
NÝJUNG
¥ dag verður 6. almenni
starfsfræðsludagurinn hald-
inn hér í Reykjavík. Verður
hann með svipuðu sniði og
undanfarin ár. Þó verða að
þessu sinni veittar upplýs-
ingar um fleiri starfsgreinar
en áður hefur tíðkazt.
Starfsfræðslan er merkileg
nýjung, sem verðskuldar
fyllsta stuðning og athygli
almennings. Tilgangur henn-
ar er að auðvelda æskunni
að velja sér lífsstarf við
hæfi hvers einstaks og jafn-
framt að glæða áhuga henn-
ar á þátttöku í aðalbjarg-
ræðisvegum þjóðarinnar.
Islenzkt atvinnu- og at-
hafnalíf verður stöðugt fjöl-
þættara og fjölbreyttara. —
Þjóðinni fjölgar og unga fólk
ið, sem stendur frammi fyrir
þeim vanda að velja sér lífs-
starf á stöðugt fleiri kosta
völ. En það þarfnast margs-
konar fræðslu og upplýsinga
um hinar einstöku atvinnu-
greinar og þörf þjóðarinnar
fyrir starfskrafta þess. •—
Starfsfræðslunni er ætlað að
veita þessar upplýsingar og
verða æskunni og þjóðfélag-
inu til gagns.
Á sl. ári var samþykkt á
Alþingi tillaga til þingsálykt
unar, þar sem skorað var á
ríkisstjórnina að láta athuga
möguleika á því, að starfs-
fræðsla verði tekin upp í
skólum landsins. Hefur þessi
tillaga þegar verið fram-
kvæmd þannig, að starfs-
fræðsla hefur verið tekin
upp í námsskrá skólanna. —
Má gera ráð fyrir að á næst-
unni verði hafizt handa um
hana innan þeirra, eins og
tíðkazt hefur um langt skeið
í flestum eð«a öllum ná-
grannalöndum okkar. — Er
það vel farið.
VERZLUNAR-
BANKI ÍSLANDS
l/'erzlunarbanki íslands hf.
* hefur nú tekið til starfa
og flutt úr hinum gömlu
húsakynnum Verzlunarspari-
sjóðins í ný og glæsileg húsa
kynni. Hlutafé bankans er
FYRIR nokkrum dögum birt-
ist hér í blaðinu grein, þýdd
úr New York Herald Tribune,
sem fjallaði um myndun
væntanlegrar útlagastjórnar
Kúbu og undirbúning þess
að bola Fidel Catro úr valda
stóli. — Hér á eftir fer laus-
legur útdráttur úr annarri
grein, er birtist í hinu virta
fréttatímariti „U.S. News &
World Report“ hinn 27. marz
sl., en þar greinir nokkru
nánar frá undirbúningi hern-
aðaraðgerða til þess að frelsa
Kúbu úr klóm Castros — og
reynt er að varpa nokkru
Ijósi á „vígstöðuna“ í vænt-
anlegum átökum.
□ □ n
Undirbúningur þess að hefja
hernaðaraðgerðir til að steypa
Fidel Castro af stóli en nú kom-
inn á lokastig, utan Kúbu. Her
manna, er flúið hafa ríki Castros,
hefir nú stundað heræfingar
reglulega um það bil ár — og
er reiðubúinn að berjast, segir
í upphafi greinarinnar. (Það ber
að hafa í huga, að hún er skrifuð
í Miami á Floridaskaga, en segja
má, að þar séu nokkurs konar
aðalstöðvar andstæðinga Castros
utan Kúbu). — Síðan segir áfram
í greininni, sem er allmikið
stytt hér í þýðingu og endursögð:
• DAGUR BYLTINGARINN-
AR? ,
Ekkert bendir til þess, að
hinn afdrifaríki dagur hafi enn
verið ákveðinn, enda veltur á-
kvörðun um ,,dag gagnbyltingar
innar“ á ýmsum stjórnmálaleg
um, jafnt sem hernaðarlegum
nú 10,2 millj. kr. og hefur
bankaráð hans ákveðið að
bjóða út aukið hlutafé að
upphæð 2 millj. kr. næstu
daga.
V erzlunarsparisjóðurinn,
sem hinn nýi Verzlunar-
banki hefur nú leyst af
hólmi, var eins og kunnugt
er stofnaður í ársbyrjun
1956. Undir forystu dugandi
manna og við almennaii
skilning verzlunarmanna og
margra annarra á hlutverki
hans, tók Sparisjóðurinn
skjótum þroska. Hann var í
árslok 1958 orðinn stærsti
sparisjóður landsins.
Hinn nýi Verzlunarbanki
íslands er alger einkabanki.
Hið opinbera hefur hvorki
lagt honum til stofnfé né
rekstrarfé. Hann mun inna
af höndum mikið og gagn-
legt starf í þágu verzlunar og
viðskipta í landinu. Á starf-
semi hans í framtíðinni eru
miklar vonir byggðar.
aðstæðum. En flest bendir til
þess, að skjótt verði að láta til
skarar skríða, ef hafa skal erindi
sem erfiði.
Hernaðarlegur máttur and-
stæðinga Castros hefir vaxið
verulega að undanförnu. Dag
nokkurn fyrir skömmu, eða hinn
13. marz, voru 243 kúbanskir
sjálfboðaliðar fluttir á bílum frá
Miami, en áfangastaður þeirra
var æfingabúðir — einhvers
staðar á Karíba-svæðinu. Fimm
hundruð aðrir, sem látið höfðu
skrá sig til herþjónustu, biðu
ferðar á sömu slóðir — og enn
aðrir streymdu til aðalstöðva
hinna svonenfdu ,,Lýðræðissinn
uðu byltingarsamtaka" til þess
að láta skrá sig í uppreisnarher-
inn.
• Þrjú atriði
Næsta dag dró loks til sam-
komulags með stjórnmálaleiðtog
um útlægra Kúbumanna, sem
um tveggja ára skeig höfðu starf
að hver í sínu horni, ef svo mætti
segja. (Frá þessu samkomulagi
var skýrt í greininni, sem birt-
ist í Mbl. á dögunum.) — Ástæð-
urnar til þess, að þessir menn
gerðu nú loks með sér eins kon-
ar bandalag felast einkum í
eftirgreindum þrem atriðum,
sem ekki var lengur unnt að
loka augunum fyrir:
1) Castro er nú sem óðast að
tryggja og efla völd sín — eink-
um með vaxandi vopnasending-
um frá kommúnistaríkjum í
Evrópu og með því að kalla æ
fleiri til herþjónustu. Auk þess
er nú verið að fullgera níu flug-
velli á Kúbu, þannig að þar
geta sovézkar orrustuþotur og
léttar sprengjuflugvélar lent.
2) Enda þótt skemmdarverka-
mönnum takist stöðugt að gera
Castro lífið leitt ( hinn 14. marz
sprengdu þeir t. d. í loft upp
tvö stjórnarfyrirtæki í Havana),
valda menn hans þeim æ meiri
erfiðleikum og gera ,,starfið“
hættulegra með hverjum degin-
um sem líður.
3) Þá hafa borizt uggvænleg-
ar fréttir frá Escambray-svæð-
inu á Kúbu, en það er eini stað
urinn þar sem raunverulegar að
gerðir gegn Castro hafa átt sér
stað undanfárna mánuði. Fregn
ir þaðan bera það með sér, að lið
uppreisnarmanna þar eigi nú við
erfiðleika að stríða.
• ,,HER“ BORGARANNA
Andstæðingar Castros utan
Kúbu líta þannig á þessi atriði,
að í þeim felist vísbending um
það, að nú sé tími til kominn að
láta sverfa til stáls. — Vitað er
með vissu, að Castro hefir nú
um 250 þúsundir manna undir
vopnum. Þar eru raunar lítt æfðir
varaliðsmenn í meirihluta —
menn, sem vinna alls konar störf
að deginum, en stunda heræfing-
ar á kvöldin. — Og vopnabúr
Castros er einnig allálitlegt.
Hann hefi rnú yfir að ráða um
50 þúsund lestum af hinum marg-
víslegustu vopnum frá komm-
únista-blokkinni þar á meðal a.
m. k. 100 rússneskum skriðdrek
um, sem flestir eru af gerðinni
T-34, en þá skriðdreka notuðu
kommúnistaherirnir í Kóreu-
styrjöldinni. Auk þess hefir
Castro-herinn fengið fallbyssur,
Þessi mynd var tekin í einni
hinna leynilegu æfingastöðva
Castroandstæðinga — „ein
hvers staðar“ úti í Karíba,-
hafinu.
stórar og smáar, frá kommúnista
ríkjunum og ýmis vopn önnur.
Og meira er á leiðinni.
Gegn þessum herstyrk hyggj-
ast andstæðingar Castros tefla
vel æfðum skæruliðasveitum, til
þess að hefja styrjöldina — og
síðan treysta þeir á, að „her“
borgaranna muni ganga í lið með
þeim þegar á hólminn kemur.
• ÚRSLITADAGURINN ’
Það er algert leyndarmál. hve
margir Kúbumenn eru nú að
heræfingum „einhvers staðar“ á
Kariba-svæðinu. Castro hefir
reyndar látið útvarpa því, að
hér sé um að ræða 5—10 þúsund
manns. Það eina, sem vitað er
með vissu, er það, að síðan
snemma í febrúar hafa um það
bil 100 nýliðar verið fluttir dag-
lega frá Miami til hinna leyni-
legu stöðva. Það þýðir, að 3—4
þús. manns hafa bætzt í her
andstæðinga Castros á undan-
förnum vikum. Athugið, að
greinin er skrifuð í marz.) —
Hér er ekki aðeins um að ræða
unga menn. Eldri menn með
sérstakan lærdóm og kunnáttu
að baki eru nú einnig teknir að
fylgja þeim — þar á meðal eru
læknar, stjórnmálamenn, ,,dipló
matar" o. s. frv. Kúbumenn þeir,
sem halda til umræddra stöðva,
fara þangað alLslausir. Þegar þeir
eru einu sinni komnir í aðal-
æfingastöðvarnar, eiga þeir ekki
þaðan afturkvæmt geta ekki
einu sinni sagt fjölskyldum sín-
um, hvar þeir eru.
Þessum mönnum er kennt að
bjarga sér eins og bezt gengur
— í torfæru fjalllendi og í frum
skógum. Þeir æfa sig í ná-
vígi, skemmdarverkastarfsemi og
öðru, er við kemur hernaði við
þær sérstöku aðstæður, sem um
er að ræða á Kúbu. Sérstaklega
eru þeir æfðir í því, hvernig
unnt er að gera vígfærar her-
sveitir úr óæfðum borgurum.
Sumir fá þjálfun sem fallhlífar-
hermenn — til þess að slíkar
sveitir geti verið til taks, þegar
úrslitadagurinn rennur upp.
• GLOPPÓTTAR VARNIR
Flugher Castro-andstæðinga
hefir yfir að ráða allmörgum
sprengjuflugvélum af gerðinni
B-26, svo og C-54 flutningavél
um. Þessar flugvélar hafa undan
farið m. a. verið notaðar til þess
að flytja vopn og vistir til upp-
reisnarliðanna í Escambray. —
Hins vegar hafa borizt þau boð
til Miami, að skæruliðarnir i
Escambray fái nú engan veginn
nægilega miklar vopnasending-
ar, og að aðstaða þeirra sé að
mörgu leyti slæm — enda er
svæði það, sem skæruliðarnir
hafast við á, engan veginn eins
heppilegt eins og Castro-menn
höfðu yfir að ráða, í Sierra
Maestra, þegar þeir hófu baráttu
sína gegn Batista á sínum tíma.
— Margir hér í Miami telja, að
yfir skæruliðasveitunum i
Escrambray vofi nú alger tor-
- Framh. á bls. 3 ,