Morgunblaðið - 27.04.1961, Blaðsíða 10

10
MORCUNBLAÐ1Ð
Fimmtudagur 27. apríl 1961
al annaris festur á þar til
gerða bómu, en með þeim
verSuir maður að elta leikar-
ana um allt sviðið, það er að
segja ef rúm leyfir, því tækin
eru stér og fyrirferðarmikil.
Starfið er mjög erfitt og
Það mun taka langan tíma
að læra kvikmyndagerð að
einhverju gagni og í fyrsta
lagi eftir 8—9 ár mun ég
telja mig færan til að verða
eitthvað að gagni. , .
— STARFIÐ í kvikmynda
verunum er ekki fyrir
taugaveiklað fólk. Hrað-
inn er mikill og andrúms-
loftið allt þrungið ólýsan-
legum spenningi. Það er
tæpast hægt að líkja því
saman við neitt.
Þannig komst Stefán
Ásbjörnsson að orði við
blaðamann Morgunblaðs-
ins á dögunum. Stefán er
nýkominn heim frá Dan-
mörku um óákveðinn
tíma, en í Danmörku var
hann svo stálheppinn, að
því er hann segir sjálfur,
að komast að hjá einu
kvikmyndafélaginu þar í
landi.
• Fastir síarismenn fáir
— Hjá hvaða félagi starf-
ar þú, Stefán?
Mynd þessa tók Stefán af sjálfum sér í kvikmyndaver-
inu. Klippiborðið er í baksýn.
• Kunnáttumenn vantar
— Hvað vildirðu segja um
kvikmyndatökur á íslandi í
framtíðinni.
— Það sem okkur vantar
fyrst og fremst eru menn með
kunnáttu, og eftir þvi sem ég
bezt veit höfum við einungis
örfáa menn sem eitthvað vit
hafa á kvikmyndagerð.
Að því hlýtur að koma fyrr
eða síðar að við drögumst inn
í kvikmyndaiðnaðinn að meira
eða minna leyti. Þá þurfa að
ver,a fyrir hendi færir menn,
sem þekkja kvikmyndabrans-
ann út og inn. Við verðum
að byrja á 35 mm. stuttmynd-
ir; fyrstu myndir okkar verða
að vera það góðar að við get-
um selt þær erlendis, ef við
eigum að geta gert okkur
minnstu vonir um að fram-
leiða stærri myndir seinna
meir. Við verðum að geta
komið myndunum á markað
erlendis, því annars munum
við aldrei getað staðið undir
þeim kostnaði, sem a£ kvik
myndagerð hlýzt.
Námsstyrkir
Borgarstjórnin í Kiel mun
veita íslenzkum stúdent styrk til
námsdvalar við háskólann þar i
borg næsta vetur.
Um þennan styrk geta sótt
allir stúdentar, sem hafa stund-
að háskólanám a.m.k. tvö miss-
eri í guðfræði, lögfræði, hag-
fræði, læknisfræði, málavísind-
um, náttúruvísindum, heimspeki,
sagnfræði og landbúnaðarvisind-
um.
Umsækjendur verða að hafa
nægilega kunnáttu í þýzkri
tungu.
Styrkurinn nemnr 3000 mörk-
um til dvalar í Kiel frá 1. okt.
1961 til 31. júní 1962, auk þesa
sem kennslugjöld eru gefin eft-
ir.
Ef styrkhafi óskar eftir þvl
með nægum fyrirvara verður
honum komið fyrir í stúdenta-
garði, þar sem greidd eru 130
mörk á mánuði fyrir fæði og hú*
næði.
Styrkhafi skal vera kominn
til háskólans ekki síðar en 15. okt
1961 til undirbúnings undir nám-
ið, en kennsla hefst 1. nóv.
Umsóknir um styrk .þennan
skal senda skrifstofu Háskóla
Íslíinds eigi síðar en 1. júní n.k.
Æskilegt er, að námsvottorð og
meðmæli fylgi umsóknum.
, Finnskur
námsstyrkur
Ekki fyrir taugaveiklaöa

— Það héitir Flamingo Film
Studio og er eitt af yngstu
kvikmyndafélög'unum, sem
Danir eiga. Eigendur þess eru
jafnframt leikstjórar, en það
eru Johan Jacobsen og kona
hans Anne Lise Howmand.
Jacobsen er talinn einn greind'
asti og reyndasti kvikmynda-
stjórinn, sem Danir eiga, og
hefur hann hlotið fjölda verð-
launa fyrir kvikmyndir sínar.
Fastir starfsmenn félagsins
eru mjög fáir aðeins allra
nauðsynlegustu tæknisérfræð-
ingar. Dönsk kvikmyndafélög
fastráða yfirleitt ekki leikara,
og flestir starfa þeir jafnframt
við leikhús. En þegar byrjað
er á upptöku nýrrar rhyndar,
fyllast kvikmyndaverin fljót-
lega, bæði af leikurum og
allskyns sérfræðingum og
hjálpaTmönnum sem einungis
eru ráðnir meðan á töku mynd
arinnar stendur.
• Kvikmyndatökunni frestaff
— Að hvaða kvikmynd
vinnur félagið nú að?
— Hún heitir Göngehövding
en og gerist um miðja 17.
öld, ævintýrakvikmynd.byggð
á sögulegum heimildum. Upp-
takan hófst í febrúar síðast
liðnum, en fresta várð kvik-
myndatökunni til næsta vetr-
ar, þar sem meirihluti úti-
senanna eru teknar í snjó og
frosti, en snjórinn hefur forð-
ast Danmörk í vetur.
Nokkrir þekktustu kvik-
myndaleikarar Dana koma
fram í myndinni, svo sem
Dirch Passer, Óve Sprogue, -
Ghita Nörby, Hans Kurt og
síðast en ekki sízt Birgitta
Federspiel, sem ég tel að sé
ein bezta og gáfaðasta leik-
konan, sem Danir eiga.
Myndin er tekin í Eastman-
litum, en þá liti nota Danir
mjög mikið í myndum sínum.
Göngehövdingen verður með-
al dýrustu mynda, sem Danir
hafa framleitt enn sem. komið
er. Áætlaður kostnaður er
800 þús. d. kr. og er það mjög
varlega reiknað.
• Erfitt og nákvæmt starf
—■ Hvert er starf þitt inn-
an kvikmyndaversins?
— Aðalstarf mitt til þessa,
þegar á upptökum stendur,
er að stjórna mikrófónunum.
Það er mjög mikilvægt að
mikrafónninn sé alltaf í svo
til sömu fjarlægð frá munni
leikarans, m. a. vegna þess
að ekkert má út af bregða til
þess að tónninn verði óná-
kvæmur. Mikrafónninn er með
krefst bæði mikillar æfingar
og nákvæmni; gæta þarf þess
að mikrafónninn sé í réttri
stöðu frá leikaranum, enginn
skuggi falli af honum og kvik
myndavélin má að sjálfsögðu
ekki koma auga á hann. Komi
.smámistök fyriir, verður að
stanza alla upptökima. Sé
mikið um slík mistök hjá
mönnum, er þeim hi'klaust
sparkað. Það er dýrt að eyði-
leggja upptökur.
• Námiff langt
Það þarf varla að taka
fram, að mjög erfitt er að
komast að hjá kvikmyndafé-
lögunum hvar sem er í heim-
inum, sérstaklega þó í Bret-
landi og Bandaríkjunum. Það
var einstök heppni að ég
komst að. Var það fyrir milli
göngu kvikmyndaarkitekts
hjá A.S.A. Film Studio, sem
ég var svo heppinn að komast
í kynni við.
Fyrstu árin mun ég taka
tæknina fyrir, svo sem tón-
upptökur, ljósauppstillingar,
synkroniseringu, klippingu og
fleira, en síðan mun ég leggja
mesta áherzlu á samtvinningu
músik, tóns og tals (mixing),
klippingu og leikstjórn, en
fyrir henni hef ég mestan á-
huga.
En fyrst af öllu þurfum viff
að koma upp stúdíói; það þarf
ekki að vera stórt en búið
nauðsynlegustu tækjum. Það
sem ég á hér við er kvik-
myndastúdíó en ekki sjón-
varp. Það væri furðulegt, etf
við færum að koma hér upp
sjónvarpsstöðum áður en við
ættum eitt einasta kvikmynda
stúdfó.
• Ævintýramennska
hættuleg
Danskar kvikmyndir voru
frægar um allan heim á ár-
unum fyrir fyrra stríð, en í
dag eigum við ekki einu sinni
almenni'legt borð til að klippa
í þær myndir, sem hér hafa
verið gerðar. Og svo er verið
með hugleiðingar um sjón-
varp.
Eitt verðum við þó að var-
ast og það er öll ævintýra-
mennska á þessu sviði meff
von um að verða milljóna-
mæringur á stuttum tíma.
Eins og málin standa hjá okk
ur í dag, er slíkt ekki ein.
ungis reginheimska, heldur
hættulegt fyrir framtíðina,
Kvi'kmyndaheimuririn lætur
ekki að sér hæða og harðari
og miskunarlausari samkeppni
fyrirfinnst tæpast í dag.
F I N N S K stjórnarvöld hafa
ákveðið að veita íslendingi
styrk að fjárhæð 350.000 finnsk
mörk til háskólanáms eða rann-
sóknarstarfa í Finnlandi skóla-
árið 1961—1962.
Styrkþegi skal. dveljast eigi
skemur en átta mánuði í Finn-
landi, þar af minnst fjóra mán-
uði við nám eða visindastörf við
háskóla, en kennsla í finnskum
háskólum hefst um miðjan
septembermánuð ár hvert. Til
greina getur kemur að skipta
styrknum milli tveggja um-
■sækenda, þannig að hvor um
sig hljóti styrk til fjögurra
mánaða námsdvalar í Finnlandi.
Umsóknir um styrkinn send-
ist menntamálaráðuneytinu fyr-
'ir 20. maí nk. og fylgi staðfest
afrit prófskírteina, svo og með-
mæli, ef til eru. Umsóknareyðu-
blöð fást í ráðuneytinu og hjá
sendiráðum Islands erlendis.
Leikfélag Akraness:
Búmerang
eftir Karin Jakobsen. Þýðandi:
Halldór Ólafsson. Leikstjóri: Þór
leifur Bjarnason.
★
' Enn hefir Leikfélag Akraness
hleypt af stokkunum nýju verk-
efni, og varð nú fyrir valinu leik
rit, sem ekkj hefir verið sýnt
áður hér á landi. Leikritið Búm-
erang eftir Karin Jacobsen er á-
gætlega saminn gamanlekur
Enda þótt kímnin og gamanið
sitji þar í öndvegi, er þó býsna
mikill sannleikur undir niðri.
Efnið er í stuttu máli það, að
þau Vivian og Donald hafa lifað
í ástríku hjónabandi í tíu ár, en
Gilda og Morrits, sem eru vinir
þeirra, eru sífellt að rífast, og
eru nú komin að því að skilja
rétt einu sinni, þegar leikurinn
hefst. Þau Vivian og Donald sjá,
að hjón, sem eru að skilja eiga
býsna greiðan aðgang að ýmsum
upplýsingum hvort um annað,
svo að Vivian fær þá fáránlegu
hugmynd, að nú skuli þau Don-
ald láta það berast út, að þau
ætli að skilja. Þau framkvæma
svo hugmyndina, og afleiðing-
arnar láta ekki á sér standa, en
hafa býsna mikil áhrif á sambúð

OrgeJtónIeikar
á Akranesi
AKRANESI, 24. apríl Orgelsnill
ingurinn Martin Gunther Förste
man próf. við tónlistarháskólann
í Hamborg mun leika á vegum
tónlistarfélags Akranéss á Ijjð
nýja pípuorgel Akranesslkirkju
n.k. þriðjudagskvöld kl. 9. Verða
?eir hljómleikar aðeins fyrir
styrktarfélaga Tónlistarfélagsins.
Hljómleikarnir verða endurtekn
ir fyrir almenning á miðvikudags
kvöld á sama stað og tíma.
Haukur Guðlaugsson, organisti
Akranesskirkju, var 5 ár við
nám hjá Fösteman. —Oddur

ina. Öll er meðferð höfundarins
á efninu" spaugileg og skemmti-
leg og sviðsetningin er að sumu
leyti nýstárleg, einkum leikur-
inn framan við tjöldin.
Hér er á ferðinni ein jafnbezta
leiksýning, sem ég hefi séð hér
á Akranesi, og Akurnesingar
hafa oft keppzt um að marg-
fylla Bíóhöllina á aðkomnar sýn-
ingar, sem ekki standast nokkurn
samanburð við þessa. Leikstjórn
Þórleifs Bjarnasonar er góð, og
auðséð er, að hann hefir lagt
mikla vinnu í verk sitt. Staðsetn
ingarnar eru yfirleitt eðlilegar og
óþvingaðar, enda þótt plásfið sé
ekki allt of mikið.
í leikritinu Búmerang eru
fimm persónur. Ber þar fyrst að
nefna hjónin Vivian og Donald,
sem leikin eru af Sólrúnu Yng-
vadóttur og Þorgilg Stefáns-
syni. Sólrún leikur hér eins og
sá, sem valdið hefir. Man ég ald-
rei til, að hún hafi sýnt svo glæsi
legan leik og hefir hún þó oft
gert góða hluti. Persónan er vel
mótuð frá höfundarins hendi, og
áhorfendur hafa fulla samúð með
henni allt til leiksloka. Þorgils
leikur eiginmanninn, fyrst sælan
og reifan, en svo yfirgefinn og
vonsvikinn. Leikur Þorgils er fág
aður og á köflum ágætur.
Gilda er leikin af Ingibjörgu
Hjartar. Hlutverkið er býsna
erfitt og svolítið öfgafullt frá höf
undarins hendi, en frúin skilar
því með sóma. Mér fannst, að
þau mættu skammast enn harka
legar hún og Morrits, sem er leik
inn af þórleifi Bjarnasyni. Leik-
ur Þórleifs er allgóður, en þó
fannst mér hann tæplega nógu
skapmikill, því að þau hjónin
eru sko engin lömb.
Otta einkaritara Donalds er
verk þetta er öfgakennt en að
sumu leyti skemmtilegt. Leikur
frúarinnar var yfirleitt góður.
Hér er á ferðinni leiksýning,
sem mundi geta sómt sér vel
hvar sem væri, og er varla að
efa, að Akumesingar sleppa ekki
svo góðri kvöldstund, sem þessi
leikhúsferð er. Það er í raun-
inni aðdáunarvert, að Akranes
skuli eiga Æikfélag, sem getur
komið upp svo ágætri sýningu,
þrátt fyrir erfiðar aðstæður að
ýmsu leyti. Leiksviðsstjóri er sem
fyrr Gísli Sigurðsson, og verður
starf hans að leiklistarmálum á
Akranesi seint ofmetið, þó að
aldrei sjáist hann á sviðinu.
Ljósameistarar eru Jóhann Gunn
arsson og Hróðmar Hjartarson,
og var meðferð ljósanna í þessu
stykki óvenju góð. Leiktjöld mál
aði Hjálmar Þorsteinsson og hef-
ir það tekizt sæmilega. Formað-
ur Leikfélags Akraness er Alfreð
leikin af Sigríði Kolbeins. Hlut- Einarsson. — Þ. Þ.