Morgunblaðið - 26.04.1961, Síða 3

Miðvik'udagur 26. apríl 1961
MORGVNBLAÐIÐ
3

MW

Hvar ó
andi
handrítin að vera?
S BLAÐINU í gær var
grein eftir Birgi Kjaran
um íslenzkt menningarset-
ur í Skálholti. Hann legg-
ur til að íslenzku handrit-
in, sem koma frá Dan-
mörku, verdi varðveitt
þar. Af þessu tilefni sneru
fréttamenn Mbl. sér til
nokkurra fræðímanna og
áhugamanna um þessi mál
og lögðu fyrir þá spurn-
inguna: Hvar á íslandi
teljið þér að eigi að varð-
veita handritin? Fara svör
þeirra hér á eftir:
Próf. Alexander
Jóhannesson:
— Handritin eiga auðvitað
að vera í Landsbókasafninu
fyrst um sinn eða í sal þeim,
sem áður hýsti Náttúrugripa-
safnið en nú hefur verið rýmd
ur. Síðan á að koma þeim fyr-
ir í Landsbókasafnsbygging-
unni, sem ráðgert er að reist
verði vestan við Háskólann.
Þar verða sameinuð Háskóla-
bókasafnið og Landsbókasafn-
ið og væri þá handhægast að
byrja með því að byggja álmu
bókasafnsbyggingar og varð-

um tengslum við norrænu-
deild Háskóla íslands.
3) Þetta fyrirkomulag
mundi auðvelda útgáfur á
handritum og handritarann-
sóknir. Ennfremur yrði þetta
hagkvæmasta lausnin á mál-
inu og sú ódýrasta, það hef-
ur sitt að ségja.
Einar Ól. Sveinsson,
prófessor:
— Þar sem flestir eru vís-
indamenn, mestur er bóka- í
kostur, bezt eru tæki, í Reykja:
vík. Handritin koma hingað :
til að verða notuð, til að::
hleypa nýju magni í íslenzkt
vísindalíf. f kringum þau þarf:
að setja upp stofnun, sem ger-
ir þessa miklu fjársjóði arð-
bæra, í henni sé unnið að út-
gáfum og hvers konar rann-
bókasafnið, ætti að vera þar
rúm fyrir handritin þar sem
aðstaða væri til að vinna að
rannsóknum á þeim.
Sögulega séð myndi ég telja
að skemmtilegt væri að varð-
veita handritin í Skálholti, en
ég er ekki viss um að það
myndi vera að sama skapi
hagkvæmt.
þau nema hafa góð bókasöfn,
og það skársta af því tagi er
hér. Það skiptir ekki máli
hvar í Reykjavík, bara í góð-
um húsakynnum á góðum stað.
Það er ekki ástæða til að
byggja neina handritahöll.
Ekki þarf nema litla geymslu
og þess vegna hægt að koma
handritunum fyrij; í Háskól-
anum, Þjóðminjasafninu eða
Landsbókasafninu. En vænt-
anlega þarf áður en langt um
líður að byggja yfir Lands-
bókasafnið og Háskólabóka-
safnið og ráðgert er að sam-
eina þau Og reisa yfir þau
byggingu á Melunum. Þar
fengist þá góð geymsla fyrir
handritin.
Finnur Sigmundsson,
landsbókavörðua*:
— Alveg tvímælalaust hér í :§f§!
Reykjavík. Það er ekki hægt :::5§Í§f
að nota handrit og vinna við ::f§|§
veita safnið þar. Með þessu
móti yrði handritasafnið í nán
um tengslum við bæði Lands-
bóka- og Háskólabókasafnið,
sem hafa að geyma um 300
þúsund bindi, og um 10 þús-
und handrit frá síðari öldum.
Mundi ég þá gera ráð fyrir
því, að öll handrit yrðu á ein-
um stað.
Áætlað hafði verið að reisa
“Sérstakt Árnasafn undir hand
ritin á Háskólalóðinni og var
safnað um hálfri milljón kr.
til þeirrar byggingar. Bezt
væri að leggja þessa fjárhæð
í væntanlegt Landsbókasafn,
þar sem handritasafnið yr#i
síðar hýst. Með því að varð-
veita handritasafnið í álmu
hins nýja Landsbókasafns,
mundi þrennt vinnast, sagði
Alexander Jóhannesson að
lokum:
1) Hentugu húsnæði fyrir
safnið yrði komið upp á til-
tölulega skömmum tíma.
2) í væntanlegu Lands-
bókasafni yrði miðstöð ís-
lenzkra og forn-nörrænna
fræða, sem fljótlega mundi
draga að sér athygli alls heims
ins. Yrði hún auðvitað í nán-
sóknum. Hér ætti að vera §
mikið verkefni fyrir vísinda- §:
menn okkar, hugsið yður, f
hversu hinum imgu opnast nú §
ný starfsvið og möguleikar.
í hvaða húsi? Jú, það skal
ég segja yður, í Landsbóka-
safnshúsi skammt frá Háskól-
anum. En í svipinn í húsa-
kynnum Landsbókasafnsins,
þar sem það er nú. Þetta ger-
ist ekki allt í einu, en tilhlökk
unarefni er að fá eitthvað að
styðja að því. Nú er að láta |
hendur standa fram úr erm-
um.
Þctrarinn Björnsson
skólameistari:
— Að lítt hugsuðu máli
virðist mér eðlilegast að hand
ritin verði varðveitt í sam-
bandi/við Háskólann.
Ef reist verður hús yfir
Landsbókasafnið og Háskóla-
Hamingjuóskii
bá Danmörku
SPURNINGUNNI svaraði
Bent A. Koch, formaður
hinnar sjálfskipuðu
dönsku nefndar til lausnar
handritamálsins og rit-
stjóri Kristilegs dagblaðs:
ísland hlýtur að ákveða
staðinn. Ég læt mér nægja
að gleðjast yfir þessum ár-
angri. Vinir íslands í Dan-
mörku senda íslenzku
stjórninni og þjóðinni ham
ingjuóskir yfir Atlantsála.
Eigi cg samt sem áður að
svara spurningunni, þá
hlýtur staðurinn að vera
Reykjavík, þrátt fyrir hlýj
an hug minn til Skálliolts
og áhuga fyrir staðnum.
En með tilliti til erlendra
vísindamanna og rann-
sóknanna yfirleitt, hlýtur
Reykjavík að verða tekin
fram yfir.
Mikiiivægast er að tryggja
sér handritin og að góð
vinnuskilyrði verði til
rannsóknanna.
— Bent A. Koch.
Helgi Hjörvar rithöf.:
— Ég er varla viðbúinn að
svara þessu. Mér hefur aldrei
komið það í hug og aldrei
heyrit það fyrr, að Reykjavík
þyrfti né mundi vilja koma
hándritunum 1 fóstur, ef þau
kæmu í hennar höfn. Ég er
því andvígur að dreifa höfuð-
staðnum út um landið. Enginn
staður á íslandi er mér heil-
agri en sjálf Reykjavík. Og
hvar eiga handritin að vera
nema í nánum tengslum við
þjóðskjalasafnið og skjöl
landsbókasafnsins? Mér varð
það hugstæðast af öllu að
horfa á Árnasafn í háskaleg-
um stað í öðru landi. Því tel
ég tvennt mestu varða: hæfi-
lega greiðan aðgang að hand- (
ritunum, einnig fyrir þá sem
ekki eru ríkismenn né munk-
lífis-menn; en það annað, að
varzlan sé óbilandi örugg og
að þau hurðarlok kosti ekki
nema eitt handtak. — Helgi-
setur í Skálholti á að verða
kirkjulegt, og kirkjan þarf
ekki að leita þar fleiri til-
fanga en hún ræður sjálf á
sinni vígðu jörð.
Hermundur Tómasson
lögregluþjónn:
— Mér finnst að það hefði
átt að vera búið að ákveða
stað fyrir handritin áður en
þau koma hingað heim. (
Hins vegar fihnst mér ekki
aðalatriðið hvar handritin eru
geymd heldur að við fáum
þau hingað heim og þau verði
varðveitt á góðum stað hvort
sem hann er hér í Reykjavík
eða annars staðar á landinu.
Það er ánægjulegt hvað
Frh. á bls. 23
STAKSTEIHAR
Moskvuvíxill á Siglufirði
Siglfirðingur, blað Sjálfstæðis
manna á Siglufirði, birtir forystu
grein fyrir skömmu um undir-
skriftasmölun kommúnista á
Moskvuvíxil þeirra. Kemst Sigl
firðingur m.a. að orði á þessa
leið:
„Að sjálfsögðu beita kommún
istar fyrir áróðursvagninn lítt
pólitískum mönnum, sem ekki
hafa gert sér glögglega grein fyr
ir stefnunni í alþjóðapólitík
kommúnismans og lokað hafa
augunum fyrir þeirri staðreynd,
að aðeins sterk og sameinuð lýS
ræðisríki geta haldið austrænu
blokkinni í skefjum og forðað vá
nýrrar heimsstyrjaldar, — og að
sjálfsögðu er undirskriftaplagg
ið sakleysilega orðað og lævíslega
enda hvorttveggja líklegra til að
blekkja fólk til að ljá nöfn sín
á Moskvuvíxilinn, eins og undir
skriftaplaggið er almennt kallað"
Hornsteinar almennra
mannréttinda
Siglfirðingur lieldur síðan á-
fram:
„Fullveldi þjóða og lýðréttindl
þegnanna, hornsteinar almennra
mannréttinda og framþróunar í
efnahags- og menningarlegu til-
liti byggist á því að þjóðirnar
skilji þá augljósu staðreynd, að.
sameinaðar eru þær sterkar og
megnugar þess að að vernda hver
aðra og sjálfa sig og forða frekari
útþennslu heimskommúnismans,
sem markvisst hefur aukið út-
þennslustefnu sína og fellt hvert
ríkið af öðru í Ieppfjötra. Og
það eru skammsýnir menn, sem i
nafni íslenzkrar þjóðar og friðar
ganga erinda kommúnista í sundr
ungastarfi meðal vestrænna
þjóða og hvetja samborgara sína
til að skrifa upp á Moskvuvíxil
inn. Þetta áróðursplagg mun
þessa dagana borið á milli húsa
hér á Siglufirði og það er full
ástæða til þess að vara fólk við
þátttöku í þessum blindingjaleik,
sem gegnir því einu hlutverki að
vera áróðursvopn heimskommún
ismans gegn okkur sjálfum“.
Mundu leita til
vinanna í austri
Helgi Valtýsson, rithöfundtrr,
á Akureyri, ritar athyglisverða
grein um öryggismál íslands í
blaðið Dag, 22. apríl s.l. Leiðir
hann þar rök að því, að hlutleys
ið sé fyrir löngu gjörsamlega úr
elt orðið og minnir á reynslu ann
arra þjóða af því á liðnum tíma.
f niðurlagi greinar sinnar kemst
rithöfundurinn að orði á þessa
leið:
„Hér hjá okkur hagar áþekkt
til og í Noregi: „Vina“-stórveldið
Þýzkaland áltti „góða vini“ í
Noregi, engu síður en Molotoff
gamli hér á íslandi, og aðrir
merkir Sovéthöfðingjar, þótt
hér beri enginn Quislingsheitið
fræga. Auðvitað myndu vinirnir
hér óðara leita til vinanna í
austri um nauðsynlega aðstoð til
að verja hlutleysisflíkina „gagns
lausu“. Og eigi mundu vinir vin
um bregðast, — samkvæmt
margra ára g'óðri reynslu og
gagnkvæmri. Á þriðja degi
mundi „Völlurinn” velsetinn á
ný með „glæsilegustu nýtízku
vélum heims“. Og Hvalfjörður
mundi brátt fyllast stærstu og
fullkomnustu kafbátum „vina-
þjóðarinnar“, sem ekki reyndust
langsóttir. — Þá væri hlutleysi
ísland vel borgið að eilífu! —
engu síður en Noregi með hcim-
sókn Hitlers!
En mundu þá ekki hinir sve
nefndu „hernámsandstæðingar“
°8T „þjóðhollir Akureyringar*1 2
hefja í skyndi undirskriftasóka
sína á ný? — eða hvað?“