Morgunblaðið - 30.04.1961, Blaðsíða 2

2
MORGXJTSBL AÐIÐ
Sunnudagur 30. apríl 1960
Hagsmunir hinna
vinnandi stétta
EITT HELZTA ákvæðið í lögr-
um verkalýðsfélag-anna er „að
vernda hagsmuni félagsmanira“.
Og að því hafa félögin trúlega
unnið, svo sem aðstaða var til,
—Þar hefur það sjónarmið oftast
verið ráðandi. að hagsmunir laun
þega vaaru bezt tryggðír með
hækkandi kaupi. Hins var síður
gætt, að hækkandi kaup skerti
ekki kaupmátt launanna, reynsl
an er líka sú, að flestar kaup-
hækkanir — að minnsta kosti
síðasta áratuginn — hafa orðið
óraunhæfar fyrir launþega
vegna hins hækkandi verðlags,
sem ávalK hefur siglt í kjölfar
hverrar nýrrar kauphækkunar.
Barátta við vaxandi dýrtíð.
íslenzkur verkalýður hefur
lengi barizt við vaxandi dýrtíð.
Og þótt hann fengi kauphækk-
anir, jafnvel mánaðarlega með
hærri vísitölu, hefur hag hans
Sig. Guðm. Sigurðsson.
hrakað, enda vöruverð og öll
þjónusta hækkandi, en skattar
og gjöld til ríkis og bæja marg-
faldaðir. Sú dýrtíð hefur ekki
síður orðið útflutningsframleiðsl
unni erfið, og þegar svo var
komið að útflutningsvörurnar,
— vegna hins háa framleiðslu-
kostnaðar — voru ekki lengur
samkeppnisfærar á erlendum
markaði — þá var voðinn vís.
Mesta vandamál þings og
stjórnar var því, að skapa þær
úrbætur, sem héldu útflutnings
framleiðslunni starfandi. Og þær
komu stigi af stigi. Með niður-
greiðslun, yfirfærslugjöldum og
dulbúinni gengislækkun, en til
þess að fullnægja þessu var seilzt
í efni og tekjur borgaranna,
með hækkandi tollum og skött-
um.
Þessum bjargráðum lauk með
helgöngu vinstri stjórnarinnar,
er forsætisráðherra hennar lýsti
því yfir hjá heildar samtökum
launþega 26. nóv. 1958, að þjóðin
væri komin að því að hrapa
fram af brúninni og hjá vinstri
stjórninni væri engin samstaða
til nýrra úrræða.
Til styrktar efnahagslifinu.
Þegar íslenzkur verkalýður í
dag virðir fyrir sér þá erfiðleika,
sem þjóðin var komin í haustið
1958, verða honum ljósari að-
gerðir núvemndi ríkisstjórnar í
efnahagsmálunum. Þeim viðreisn
aðgerðum fylgdi kjaraskerðing,
sem íslenzkur verkalýður hefur
tekið með þolinmæði og sýnt
þa raunsæi, að virða þjóðarhags
muni, enda þótt hans eigin hag
ur væri skertur að sinni. Hann
veit líka að ný verkfallsalda
mundi grafa undan þeim varnar
veggjum, sem þegar hafa verið
hlaðnir til styrktar efnahagslíf-
inu og hrynji þeir, gæti svo far
ið, að hvorki hátt kaup né kjara
samningar gætu verndað hags-
muni hinna vinnandi stétta.
^ íslenzkur verkalýður á sína
raunasögu um löng verkföll án
raunhæfra kjarabóta. Sú s>ag»
ætti ekki að endurtakast með
þeim aðgerðum, sem nokkrir
forystumenn heildarsamtakanna
hafa nú hvatt til, enda þótt af-
koma launþega eins og hún er
í dag, þarfnist kjarabóta. Því
ætti það að verða verkefni full-
trúa atvinnurekenda og Iaun-
þega að semja um þær raun-
hæfu kjarabætur, sem ekki
veikja þá vörn efnahagslífsins,
er þegar hefur verið reist og
vissulega eru til þess margar
leiðir.
Baunhæfar kjarabætur.
Kaupgjaldsréttur hinna lægst
launuðu hefur lengi verið minni
en þeirra, sem betur voru settir.
Verklamaðurinn varð að sætta
sig við öryggisleysi í atvinnu og
tímakaupi, þegar aðrir njóta
langs uppsagnarfrests, óskerts
kaups í veikindum og mánaðar-
launa.
Enda þótt réttur verkalýðsins
hafi verið virtur með lögum Al-
þingis frá 1957, er ástæða til
fyllri réttarbóta t. d. með
greiðslu vikukaups í stað tíma-
kaups þar sem unnið er að stað-
aldri' hjá sama vinnuveitenda a.
m. k. eitt ár eða lengur. Gæti
það þá líka haft sín áhrif á hið
vafasama helgidagahald þjóðar-
innar, sem mjög er komið út í
öfgar á kostnað atvinnulífsins.
Vinna og framkvæmd hennar,
er mjög misjöfn hér á landi og
vinnuafköstin að sama skapi.
Síðari árin hafa ýmsar stéttir
og einstakir vinnuflokkar tekið
upp ákvæðisvinnu, með henni
hafa vinnuafköstin oftast aukizt
og það orðið hagur launþeganna.
Með þeirri vinnutilhögun al-
mennt, þar sem henni yrði við-
komið, gætu verkamenn bætt
kjör sín, án þess að sú kjarabót
beinlínis yrði til aukinna út-
gjalda fyrir atvinnuvegina.
Var hann á undan?
Lífsvenjubreyting, sem
gæfi orðið launþegum
til hagsbóta.
fslendingar hafa oft vérið fast
heldnir á fornar venjur og átt
erfitt með Hfsvenjubreytingar,
enda þótt nauðsyn krefji. Það
hefur því ekki blásið byrlega fyr-
ir þeirri tillögu, að fella niður
aðalmatartímann, sem nú er kl.
12—13 og færa hann til kvölds-
ins að afloknum venjulegum
vinnudegi. Þó er það staðreynd
að matartíminn er nú ekki að-
eins einn erfiðasti tími dagsins
fyrir þorra hins vinnandi fólks,
heldur og óvenjulega kostnað
' arsamur fyrir atvinnulifið, sér
staklega í byggingarvinnu og
opinberri vinnu.
Sá gamli siður, að sækja heim
til hádegisverðar er bæði dýr og
erfiður þegar vegalengdir á milli
heimila og vinnustaða skipta
orðið mörgum kílómetrum, eins
og þegar er orðið víða hér í bæ.
Sú eina klukkustund, sem ætluð
er sem matarhlé, er oftast ónóg
til þess að. verkamenn og aðrir
komist frá og til vinnu og geti
neytt matar síns að eðlilegum
hætti, þess er líka dæmi að mat-
artíminn lengist óhjákvæmilega
kostnað vinnunnar, enda þótt
vinnuveitendur sjái um flutning
á vinnustað.
Væri þess vert, að fulltrúar
atvinnurekenda og verkamanna
og iðnaðarmanna ræddu þetta
mál og ætti lausn þess að geta
orðið báðum aðilum til góðs.
Þegar íslenzkur verkalýður, að
þessu sinni safnast saman til
hátíðahalda 1. maí finnur hann
að lífskjör hans hafa verið skert,
en hann veit líka að sú kjara-
MYNDIN hér að ofan er af
þeim manni, sem ýmsir telja
að hafi orðið á undan Juri
Gagarin til þess að takast á
hendur geimferð umhverfis
jörðina. Sem kunnugt er
skýrði Æranskuír fréttamað-
ur, Edouard Bobrovski svo
frá nokkrum dögum eftir
geimferð Gagarins, að þrem
— fjórum dögum áður hefði
annar maður farið á undan
honum — Serge Iljusjin —
sónur hins fræga flugvéla-
sérfræðings. Hefði ferðin tek-
izt með ágætum að öðru leyti
en því, að maðurinn fékk
alvarlegt taugaáfall og hefur
síðan legið rúmfastur í sjúkra
húsi.
Bobrovski kveðst hafa fregn
sína eftir mjög áreiðanlegum
heimildum, sem hann þó ekki
geti skýrt frá. Bobrovski var
sendur til Rússlands þegar er
tilkynnt var um ferð Gagar-
ins. Var áður orðinn sterkur
orðrómur um, að maður hefði
verið sendur út í geiminn og
fékk Boorovski upplýsingar
sínar um Iijusjin fljótt eftir
að hann kom. Reyndi hann
allt sem hann gat til að ná tali
af hinum unga Iljusjin, en
tókst ekki.
Þótt sennilega sé ekki
ástæða til að rengja ferð Gag-
arins, þrátt fyrir ýmiss konar
misræmi í frásögnum, sem
bent hefur verið á — hlýtur
að teljast grunsamlegt, hversu
sterkur Orðrómur var orðinn
um sendingu mannaðs geim-
fars einum eða jafnvel tveim
sólarhringum áður en til-
kynnt var um ferð Gagarins.
Kommúnistablaðið Daily
Worker tilkynnti 12 klst. áður
fregn um geimferð, sem kem-
ur nákvæmlega heim við frá
sagnir Bobrovskis Og hafði
blaðið fregnina eftir Moskvu-
fréttaritara sínum. Ennfremur
hafði bandaríska útvarpsstöð-
in Columbia Bröadcasting
System fengið um þetta sömu
fregnir frá fréttaritara sínum
í Möskvu.
Rússar neita því með öllu,
að nokkur hafi farið í geim-
ferð á undan Gagarin og
helztu röik þeirra fyrir þeirri
staðhæfingu er sú, að brengl-
að hafi verið nöfnum þeirra
Iljusjin feðga — heiti sonur-
inn Vladimir og faðirinn
Serge. Segja Rússar ennfrem-
ur, að hvorugur þeirra feðga
hafi komizt svo langt upp í há
loftin.

skerðing á rætur sínar að rekja
til þeirra efnahagsaðgerða, sem
tryggja eiga afkomu þjóðarinnar
um langa framtíð.
í því viðreisnarstarfi mun ís-
lenzkur verkalýður ekki bregðast
skyldu sinni við land og þjóð,
en hann krefst þess að rákis
valdið líti át nauðþurftir hanrs
og bæti lífskjör sín með raunhæf
um aðgerðum. íslenzkur verka-
lýður vill gera rétt, en þolir ekki
órétt.
Sigurður Guðmann Sigurðsson,
múrari.
Óhœfuverk unnin
í Angóla
Jóhannesarborg, S-Afríku,
27. apríl — (Reuter)
FRÉTTARITARI einn frá Suð-
ur-Afríku, sem að undanförnu
hefur dvalizt í Luanda, höfuð-
borg portúgölsku nýlendunnar
Angólu, hefur þær fréttir að
segja, að í ógnaröld þeirri, sem
ríkt hefur í nýlendunni undan-
gengnar vikur, hafi a.m.k. 1.000
hvítir menn, karlmenn, konur
og börn, beðið bana. — Segir
hann, að heilar fjölskyldur hafi
verið drepnar á hinn hroðaleg-
asta hátt.
Yfirvöldin í Luanda segjast
nú hins vegar hafa komið á röð
og reglu í borgarhluta inn-
fæddra, og hafi því verið af-
létt þar útgöngubanni, sem lengi
hefur gilt. — Fyrrgreindur
fréttamaður segir óhugnanlega
sögu af því, hvemig óaldarflokk
ur myrti munk nokkurn og mis-
þyrmdi líki hans. Hópur óróa-
seggja réðst inn í bæinn Damba.
Ibúamir söfnuðust þá saman í
tveim stórum byggingum, en 33
ára gamall munkur, Pedro Ju-
an, frá Trieste á ítalíu, neitaði
að fara í felur, en gekk á móti
árásarmönnum, haldandi á loft
krossmarki, og skoraði á þá að
fara með friði. — En óaldar-
flokkurinn hafði engin umsvif,
skaut munkinn og hjó lík hans
síðan í spað með korðum sínum.
Aðrir álíka óhugnanlegir atburð
ir hafa víða gerzt, segir frétta-
maðurinn.
Frá Lissabon berst sú frétt,
að þaðan hafi í dag verið sendir
350 hermenn með skipi til
Portúgölsku Gíneu á vestur-
strönd Afríku.
Bologna, 25. apríl
ÍTALÍA vann Norður írland í
landsleik í knattspyrnu í kvöld
með 3:2. Leikar stóðu 1:0 fyrir
Ítalíu í fyrri hálfleik.
Foðii Eennedys
og Eichmnnn-
réttorhöldin
JERÚSALEM, 27. apríl (Reuter)
— Nafn Josephs Kennedys, föð-
ur hins unga Bandaríkj aforseta,
kom nokkuð við sögu í réttar-
höldunum yfir Eichmann í dag,
Saksóknarinn lagði fram, meðal
annarra gagna málsins, afrit a|
símskeyti, sem Kennedy eldrl
sendi stjórn sinni frá Lundúnuna
í árslok 1938, er hann var sendi-
herra Bandaríkjanna í Bretlandi.
í skeytinu segir Joseph Kennedy
m. a. frá því, samkvæmt heim-
ildum í París, að farið væri með
Gyðinga „sem glæpamenn“ i
Þýzkalandi.
Eichmann, sem yfirleitt hefir
látið lítil geðbrigði í ljós við
réttarhöldin var óvenju-líflegur
í dag. Hann blaðaði oft í skjölum
sínum og skrifaði ýmislegt hjá
sér, er lesin voru upp skjöl um
aðgerðir gegn Gyðingum i
Þýzkalandi fyrir heimsstyrjöld-
ina og þátt Eichmanns í þeim. —
Stundum virtist honum þó leið-
ast, því að hann geispaði ósköp
syfjulega öðru hverju — en aft-
ur á móti brosti hann undir.
furðulega, þegar hann hlustaði á
lofsyrði, sem yfirmenn hans
höfðu haft um hann og lesin
voru upp úr skjölum, er fundizt
hafa í skjalasafni Þriðja ríkisins.