Morgunblaðið - 13.04.1961, Blaðsíða 2

z
M O RGU N B LAÐ J Ð
Fimmtudagur 13. aprfl 1961
— Maður út /
geiminn
Framh. af bls. 1
Skömmu síðar barst honum
heillaskeyti frá Krúsjeff, þar
sem sagði: — Óska yður af
hjarta til hamingju með heim-
komuna til fósturjarðarinnar
eftir velheppnaða ferð. Ég
faðma yður. Sjáumst í Moskvu
innan skamms.
Kl. 10.18 flutti Moskvuútvarp
ið yfirlýsingu um að Rússar
vseru langt framar öðrum í
kapphlaupinu um himingeiminn
svo og tilmæli til allra þjóða að
þær komi sér saman um frið og
afvopnun.
Á Snilli sovézku þjóðarinnar
í yfirlýsingunni, sem imdirrit-
uð er af Miðstjóm kommúnista-
flokksins, forseta æðsta ráðsins
og ríkisstjórninni, segir í upphafi:
„Mikll atburður hefur gerzt. í
fyrsfca sinn í sögu mannkynsins
hefur maður tekizt á hendur ferð
út í himingeiminn. Hinn 12. apríl
1961, kl. 9,07 að Moskvu tíma,
lagði geimskipið Vostock (Aust-
ur-‘). í ferð út í geiminn með
mann innanborðs. Er geimskipið
hafði farið rúmlega eina ferð
umhverfis jörðu lenti það heilu
og höldnu á hinni helgu jörð
íöðurlands vors, Rússlands.“
„Hinn fyrsti maður sem kannar
himingaiminn í slíkri ferð er'
rússneskur maður — þegn Sovét
ríkjanna. Hér hefur verið unnin
einn mesti sigur mannshugans
yfir náttúruöflunum — óvenju-
legt afrek unnið í vísindum og
tækni. Grundvöllur hefur verið
lagður að flugi manna um him-
ingeimnn.
í þessu sögulega afreki felst
snilli sovézku þjóðarinnar og hið
sterka afl sosíalismans-------“.
í lok yfirlýsingarinnar segir:
,Á þessum hátíðisdegi beinum
við máli okkar enn einu sinni til
þjóða og stjórna allra landa í
bón um frið. Megi allar þjóðir
— burtséð frá kynþáttum, lit,
trúarbrögðum og þjóðernishátt-
um — helga alla krafta sína því
að vinna að tryggingu friðar um
beim allan.
Bindum endi á vígbúnaðar-
kapphlaupið. Komum á algerri
afvopnun undir sterku alþjóð-
legu eftirliti. I>að verður úrslita-
átakið í hinni heilögu viðleitni
U1 að verja friðinn------—
Á Gagarin ódauðlegur,
segir Krúsjeff
Hinn fyrsti geimfari, er sem
fyrr segir 27 ára að aldri. Kona
hans Valentine, sem er einu ári
yngri, stundar nám í læknisfræði.
Þau eiga tvær dætur, Elena er
tveggja ára og Gala eins mán-
aðar.
Samkvæmt fregnum Tass, er
Gagarin fæddur á samyrkjubúi í
Smolensk 9. marz — 1934. Hann
hóf skólanám 1941 en varð að
hætta vegna innrásar Þjóðverja.
Er heimsstyrjöldinni lauk hóf
hann barnaskólanám að nýju og
síðan iðnnám. Hann er málm-
steypumaður að iðn, en hefur
einnig lænt tæknifræði og fiug;
hefur starfað í flughernum síð-
an 1957.
Fyrir ári síðan gerðist Gagar-
in félagi í kommúnistaflokki
Sovétríkjanna.
Fréttamaður NTB segir m. a. í
frásögn sinni af geimskotinu:
„Þetta var sögulegur dagur í
lífi Gagarins og fjölskyldu hans.
Við sólarupprás í morgim var
Gagarjn vakinn af værum svefni
einhversstaðar í Rússlandi. Nú
skyldi lögð síðasta hönd á undir
búning að fyrstu ferð manns út
í geiminn.
Hann gekk út að staðnum, þar
sem þriggja þrepa eldflaugin
beið hans. Um árabil höfðu vís-
indamenn um heim allan beðið
með eftirvæntingu þess dags, er
fyrst yrði sent mannað geimfar
á braut umhverfis jörðu.
Samstarfsmenn Gagarins ósk
uðu honum góðrar ferðar og góðr
ar heimkomu meðan þeir fóru
með lyftunni upp í trjónu eld-
flaugarinnar, þar sem geimfar-
inu sjáJfu var komið fyrir. Gag-
ÞESSI óvenjulegl flutningur| ^
lyfir Hvítárbrú átti sér stað
sl. þriðjudagskvöld. Skúrinn
aftan á vörubílnum er á löngú
ferðalagi, því að hann var
Ífluttur frá Reykjavík og á ai
staðsetjast einhvers staðar i
Húnavatnssýslu, þangað er
hann sennilega ekki kominn
enn, þar sem Holtavörðuheiði
Ítepptist sama kvöld og verður
ekki opnuð aftur fyrr en á
föstudag n.k. Það munaði
ekkli nema fáeinum cm. á
hvora hlið, að skúrinn færi
utan í brúarriðið. Hann stóð á
tjökkum að aftan, og bílstjór-1
|inn lyfti pallinum á börubif-1
ireiðinni, til þess að komast
fram hjá yztu stólpunum. Að
Íspurður sagði bílstjórinn, að
skúrinn ætti að nota sem
geymslu. Skyldi hann (skúr-1
inn) eiga eftir að borga flutn-
ingskostnaðinn?
1 (Ljósm. Sveinn Þormóðss.)
um hefði liðið þar.
— Eins og heirna, sagði Gagarin
— mér leið vel. Ég sá jörðina úr
mikilli hæð, — höf, fjöll, stór-
borgir, fljót og skóga.
Krúsjeff sagði honum, að hann
væri ódauðlegur maður og bætti
við: — Látum nú allan heiminn
sjá hvað land okkar getur gert,
hvað hin mikla þjóð okkar og
vísindi geta gert.
Og Gagarin sagði: — Látum nú
allar þjóðir reyna að ná okkur.
— Það er rétt hjá þér, sagði þá
Krúsjeff — látum nú kapítalísku
ríkin reyna að ná ríkinu okkar.

arinn var bundinn fastur í sér-
staklega gerðum klefia, sem um-
lukinn var þunnum málmvegg.
Hann vissi, að hylkið hafði verið
prófað aftur og aftur við aðstæð-
ur líkar því, sem biðu þess í
geimnum, en hann vissi ekki,
hvernig hann sjálfur myndi
bregðast við, er komið yrði út í
hundruð kílómetra fjarlægð frá
jörðu.
Hann horfði á vísindamennina
leggja síðustu hönd á eldflauginu
— síðan var hylkinu lokað og
hann hafði ekki lengur annað
samband við jörðina en radíó-
samband.
Skyndilega heyrist gífurlegur
hávaði — hylkið titraði og Gag-
arin sökk æ dýpra og dýpra nið-
ur í sæti sínu. Það lagðist að
honum þungi — þungi og enn
meiri þungi, þar til allt í einu var
sem hann svífi í lausu lofti. Hann
var kominn út fyrr svið aðdrátt-
arafls jarðar.
Moskvu útvarpið og síðar
brezka útvarpið útvörpuðu rödd
Gagarins eins og hún heyrðist
utan úr geimnum og mátti vel
greina orðaskiL
Mynd af Gagarin birtist á sjón-
varpsskerm um rússnesk heimili
er sagt var frá því, að hann hefði
komizt heilu og höldnu út í
geiminn. Mátti þar líta mann
með hátt enni, loðnar augabrýr
og nokkuð fjarstæð augu.
— Hann klæðist flughjálmi og
léttum samfestingi, sagði sjón-
varpsþulurinn, er lýsti honum. —
Bros hans er gott, hélt hann á-
fram — og það er ekki þörf að
taka from, að þessi maður, sem
er fyrstur manna til að teygja
sig til stjarnanna og líta til jarð-
arinnar úr geimnum, — er maður
gæddur sterkum persónuleika.
Það kemur glöggt fram í brosi
hans og gáfulegum augum, sagði
þulurinn.
Síðar í dag hringdi Krúsjeff til
Gagarins og bað hann að segja
sér hvað hann hefði séð þar uppi
i himingeimnum, og hvernig hon-
„Fyrsta tilraunin", segja Rússar.
Einn af forustumönnum Rússa
í geimrannsóknum, A. S. Blagan
1 rov, prófessor sagði á fundi með
fréttamönnum og vísindamönnum
í Firenze í dag, að þessi ferð
Gagarins væri fyrsta tilraun
Rússa til þess að senda mann á
braut í kringum jörðu. Blaganrov
sagði, að Gagarin hefði að vissu
marki hjálpað til við að komast
til jarðar aftur. Tilraunir sem
slíkar myndu í framtíðinni byggj
ast á þeim niðurstöðum sem lækn
isfræðileg rannsókn á líkams- og
sálarástandi Gagarins leiddi í
ljós.
Prófessorinn er formaður nefnd
ar rússneskra vísindamanna sem
sitja Cosper ráðstefnuna í Fir-
enze (The Committee of Space
Research) Aðrir vísindamenn á
ráðstefnunni voru viðstaddir
blaðamannafundinn í morgun. í
lok hans gekk fram Dr. R. W.
Porter, einn af bandarísku vís-
indamönnunum óskaði Blag
anrov til hamingju með afrekið.
Tjáði Dr. Porter fréttamönnum
á eftir, að bandarískir vísinda-
menn samfögnuðu Rússum vegna
þessa afreks, þvi þar væri um að
ræða stórt skref í könnun alheims
ins, sem mundi leiða til aukinn
ar þekkingar mannsins á sjálf
um sér og þeirri ómælisvíðáttu er
hann lifði í. Yrði það ennfremur
öðrum visindamönnum hvarvetna
hvöt til frekari afreka í þessum
efnum.
Er Dr. Porter var spurður um
áætlanir Bandaríkjamanna um að
senda mann út í geiminn, sagði
hann, að væntanlega mundu
Bandaríkjamenn gera nokkrar til
raunir sem þessa á næstu mánuð
um og árum, en vildi annars ekki
segja neitt ákveðið um það, hve-
nær hin fyrsta slíkra tilrauna
yrði gerð.
Átta Gagarinar.
í Moskvu, sem og annarsstaðar
í Sovétríkjunum hefur í allan dag
ríkt geysilegur fögnuður vegna
ferðar Yuri Gagarins út í himin
geiminn. Þegar í morgun er fregn
inni var varpað með gjallarhorn
um út yfir götur borgarinnar,
þusti fólkið út á strætin, hópaðist
saman hrópandi og syngjandi. í
allan dag hafa ættjarðarsöngvar
glumið í gjallarhornum milli þess
sem fregnum af Gagarin var út-
varpað. Síðar byrjaði fólkið að
dansa á götum og torgum.
Búizt er við að hátíðahöldin
muni standa fram undir morgun,
en þeim er líkt við 1. maí hátíða
höld.
Moskvu útvarpið flutti þegar
í morgun nýjan söng sem tileink
aður var Gagarin. Ennfremur
hafði það viðtal við strætisvagna
bilstjóra, sem sagði: — ég stöðv
aði vagninn þegar er ég heyrði
fréttina í útvarpinu, til þess að
farþegarnir fengju að heyra. Þeir
stóðu stjarfir með tárin í augun
Í2A.Í9&Í kl tt\
■nr--ya-rym-f.„—Jjf.
vi
* *
í/i-/
/ v /-/kl.
/ V* 1 í
f \ V \ V
/ 7 VJ
l V . J xr \

LÆGÐIN, sem var í fyrradag
fyrir sunnan land, hafði í gær
teygzt norðaustur, svo að norð
anátt var komin hér í gær,
allhvasst og víða snjókoma
norðan lands, en þurrt syðra.
Á Jan Mayen var 10 stiga
frost um hádegið og var loft-
ið á leiðinni þaðan til Vest-
fjarða. Kl. 15 var komið 5
stiga frost á Galtarvita, en á
sama tíma var 5 stiga hiti og
skúrir á SA-landi.
Veðurspáin kl. 10 í gær-
kvöldi
SV-land til Breiðafjarðar og
miðin: NA og síðar nolðanátt,
allhvasst með köflum, skýjað.
Vestfirðir til Austfjarða og
miðin: NA og síðar norðan átt,
víða hvassvirði, snjókoma.
SA-land og miðin: Austan
eða NA átt, sums staðar all-
hvasst eða hvasst, skúrir.
um af stolti yfir hinni dýrðlegd
fósturjörð okkar.
Sendiráð Rússa í nokkrum
borgu Evrópu höfðu opin hús i
tilefni dagsins og hvarvetna ríkti
glaumur og gleði.
Svo bar til að í nýrri símaskráí
Moskvuborgar, eru átta menn
taldir með nafninu Gagarin. Síma
hringingum hefur ekki linnt hjá
mönnum þessum í allan dag, og
voru þeir löngu orðnir uppgefnir
og sumir fokvondir þegar er leið
að hádegi.
Borgarráðið í Kishinev, höfuð
borg Moldavíu tók þá ákvörðun i
dag, að nefna eina af aðaJgötuna
bæjarins eftir Gagarin. Áður hét
hún Mushcheshetsky-Boulevard. |!
Ennfremur skýrði Tass frá þvf,
að ung hjón í Frunze í Kirghizia
hafi ákveðið, þegar þau heyrðu
gleðitíðindin, að skýra nýfæddan
son sinn Yuri. — Það hljómar
eins og sigur, sögðu þau — hann
verður áreiðanlega ánægður með
það nafn er hann stækkar.
Gagarin mun væntanlegnr ti)
Moskvu á föstudag og mun þá
Krúsjeff og Mikojan taka á móti
honum á flugvellinum. Sam-
kvæmt fregnum NTB er þegar
hafinn undirbúningur að því, að
honum verði heilsað sem þjóð-
hetju, er hann ekur um borgina.
V
„Gera sér vart enn grein fyrir
metnaði sínum“
Viðbrögð vestrggnna vísinda-
manna við fregninni um ferð
Gagarins hefur, sem fyrr segir,
verið nokkuð á* einn veg.
Forystumaður Jodrell Bank:
athugunarstöðvarinnar í Bret-
landi, sagði, að þetta væri eitt
mesta afrek í sögu vísindanna ogi
kvaðst hann glaður yfir því, að
Rússar skyldu leyfa mönnum að
fylgjast með ferðinni stig af stigi.
Það vekur aíhygli um heim all
an, að Rússar skyldu nú bregða
út af þeim vana, sem þeir hafa
haldið undanfarin ár, að til-
kynna ekki um geimskot sín fyrr
en þau hefðu heppnazt. Hefur
jafnan hvílt mkil leynd yfir
geimrannsóknum Rússa. Menn
vita ekki hvaðan geimförum
'þeirra er skotið né hvar þau
koma niður, en vestrænir frétta-
menn í Moskvu eru þeirrar skoð-
unar að hinn rússneski „Kana-
veralhöfði" sé ein-hversstaðar I
Turkmenistan, við strönd Kaspía
hafs og þar vinni yfirleitt ungir
menn. Hefur Krúsjeff einhvernl
tíma ekki alls fyrir löngu láticS
hafa eftir sér, að þeir væru allir
innan við þrítugt.
Sir George Thompson, þekktur
visindamaður og Nobelsverð-
launahafi, lét í dag í Ijós sömu
skoðun og Sir Bemard Lovell —
að um stórkostlegt vísindaafrelc
væri að ræða, en kvað sér ekkii
koma það neitt á óvart — við
Sliku hefði mátt búast frá hendi
Bandaríkjamanna og Rússai
hvaða dag sem væri. Sagði hann
að aðeins væri stigmunur á getu
stórveldanna tveggja í geimrann
sóknum. Og þótt Rússum hafi tek
izt að senda mann út í geiminn
fyrstum þjóða, sagði Sir George,
er ekki þar með sagt með vissu,
að þeir verði fyrstir til að lenda
mönnuðu geimfari á annarri
plánetu sem er m-kilvægasta
skrefið á braut geimrannsókna.
Sir George kvaðst mjög harma,
að geimrannsóknir færu nú fram
eins og kappróður millj stórveld-
anna. Slíkar tilraunir sa-gði hann,
að ætti að vera alþjóðlegt átak
og samvinna.
Þriðji vísindamaðurinn Kenn-
eth Garland, sagði að óefað
hyggðu Riússar á að senda mann-
að geimfar til tunglsins hið
fyrsta. Hefðu þeir sjálfir nefnt
ártalið 1967 í því sam-bandi og
legðu að öllum líkindum metnað
sinn í að ná því takmarki.
í þessu sambandi lét fyrirles-
ari brezka útvarpsins svo um-
mælt í morgun, að ekki væri lík-
legt að Rússar gerðu sér enn
sjálfir fyllilega grein fjirir metn-
aði sínum varðandi himingeim-
inn. Taldi hann enn nokkur ár
að bíða þess, að tækist að lenda
mönnuðu geimfari á tunglipu.
næsta skrefið í áætlun Rússa
'Kvað hann hinsvegar líklegt að
væri að koma þangað tækjurn,
sem sent gætu sjónvarpsmyndir
ai yfirborði tunglsins.