Morgunblaðið - 14.04.1961, Blaðsíða 8

8 MORGVNBLAÐIÐ Föstudagur 14. aprfl. 1961
tJTGEFANDI: SAMBAND UNGRA SJÁLFSTÆÐISMANNA RITSTJÖRI: JAKOB MÖLLER
„Rakki heimsvefdissinna"
þú talar máli kalda stríðsins
Fulltrói á 6. þingi I.U.S. segir frá
EINS og áður hefur verið
minnzt á hér á síðunni var í
sumar haldin ráðstefna, svo-
kölluð hringborðsráðstefna, í
Sviss, þar sem reynt skyldi
að ræða möguleika á einingu
í stúdentaheiminum, en eins
og kunnugt er, eru stúdent-
ar í heiminum klofnir í tvær
fylkingar. Önnur fylkingin er
ISC-COSEC, sem í eru flest
lönd heims, utan kommún-
istablakkarinnar, en í hinni
IUS eru kommúnistaríkin,
auk þess sem nokkuð mörg
ríki, aðallega ríki í Asíu og
Afríku, eru einnig meðlimir
í þessum samtökum ásamt
með þátttöku sinni í ISC-
COSEC.
Þessi ráðstefna mistókst að
verulegu leyti, þar sem IUS
sá ekki ástæðu til að senda
fulltrúa til hennar. Engu að
síður hafa forystumenn ISC-
COSEC talið sig hafa ástæðu
til að ætla, að allmikill áhugi
sé fyrir sameiningu einnig í
þeim herbúðum og hefur all-
mikillar bjartsýni gætt hjá
sumum. I blaðinu „The Stud-
ent“, sem gefið er út af
COSEC, birtist í vetur grein
um þetta efni eftir Walter
Tarnopolsky, sem er fyrrver-
andi varaforseti kanadíska
stúdentasambandsins og er
hann ekki jafn bjartsýnn á
þessa sameiningu og sumir
aðrir 'og hann hefur sínar
ástæður. Hann sat nefnilega
6. þing IUS í Bagdad, sem
áheyrnarfulltrúi og þær sög-
ur, sem hann segir af þing-
inu bera sannarlega ekki vott
um mikla hugarfarsbreytingu
hjá þeim austanmönnum.
Hér verða birtir nokkrir kafl
ar úr þessari grein Tarnopol-
skys og gefa þeir góða hug-
mynd um þingstörfin:
„Samþykktirnar, sem gerðar
voru gegn kúgun stúdenta voru
samþykktar án þess að þingr
skjölum væri dreift og stundum
án nokkurra umræðna. í næst-
um öllum samþykktunum er aðal
áherzlan lögð á að ráðast á Banda
ríkin eða þátttöku þeirra í ný-
lendustefnu Belga, Breta og
Frakka. Samþykktirnar eru um
allt frá baráttu stúdenta gegn
bandarískum heimsvaldasinnum
í Laos, Japan, Mið-Asíu, Congo,
Viet Nam, Tyrklandi, Kóreu,
Kína, Panama, Kúbu og Þýzka-
landi og til fordæminvar á U-2
máiinu.....
Hvergi er minnzt á Tíbet eða
Ungverjaland eða Austur-Þýzka
land. Þó að bandarískum og þýzk
um hernaðarsinnum sé í fjölda
samþ. formælt, sem stríðsæsinga-
mönnum er hvergi minnzt á
Mao Tse Tung eða aðra kínverska
ráðamenn sem hafa opinberlega
lýst því yfir, að stríð sé eina
ráðið til að koma sósíalisma. Þeg-
ar framkvæmdaráð IUS var spurt
hversvegna Sovétrkin hefðu ekki
verið sökuð um árás eins og
Bandaríkin og Bretland, þegar
þau sprengdu vetnissprengju um
haustið 1958, rétt eftir að 5. þing
IUS hafði mótmælt tilraunum
með kjarnorkuvopn, þá var
spyrjanda aðeins sagt, að Sovét-
ríkin hefðu ekki verið nefnd í
ályktun þingsins."
,,Þegar þingið átti samkvæmt
dagskrá að vera ræða skýrslu
framkvæmdanefndarinnar ræddu
fulltrúar um næstum allt ann-
að. Hvað eftir annað var ráðizt
með svívirðingum á sambönd,
sem eru í ISC fyrir heimsveldis-
stefnu."
„Því miður leiddi ein fyrir-
spurn mín til mestu ólátanna,
sem urðu á þinginu. Þegar ég
sagði, að kanadíska stúdentta-
sambandið hefði gert harðorðar
ályktanir í málum Alsír, Kenya,
Kýpur, Kúbu, Puerto Rico, Goa,
Angola, Mosambik, og kjmþátta-
ofsóknum í Bandaríkjunum, þá
skýrði ég einnig frá því að við
teldum það mikilvægt að berjast
jafnt gegn heimsveldisstefnu,
nýlendustefnu og einræði, hvar
sem það birtist og í þessu sam-
bandi spurði ég um það hvers
Vegna framkvæmdanefndin hefði
ekkert sagt um málefni Tibet,
Ungverjalands og Austur-Þýzka
lands og sagði jafnframt, að þó
Kanada hefði ákveðnar skoðan-
ir á þessum málum, þá gerðum
við okkur grein fyrir því, að um
fleiri skoðanir væri að ræða, en
við byggjumst að minnsta kosti
við einhverri umsögn um atburð
ina en ekki algjörri þögn. Ég
fékk aldrei neitt svar frá fram-
kvæmdanefndinni, en er ég hafði
mælt þetta. risu einar 10 sendi-
nefndir upp og hófu hróp mikil,
sem að mínu áliti gátu ekki að
neinu leyti samrýmzt einingu í
heimi stúdenta.
Aðalfulltrúi Kíirverja kallaði
mig „hlaupandi rakka amerískrar
heimsveldisstefnu og sagði að
úr munni rakka gæti aldrei
komið fílabcin.
Austur-Þýzki fulltrúinn sagði,
að ég talaði máli kalda striðsins
og spurði jafnframt um það
hversvegna ég talaði ekki um að-
alvandamálið í kalda striðinu er
væri sú staðreynd, að Nazistar
hefðu aftur komizt til valda í
Vestur-Þýzkalandi. Og rúmenski
fulltrúiim sagi, al það væri Ijóst,
að ég vildi ekki vinna með hin-
um þingfulltrúunum, hann sagði
ennfremur, að ég hagaði mér ó-
heiðarlega og spurði hve mikið
ég fengi borgað til að spyrja
slíkra spurninga. Þessar ásakan-
ir vöktu mikinn fögnruð þingfull
trúa og hafa að öllu líkindum
dregið allan kjark úr þeim fylgis
mönnum, sem ég kann að hafa
átt.“
Af þessu má sjá, að ekki eru
miklar líkur á að kommúnistar
breyti um stefnu í þessu máli,
enda væri það heldur ólíkt þeim
að gerast félagar í samtökum,
sem þeir gætu ekki haft' á valdi
sínu.
þing Norðurlandaráðs haldið í
Kaupmannahöfn. Það hefur tíðk
azt, að æskulýðssamtökum stjórn
málaflokkanna á Norðurlöndum
væri boðið að senda áheyrnar-
fulltrúa á þing ráðsins. Sjaldn-
ast hefur þó nokkur áheyrnarfull
trúi frá pólitísku æskulýðssam-
tökum hér á landi verið á þing
um þessum, og hefur aðalástæð
an verið sú, að kostnaður við
slíkt hefur verið verulegur og
meiri en svo, að þótt hafi unnt
að stofna til hans. Þó voru á-
heyrnarfulltrúar frá S.U.S. og
Æskulýðsfylkingunni á þingi
Norðurlandaráðs í Reykjavík á
s.I. sumri, enda aðstæður þá aðr
ar en ella hefur verið.
Stjórn S.U.S. barst snemma á
þessu ári boð um að senda á-
heyrnarfulltrúa á þingið í Kaup
mannahöfn. Bað stjórnin Sigurð
Líndal lögfræðing, sem nú dvelst
við framhaldsnám þar í borg, að
vera áheyrnarfulltrúi sinn, og
varð hann við þeirri ósk .Sigurð
ur hefur fyrir nokkru sent ýtar
lega skýrslu um þingið hingað
heim. — Frá almennum þing-
störfum hefur þegar verið sagt
í blaðafréttum, og er ekki ástæða
til að ræða þau frekar á þess
um vettvangi. Þá kemur það
fram í skýrslu Sigurðar, að alls
voru 10 áheyrnarfulltrúar frá
pólitískum æskulýðssamtökum á
þinginu: 4 frá Danmörku, 2 frá
Noregi, 3 frá Svíþjóð og einn ís
lendingur. Ekki verður annað
ráðið af skýrslunni en fyrir-
greiðsla hafi verið heldur í lak
ara lagi við þessa gesti, þó að
það skuli ekki rakið frekar. Híns
vegar er ástæða til að birta hér
á æskulýðssíðunni niðurlag
skýrslu Sigurðar Líndal, þar sem
hann segir skoðun sína á nor-
rænni samvinnu. Farast honum
þar orð á þessa leið:
•---------
Af þingsetu þessari hef ég
orðið margs vísari um norræna
samvinnu, og hefði það þó get
að orðið meira, ef fyrirgreiðsla
hefði verið betri af Dana hálfu.
Sitthvað tel ég, að vel megi
segja um norræna samvinnu;
gallinn virðist einkum í því fólg
inn, hversu þung hún er í vöf-
um. Veldur því vafarlaust eink
um, hve mikið er af smámálum,
sem ekki geta talizt skipta máli,
svo að heitið geti, eða leysa má
Sigurður Líndal, lögfræðingur,
áheyrnarfulltrúi á þingi Norð-
urlandaráðs
eftir öðrum leiðum. Var á það
bent, að heppilegra væri, að ráð
ið tæki fyrir færri og mikilvæg
ari mál, sem hægt væri að gera
betri skil. Eg tók og eftir því á
síðasta fundinum, að þar var
sópað brott miklum fjölda mála,
sem áður hafði litt verið getið.
Þessi þyngsli á samstarfinu
hafa og þá hættu í för með sér,
að þjóðirnar í Mið-Evrópu verði
á undan að koma á samstarfi hjá
sér, en Norðurlönd lendi aftur
úr og samstarf þeirra missi
marks. Þannig fór um efnahags-
samvinnuna, og hætta er nokk-
ur á, að einnig fari svo um hjálp
til vanþróuðu landanna og sam
vinnu á sviði æðri menntunar,
ef ekki verður brugðið skjótt við,
en á báðum sviðum ætti sam-
vinna að geta tekizt.
Þá ber og að hafa það í huga,
að hagsmunir Norðurlanda fara
engan veginn saman á öllum svið
um, og þar verður að sjálfsögðu
naumast um að ræða samstarf.
Þessi staðreynd veldur m.a. erf
iðleikum á að koma á sameigin
ÞAÐ HEFUR áður verið minnzt
á það hér á síðunni, að koma
yrði í veg fyrir að kommún-
istar og hálfkommúnistar misnot
uðu útvarpið til áróðurs og nú
hefur það enn sannazt, að full
nauðsyn er á, að svo verði gert.
Það er satt að segja alveg
furðulegt hversu langt þeir ganga
í þessum efnum. Þeir sem hlýddu
á þáttinn um fiskinn á þriðju-
daginn var, urðu margir furðu-
lostnir. Stefán Jónsson, frétta-
maður ræddi þar við bandarísk
an mann, sem hingað er kominn
þeirra erinda að fá bætt úr viss-
um göllum á íslenzkum fiski,
sem seldur er til Bandaríkjanna
og Stefán notaði tækifærið til
að spyrja um eftirlit með mat-
vöru í Bandaríkjunum ^sem allt
af hefur fengið orð fyrir að vera
eitt það fullkomnasta sem þekk-
ist.
Þegar Stefán hafði svo lokið
viðtalinu hnýtti haim því aftan
við, eins og til bragðbætis og
í nokkrum undrunartón, að „jafn
legri utanríkisþjónustu í vissum
lönduni, eins og oft hefur verið
rætt um. Hér er þess þó að geta,
að líklegt er að koma megi á
vissu samstarfi um hrein hag-
nýt efni, svo sem t.d. um sam-
eiginlegar byggingar. Líklegt
finnst mér, að íslendingar gætu
haft gagn af slíku samstarfi.
Að öðru leyti verður að freista
þess að finna þau svið þar sem
samstarfs er auðið. Þannig er
t.d. um löggjafarmálefnin og
menningarmálin. Slíkt samstarf
ber að styðja eftir mætti, og
víst er, að þar munu íslending-
ingar fremur telja til tekna en
gjalda.
Þá virðist mér það starf, sem
ýmsar nefndir á vegum Norður-
landaráðs vinna hafa töluvert
gildi ekki sízt um að afla gagn-
kvæmra upplýsinga, sem að
gagni geta komið. Sama gildir
um upplýsingar, sem embættis-
menn láta í té. Er margt þessara
gagna harla fróðlegt aflestrar.
Umræðurnar sjálfar þóttu mér
hins vegar drjúgum veigaminni,
þó að sitthvað væri þar vel sagt.
Margir lögðu á það áherzlu,
að nýr andi og nýtt andrúms-
loft væri yfir störfum Norður-
landaráðs. Ekki skal á þetta
dómur lagður hér.
Ef ég á að segja álit mitt á
norrænni samvinnu í stuttu máli,
vildi ég draga saman það, sem
þegar er sagt:
Þar sem hagsmunir Norður
lairda fara ekki saman, er sam
starf af eðlilegum á.stæðum dauða
dæmt. Þegar deilt er á norræna
samvinnu, eru það einkum þessl
málefni, sem menn festa augun
við. Staðreynd er hins vegar, að
á mörgum sviðum falla hagsmun
ir saman og við þau hlýtur sam-
vinna að takmarkast. Hana verð
ur og að takmarka frekar, þ.e.
við þau málefni ein, sem mikil
væg geta talizt. Ef þessa tvenns
er gætt, má víst telja, að sam-
vinna verði umbúðaminni og
raunhæfari.
Auðvitað ber að vinna að því
að draga úr mótsetningum, en
sú viðleitni má ekki verða þunga
miðja samstarfsins, enda er þá
hætta á, að samstarf spillist á
öðrum sviðum. — Fyrsta skilyrðt
fyrir raunhæfri norrænni sam-
vinnu er það, að menn geri sér
Ijós takmörk hennar.
vel í konungsríki elnkaframtaka
ins“ væri ekki leyft að selja
skemmdan eða eitraðan mat, eina
og honrum virtust það furður o*
stórmerki. Hvenær skyldi Stefán
segja íslendingum frá því, að
barnaútburður tíðkaðist ekki
„jafnvel í konungsráki einkat-
framtaksins“?
Annað dæmi um misnotkun
kommúnista á útvarpinu er frá
því á miðvikudaginn. Eins og
öllum er kunnugt unnu Rússar
mikið vísindaafrek þann dag, er
þeim tókst að senda mannað
geimfar umhverfis jörðu. Sem
að líkum lætur var þetta aðal-
frétt útvarpsins um hádegið, sem
og sjálfsagt var. En heldur tók
að syrta í álinn í fréttatímanum
kl. 3, þá las Hendrik Ottóson
fréttirnar. Þá fór allur frétta-
tíminn í að segja frá þessu
geimskoti, en aðrar heimsfréttir
voru algjörlega látnar sitja á
hakanum. Það er óhætt að segja,
a ðþað er seilzt langt og flest
notað.
„A mörgum sviðum
falla hagsmunir saman,
og við þau hlýtur samvinna að takmarkast“
Úr skýrslu um þing Norðurlandaráðs frá Sigurði
Líndal, áheyrnarfulltrúa S.U.S.
FYRIR RÚMUM mánuði var
Sigurður Líndal.
Fréttamenn enn vij
sama heygarðshornið