Morgunblaðið - 14.04.1961, Qupperneq 11
Föstudagur 14. aprf! 1961
MORCUWBLAÐIÐ
11
— Og hver spilar á hann?
— Ja, mér skilst það séu
nógir tll að spila á hann, þeg
ar yfir líkur ha-ha-ha. Ég tel
það eitt mesta afrek, sem ég
hef unnið um dagana, að fá
ríkisstjórnina til að kaupa
þennn flygil. Það var ekki
hægt að hafa Ráðherrabústað-
inn flygilslausan. Flygill í
svona húsakynnum er jafn
sjálfsagður og stólar og borð.
Ég tel það hafi verið bylting
í kúlturmálum þjóðarinnar
þegar flygillinn var settur í
Ráðherrabústaðinn. Þú tókst
kannski eftir því hvað ég
sagði? Ég nefndi kulturmál.
Ég tala aldrei um menningu.
Mikil lifandis -ósköp er þetta
menningartal íslendinga leiðin
legt. Það er svo þröngt og kalt,
sjálfsánægjulegt. Kúltur er yf-
irgripsmeina orð en menning.
Það lýsir ekki af neinni minni
máttarkennd og kemur ekki
upp um neina vöntun. Held-
urðu ekki að íslendingar
mundu tala minna um menn-
ingu, okkar menningu, mína
menningu, okkar göfugu menn
ingu okkar fornu og stór-
brotnu menningu okkar glæsi-
legu menningar-menningu, ef
þeir hefðu dálítið meiri
kúltur? Ja, það eru fleiri sjúk
dómar en hálsbólga. Og svo er
eitt, gáfurnar maður! íslend-
ingar eru sérfræðingar í þeim.
Og hvað eru svo gáfur í
þeirna augum? Jú, að hafa
drukkið í sig sem svarar tveim
ur Atlantshöfum af fróðleik.
En það er aldreí talað um
gáfur í sambandi við skapandi
starf, aldrei talað um gáfaða
athafnamenn, hefurðu tekið
eftir því? í einni af bókum
sínum segir Vilhjálmur
Stefánsson frá því, að hann
bafi viljað verða skáld eins og
alljr fslendingar einhvern tím
ann á ævinni. En svo fékk
hann þá flugu í höfuðið að
það væri hægt að vera skáld
ethafnanna. Þetta eiga ís-
lendingar erfitt með að skilja.
En Vilhjálmur Stefánsson skil
ur míargt, sem fer fram hjá öðr
um. Hann fór til Alaska og
heyrði- ekki um fyrri heims-
etyrjöldina fyrr en henni var
lokið. En hugsaðu þér þessa
enilld. Þetta kalla ég lífspeki:
Að láta heila heimsstyrjöld
fara fram hjá sér. Það hlýtur
eð þurfa mikið hugmyndaflug
til þess.
— Telurðu þig gáfumann
Helgi?
— Nei, nei, nei, ekki, ákveð
ið ekki, nei, nei. Ég er ekki
skapandi. Gáfumaður á að
vera skapandi. Þórður á
Kleppi var talinn gáfumaður.
Ég heyrði hann eitt sinn tala
um sjálfan sig. Hann sagði:
Ég er ekki gáfaður maður, ég
get bara rifið ýmislegt niður
og séð að ákveðnir hlutir eiga
að vera öðruvísi en þeir eru,
og bent á ýmislegt til úrbóta.
Það er allt og sumt. Nei, ég er
ekki skapandi. Ég kalla það
ekki að skapa, þó maður geti
samið sæmilegar tækifærís-
ræður. Nei, það tel ég ekki. En
kannski hefði maður nú getað
gert eitthvað með þeim mögu
leikum, sem nú eru fyrir
hendi. Einn hestur getur
aldrei orðið gæðingur nema
eftir honum sé litið og hann
sé alinn við. strangt uppeldi
hjá góðum manni. Það er
margt líkt með okkur og hest
um, þó ég sé ekki að líkja
sjálfum mér við skepnu, en
margir menn eru samt svo
miklar skepnur að þeir mættu
þakka fyrir að vera hestar. En
hvernig stendur á, að flestir
gáfumenn skuli fara í hund-
ana, eða hefurðu ekki tekið
eftir því? Einn af þessum gáfu
mönnum, sem mikið orð fór
af hér áður fyrr, en lítið varð
úr, var Glosi eða Guðmundur
Þorláksson — já, hann var
svona einn af þessum Hafnar
stúdentum, sem gufuðu upp.
Einu sinni varð honum að
orði í kunningjahópi að hann
ætlaði að yrkja rímur til vegs
og dýrðar Ása-Þór.
Svo er hann kominn heim í
Skagafjörð. Þangað heimsæk-
ir hann einn af Hafnarstúdent
unum, og spyr meðal annars:
Jæja, Guðmundur minn, hvar
ertu nú staddur í rímunni? —
Ég var einmitt að ljúka við
fjórðu vísu í fimmta mansöng,
segir Guðmundur, og visan
er svona:
„Aftur á móti anzar Þór
ákaflega linur:
„Áttu ekki fyrir einum bjór
elskulegi vinur?“
Þetta kalla ég að grafa ekki
sitt pund í jörð. Við höfum átt
marga snjalla menn, það fer
ekki hjá því og þeir hafa haft
ejnkennilega margt að tala
um. Þeir voru einhverju sinni
að tala saman séra Matthías
og Páíl Sigurðsson, faðir Árna
prófessors. Þá var sr. Matthías
prestur á.Móum á Kjalárnesi.
í miðju samtálinu segir skáld
ið a»Ut í einu: Hvað heldur þú
að Esjan sé þung, Páll minn?
Þú ættir að vita bézt um
það, þú sem býrð undir henni,
svaraði Páll.
Þetta voru miklir gáfumenn.
— Þú minntist á Glosa áðan,
en segðu mér eitt, hefur þú
ekki stundum þurft að hafa
þig allan við til að fara ekki í
hundana, ja, svona eins og
margir aðrir ágætismenn?
— Það getur nú vel verið,
en liklega hef ég aldrei verið
nógu gáfaður til að geta farið
í hundana, ja, ekki alveg. Mað
ur þarf að hafa hæfileik til að'
fara í hundana, það getur ekki
hver sem er. En þú sagðist
vilja tala við mig um himininn
og stjörnurnar, var það ekki?
— Jú, ég nefndi það.
— Himinninn er fallegur, en
við megum ekki þrá hann allt
of mikið áður en stundin er
komin. Mér hefur dottið í hug,
hvort ekki væri hæltulegt
þetta sífellda nudd í prestun-
um um fegurð himinsins og dá
semdir Paradísar. Þessi stanz
lausi áróður getur haft stór-
kostleg áhrif á sálarlíf veik-
lundaðra manna: alið á draum
órum, sem eru nógir fyrir.
Himinninn er hættulegur eins
og vínið, en í hófi er hann
jafngóður og bað. Ef prestam
ir halda þessu áfram, endar
það með því, að við verðum
að stofna nýtt Bláa Band fyrir
þá sem hafa fallið fyrir fegurð
himinsins. Ja, þetta er alvöru
mál góði, og þú_ skalt ekki
hlæja að þessu. Ég segi það,
þú skalt ekki hlæja að þessu.
Við höfum ekki allir nægileg
ar gáfur til að standast himm
inn, ekki allir. Og svo förum
við að vaða í villu og svima,
eins og sr. Haligrímur scgir:
Menn vaða í villu og svíma,
veit enginn neitt um það?
— Þú þekkir sr. Hallgrím.
Hann féll fynr himninum.
Passíusálmarnir verka á mig
eins og tveir pelar af koniaki.
En hvernig er þetta með þig?
þú ert alveg hættur. Skál, góði
vinur, skál fyiir þér og mér
og þessari hátíðlegu stimd. Og
skál fyrir innflutningi á hljóð
færum! En leiðinlegur, sagð-
irðu það? ja-há, þeir segja víst
sumir að ég sé ýtinn og leiðin
legur. Hreinskilni er dyggð,
stendur einhvers staðar í
Galdra-Lofti. Ég þakka þér
f3rrir hana. En þeir um það,
þeir um það. Mitt svar er
þetta: Þú segir að ég sé bara
skemmtilegur, og minn ágæti
vinur Theodór Brynjólfsson
tannlæknir hefur einmitt sagt
það sama. Það var á ferðalagi
í -Borgarfirði. En það er líka
fallegt í Borgarfirði.. Þeg-
ar tveir jafnmerkilegir menn
og þið Theodór standið með
mér er ég alls ókvíðinn. Steinn
Steinarr fór oft til Theodórs,
þegar hann vantaði smápen-
inga á sínum tíma, og Theodór
brást aldrei.: íslenzka þjóðin
stendur í mikilli þakkarskuld
við hann. Einar Benediktsson
sagði einhverju sinni að ísland
væri iðandi maðkaveita, en
það skaltu ekki hafa eftir mér.
Þegar Indriði Éinarsson reið
suður, lá Stephan G. Stephans-
son grátandi milli þúfna. Ið-
andi, já — kannski. En þú
mannst líka hvað sr. Matthías
sagði um vanmat á mönnum.
Þegar hann orti áttræður um
Shakespeare „í 300 ára minn-
ingu hans“, það er hér á bls.
162 í kvæðabók Matthíasar,
ljóðið er í einum tveimur, já
þremur flokkum, og í þriðja
flokknum segir:
Sú ein þjóð mun sigri hrósa,
er bezt skilur sína beztu menn.
Allur ofstopi er auðnuleysi,
því rétt og satt skal ráða heimi
M.
(Framh. á morgun).
hMi
Áfengissalan minnkar
í Rvík og tyjum
FYRSTU þrjá mánuði ársins
•eldist áfengi fyrir 2,6 millj. kr.
tægri upphæð en á sama tíma
( fyrra. Nú var selt áíengi í út-
tölum Áfengisverzlunarinnar fyr-
4r 36,6 millj., en í fyrra fyrir 41,2
ínillj. króna. Sala í pósti til hér-
•ðsbannsvæðis í Vestmanneyjum
írá aðalskrifstofunni í Reykja-
vík hefur minnkað á sama tíma,
var nú um 007 þús. kr., en varð
I fyrra 1,6 millj. Sala til veit-
íngahúsa hefur einnig minnkað
þessa þrjá fyrstu mánuði ánsins,
var í fyrra 1,6 millj. en er nú
1,4 millj.
Mest af áfenginu er selt í
Reykjavík og það er í rauninni
eini staðurinn sem salan hefur
minnkað, var fyrstu þrjá mánuði
ársins 32,4 millj., en í fyrra 3'5,6.
Á Akureyri er salan nú meiri eða
3,3 millj. á móti 3,0 í fyrra. Einn-
ig er salan meiri á ísafirði nú
eða rúm 1 millj. á móti 966 þús.
í fyrra. Á Seyðisfirði seldist nú
fyrir 832 þús. kr. á móti 635 þús.
1 fyrra. Og á Siglufirði fyrir 887
þús. á móti 827 þús. í fyrra.
Bezta afíavikan
í Stykkishólmi
STYKKISHÓLMI, 12. apríl —
Bezta aflavikan í Stykkishólmi
var síðasta vika. En þá komu á
land af 6 bátum í 33 sjóferðum
395 lestir. Er þetta allt netafiskur.
— Fréttaritari
Endurráðinn
lektor í Höfn
í FRÉTTABLAÐI Kaupmanna-
hafnarháskóla var þess nýlega
getið að kennslumálaráðherra
Dana hefði endurráðið Ólaf Hall
dórsson, cand. mag., lektor í ís-
lenzku við Kaupmannahafnarhá-
skóla til þriggja ára frá ndc. sept
ember að telia.
Keflavík
Afgreiðslustúlku vantar (20 ára eða eldri).
Uppl. á Vík frá kl. 5—7 í da&.
N Ý SENDING
Svissneskar kvenblússur
Glugginn
Laugavegi 30.
3 herb.
íbúð óskast til Ieigu.
tlÁLFLUTNINGS- OG FASTEIGNASTOFA
Sigurður Reynir Pétursson, hrl.
Agnar Gústafsson, hdl.
Bjöm Pétursson, fasteignaviðskipti.
Austurstræti 14 — Símar 19478 og 22870.
Otan dyra eða
nefnist erindi sem
Júlíus Guðmundsson
flytur í Aðventkirkjunnl
í kvöld kl. 8,30. •-
Allir velkomnir
innan
Veitingastaður
Höfum til sölu veitingahús, sem liggur við þjóðleið
í nágrenni Reykjavíkur. Öll aðstaða til veitingasölu
og mikilla viðskipta mjög góð.
malflutnings- og fasteignastofa
Sigurður Beynir Pétursson, hrl.
Agnar Gústafsson, hdl.
Bjöm Pétursson, fasteignaviðskipti.
Austurstræti 14 — Símar 19478 og 22870.
Óska að £á til leigu
2-3 herbergi og eldhús
í rólegu húsi. — 2 í heimili. — Tilboð leggist
á, afgr. Mbl. merkt: „1886“.
3ja herb. íbúð
til sölu á 2. hæð í sambýlishúsi. Aukaherbergi er
í kjallara. íbúðin selst tilbúin undir tréverk eða
lengra komin. Verð mjög hagkvæmt og þeim mun
lægra sem peningagreiðsla er meiri.
Austurstræti 14 m hæð
Símar 14120.