Morgunblaðið - 11.04.1961, Page 3

Þriðjudagur 11. apríl 1961
MORGVNBLAÐIÐ
★
UM HELGINA kom Laxá í
höfn í Reykjavík eftir 45
daga útivist, hafði farið til
Kúbu með saltfiskfarm og
komið aftur með 800 lestir af
6ykri og 200 kassa af rommi,
«em verið var að skipa upp,
er fréttamaður blaðsins og
ljósmyndari áttu leið niður að
höfn í gær. Þetta var önnur
ferð skipsins til Kúbu í vetur
og sennilega sú síðasta í bráð.
Jón Axelsson, 1. stýrimaður
stóð við lestina, sem sykur-
sekkirnir komu upp úr, merkt
ir INRÁ, sem sýnir að þarna
er um þjóðnýtta framlqiðslu
að ræða. Hann var heima í
*íðustu ferð, en hafði farið
méð skipinu í fyrri Kúbuferð
ina í janúarmánuði. Örn Ingi-
mundarson, „háseti í dag“,
eins og hann orðaði það var
þar einnig á vakt. Hann var
2. stýrimaður í síðustu ferð.
Við röbbuðum um stund við
þá félaga um Kúbu og sigl-
ingar þangað. Þeir eru ekki
térlega hrifnir af að sigla
þangað, 18—19 daga sigling
hvora leið og aðeins nokkrir
dagar í höfn, komið við í
Santiago di Cuba fyrst og síð
an í Havana. Um borð er að-
eins 11 manna áhöfn og helm-
Skipað upp sykri frá Kúbu. Allir sekkirnir eru merktir INRA, sem sýnir að hann er fram-
leiddur í þjóðnýttu fyrirtækL
Islenzkir sjö-
menn á Kúbu
ingurinn alltaf á vakt svo þar
er lítið við að vera. Þeir létu
þau oxð falla að sjómenn
kæmu alls staðar í hafnarborg
ir, sem væru hver annarri lík
ar, en gæfust fá tækifæri til
að sjá nokkuð meira af lönd-
unum.
Verkamannabústaðir
hálfbyggðir
Örn kvaðst þó hafa fengið
tækifæri til að sjá meira af
Kúbu í þessari seinni ferð.
Þar væri býsna fallegt. Og
þar gætti greinilega mikilla
amerískra áhrifa frá fyrri
tíð. En allt er nú orðið gífur-
lega dýrt í verzlunum og mik-
ill vöruskortur þar. Rakvéla-
blöð og sápa fást t. d. ekki, og
alveg er orðið byggingarefnis
laust. Upphaflega byrjaði
Castro t. d. að byggja ný há-
hýsi, sem áttu að verða verka
manna bústaðir. En nú standa
þessar byggingar hálfklárað-
ar og hafa gert lengi, því ekki
er nokkurt sement að fá í
landinu.
Þeir Kúbumenn sem skips-
mennirnir töluðu við, létu
ekkert illa af Castro sjálfum,
en lá illt orð til „óþjóðalýðs-
ins“, sem hann hefði í kring-
um sig, einkum Argentínu-
mannsins Guerara banka-
stjóra. Þeir virtust ekkert
hræddir að láta skoðun sína
í ljós við útlendinga.
Sægur af vopnuðum mönnum
Örn sagði, að hvarvetna
væri sægur af vopnuðum
mönnum, en í hvaða erindum
þeir væru vissu menn ekki.
Þeir virtust fylgjast með, en
ekki væri beinn hervörður.
Aldrei hefðu verið neinar
hömlur á ferðafrelsi skip-
verja, aðeins skoðuð vegabréf
þeirra þegar þeir lágu úti á
fljótinu. 4 allri strandlengj-
unni að Havana eru byssur,
var verið að koma þeim fyrir
um það leyti sem Laxá var
þar í fyrra skiptið. Og við
innsiglinguna er gamall kast-
ali frá 1570 þar sem er her-
vörður.
Fjölmörg rússnesk skip
lágu í höfninni í Havana og
var verið að skipa upp úr
þeim skriðdrekum herbílum
o. fl. Eins kvaðst örn nokkr-
um sinnum hafa horft sér til
skemmtunar á þegar verið
var að þjálfa fólk í hernaðar-
kúnstum á bílastæðum í borg-
inni. Þar marseruðu alls kon-
ar fólk, unglingar og gamlar
konur. Annars var þeim sagt,
að Castrostjórnin hefði
snjalla aðferð til að halda
her. Atvinnurekendur verða
að greiða kaup starfsmanna
sinna, sem kallaðir eru í her-
inn, og halda því svo áfram
án þess að vita hvort starfs-
mennirnir eru lífs eða liðnir.
Þó búið sé að vísa Banda-
ríkjamönnum úr landi á
Kúbu, virðist fólk telja það
sjálfsagt að allir útlendingar
séu Bandaríkjamenn, og
héldu gjarnan að íslending-
arnir væru það.
Almenn þjóðnýtng
Það kom fyrir meðan Laxá
var á Kúbu, að stolið var
nokkrum Kúbudollurum af
skipsmanni á götu. Eftir
nokkra leit náðist í lögreglu-
þjón, en lítill skóburstari
hafði orðið vitni að þjófnað-
inum. Þegar örn kom með
lögreglumönnum á stöðina,
gleymdi hann að skella bíl-
hurðinni aftur á eftir sér, og
þar eð viðstaddir héldu að
hann væri Ameríkani, var
hann rekinn með fyrirlitningu
aftur út til að loka bílhurð-
inni. En eftir að í ljós kom að
hér var ekki um þjófnað á
bandarískum dollurum frá
Bandaríkjamanni að ræða,
rættist úr málinu.
Þjóðnýtingin á Kúbu er aug
ljós hverjum gesti. öll pakk-
hús við höfnina eru merkt
Mambisas og á vörur er kom-
ið merkið INRA, sem sýnir
að um þjóðnýtta hluti sé að
ræða. Eins má sjá á mörgum
húsum í villuhverfunum miða
á hurðum, sem sýna að búið
sé að taka þessi hús eignar-
námi.
Mikið af fólki flýr jafnan
frá Kúbu og er það einkum
menntaða fólkið sem fer. Eru
.svo mikil brögð að því, að
læknar fá ekki að fara um
borð í skip til sjúklinga, held-
ur verða sjúklingamir að
fara í land til þeirra.
Við spurðum þá félaga að
lokum hvort þeir hefðu ekki
tekið neinar myndir á Kúbu.
Þeir kváðust ekki hafa nennt
að standa í því. Myndavélar
voru innsiglaðar og skipstjóri
hefði þurft að sækja um sér-
stakt leyfi til að fá innsiglið
brotið.
Nýr bandarískur
sendiherra
AKVEÐIÐ er nú, hver hinn nýi
sendiherra Bandaríkjanna á Is-
landi verður. Hefur útnefning
hans nú verið staðfest bæði á ís-
landi og í Bandarikjunum.
1 Hinn nýl sendiherra heitir
James Kedzie Penfield. Hann er
réttra 53 ára, fæddur 9. apríl
1908 i New York. Hann lauk
prófi við Stanford University
árið 1929, ©g 1 apríl 1930 gerðist
hann starfsmaður utanríkisráðu-
neytisins bandaríska. Á árunum
1930—1945 starfaði hann viða
um heim, í Mexíkó, Kína, Man-
cjúríu og Grænlandi. 1945 var
hann skipaður deildarstjóri í
þeirri deild utanríkisráðuneytis-
ins, sem fjallar um Austurlanda-
*nál, en 1948—1950 gegndi hann
starfi í bandaríska sendiráðinu
í Prag. 1950—1954 var hann í
sendiráðinu í Lundúnum, 1954—
1956 í Vínarborg og 1956—1958
í Aþenu. Frá 1958 hefur hann
starfað í Afríkumáladeild utan-
ríkisráðuneytisins í Washington.
Sendiherrann er kvæntur og
á eina dóttur barna.
Aflabrögð
í Neskaupstað
NESKAUPSTAÐ, 10. apríl. —
Afli handfærabáta hefur glæðzt
undanfarið, og er algengt, að hver
maður dragi fyrir eitt til tvö
þúsund krónur á dag. Fjöldi smá
báta stundar þessar veiðar héð-
an, og bætast sífellt fleiri við.
Hinir stærri f ærabátar, sem eru
að veiðum við Suðausturland,
hafa nú flutt sig og stunda veið-
arnar héðan.
Afli útilegubáta, sem netaveið-
ar stunda, er enn tregur. — S.L.
Kennedy leggur áherzlu
á eflingu NATO
Washington, 10. apríl
KENNEDY forseti Bandaríkj-
anna flutti í dag ræðu við upp-
haf fundar hermálanefndar
Atlantshafsbandalagsins. Hann
gerði þar ýtarlega grein fyrir
skoðunum sínum í landavarnar-
málum.
Kennedy kvaðst vlija ítreka
það sem Johnson varaforseti
sagði í París á dögunum, að
styrkja þyrfti bandalagið á sviði
venjulegra vopna, því að banda
lagið verður að geta varizt gegn
'harnaðanárás með vea\julegum
vopnum án þess að þurfa að
grípa til kjarnorkuvopna.
Auk þess teljum við, sagði
Kennedy, að NATO verði að
halda áfram að hafa nægilegar
birgðir kjarnorkuvopna til þess
að geta varizt kjarnojrkuárás. Við
vonumst til að geta tekið þátt
í viðræðum við bandamenn okk-
ar á næstunni um það hvernig
haga skuli stjórn þessara kjarn-
orkuvopna í framtíðinni.
Kennedy sagði að lausn yrði
að finna á þessu vandamáli. Hins
vegar lét hann ekkert í það skína
hvort hann vildi að NATO færi
sjálft með stjórn kjarnorkuvopn
anna. Það yrði að ræða í samein-
ingu á fundum Atlantshafsbanda
lagsins.
Kennedy lagði eins og Mac-
millan áherzlu á það að auka
bæri samstarfið milli NATO-ríkj
anna. Það verður að vinna að
skilningi milli pólitískra forustu
manna landanna, sagði hann.
STAKSTEINAR
Þeir sömdu sjálfir
um herinn
fslendingum er það áreiðaifc.
lega í fersku minni að vorið 1954
sameinuðust allir hinir svoköll-
uðu vinstri flokkar um það á Al-
þingi, að samþykkja þingsálykt-
un þar sem lýst var yfir því á-
formi þeirra, að láta varnarliðið,
sem hér hefur dvalið á vegum
varnarbandalags lýðræðisþjóð-
anna, fara héðan. Síðan var
vinstri stjórnin mynduð en hún
hafði ekki setið nema um það
bil eitt misseri að völdum, þegar
hún samdi um það við Banda-
ríkjamenn a® vamarliðið yrði
hér áfram um óákveðinn tíma.
Það fer þess vegna ekkert á
milH mála að bæði Framsóknar-
menn og kommúnistar, sem nú
þykjast hafa mikinn áhuga fyr-
ir brottför vamarliðsins, sömdn
sjálfir um það á fyrsta valda-
misseri vinstri stjórnarinnar að
herinn skyldi vera hér áfram um
óákveðinn tíma. Kommúnistar
segjast að vísu hafa verið mót-
fallnir þessum samningi. En þeir
bera engu að síður fulla ábyrgð
á honum, þar sem þeir sátu
áfram í ríkisstjórn og hreyfðu
hvorki legg né lið til andmæla
gegn honum.
Tíminn og brezkir
togaramenn
„Þegar nánar er aðgætt, geta
brezkir togaramenn ekki veri®
óánægðir með landhelgissamn-
inginn"..
Þannig kemst Tíminn m. a að
orði í forystugrein sinni sl. sunnu
dag. En ekki kemur þetta vel
heim við staðreyndirnar. Hvað
sem Tíminn segir vita allir að
brezkir togaramenn eru sára ó-
ánægðir með samkomulagið um
lausn fiskveiðideilunnar. Þess
vegna hafa þeir hafið
mótmælaverkföil gegn fisk-
löndunum íslendinga í Bretlandi
og reynt að æsa upp til óvildar
gegn okkur.
En Tíminn þykist samt vita
betur um afstöðu brezkra togara-
sjómanna, en þeir sjálfir. Fram-
sóknarmenn lemja höfðinu við
steininn og segja að brezkir tog-
aramenn geti ekki verið óánægð-
ir með lausn fiskveiðideilunnar.
Reyna að skapa
stjórnmálaþreytu
í ræðu þeirri, sem Matthías A.
Mathiesen alþingismaður flutti
í eldhúsumræðunum á Alþingi,
rétt áður en Alþingi lauk, komst
hann m. a. að orði á þessa leið:
„Ein su baráttuaðferð, sem
kommúnistar víða um heim nota
með góðum árangri fyrir upp-
lausnarstefnu sina, er, að skapa
stjórnmálaþreytu og þar af leið-
andi afskiptaleysi almennings af
stjórnmálum. í þeim efnum hafa
þeir m. a. notað málþófstækni
sína, samfara vísindalegum sál-
fræðibrögðum og hefur þeim
orðið furðu ágengt, svo sem
heimskortið ber sannarlega með
sér í dag. Það er því í alla staði
rétt og skylt að aðvörun sé bor-
in fram í áheyrn alþjóðar. Vissu-
lega er málfrelsi og prentfrelsi
einn af hyrningarsteinum lýð-
ræðisins, og ekki munum við
stuðningsmenn núverandi ríkis-
stjórnar biðjast undan gagnrýni
né óttast þá gagnrýni, sem hátt-
virt stjórnarandstaða hefur fram
að bera, svo burðug sem hún er.
Eigi að síður skal þjóðin aðvör-
úð. Barátta kommúnista, eðii
þeirra og innræti er allsstaðar
hið sama. Aðferðirnar aðeins dá-
lítið mismunandi eftir aðstæð-
um. Þjóð okkar er því nauðsyn-
legt að halda vöku sinni. And-
varaleysi og áhugaleysi um fram
vindu þjóðmála, stjórnmála-
þreyta, allt er þetta vant á mylla
hins alþjóðlega kommúnisma“.