Morgunblaðið - 25.04.1961, Síða 6

6
MORGVNBLAÐJÐ
Þriðjudagur 25. apríl 1961
Fjölmennur fundur Stúdentafélagsins um
Eftir sannleikanum einum
er aff sækjast
spíritisma og sálarrannsdknir
A SUNNUDAGINN efndi
Stúdentafélag Reykjavíkur
til almenns fundar í Sjálf-
stæðishúsinu um spiritisma
og sálarrannsóknir. Fundur-
inn hófst kl. 2 og voru þá
báðir fundarsalirnir þéttsetn
ir, enda var þetta einn fjöl-
mennasti fundur sem félagið
hefur haldið. Formaður fé-
lagsins setti fundinn og
kynnti frummælendur, þá
séra Jón Auðuns dómprófast
og Pál Kolka fyrrum hér-
aðslækni. Voru ræður þeirra
langar og ýtarlegar og fer
stuttur úrdráttur úr þeim
hér á eftir.
Séra Jón Auðuns hóf mál sitt
með því að gera nokkra grein
fyrir hugtökunum sálarrannsókn
ir og spíritistmi, sem hann kvað
marga tíðum rugla saman. Sál-
arrannsóknir fáist við svokölluð
dulræn fyrirbrigði en spíritistar
eða andahyggjumenn séu þeir,
sem telji að sum fyrirbrigðin
sanni eða leiði líkur, sem nálgist
eða jafngildi sönnunum fyrir á-
framhaldi einstaklingavitundar-
innar eftir dauðann. Séra
Jón ræddi síðan nokkuð um and
stöðuna gegn spíritismanum,
rakti það hvernig hann fyrst
kynntist sálarrannsóknum og
spíritisma á skólaárum sínum 1
Reykjavík og um það meðal
annars, hvernig ýmsir frægir
vísindamenn hófu sálarrannsókn
ir fyrst í þeim tilgangi að af-
hjúpa það, sem þeir töldu vera
blekkingar einar og svik, en
tuðu að lokum að gefast upp
fyrir staðreyndum og látast sann
færast um að mörg fyrirbrigðin
yrðu ekki skýrð á skynsamlegri
hátt en þann, að hér væru bð
verki fr: mliðnir menn. Kvaðst
ræðumaðui taka m.kið mark á
rannsóknum ýmissa heimsfrægra
visindamanna á þessu sviði, en
þó hefði það ekki siður Orðið til
að sannfæra sig um sannleiks-
gildi spíritismans, að lesa ýmis
rit andstæðinga hans, þar sem
þeir bera fram rök sín.
Líkamningafyrirbrigffi
Stéra Jón Auðuns rakti nú
nokkuð í stuttu máli ýmiss fyr-
irbrigði, svo sem líkamninga-
fyrirbrigðin, sem gerzt hafa á
miðilsfundum og rannsóknir við-
urkenndra aðila á þeim. Kvaðst
hann þó ekki leggja svo mjög
mikið upp úr sönnunargildi lík-
amningafyrirbæra fyrir fram-
haldslif, þar sem erfitt væri að
koma á verulegum rannsóknum
á þeim, að öðru leyti en því að
ganga úr skugga um raunveru-
leika þeirra. Þó gat hann eins
slíks fyrirbæris sérstaklega, sem
honum fannst hafa verulegt
sönnunargildi. Það var, er mað-
ur nokkur framliðinn kom fram
á miðilsfundi og líkamnaði hönd
sina svo rækilega að rannsókn-
armenn gátu tekið af henni vax-
mót. Var þetta vaxmót síðan
borið saman við fingraför manns
ins í lifanda lífi og var skorið
úr því að þau væru nákvæmlega
eins og hlytu að vera fingra-
för tilgreinds manns, á því léki
enginn vafi. Fleiri merkra fyrir-
bæra gat ræðumaður, svo sem
andamyndanna svokölluðu, þeg-
Sr. Jón Auðuns
ar myndir látinna manna koma
fram á ljósmyndaplötum.
„Sannanir"
Að loknum þessum kafla ræðu
sinnar sagði séra Jón Auðuns
m. a.:
„Það veldur andslöðu margra,
að í sambandi við spurningar um
framhaldslíf hefur orðið „sann-
anir“ oft verið notað ærið gá-
lauslega. Það verður að teljast
vafasamt, að endanleg sönnun
fáist fyrir nokkrum hlut. Flest
það, sem vér teljum oss vita er
fremur metið eftir líkum en því,
að engin önnur skýring sé hug-
sanleg. Möguleikar virðast ótrú-
lega lengi vera á því, að koma
með nýjar ög nýjar skýringatil-
gátur, einkum þegar leitað er
nógu langt inn í rökkurálfur
mannssálarinnar og spyrjandinn
stendur andspænis þeirri ráð-
* Fáein orð enn,
jum_Staupastein
Einhverjum kann nú að
finnast að það sé að bera í
bakkafullan lækinn að fara
enn að minnast á þennan stein.
En í fáum orðum, sem ég
sendi Velvakanda, vegna til-
mæla H. H. um þennan um-
talaða stein lét ég að þvi
liggja að ég myndi reyna að
leita til eldri manna, sem ég
þekkti, 'og eitthvað kynnu að
hafa heyrt um nafn á þessum
gátu, hvar séu takmörk undir-
vitundarinnar.“
Undirmeffvitundin
Síðan varði ræðumaður meg-
inhluta tíma síns til þess að
fjalla um þetta efni, þ. e. a. s.
hve mikið af hinum svokölluðu
dulrænu fyrirbrigðum er hægt
að skýra með því að vísa til
undirvitundarinnar eða dulvit-
undar mannsins. í þessu sam-
bandi, sagði séra Jón m. a.:
„Ég er sammála ágætum fræði
manni, sem nýlega sagði: „Ég er
fús á að trúa því að minni und-
irvitundarinnar sé svo fullkom-
ið að hún geymi allt og geti
síðan látið uppi allt, sem hún
hefur einu sinni öðlazt vitneskju
um. En ég er alveg ófáanlegur
til að trúa því, að undirvitund
manns búi yfir allri þekkingu
Og eigi greiða leið að allri þekk-
ingu.“ En fyrir engu minna en
því virðast sumir þeir gera ráð,
sem skýra öll miðlafyrirbæri
sem undirvitundarstarf“, bætti
ræðumaður við.
Þá kvað hann fjarhrifin vera
staðreynd, að hugsun geti borizt
frá einum mannshuga í annan,
án þess að leið hinna líkam-
legu skilningarvita séu notuð.
„Sumir fagna þessu, vegna þess
að fjarhrifaskýringin geri að
engu miðlasannanir fyrir fram-
haldslífi", sagði séra Jón Auð-
uns, „aðrir fagna af gagnstæðri
ástæðu vegna þess að þeir telja
fjarhrifin sanna að með mann-
inum býr hæfileiki, sem óháður
er líkamlegum skilningarvitum
og því engin ástæða til að ætla
að deyi þegar líkaminn deyr.“
Kvaðst hann hyggja að oft sé
miðilssambandið ekkert annað
en slík fjarhrif frá jarðneskum
mannshuga til miðilsins, en hitt
kvaðst hann fullyrða að margt
verði á engan hátt skýrt með því
mótL Tók nú ræðumaður all-
mörg dæmi, þar sem hann taldi
ljóst, eftir þeirri vitneskju Og
þekkingu, sem menn hafa nú,
að undirvitundarstarf hefði ekki
getað verið að verki. Hér er ekki
rúm til þess að rekja þessi dæmi
umrædda steini. Myndi ég þá
koma því á framfæri. Hefi
ég orðið var við töluverðan
áhuga fyrir því, hvert eitthvert
eldra nafn kynni að finnast
við nánari eftirgrennslan.
Aðal heimildar menn mín-
ir eru: Július Þórðarson, bóndi
í Skorhaga, fæddur og upp-
alinn í Hvammi, Eiríkur Þor-
steinsson, einnig uppalinn í
Hvammi, og Þórður Þórðar-
son frá Neðra-Hálsi, sem er
næsti bær við Hvamm. Þeir
eru allir komnir yfir sjötugs
aldur, og virðast hafa allgott
að nokkru og verður aðeins eitt
að nægja
Ræðumaður sagði frá því, að
Sir Arthur Conan Doyle var
eitt sinn á fyrirlestrarferð í
Ástralíu. Var honum þá sögð
furðuleg saga, sem hann fékk
foreldra viðkomandi manna til
að votta að væri í alla staði rétt.
Páll V. G. Kolka
Tveir bræður drukknuðu í sjón-
um fyrir utan Sidney. Foreldr-
arnir voru óhuggandi og leituðu
til miðils. Annar bróðirinn tjáði
sig tala þar við foreldrana. Tal-
aði hann til þeirra huggunar-
orðum en sagði svo lágt, eins og
hann vildi naumast segja það:
„Það kom illfiskur og gleypti
hann bróður minn.“ Nokkru síð-
ar gerðist það að stór hákarl
veiddist á þessum slóðum. I kviði
hans fundust leifar af manns-
líkama og úrið, sem ungi mað-
urinn hafði verið með, þegar
hann drukknaði.
„Eigum við kannski að gera
ráð fyrir fjarhrifum frá hákörl-
um líka?“ spurði ræðumaður,
„eða hefir nokkur hér inni haft
undirvitundarsamband við há-
karl?“
minni. Þegar ég spyr þá:
Hvað hét steinninn við Skeið-
hól í ykkar ungdæmi? var
svar þeirra allra hið sama:
Ekkert! Það var ekki fyrr
en alllöngu seinna, sem þeir
h jyrðu nafnið Staupasteinn.
Og fleiri, sem ég hefi átt
tal við um þetta hafa haft
lík ummæli. Þó hitti ég rosk-
inn mann fyrir stuttu, sem
sagði: Þegar ég sá á prenti
nafnið Steðji, rifjaðist upp
fyrir mér að það heiti hefði
ég áður heyrt í sambandi við
umræddan stein. Það virðist
Séra Jón Auðuns drap á fjöl«
margt fleira í framsöguræðu
sinni og tók mörg sláandi dæmi
á þessu sviði, sem ekki er rúm
til að rekja hér, eins ög fyrr
segir, en ræðu sinni lauk hann
með þessum orðum:
„Ég held því ekki fram, að
endanleg sönnun fyrir framhalds
lífi sé fengin. Ég held að enn sé
ómögulegt að fá slíka sönnuru
En hinu held ég fram, að meS
þeirri þekkingu, sem vér höfum
nú, verði mörg sálræn fyrir-
brigði ekki á annan hátt skýrð
en svo, að þar séu látnir menn að
verki. Ég vona að síðar meir
muni mönnum takast að vita ör-
ugglega, hvert undirvitundin
nær, hvað á valdi hennar er að
vita Og gera og að þegar menn
vita með vissu takmarkanir
hennar, kunni menn endanlega
að geta sannað, svo að enginn
geti lengur neitað, að látinn lif-
ir. Óhugsandi er að sjálfsögðu
ekki, að ný þekking kunni að
gera sönnunargögnin að engu.
Því bæri þá að taka. Eftir sann-
leikanum einum er að sækjast
En þangað til svo verður að
menn hafa fengið endanlega
þekkingu á undirvitundinni, stað
hæfi ég að þeir, sem telja sönn-
unargögn fyrir framhaldslífi
fengin, hafi fullt leyfi að líta
svo á og að skýring spíritista sé
sú eina, sem skýrir fjölmörg
hiiuia sálrænu fyrirbrigða.
Ræffa Páls Kolka
Páll V. G. Kolka, hinn frum-
mælandinn á fundinum, hóf mái
sitt með allöngum og yfirgrips-
miklum inngangL þar sem hann
fjallaði um darwinismann, efnis-
hyggjuna og ýmislegt í því sam-
bandi, sem ekki er rúm til að
rekja hér og áhrif alls þess á
hugi manna o. s. frv. Síðan vék
ræðumaður að upphafi sálar-
rannsókna og spíritisma, rakti
afstöðu og rannsóknir ýmissa
merkismanna á því sviði, en
sneri sér því næst að ræða,
hvernig sálarrannsóknir í mörg-
um löndum hafa á síðari ára-
tugum beinzt meira og meira
að því að gera tilraunir með
ýmsa eiginleika, sem ekki eiga
skylt við spíritisma, að öðru
leyti en því að sanna að til eru
ýmis konar sálfræðileg fyrir-
brigði, sem ekki falla undir nein
þekkt eðilisfræðileg eða efna-
Framh. á bls. 15.
því vera svo, að eftir því,
sem fram hefir komið að
steinn þessi hafi verið nefnd-
ur nokkrum nöfnum, en
ekkert festist við hann til
lengdar, nema Staupasteins-
nafnið, sem hefir orðið einna
langlífast — St. G.
2JEitt_s^ng|and^vorIíf
Jón Arnfinnsson hringdi til
Velvakandi í gær. Hafði hann
verið staddur á Lambastaða-
túninu í gærmorgun, og þar
var eitt iðandí vorlíf, sagði
hann.
Þar sá hann hrossagauka og
máríötlur í fyrsta sinn á sumr
inu og telur að þessir fuglar
séu óvenju snemma á ferð —
og hefur heyrt að þegar þessir
tveir fuglar eru komnir, þá
eigi allar þrautir vorsins að
vera úti. Einnig voru þarna
í mýrinni lóur og keldusvín
og svo þessir venjulegu fugl
ar, eins og mávar og ritur.
Sem sagt: „iðandi vorlíf“.
Ég hringdi til dr. Finns
Guðmundssonar, fuglafræð-
ings, sem sagði að máríötlurn
ar væru hel-.ar í fyrra lagi.
Þær færu venjulega að koma
eftir 20. apríl. Hrossagaukur
inn væri kominn fyrir nokkru
hefði farið að koma fyrir ál-
vöru á skírdag og hefði hann
verið með fyrra móti á ferð
inni. Seinastur væri venju-
lega Óðináhaninn, sem kæmi
ekki fyrr en komið væri fram
yfir miðjan maL