Morgunblaðið - 26.04.1961, Blaðsíða 8

ð
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 26. apríl 1961
Flokksþing kommúnista í
október nk. kann að mark'a upphaf
NHCITA KRÚSJEFF, forsætisráð
herra Sovétríkjanna vinnur nú að
viðfangsefni, sem sagt er, að sé
ekki hans sterkasta hlið — en
það er heimspeki.
Á þingi miðstjórnar kommún-
istaflokksins í Sovétríkjunum í
janúar sl. var þeim tilmælum
beint til aðalritarans, að hann
hefði tilbúna víðtæka stefnuskrá
til þess að leggja fyrir 22. flokks
þingið, sem væntanlega verður
haldið 17. október í haust, þá
munu 1500 fulltrúar koma saman
í Moskvu og hlýða á fyrstu nýju
stefnuskrána frá því hið róstu-
sama ár, 1919.
f hvaða átt má búast við, að
stefnuskráin beinist? Mun hún
bera í sér leiðina fram'á'við fyr
ir sovézkan sócialisma, eða verð
ur hún aðeins safn meiningar-
lausra slagorða?
Dálitla hugmynd um væntan-
legt svar við þessum spurningum
mátti fá af málgagni kommún-
istaflokksins — Pravda — 22.
febrúar s.l. Þar kemur fram, að
Rússar vonast til þess, að komm
únismanum verði endanlega kom
ið á árið 1980. Vladimir N.
Novikov skrifar, að innan fimm
tán ára verði hið sögulega verk-
efni, að leggja efnalegan og tækni
legan grundvöll kommúnismans
fullkomnað, svo og að Sovét-
menn muni hafa öðlazt hinn
mesta efnalega og andlega auð.
En sterkari og ítarlegri hug-
mynd um væntanlega stefnu má
finna í tímaritum ýmissa háskóla,
en þau verja henni nú miklu rúmi
Öll svið hins sovézka lífs eru
þar rædd með tilliti til þess, að
nú nálgast óðum hið algera komm
úniska þjóðfélag; þar er rætt um
íjölskylduna, flokkinn, andlega
og líkamlega vinnu, mismuninn
milli borga og þorpa og vand-
kvæðin sem verða því samfara,
að dreifa vörum milli mannanna
^ milligöngu peninga, sam-
kv.:mt nauðsyn (í staðinn fyrir
að dreifa vörum fyrir milligöngu
peninga samkvæmt vinnu hvers
og eins, svo sem nú er gert).
Tímaritin taka einnig upp marg
ar aðrar grundvallarkenningar,
Marx og Lenins, svo sem um upp
lausn ríkisformsins, skiptingu
vinnunnar og reglulegt lýðræði,
þar sem fólkið sjálft tekur bátt
í stjórn þjóðfélagsins á lýðræðis
legan hátt.
Almenn stefna þessara um-
ræðna hneigist greinilega mjög
til vinstri — hún er róttæk og
altæk. Eins og grein Novikovs í
Pravda gefa tímaritin til kynna
að hin nýja áætlun Krúsjeffs
verði áætlunin um hið langþráða
algera kommúníska þjóðfélag.
* * * *
Stanislav Strumilin, fyrrum yf
irmaður Hagstofu Sovétríkjanna
og formaður áætlunarnefndar rík
isins skrifar grein um fjölskyld
una í júlíhefti 1960 tímaritsins
NOVY MIR. Hann sér fram á al-
geran aðskilnað foreldra Og
barna frá fæðingu þeirra. Öll
börn, segir Strumilin, á að ala
upp á barnaheimilum sem ríkið
rekur. Minnir grein hans mjög á
skrif Alexöndru Kollontai sálugu
um fjölskylduna snemma á árinu
1920.
Strumilin segir, að foreldrum
verði leyft að koma í heimsóknir
til dvalarstaða barna sinna „svo
oft sem reglurnar leyfi“. En hann
segir einnig . . . „barnaheimili,
sem stjórnað er af lærðurn og
reyndum uppeldisfræðingi, er ó-
mælanlega miklu betur fært um
að gefa barninu hina beztu
fræðslu um kenningar og þjóð
félagsvenjur, heldur en hin um
hyggjusamasta móðir. Eigingjarn
ar tilhneigingar barnsins verða
þurrkaðar úr því þegar í vöggu
og þess í stað þroskaðar með því
allar þjóðfélagslegar eðlishvatir,
með því að leggja áherzlu á ný
skilyrðisbundin viðbrögð, sem
myndast við daglegt samneyti
við félagana. .
Til þess að gera að raunveru
leika þessi yfirráð ríkisins yfir
heimilinu — en það er takmark,
sem sjálfur Adolf Hitler nálgað
ist með varkárni — þarf m. a.
að flýta fyrir byggingu heima-
vistarskóla eins og Krúsjeff benti
á á 21. flokksþinginu, er hann
sagði: — Við verðum að auka
hlutverk ríkisins og þjóðfélags-
ins í uppeldi barna . . . framtíð
in felur í sér möguleika til þess
að ala öll börn upp í heimavistar
skólum. Það mun aftur tryggja
árangursríka lausn á vandanum
um menntun ungu kynslóðarinn
ar og draga milljónir kvenna inn
í raðir. þeirra sem vinna að upp
byggingu kommúnismans.
Eftir Al Weeks
Krúsjeff sagði, að árið 1965
yrði ekki minna en 2,5 milljónir
barna í heimavistarskólum. Hann
hafði með því gengið enn lengra
í þeim efnum, en þegar heima-
vistarskólaáætlunin var fyrst tek
in upp á stefnuskrána á 20. flokks
þinginu. Væntanleg stefnuskrá
mun áreiðanlega hafa eitthvað
enn róttækara að segja um það
mál. *
* * *
Varðandi framtíð ríkisins og
flokksins hafa rússrieskir kenrii
setningarmenn gert það Ijóst í
ritum sínum upp á síðkastið, að
ríkisformið muni ekki taka að
leysast upp fyrr en kommúnism
inn sé orðinn alheimslægur. Þeir
halda því fram, að ríkið verði að
vera til áfram, eins og Stalín
kenndi, meðan nokkurs staðar
í heiminum ríki kapitalismi Og
þeir fara að því leyti lengra en
Stalín, að þeir krefjast þess, að
flokkurinn verði einnig til áfram.
Þessi lína var fyrst mörkuð með
ritinu The Bases of Marxist
Philosóphy (sem útgefið var af
einum af fremstu heimspeking
um kommúnistaflokksins F. V.
Konstantinov, en það kom út
1959, eftir að völd Krúsjeffs voru
orðin óumdeilanleg).
f bókinni segir: — „Hlutverk
kommúnistaflokksins mun ekki
minnka, meðan kommúnisminn
er byggður upp eins og endur
skoðunarsinnar halda fram, held
ur mun það aukast. Flokkurinn
mun fá æ mikilsverðara hlut-
verki að gegna sem leiðbeinandi,
Krúsjeff
þar sem mikilvægi hugsjóna-
legra, uppeldislegra og stjórnar-
legra áhrifa munu fara vaxandi,
þegar kommúnismanum hefur
verið endanlega náð, vegna hinn
ar miklu efnahagslegu velmegun
ar, sem fylgir í kjölfar þess.
Hið sama kom fram hjá Krú-
sjeff á 21. flokksþinginu er hann
sagði, að nálgast yrði markið
díalektískt.
í þessari bók eru ennfremur
borin fram rök gegn þeim sem
hlyntir eru hinni júgóslavnesku
tilraun til þess að skipa kommún
istaflokknum á bekk, sem fyrst
um meðal jafningja. (Einn þeirra
sem leiddist svo af braut á valda
tíma Stalíns og fyrst á eftir, var
Y. D. Yaroshenko, fyrrum starfs
maður Hagstofunnar. Bæði Stalín
og Krúsjeff settu hann í gapa-
stokkinn sem nokkurs konar full
trúa júgóslavneskrar endurskoð
unarstefnu, einkum að því er
varðandi upplausn flokksforms-
ins).
í bókinni segir: — Flokkurinn
og foringjar hans bjarga þjóð-
inni frá víllum. Það er augljóst,
að þeir munu halda því áfram við
algeran kommúnisma.
Annað efni, sem er til umræðu
í tímaritum háskólanna er aukið
lýðræði stjórnarinnar. Enginn
hefur þó enn stungið upp á því
að fara svo langt í þeim efnum,
að fjármálaráð hinna ýmsu hér
aða eða nokkrar aðrar stofnanir
héraðstjórnanna fái raunveru-
legt vald í höfuðmálum í lýð-
ræðislegum skilningi. Að vísu er
haldið áfram að dreifa valdi fjár-
málastjórnarinnar en því hafa
fylgt aukin yfirráð framkvæmda
stjórnar kommúnistaflokksins.
* * *
Málflytjendur á 21. flokksþing
inu lögðu áherzlu á, að hugmynd
Lenins (í ritinu Ríkið og bylt-
ingin) um að sérhver húsmóðir
taki þátt í framleiðslunni megi
ekki taka bókstaflega. Krúsjeff
sagði hreint út, að viss störf
þjóðfélagsins, sem hliðstæð væru
sumum stjórnarstörfum yrðu í
höndum þjóðarinnar, þegar
kommúnisminn yrði alger. Til
slíkra þjóðfélagsathafna telur
hann refsingu fyrir minni
háttar glæpi og yfirtroðslur.
Vald til þeirra refsinga segir
hann verða í höndum dómstóla ó
lærðra manna, er túlka muni al-
menningsálitið. En Krúsjeff var
fljótur að bæta því við, að ekki
mætti líkja upplausn eða visnun
ríkisformsins við „visnandi tré,
sem fellir allt sitt lauf að hausti
og stendur nakið eftir“.
Krúsjeff lagði sérstaka áherzlu
á, að hugmynd endurskoðunar-
sinna um aukningu lýðræðisins
— með tækifærum til þess að
halda ræður fullar eldmóði á
þingi; til að stofna til flokka-
drátta innan kommúnistaflokks-
ins og til frjálsra kosninga, sé
ekki það, sem við sé átt með
sjálfsstjórn alþýðu. Sem dæmi
úr samtímanum um þessa sjálf-
stjórn nefndi hann að ríkið hefði
látið umsjón með líkamsrækt í
hendur sambands áhugamanna
um íþróttir, en það er ekki ríkis
stofnun heldur þjóðfélagsstofn-
un.
Ef marka má af því, sem sagt
var á 21. flokksþinginu og nú er
ritað í rússnesk tímarit virðist
svo sem ný hrukka sé að myndast
á hinu ævagamla marxíska og
kommúníska loforði um dreifingu
gæða samkvæmt nauðsyn en ekki
samkvæmt vinnu, mældri í laun
um. („Til handa hverjum sam-
kvæmt þörfum — frá sérhverjum
eftir getu").
Krúsjeff beindi umræðum í nú
verandi farveg, þegar hann á
flokksþinginu 1959 sagði: — Þjóð
félagið ber þegar allan kostnað af
námi þegnanna, sjúkrakostnað,
ellilaun o.s.frv. Útgjöld af þessu
tagi munu verða aukin í fram-
tíðinni . . .“ Það er því líklegt að
samkvæmt hinni væntanlegu á
ætlun verði byrjað að dreifa
einhverjum vörum án endur-
gjalds.
En flokksforinginn hélt áfram
— Meðan mismunur er. á kunn
áttu, gáfum, vinnuafköstum
manna og stærð fjölskyldna
myndi svokölluð jöfn skjpting í
raun og veru verða ójöfn . . .
Jöfnuður flýtir því ekki fyrir
því að algerum kommúnisma
verði náð, heldur miklu fremur
tefur fyrir því“.
Að lokum benti Krúsjeff á, að
jafnvel þegar kommúnismanum
er algerlega náð verður að gera
áætlanir um efnahagslífið og það
væri einfaldlega „fáránlegt“, að
lýsa kommúnísku þjóðfélagi sem
óskipulegri, myndlausri og stjórn
lausri fólksmergð.
* * *
Nokkurt afturhvarf til þeirra
hugmynda, sem fram koma í síð
asta stóra fræðiriti Stalíns —
Efnahagsvandamál Socialsimans
(útg. 1952) — má finna í nýjum
greinum sem fjalla um að gera
eignir samyrkjubúa að ríkiseign
um og breyta samyrkjubúunum í
„sveitaverksmiðjur". Einn höf-
undur heldur því fram, að þetta
hafi verið ástæðan fyrir flutningi
ýmis konar véla til samyrkjubú-
anna eða stöðva þeirra. Aðrir höf
undar hafa spáð algerri útrým-
ingu einkaframtaksins. Eigna-
skikar Kolkhoznika (starfsmanna
samyrkjubúanna) munu smátt og
smátt færast í hendur ríkisins,
segir í grein í tímaritinu „Probl
ems of Economics". í 1. hefti 1961
hins áhrifamikla tímarits „Komm
únist“ kemur hið sama fræn í
grein sem nefnist „Kommúnismi
og einkaeign". Þar er einnig rætt
'um landbúnaðarborgir, þær, sem
Krúsjeff lýsti á dögum Stalíns.
Þær eru með svipuðum hætti
og kínversku kommúnurnar, þar
sem landbúnaðarverkamenn
skipa sama sess í efnahagslífinu
og iðnverkamenn og byggðin úti
um landið verður í smáþorpum.
Sú skipun er í samræmi við aðra
marxíska kennisetningu — um
að rífa niður þann múr sem að
skilur sveit og borg.
Af öllu þessu má glögglega
ráða, að hve miklu leyti íhalds
semi Malenkovs, Molotovs, Bulg-
anins og .annarra braut í bága
við hinar „stórfenglegu“ áætlanir
Krúsjeffs og fylgismanna hans.
Á síðasta flokksþingi fjölluðu
margir um eðli þessarar and-
stöðu. Einn nefndi Molotov „gervi
fræðimann“ íhaldseminnar. Ann
ar sakaði þá félaga um að hafa
verið ósammála stefnu Krúsjeffs
í utanríkismálum og þeir voru
sagðir andvígir hinni efnahags-
legu og stjórnarfarslegu dreif-
ingu valdsins sem hófst árið
1957.
Það er augljóst, að eftir þvl
sem minningin um þessa menn
dofnar, verður stefna Krúsjeffs
í innanríkis- og utanríkismálum
meira og meira Stalinísk og rót-
tæk. Það var á árunum. 1959—-
’60, að fyrst var rætt um að Ráð
stjórnarríkin væru að ná nýjum
og mikilvægum áfanga í þróun
sinni — breytingunni úr öðru og
síðasta stigi sócíalismans til fyrsta
stigs kommúnismans. SvO virðist,
sem aðalritari kommúnistaflokks
ins hafi loks treyst sjálfan sig
svo í sessi, að hann telji sig geta
komið í framkvæmd einhverjum
hinna gömlu róttæku kommún-
ísku hugmynda sinna.
Hin auknu áhrif þeirra manna
Framh. á bls. 13.
$m$m$m$n$m$m$mJm$m>$m$j ♦$►'
ridge
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦$♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦^5
Spilið, sem hér fer á eftir var
spilað í tvímenningskeppni erlend
is. Spilið var spilað á 50 borðum
og allsstaðar varð lokasögnin sú
sama eða 3 Grönd og Suður var
sagnhafi. Það, sem einkum vakti
athygli við spil þetta var að það
vannst á öllum borðunum þótt til
tölulega auðvéllt sé að setja það
niður. Nú skulum við athuga spil
ið. Rétt er geta þess að á flestum
borðunum opnaði Suður á
Grandi. ♦ : G-8 ♦ : 842 ♦ : K 10 8 2 *: KG 103
♦ : K 9 8 N y Á D
64 G 10 9
♦ : 763 V A 5
♦ : Á6 5 *: 8 6 S 743 9 7 52
♦ : 107 3 2 ♦ : ÁKD ♦ : D G 9 *: Á D 4
Á öllum borðunum var útspil
það sama eða Spaða 6. Austur tók
fyrsta slaginn á Spaða Ás og lét
síðan út Spaða Drottningu og á
öllum borðunum var hún gefin og
þar með hafði Suður unnið spil
ið, því þegar Vestur kemst inn
á Tígul Ás þá getur hann aðeina
fengið slag á Spaða Kóng og síðan
á Suður afganginn. Eins og sést,
þá tapast spilið ef Vestur drepur
Drottningu af Austri og lætur síð
an út Spaða 9. Suður drepur með
Tíunni og getur aðeins fengið 7
slagi til viðbótar á Hjarta og Lauf.
Vestur kemst því inn á Tígul ás
og tekur Spaðaslagina og spilið
tapast. Það má að vísu deila um
hvort rétt sé að reikna Suður
með þrjá eða fjóra Spaða, en hitt
er þó einkennilegt, að spilið skuli
vinnast á 50 borðum og þannig
gerir enginn þessa tilraun .