Morgunblaðið - 07.05.1961, Side 3

, Sunnudagur 7. maí 1961
MORG1JNBLAÐ1D
3
SÆLA
Föstudagur, 14. apríl.
Klukkan er 14.30.
Áætlunarbifreið Norðurleið
ar er komin talsvert upp með
Norðurá á leið upp á Holta-
vörðuheiði. Færð versnar, óg
stöðugt skefur í hjólförin. Um
talstöðina berast slæmar frétt
ir frá bílalestinni, sem við
erum að draga uppi. Það tekur
heldur að sljákka í hinum
bjartsýnustu, sem höfðu ætlað
okkur 3 klukkutíma yfir heið-
ina.
Lagt hafði verið af stað kl.
rúmlega 8 frá Reykjavík og
ætlunin var að komast til
Akureyrar fyrir kvöldið. Far
þegar voru um 20, hvert sæti
skipað. Þetta var nokkuð
margbreytilegur hópur, karl-
menn í miklum meiri hluta
eða um 3/4.
Stemningin var ágæt í bíln-
um, talsvert um samræður og
grín, enda veitti ekki af að
hressa eitthvað upp á andann
með krydduðum sögum, því
að útlitið fór að verða skugga
legt.
Við náum nú öftustu bílun-
um í bílalestinni, og eru þá
bílarnir orðnir 28, mestmegnis
flutningabílar, áætlunarbíll-
inn og ein ,,drossía“, sem náð-
arsamlegast fær að fylgjast
með í eftirdragi. Þá er og rétt
að geta þess, að bátur er með
í lestinni á leið til Skaga-
strandar.
Haldið er nú áfram um
stund, en ekki líður á löngu,
þar til lestin verður að stanza.
Ýtiumar 2 hafa sem sé ekki
við að moka af veginum, þrátt
fyrir hetjulega framgöngu
ýtustjóranna. Akureyri er nú
þegar strikuð úr áætlun dags
ins. —
— ,,Á eWki einhver nef-
tóbak“, var kallað framan úr
bíl. Jú, reyndar, einn var svo
snjall að eiga neftóbak og
bauð mönnum, hvað menn
meðtóku feginsamlega. Prýði-
leg hressing, að vísu varð
sumum á að hnerra duglega,
m. a. greinarhöfundi, en hvað
gerði það til. Þetta fór nú
að gerast allspennandi. Mað-
ur fór að sjá fyrir hugskots-
sjónum sér fyrirsagnirnár í
blöðunum daginn eftir, en
þær fóru alltaf stækkandi,
eftir því sem á daginn leið.
„Stoppin“ urðu stöðugt
lengri og stöðugt var ekið
skemur á milli. Fyrir kom að
bíða þurfti 45 mínútur eftir
að fara 300—400 metra, og
alltaf jókst hríðarkófið og
skafrenningurinn, svo að ýtu-
mennirnir sáu vart til að
moka.
Er líða tekur að aftni fer
lestin að nálgast sæluhúsið.
sem er á háheiðinni, og um
8-leytið um kvöldið koma
fyrstu bílarnir þangað. Þær
fréttir berast, að kaffi og
kex sé á boðstólum þar upp-
frá, og nokkrir farþeganna
drífa sig út í hríðina til að
komast í kaffið. En leiðin
reynist lengri en menn héldu
í fyrstu og á móti veðri er að
sækja. Flestir snúa við nema
nokkrir harðjaxlar, sem kom-
ast á leiðarenda.
Um kl. 21,30 er áætlunar-
bíllinn kominn upp að sælu-
húsi, ekki er nú gangurinn
meiri. Manni dettur í hug sag
an af bóndanum, sem var að
koma úr kaupstað ríðandi
með kerruhest í taumi, all-
mikið við skál. Er minnst var-
ir veltur kerran og hesturinn
með. Bóndi tekur ekkert eftir
og heldur áfram að toga í
tauminn. Kemur þá maður á
móti honum og verður að
-orði:
,,Hægt gengur hjá þér,
lagsi“.
„Já, en það mjakast samt“,
sagði karl.
Allmargt manna fékk sér
kaffi og kex (sem var á þrot-
um) í sæluhúsinu, bezt að
vera vel undir nóttina búinn.
★
Kom nú dagskipun frá bíl-
stjóranum að farþegar skyldu
setjast upp í, því nú myndi
haldið áfram. í seinni fréttum
útvarpsins heyrðum við, hvar
við vorum stödd fyrir hálf-
Hópur manna fyrir utan sæluhúsið. Jón, ýtustjóri, Ólafsson Z. frá vinstri í fremstu röð.
SÆLUHUSI
tíma (á sama stað) og að við
myndum komast á Blönduós
um kl. 4 um nóttina.
En allt kom fyrir ekki. Ýtu-
mennirnir börðust eins og
ljón, en veðurguðirnir voru
ekki á því að láta undan síga
og við ofurefli var að etja.
Mjög hægt gekk að moka,
enda snjór á 4. metra í brekk-
unni undan sæluhúsinu.
Er minnst varði bilaði hlið-
ar-,,kúpplingin“ í annarri ýt-
unni. Þessi válega frétt barst
til okkar um talstöðina um
kl. 22,30. Menn voru orðnir
svo vanir, að fagrar vonir
brygðust, að þeir tóku þessu
karlmannlega. Þessi tíðindi
voru send ráðandi mönnum
hjá vegamálum fyrir sunnan
og ráðstafanir gerðar til að fá
kynt var upp í skyndi, en
með því að það gat eigi rúm-
að allt fólkið, var ákveðið að
hafa áætlunarbílinn í gangi
um nóttina og hita hann upp,
þar gæti þriðjungur fólksins
verið eða um 25. Fór nú að
nálgast miðnætti, og var nú
liðinn hálfur sólarhringur frá
því er fólk hafði borðað og
frá því lagt var af stað frá
Fornahvammi. Tók menn að
svengja.
Uþpgötvuðu þá fundvísir
menn einhvers staðar slatta
af pylsum, sem voru á leið til
Akureyrar (var sagt), og enn
fremur kexkassa frá ein-
hverju kaupfélaginu fyrir
norðan. Var í skyndi sóttur
snjór, hann bræddur, og pyls-
urnar síðan soðnar og stýfðu
menn þær úr hnefa.
Brögðuðust þær prýðilega,
þrátt fyrir það að þær voru
teknar ófrjálsri hendi!
Ef-tir þessa þörfu hressingu
bjuggust menn nú til að
ganga til náða, eftir því sem
unnt var. í bílnum var ill-
mögulegt að sofa fyrir þrengsl
um, en ástandið í sæluhúsin-u
var þannig, að þar var svo
„þétt setinn (og staðinn)
Svarfaðardalur", að við lá, að
menn gætu sofið standandi.
Kojurnar voru aðens 6, og
lágu 2 í hverri. Var reynt að
sjá svo um, að bílstjórarnir
svæfu þar (eða reyndu það
a.m.k.), enda voru þeir mest
hvíldar þurfi.
Yngsti farþeginn, 1(4 árs,
ásamt móður sinni. Sú litla
var hin sprækasta uppi á heið-
inni. Aldursforsetar voru Lárus,
bóndi, Björnsson frá Gríms-
tungu og Vestur-íslendingur
einn, kominn heim á vit ætt-
jarðarinnar eftir 40 ára fjar-
vist, báðir 71. árs.
ýtu með mjólk frá Borðeyri.
Búizt var við henni um 8-
leytið, morguninn eftir. Ekki
þótti ráðlegt að leggja upp
með aðeins eina ýtu og lí'tið
af hráolíu með svo margt
fólk í grenjandi norðanstór-
hríð. Sýnt var, að við yrðum
að dveljast þessa nótt alla og
lengur á þessum guðs yfir-
gefna stað.
„Það hlaut að fara svona",
sagði karlinn, sem datt í ána.
Bjuggust menn til að koma
sér fyrir í sæluhúsinu og
Stöðugt var hitað kaffi. —
Hallur Jónasson, bílstjóri frá
Varmahlíð, sá einkum um
kyndingu og snjóbræðslu og
af slíkum eldmóði og fitons-
krafti, að menn höfðu vart
við að ber-a inn snjó, og var
þó þarna margt röskleika-
manna.
,,Löng es nótt,
langar ro tvær,
hvé of þreyjak þrjár;
opt mér mánaðr
minni þótti
en sjá half hýnótt".
Og leið rrú að morgni. —
Klukkan 6 kom Gunnar Jóns-
son, bíls'tjóri hjá Norðurleið,
inn í „rútu“ að hafa samband
við „Gufunes-radíó“ í talstöð-
inni. Afdrif ýtunnar að norð-
an höfðu orðið þau, að hún
sat föst í keldu skammt frá
Borðeyri og var því úr sög-
unni í bili. Hins vegar hafði
verið sendur „trukkur" með
stóra ýtu frá Reykjavík um
nóttina ,og sþurðist nú, að
hann væri aðeins kominn upp
að Hvalveiðistöðinni í Hval-
firði. Augljóst var nú, að við
yrðum að dúsa þarna langt
fram eftir degi.
Hitað var kaffi um morg-
uninn, og þá dreif frú Svava
Halldórsdóttir, sem var með
okkur í „rútunni", í því að
hita hafraseyði. Var því síðan
úthlutað hverjum og einum
og sötruðu menn af undirskál
um, úr bollum og jafnvel
flöskum og átu kex með, og
þótti allmikil hressing. Kaffi
var hitað og drukkið í gríð og
ergi dag þennan. Þótt böllar
væru ekki nema 5—6 og ör-
fáar undirskálar, gekk greið-
lega kaffidrykkjan.
Dag þennan lifðum við i
bezta yfirlæti, einkum af
kaffi, ,,exporti“, molasykri,
kexi og hafraseyði en snjór-
inn var undirstaða undir allri
eldamennsku.
Þarna var Lárus bóndi
Björnsson frá Grímstungu,
gangnaforingi í áratugi og
alvanur hrakningum á heið-
um. —
Fékkst hann manna mest
við ka-ffitilbúning og fórst vel
úr hendi, sem hans var von
og vísa, en aðalkyndari var
Hallur frá Varmahlið, sem
fyrr segir. Stöðugt var kapp-
kynt og funheitt var inni.
Strax og síminn var opnaður
á Brú, fóru þeir Gunnar Jóns-
son og Jón Ólafsson frá Hrúta
tungu að tala við ráðandi
raenn hjá vegamálum, norðan
og sunnan heiðar. Síminn var
— Guði sé lof og prís — í
ágætu ástandi, svo ískyggi-
legt, sem ástandið nú annars
var. Menn hringdu til ætt-
ingja að tjá þeim, að líðan sín
uppi á heiði væri aldeilis
prýðileg, já, þetta var, má
segja, ókeypis páskaferðalag
á jökli eins og Gunnar Bjarna
son orðaði það. Frá því sím-
inn var opnaður og þar til við
yfirgáfum sæluhúsið, var
ekki lát á símtölum og -hring-
ingum. Nú var fréttastofa
Ríkisútvarpsins komin i leik-
inn sem og fréttamenn stór-
blaðanna í höfuðstaðnum. —
Fundum við, sem veðurteppt
vorum í grenjandi norðanstór
hríð, það glöggt, að allur
íandslýður fylgdist af kvíða-
blöndnum spenningi með af-
drifum okkar. Mun fólk hafa
verið kvíðnara en ástæða var
til, að vísu var þetta einstæð-
ur atburður, að 28 bílar, 1 bát
ur og 75—80 manns váeru veð
urteppt á Holtavörðuheiði, en
þess bar að gæta, að með okk
ur voru menn þaulvanir vetr-
arferðum á fjallvegum, bæði
ráðagóðir og þrautgóðir. Mun
sannast orða, sem einn far-
þeginn sagði, að þessir bíl- og
ýtustjórar myndu afspyrnu-
vel fallnir til að vera herfor-
ingjar eða háttsettir menn í
herjum, þar sem þörf er
skjótra ákvarðana og fram-
kvæmda.
Fólk var farið að hafa gam-
an af þessu öllu saman. Það
var þá einhvers að minnast
og frá einhverju að segja.
Þarna var fólk á öllum
aldri, frá 1 til 71 árs og allt
þar á milli, konur og karlar,
bílstjórar og farþegar, bjart-
sýnir og svartsýnir, leikir og
lærðir og að auki ein rauð-
hærð skvísa frá Eyjum.
Ýmislegt var gert til að
stytta sér stundirnar. Rætt
var um allt milli himins og
jarðar, allt frá Gagarín til ís-
lenzkra fjallagarpa og frá ís-
lenzkum stjórnmálamönnum
til graðfola i Skagafirði. Lítið
var sungið, en fyrir áeggjan
Gunnars Bjarnasonar hóf
Lárus frá Grímstungu að
kveða fyrir okkur, enda
kvæðamaður, og kvað hann
við raust bæði hátt og snjallt
tvær stökur, en með því að
enginn fékkst til að kveða
með honum, hætti Lárus kveð
andinni.
Menn tóku að kveðast á.
Niðri í „rútu“ lék yngsti
farþeginn við hvern sinn fing
ur, en sú litla stóð sig alveg
tvímælalaust langbezt eftir
aldri, nema ef vera skyldi
Lárus, kempan frá Gríms-
tungu.
I hádegisfréttum heyrðum
við dramatíska lýsingu á
ástandinu hjá okkur.
Og leið nú sá dagur fljótt
að kvöldi. Þær fréttir bárust,
að ýtan frá Borðeyri væri
komin upp úr keldunni, og
væri beggja ýtanna von um
6-leytið um kvöldið. Það, sem
eftir var dagsins, lifðu menn
þarna uppi á heiðinni í
glaumi og gleði. Stemningin
var slík, að við hefðum jafn-
vel verið í skapi til að taka á
móti barni, eins og kempan
frá Grímstungu sagði snilld-
arlega. Svo fór eigi.
Já, alveg rétt, það má ekki
gieyma því, að við sendum
Framhald á bls. 6'.

*****

*****