Morgunblaðið - 13.04.1961, Síða 12

12
; MORGUNBLAÐIB
Fimmtudágur 13. aprQ 1961
JRiwigitstiIrlðMfr
Utg.: H.f. Arvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
EyjólfUr Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgieiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlar.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
MAÐUR ÚTII GEIMNUM
R
ússar hafa unnið enn eitt^
stórafrek á sviði eld-
flaugatækni. Enn hafa þeir
orðið á undan aðalkeppinaut
sínum, Bandaríkjamönnum,
er þeim tókst að senda mann
út í geiminn og ná honum
aftur til jarðar.
Vissulega er hér um að
ræða eitthvert merkilegasta
afrek, sem maðurinn hefur
unnið. Er ekkert eðlilegra en
Rússarnir séu stoltir af því,
þó að heldur sé hvimleitt að
heyra hinn rússneska geim-
fara, Yuri Gagarin, senda
kommúnistaflokknum sér-
stakar kveðjur, þegar hann
kemur til jarðar, rétt eins og
þýzku nazistarnir ösljruðu
sýknt og heilagt: Heil Hitler!
Er ekki ofsögum af því
sagt að líf þeirra, sem nú eru
ungir, ætlar að verða undra-
vert, ef mannkynið ber gæfu
til að hagnýta vísindin í
þágu menningar. Og um leið
og rússneskum vísindamörm-
um er óskað til hamingju,
hljótum við að bera fram þá
ósk að afrek þeirra verði
hagnýtt til góðs, en ekki
gj örey ðileggingar.
NORRÆNI
DAGURINN
T dag er Norræni dagurinn
hátíðlegur haldinn um
öll Norðurlönd. Hinar nor-
rænu þjóðir minnast sam-
eiginlegs uppruna og hvetja
til enn aukinnar samvinnu
sinnar á fjölmörgum sviðum.
Norræn samvinna hefur sí-
fellt verið að færa út kví-
amar og verða raunhæfari.
Kynni aukast milli þjóðanna
og samskipti vaxa.
Norrænu félögin eiga sinn
ríka þátt 1 þessum árangri.
Fleira og fleira fólk skipar
sér undir merki þeirra. —
Norðurlandaráð, Norræna
menningarmálanefndin og
margvísleg samtök einstakra
stétta og starfshópa hafa
einnig unnið merkilegt starf
á þessu sviði.
Það er hinum norrænu
þjóðum til hins mesta sóma,
að þær standa nú flestum
þjóðum framar um félags-
legt öryggi. Þær hafa einnig
komið fræðslu- og heilbrigð-
ismálum sínum í gott horf
og markvíst er unnið að því
að skapa einstaklingum
þeirra, sem mest afkomuör-
yggi og varanlega velmegun,
íslendingum er það fagn-
aðarefni að Norræna félagið
hér á landi hefur eflzt mjög
á síðustu árum. Meðal al-
mennings ríkir síaukinn
skilningur á hlutverki þess.
MEIRIHLUTI í
FULLTRÚARÁÐI
VERKALÝÐS -
FÉLAGANA
17" osningarnar í verkalýðs-
félögunum hafa orðið
glögg sönnun þess að verka-
menn vilja kjarabótastefnu,
en eru andvígir pólitískri
verkfallastefnu kommúnista.
Þrátt fyrir dyggilegan stuðn-
ing Framsóknarmanna í sér-
hverjum kosningum í stétta-
félögum, hafa kommúnistar
tapað þar fylgi.
í fulltrúaráði verkalýðsfé-
laganna í Reykjavík, er nú
lýðræðissinnuð stjórn, sem
áreiðanlega mun reyna að
berjast fyrir raunverulegum
kjarabótum launamanna and
stætt kjaraskerðingarstefnu
hinna pólitísku verkfalla.
Það er líka tími til þess
kominn að launþegar og
vinnuveitendur hefji einlægt
samstarf til þess í senn að
bæta hag atvinnuveganna og
kjör launþega. Morgunblaðið
hefur bent á leiðir, sem fær-
ar eru að því marki, og þarf
nú að láta hendur standa
fram úr ermum.
MIÐBÆRINN
BREYTIST
Fj’ftir langvarandi kyrrstöðu
er nú að verða töluverð
breyting á Miðbænum í
Reykjavík. Stóru bárujárns-
klæddu timburhúsunum fer
fækkandi. Húsið Austur-
stræti 1 hefur verið rifið,
Túngata 2 er að hverfa og
Hótel Hekla hefur verið boð-
in út til niðurrifs.
Enn eru þó mörg slík hús
í Miðbænum og sum þeirra
býsna lágreist. En aðalatrið-
ið er, að nú er hafin sú
breyting, sem á nokkrum ár-
UZ YMSMjI
Fundarsalur í Rockefeller-stofnuninni, sérstaklega gerður fyrir góðan hljómburð. Sæti eru
fyrir 500 manns.
Rockfellerstofnunin
Á BÖKKUM Austurá*
eða East River, nálægt
hjarta New York-borgar,
er ein af þýðingarmestu
rannsóknar- og kennslu-
stofnunum Bandaríkjanna,
Rockefeller-stofnunin. Þar
hafa mildar breytingar
orðið frá því árið 1901, er
John D. Rockefeller kom
stofnuninni á fót í þeim
tilgangi, að „efla náttúru-
og læknavísindin til heilla
fyrir allt manhkyn“.
AlJa ævi sín.a — jafnvel sem
drengur — hafði John D.
Rockefeller gefið peninga til
kirkna og góðgerðastarfsemi.
„Allt frá því ég var mjög
ungur, var ég alinn upp við
að vinna, spara og gefa“, hef-
ur hann sjálfur sagt. Gates
taldi hinsvegar að verja bæri
peningunum á annan hátt.
Til þess að ná sem beztum ár-
angri við dreifingu hinna
miklu auðæfa Rockefellers,
skipulagði hann fyrirkomu-
lag á fjölda gjafa til vísinda-
rannsókna. Árangurinn varð
fjöldi af nátengdum velgerðar
um ætti að geta komið nýj-
um og reisulegri svip á hið
gamla bæjarstæði Reykjavík-
ur. —
Mikið starf hefur verið
unnið að undanförnu í skipu-
lagsmálum bæjarins með að-
stoð erlendra sérfræðinga,
og stendur það enn. Meðal
annars verða teknar ákvarð-
anir um framtíðarskipulag
Miðbæjarins, áður en langt
um líður og er þá þess að
vænta, að uppbyggingin
muni hefjast af fullum
krafti. Kunnugt er um, að
nokkrir aðilar hafa þegar
gert áætlanir um byggingar-
framkvæmdir, og er þess að
vænta að mörg og glæsileg
stórhýsi muni á næstu árum
rísa upp í Miðbænum.
John D. Rockefeller.
stofnunum og margir styrkir
til vísindamenntunar.
Þar til í byrjun þessarar
aldar var þróun læknavísind-
anna langt á eftir þróuninni
í náttúruvísindum. Gates
lagði því til að koma á fót
stofnun til að vinna að læknis
fræðilegum rannsóknum, þar
sem hæfir vísindamenn gætu
helgað sig starfi sínu og rann-
sóknum án þess að hafa fjár-
hagslegar áhyggjur. Hug-
mynd þessi féll bæði Rocke-
feller eldri og syni hans John
D. yngri mjög vel í geð og
varð innan fárra ára að veru-
leika. Eftir að hafa náð sam-
■an nokkrum þekktum vísinda
mönnum, tók Rockefeller
stofnunin til starfa árið 1904
undir forustu dr. Simons
Flevners. Byrjað var smátt
í litlu leiguhúsnæði, en smán
saman, eftir að árangurinn
kom í Ijós, jók Rockefeller
fjárhagsstuðning sinn til stofn
unarinnar. Var þá keypt svæð
ið við Austurá og fljótlega
reis þar upp sjúkrahús og
fyrstu rannsóknarstofurnar.
Fyrsti athyglisverði árang-
ur stofnunarinnar var þegar
dr. Flexner fann upp bóluefni
gegn smitandi heilahimna-
bólgu. Þessi sjúkdómur gekk
í New York 1905 og breiddist
út um Bandaríkin. Þegar
í Ijós kom að lyf dr. Flexners
fækkaði dauðsföllum af völd
um sjúkdómsins niður í einn
þriðja af því sem áður var,
tók stofnunin að framleiða
bóluefnið í ríkum mæli og
senda það á alla þá staði sem
sóttin herjaði.
Nemendur við stofnunina
eru valdir úr efnilegustu há-
skóilakendíc’ji' um og- eftir
ábendingum háskólaprófess-
ora. Aðeins eru teknir 20 nem
endur á ári og eru þá venju-
lega um 75 nemendur við nám
hverju sinni. Hver nemandi
fær fjárstyrk til allra nauð-
synlejjra útgjalda, Nermend-
urnir fá þarna einstakt tæki-
færi til framhaldsnáms, því
þeir njóta tilsagnar um 200
Nobelsverðlaunamanna og
annarra viðurkenndra vís-
indamanna, auk þess sem
þaina koma vísindamenn víða
að úr heiminum til fyrirlestra
halds.
Nemendunum er einnig
gefið tækifæri til að mennta
sig á sviðum óskyldum vís-
indagrein þeirra. í samkomu-
sölum eru oft haldnar mál-
verka og listasýningar, hljóm-
leikar og fyrirlestrar um ýmis
efni. Þá hafa nemendur að-
gang að bókasafni með 6.000
bindum þar sem margvísleg-
an fróðleik er að finna.
fslnndskvöld í Utrecht
NORRÆNA félagið við háskól-
ann í Utrecht í Hollandi gekkst
fyrir íslenzku kvöldi 23. marz síð
astliðinn. Var samkoman óvenju
vel sótt og stóð fram á nótt.
Frú Aðalheiður Spans-Hólm las
upp íslenzk Ijóð, sem formaður
norræna félagsins J. A. Ven-
huien þýddi á hollenzku. Próf-
essor P. M. Boer-den Hqpd frá
Amsterdam las Bandamannasög
við mjög góðan róm áheyrenda.
Ungfrú Viktoría Spans söng með
píanóundirleik íslenzk þjóðlög og
síðan fjögur ljóð eftir dr. Pál
ísólfsson. Má mikils vænta af
henni í framtíðinni við kynningu
íslenzkrar tónlistar hér í landi.
Meðal viðstaddra voru próN
essor J. A Huisman, starfsmenn
aðalræðismanns-skrifstofunnar j
Amsterdam svo og fjöldi hol.
lenzkm íslandsvina. Það er sann
arlega gleðiefni að menningar-
samband íslands og Hollands
skuli vera metið svo mikils að
reikna megi með salarfylli í fram
tíðnni.