Morgunblaðið - 22.04.1961, Blaðsíða 13

Laugardaguf 21. apríl 1961
MORGVNBLAÐ1Ð
13
Krúsjeff vill ekk-
ert hlutleysi
Walther Lippmarm, segir að hann
sætti sig a&eins v/ð kommúnista i
embætti framkvæmdastjóra SÞ
NTKITA KRÚSJEFF einræðis-
lierra Rússa sagði bandaríska
blaðamanninum Walter Lipp-
mann nýlega í samtali austur á
Krímskaga að hann teldi að stór
veldin hefðu nú komizt að þeirri
niðurstöðu að þýðingarlaust væri
að nota vopn og hernað til að
prófa styrkleika hvers annars.
Þessvegna taldi hann að stríðs-
hættan væri úr sögunni. Hins
vegar sakaði hann Vesturveldin
ítrekað um ásælni á ýmsum svið
um. I»á sagði hann það ófrávíkj-
anlega kröfu sina, að rússnesk-
ur maður yrði gerður fram-
kvæmdastjóri SÞ.
Lippmann sem er heimsfræg-
ur bandarískur blaðamaður fór
nýlega austur tii Rússlands.
Heimsótti hann Krúsjeff á hvíld
arheimili hans á Krím-skaga.
Sat hann margar klukkustundir
hjá honmn og var Mikoyan þar
með í kompaníinu um stund.
Megnmarkúr
og víndrykkja.
I Lippmann segir að Krúsjeff
iháfi verið í megrunarkúr, en
hefði þó snætt vel að þessu sinni
á tilefni kormi Lippmanns, en
(þeir eru gamlir kunningjar. Þá
ikvartar Lippmann yfir því, að
Mikoyan hafi mjög haldið víni
að honum. Krúsjeff kom Lipp-
mann þá til hjálpar, lét hann
Ihafa stóra skál og sagði, að hann
skyldi hella víninu í skálina jafn
óðum og Mikoyan hellti í glasið
hjá honum.
Ekkert
„hlutleysi" til..
Einna mesta athygli hafa vak-
ið ummæli Krúsjeffs um Hamm-
arskjöld og starf framkvæmda-
stjóra SÞ.
Krúsjeff sagðist aldrei myndi
fallast á „hlutlausan" fram-
kvæmdastjóra. Það stafaði af því
PRÓPESSOR öivind Nissen, yf-
irmaður jurtakynbótadeildar
Landbúnaðarháskólans að Ási í
Noregi kom til íslands 12. apríl
sl. á leið frá Bandaríkjunum og
hafði hér þriggja daga viðdvöl.
Prófessor Nissen er mjög þekkt
ur maður á sviði jurtakynbóta og
tilraunafræði. Hefur hann gefið
út fjölda vísindarita um þessi
efni, auk þess sem hann hefur
kennt kynbótafræði og statistik
við háskólann í Ási og víðar. Á
hann hér á íslandi marga nem-
endur, t. d. þá Jónas Jónasson,
kennara á Hvanneyri, dr. Björn
Sigurbjörnsson, magister Ingva
Þorsteinsson og Stefán Aðal-
steinsson, sem allir eru sérfræð-
ingar við Atvinnudeild Háskól-
ans, Gunnar Ólafsson búfjár-
kandidat og Hauk Ragnarsson
skógfræðing.
að þótt til væru hlutlaus lönd
væru aldrei til hlutlausir menn.
Þið getið ekki sætt ykkur við
kommúnískan framkvæmda-
stjóra
Ég mun aldrei fela útlendingi ör-
yggi Sovétríkjanna.
Við getum alls ekki sætt okk-
ur við annan Hammarskjöld,
sagði Krúsjeff, alveg sama frá
hvaða hlutlausa landi hann
kæmi.
Lippmann segir að við þessi
orð hafi runnið upp nýtt ljós
fyrir sér. Það sé greinilegt af
þessum ummælum Krúsjeffs, að
Rússar hafni allri alþjóðasam-
vinnu og viðurkenni ekki neitt
hlutleysi.
Lítil von
um samkomulag.
Loks segir Lippmann, að Krús
jeff hafi verið svartsýnn á að
nokkurt samkomulag tækist á ráð
stefnunni um bann við tilraunum
með kjarnorkusprengjur. Bar
Krúsjeff það m.a. fyrir sig, að
ekki yrði hægt að tjónka við
Frakka. Þeir muni halda áfram
tilraunum, hvað sem stórveldin
semji sín á milli.
Erindi prófessor Nissen var að
kynnast íslenzkum landbúnaði
og þá einkanlega tilraunastarf-
semi 1 landbúnaði hér á landi
og ræða um hugsanlega
samvinnu um stofnrækt á fræi
milli deildar sinnar og Atvinnu-
deildar Háskólans.
Ferðaðist hann um Suðurland
og skoðaði tilraunabúið að Laug-
ardælum og aðalstöðvar Sand-
græðslunnar að Gunnarsholti, en
hélt fyrirlestur um tilraunafræði
í fundarherbergi Atvinnudeildar-
innar.
Var mikill fengur í komu pró-
fessorsins hingað og er þess einn-
ig að vænta, að heimsókn hans
verði þeim nemendum að miklu
gagni, sem nú stunda nám að
Ási og þeim, sem þangað sækja
í framtíðinni.
(Frá Atvinnudeild Háskólans)
Moiregða hjá
Eskifjarðai-
bátam
ESKIFIRÐI, 18. apríl — Afli
Eskif jarðarbáta frá áramótum: —
Guðrún Þorkelsdóttir 393 lestir,
Vattarnes 378, Hólmanes 301, Sel
ey 309. Mjög miklar ógæftir og
aflatregða hefur verið undan-
farinn mánuð.
Þann 12. þ.m. tók Askja 100
lestir af saltfiski. Von er á tveim
ur skipum til töku á fiskimjöli
og skreið. — G.V.
Þetta er myndarleg lúða. «
Hún var í afla Jóns forseta.ff
sem kom inn af heiniamiðum
með 160 lestir af fiski. Aflinn
virðist nú heldur skárri á' i
heimamiðunum, en varla þó
svo að orð sé á gerandi, sagði'
iHallgrímur Guðmundsson í
Togaraafgreiðslunni við frétta'
menn í gær.
Togararnir komu með meiri
Iafla af Grænlandsmiðum, Þor'
móður goði í fyrradag með 340
lestir og Haukur í gær með 300
lestir. En þeir eru um 18 dagaf
í veiðiferðinni, en togararnirff
á heimamiðunum eru yfirleittl
12—13 daga. |
Myndina tók ÓI. K. Mag. i
Norskur vísindamaður
heimsœkir Isiand
Ævar R. Kvaran skrifar Vettvanginn í dag — um almenningsálit og áróður.
— Lögin samræmist réttlætismeðvitundinni — „Loftvog“ fyrir löggjafann. —
Regn áróðursins styttir aldrei upp. — Álit hans skammtað honum allt frá
fæðingu — Persónulegur rógur hvergt hatrammari en þar sem allir þekkjast.
i.
HVAÐ ER almenningsálit? Það
verður að teljast vera skoðun,
sem náð hefur svo mikilli út-
breiðslu meðal meginþorra
imanna í þjóðfélaginu eða til-
teknum samstæðum hópi þess,
að teljast verði ríkjandi. Margar
stoðir renna undir almennings-
álitið. Á sumt rætur sínar að
rekja til ævaforna siðalögmála,
sem við höfum tileinkað okkur
og viðurkennum að réttmæt séu;
og auk þess er almenningsálitið
meira og minna bundið af göml-
um lagaboðum, hefð, ýmis konar
venjum, já, jafnvel tízku; og
síðast en ekki sízt hrekst almenn
ingsálitið á okkar tímum oft eins
og stjórnlaust skipsflak undan
stormum og straúhlum hins öfl-
uga áróðurs nútímatækninnar.
Hvað lög snertir, þá er um þau
að segja, að f lýðræðislöndum
eru þau sett af fulltrúum al-
mennings og ætluð honum til
heilla, og þess vegna kemur öll-
um sæmilegum mönnum saman
um að forðast að brjóta þau,
því allir vita, að siðuðu þjóð-
félagi verður ekki haldið uppi,
inema með því að afsala sér
nokkru af fullu athatfnafrelsi,
heildinni til heilla. Þegar lög eru
því í fullu samræmi við réttlæt-
istilfinningu almennings í land-
inu eru þau haldin af öllum
ábyrgum mönnum. En aftur á
móti gegnir öðru máli, ef full-
trúar almennings á löggjafar
samkomu þjóðarinnar setja lög,
sem ekki samræmast réttarmeð-
vitund fólks. Þá er fjandinn laus!
Þegar reynslan hefur sýnt, að
ákveðin lög eru þverbrotin af
meginþorra manna, án þess að
viðkomandi þýki af þeim ástæð-
um hafa glatað nokkru af sæmd
sinni, er tími til kominn að taka
slík lög til endurskoðunar. Vil
ég nefna í þessu sambandi tvenn
lög, sem eru í fullu gildi hjá
okkur fslendingum, en það eru
skattalögin og áfengislögin. Ég
efast um það, að þeir séu margir,
sem í einlægni geta fullyrt, að
þeir hafi hvorug brotið fyrr né
síðar. Almenningur hefur með
siðferðilegri aístöðu sinni til
þessara laga fordæmt þau í þeirri
mynd, sem þau eru. Þess vegna
þarfnast þau endurskoðunar.
Ég vil með þessum dæmum
einungis leitast við að sýna
hvernig almenningsálitið í lýð-
frjálsu landi getur verið eins
konar „loftvog" fyrir löggjaf-
ann um réttmæti laga.
n.
Almenningsálitið er afl, sem
nauðsynlegt er að reikna með í
hverju þjóðfélagi. Þetta afl get-
ur orðið ægilegt, ef fólk missir
tök á rólegri yfirvegun, sökum
ytri atburða eða ólgu í þjóðfé-
laginu. Getur skoðun almennings
þá umhverfzt í furðulegasta of-
stæki, sem haft getur válegar
og voðalegar afleiðingar. Lægri
öflin í mannssálinni taka þá við
völdum, mannúð og mildi lýtur
lægra haldi fyrir hatri, grimmd
og ofbeldi. Einn fegursti þáttur-
inn í kenningu kristins dóms,
umburðarlyndið, verður þá að
víkja, þangað til fólk hefur feng
ið vit sitt aftur.
Þessi hlið almenningsálitsins
kemur ekki sízt í ljós, þegar það
er espað upp og æst af voldugri
stofnun, eins óg ríki eða kirkju.
Þannig munu t. d. seint gleym-
ast hinar hræðilegu trúarofsókn
ir kaþólsku kirkjunnar á mið-
öldum, sem í nafni Krists hik-
laust beitti menn pyndingum og
dauða á brennandi báli; og hlið
stálðu slíks trúarofstækis mót-
mælenda var að finna í ógnar-
stjórn Kalvins í prestaríki hans
í Genf; svipaða sögu þekkjum
við úr sögu frönsku stjóirnar
byltingarinnar, hvað stjórnmál-
um viðkemur. Og frá seinni tím
um blasir við ókkur sú hræði-
lega staðreynd, að óðir stríðs-
æsingamenn geta með látlausum
einhliða áróðri brjálað dóm-
greind hámenntaðra þjóða til
stuðnings við mannúðarlausa of
beldisstefnu, sem leiðir til misk
unnarlauss dauða milljóna sak-
lausra manna. Slíkt hefði verið
ókleift, ef dómgreind almennings
hefði ekki áður verið lömuð með
skefjalausum áróðri. Og þrátt
fyrir hinar ægilegu afleiðingar
slíkrar helstefnu, starfa ennþá
stjórnmálaflokkar víða um lönd,
sem leynt og ljóst boða „fagn-
aðarerindi" ofbeldisins. Tilgang-
urinn er talinn helga tækið.
En hvað sem slíkum öfgum
líður, verðum við að viðurkenna
hreinskilnislega, að í nútima-
þjóðfélagi rignir yfir okkur lát-
lausum áróðri, frá því við opn-
um augun á morgnana og þangað
til við lokum þeim á kvöldin.
Núttímatækni gerir það kleift
að sjá um, að aldrei stytti upp
regn áróðursins, hvers eðlis sem
hann nú annars kann að vera.
Áróður nútímans er i senn eitt
áhrifamesta, en jafnframt hættu
legasta, tæki nútímamenningar.
Hann er, eins og dr. Símon
Jóh. Ágústsson kemst að orði:
eins og andrúmsloftið, sem við
öndum að okkur. Þótt einhver
varizt gildru hans, bíður hans
önnur og hin þrðija. Þótt einhver
hlýði ekki á útvarp, les hann
e. t. v. eitthvert blað, og ef svo
ólíklega vill til, að hann hlýði
rödd hvorugs, kemst hann ekki
undan því, að heyra almennings
álitið í kring um sig, sem stjóm
ast meira og minna af áróðri.
m.
Þótt við, sem við almennt skbð
anafrelsi búum öndum að okk-
ur þessu hættulega andrúmslofti
áróðursins, ber þó hins að minn-
ast, að á því er einn regin mun-
ur og á hinu, sem fólk býr við 1
einræðislöndum. En því nafni
vil ég leyfa mér að nefna þau
lönd, þar sem það telst alvarlegt
lagabrot að vera á annari skoðun
en rfkisstjórnin; þar sem fólk
hefur verið svift rétti til þess að
velja fnambjóðamda, verkfalls-
rétti, rétti til fulls málfrelsis,
ritfrelsis og hinum sjálfsagða
rétti til að ráða dvalarstað sín-
um og atvinnu; og því í raun-
inni rétti til að hugsa sjálfstætt.
En ef við tökum hins vegar
t. d. áróður dagblaðanna okkar,
þá skulum við fúslega viður-
kenna, að hann er öflugur; en
þar koma þó fram mismunandi
sjónarmið, sem okkur er frjálst
að velja um. Sá er munurinn, að
hér á Iandi er hverjum sem er
Framh. á bls. 16.