Morgunblaðið - 07.05.1961, Blaðsíða 5

Sunnudagur 7. maí 1961
MORCVWBLAÐIÐ
5
INiokkur huudruð menn gengu á land
Og Castro sýndi
herstyrk sinn
í NÝÚTKOMNU hefti af U.S.
News & World Report birtist
eftirfarandi grein um land-
gönguna á Kúbu, markmið
hennar og árangur. Kemur
þar m.a. í ljós að aldrei gengu
á laird nema nokkur hundruð
menn.
★
Fyrsta skrefið í þeirri viðleitni
að frelsaKúbu frá kommúnistisku
einræði hefur nú verið tekið.
— 200 kúbanskir andstæðingar
Castros gengu á land á strönd
jþessa eylands fyrir dögun mánu-
daginn 17. apríl. Þremur dögum
seinna voru margir af þessum
landgönguliðum fallnir, særðir
eða teknir til fanga. — Stjórn
Castros lýsti yfir „fullkomnum
Bigri“.
En nokkrir andstæðingar
Castros höfðu þó brotizt til hinna
illa stöddu skæruliðaflokka uppi
í fjöllum Mið-Kúbu með lífs-
nauðsynlegar vistir. Og eftir
fyrstu landgönguna tókst flokk-
um Castro-andstæðinga að ganga
á land á sex öðrum stöðum á
eynni. Baráttan gegn Castro-
kommúnistum var rétt að byrja.
Markmið þessara fyrstu inn-
rásarflokka var ekki að steypa
á fáum_ dögum stjórn Castros á
Kúbu. Áður en ínnrásin var haf-
in, var það almennt vitað, að
kommúnistar höfðu alltof sterk
tök á Kúbu til að hægt væri að
Ihrekja þá þannig frá.
Hið raunverulega markmið
var að neyða stjórn Castros á
Kúbu til að sýna herstyrk sinn,
að styrkja skæruliðana, sem
íberjast gegn Castro á Kúbu og
ikanna styrkleika neðanjarðar-
hreyfingarinnar. Þessu mark-
miði var náð með þriggja daga
ibardögum og uppnámi.
• Kommúnistar voru þvingað
ir til að opinbera allan þann her
Btyrk, sem þeir hafa komið upp
á Kúbu, í aðeins 140 km fjar-
lægð frá Bandaríkjunum. Þessi
iherstyrkur reyndist vera mesti
Iherafli, sem nokkuru tíma hefur
verið saman kominn á einum
stað á vesturhvelinu, utan Banda
ríkjanna.
• Fregnir um að fullkomin
innrás væri að fara af stað á
Kúbu, þvinguðu Nikita Krúsjeff
einnig til að láta sín tromp uppi.
IHann hótaði Bandaríkjaforseta
Og leiðtogum annarra Ameríku-
ríkja stríði á vesturhvelinu.
• Neðanjarðarhreyfingin á
Kúbu gegn kommúnistum Castr
os reyndist vera miklu veikari
en áður hafði verið haldið og
Castrosinnar höfðu Ikomið sér
ibetur fyrir innan hennar.
Allt þetta kom forseta Banda-
ríkjanna til að gera heyrum
kunnugt þann 20. apríl að af-
Bkiptaleysisstefna Bandaríkj anna
í málinu væri ekki ófrávíkjanleg.
Bandaríkin mundu ekki hika við
að gera nauðsynlegar ráðstafanir
itil að þurrka út kommúnistiska
árásarherstöð á Vesturhvelinu,
sjálfum sér til varnar, ' sagði
hann.
Það sem gerðist eftir landgöng
una 17. apríl, dró fram í dags-
Ijósið bæði hernaðarstyrkleika
og veikleika hinnar kommúnis-
tisku Castrostjórnar á Kúbu.
Þegar andstæðingar Castros
eettu fjóra 50 manna hópa á land
á strönd Suður-Kúbu 17. apríl,
ekar Castro upp herör. Hernað
erástand varð á Kúbu, sem nú
er svo að segja kommúnistaríki.
Gegn þessum 200 mönnum, sem
hvorki höfðu neina skriðdreka
né orrustuflugvélar sér til stuðn
ings, valdi Castro bezta 400.000
manna liðið í landhernum og
sendi það snarlega á vettvang.
HERSTYRKUR CASTROS
Heraflinn, sem stjórn Castros
kallaði þannig út, var sem hér
segir:
• Að minnsta kosti 250 þús.
landvarnarliðar, aðallega vopnað
ir léttum handvélbyssum af nýj
ustu gerð með 40 skota magasíni
frá Tékkóslóvakíu.
• Um 15 þús. manna úrvalslið,
skipað ungum mönnum, komm
únistum og kommúnistahlyntum
ofstækismönnum, sem vopnaðir
eru nýjum belgiskum FN rifflum
er skjóta 600 skotum úr 20 skota
magasínum á mínútu. Þessi riff-
ill er léttari en M 1 riffillinn
bandaríski, sem hefur 8 skota
magasín.
• 100 skriðdreka lið, að mestu
leyti af Sovétgerðinni T-34, sem
kommúnistar notuðu í Kóreu.
• Hinn eiginlegi Castroher
Kúbu, um 40 þús. menn, búnir
rússneskum vopnum.
0 Flugher, sem nú er verið að
koma á fót í kringum Mig 15
orrustuþotur, er Sovétríkin hafa
sent Kúbu, og nú fyrst er orðinn
að einni heild. Um 200 kúbanskir
flugmenn og 800 vallarstarfs-
menn, sem eru við nám í Tékkó-
slóvakíu, eru væntanlegir heim
til Kúbu innan skamms.
FYRST LOFTÁRÁS
Það var hin dramatíska at-
burðarás frá því laugardaginn
15. apríl og fram yfir landgöng-
una mánudaginn 17. apríl, sem
kom Castro og kommúnistaliði
hans til að halda að á ferðinni
væri meiri háttar innrás. Laugar
daginn 15. apríl hófu þrír kúb
anskir flugliðar sig á loft í B-26
sprengjuflugvél sinni. Þeir vörp
uðu sprengjum beint á eldneytis-
og skotfærageymslur á þremur
flugvöilum á Kúbu, áður en
þeir tóku stefnuna á flugvelli í
Bandaríkjunum og Mið-Ame-
ríku.
Fidel Castro kenndi í reiði
sinni Bandaríkjastjórn um loft-
árásina. Hann sagði að þessi loft
árás gæti verið „undanfari inn-
rásar“. Og hann gaf skipun um
alsherjar útkall kúbanska hers-
ins og heimavarnarliðsins. —
Castro var enn að heimta ,,að-
gerðir" af hálfu Sameinuðu þjóð
anna, þegar fyrstu landgöngu-
sveitir Castroandstæðinga gengu
á land á Kúbu snemma morg-
uns 17. apríl.
Fyrsti lendingarstaðurinn var
Palya Largo, sem er á strönd
Bahia de Cochinos eða Svína-
flóa. Flóinn skerst inn í suður-
strönd Kúbu í um 110 mílna fjar
lægð frá Havana. Landgöngulið
arnir í Palya Largo urðu að
sækja yfir eða krækja fyrir
Zapata-fenin, til að komast til
Havana eða til skæruliðasveit-
anna uppi í fjöllunum. Land-
gönguliðunum var skipt í 10
manna sveitir. Nálægt bænum
Jagúey Grande komu sveitirnar
beint í fangið á mörg þúsund
manna úrvalssveitum Castros,
sem sýnilega voru búnar undir
að mæta stórum innrásarher.
RAUÐIR SKRIÐDREKAR
OG FLUGVÉLAR
Menn Castros höfðu komið
skriðdrekunum fyrir sem stór-
skotaliði. Sovézkar árásarflugvél
ar í flugher Castros leituðu uppi
dreifða flokka Castrosandstæð-
inga.
Skömmu eftir sólarupprás,
meðan innrásarliðið hélt inn 1
landið, var gefin út tilkynning í
stuttbylgjuútvarpi Castros um
að fjórar grámálaðar sprengju-
flugvélar af gerðinni B-26 hefðu
sézt yfir fiskiþorpi einu á suður
strönd Kúbu, Laguna de Tesoro,
sem Fidel Castro hefur mikið
dálæti á. Rödd frá herstöðinni
þar kallaði í æsingi á spönsku til
stöðvanna í Havana: ,,Þeir senda
niður sprengjur, sem springa
niðri við jörðina. Þær falla rétt
þar sem Fidel var“.
Á þessum þremur dögum með
an eltingalaíkurmn við herlið
Castroandstæðinga hafði í för
með sér óreiðu og sífellda skot.
hríð, gengu um 300 Castroand-
stæðingar til viðbótar á land á
sex nýjum stöðum á Kúbuströnd.
Það hafði orðið mikið mannfall í
fyrstu landgöngunni, en sumir
flokkanna sluppu þó í gegn til
skæruliðanna í Escambray fjöll
unum á Mið-Kúbu. Og þessir fáu
menn ásamt birgðunum sem þeir
höfðu meðferðis, voru alveg ó-
metanlegir fyrir skæruliðasveitir
Castroandstæðinga.
Mánuðum saman hafði 10 þxis.
Landgönguliðarnir gátu ekki búizt
þeir áttu í höggi við skriðdreka
þúsund manna vel vopnað lið.
við að fella Castro ,er
frá Rússlandi og mörg
manna lið, búið úrvals vopnum,
farið um fjöllin .samkvæmt skip
un Castros til að reyna að ráða
niðurlögum leyfanna af skæru-
liðaflokkunum. Meðal skærulið-
anna hafði því verið mikið mann
fall. Þeir voru lika að verða
vistalausir og að því komnir að
láta hugfallast. Þá kom allt í
einu í ljós, að þó þeir væru um
kringdir vopnuðu, mörg þúsund
manna kommúnistaliði, þá gat
þeim borizt utanaðkomandi
hjálp og Kúbumenn brotizt til
þeirra í gegnum þetta rauða
belti með vistir, skotfæri og ó-
þreytta vel vopnum búna nýliða.
Nú er sagt að Castroandstæðing
ar uppi í fjöllunum láti aftur
engan bilbug á sér finna.
GÓÐ LEXÍA
Bæði foringjar Castroandstæð
inga og amerískir stuðnings-
menn þeirra viðurkenndu að
Monroe-
kenningin
7823
1866
Orðrómur gekk um að Spánn mundi af-
henda Frökkum Kúbu. Rússar voru með
áform varðandi Kyrrahafsströnd Norður-
Ameríku. James Monroe forseti aðvaraði þá Evrópuveldin
um að Bandaríkin mundu líta á tilraun af þeirra hálfu til
að auka völd sín nokkurs staðar á þessum jarðarhelmingi
sem hættulega friði og þeirra eigin öryggi. Þetta varð frægt
undir nafninu Monroe-kenningin.
Bandaríkin beittu Monroe-kenningunni ó-
spart til að stöðva tilraun Napoleons III.
Frakklandskeisara til að setja á stofn keis-
araveldi í Mexíkó undir forystu Maximilians erkihertoga.
Bandaríkin fylgdu aðvörun sinni eftir með því að koma 100
þúsund manna liði fyrir meðfram landamærum Mexíkó.
Frakkar drógu sig til baka.
Þegar Bretland reyndi að færa út landa-
mæri Brezku-Guiana og innlima þannig
hluta af Venezúela, þá lýsti Grover Cleve-
land forseti því yfir að það bryti í bága við Monreo-kenn-
inguna — og Bretar féllust á sættir í landamæradeilunni.
Þegar Þjóðverjar, Bretar og ítalir lokuðu
höfnum Venezúela til að þvinga fram
greiðslur á vangoldnum skuldum, þó mót-
mæltu Bandaríkin ekki — en Theodore Roosevelt forseti
bjó sig undir að senda orustuskipaflota, til að tryggja það
að ekki yrði tekið neitt landsvæði.
Beiting Monroe-kenningarinnar tók að
breytast frá beinni þvingun af hálfu
Bandaríkjamanna yfir i „sameiginlegar að-
gerðir“ samkvæmt samningi Ameríkulandanna um gagn-
kvæma aðstoð.
Reglan um „sameiginlegar aðgerðir" var
látin ná til kommúnisma með samþykkt á
ráðstefnu Ameríkuríkjanna í Caracas, þar
sem lýst var yfir að kommúnistayfirráð í nokkru amerísku
ríki „væri ógnun“ við öll ríki Ameríku og væru tilefni til
umræðna um aðgerðir í málinu.
Nikita Krúsjeff, forsætisráðheira Sovét-
ríkjanna, lýsti yfir 12. júlí: „Við lítum svo
á að Monroe-kenningin sé útdauð — hafi
dáið svo að segja eðlilegum dauða“. En utanríkisráðuneyti
Bandaríkjanna gaf yfirlýsingu 14. júlí: „Inntak Monroe-
kenningarinnar hefur jafn-mikið gildi í dag eins og árið
1823“. —
Kennedy forseti aðvaraði Rússa um að
Bandaríkin mundu vemda „þennan jarðar-
helming“ gegn hernaðarlegum afskiptum
utanaðkomandi þjóða á Kúbu.
7895
7902
1947
7954
7960
7967
þetta hefði verið góð lexía, bæði
í stjórnmálalegum og hernaðar-
legum skilningi. Af því leiðir að
kúbanskir andstæðingar Castrós
í öðrum löndum munu ráðgera
tíðari landgöngur á hina vog-
skornu Kúbuströnd, en í hverri
landgöngu verða fáir menn.
Markmiðið verður að láta hið
mikla vopnaða lið Castros hafa
nóg að gera við að gæta þessarar
löngu strandlinu Kúbu.
Þa er greinilegt að Castro-
kommúnistar em betur vopnaðir
og skipulagið hjá þeim betra en
Kúbubúar og útlendingar hafa
áður gert sér í hugarlund. En það
sem mörgum vitnum kom mest
á óvart, var að sjá vald lögregl
unnar, sem skipulögð er á komm
úníska vísu á Kúbu. Þegar sam-
bandið milli Havana og annarra
landa komst loks í samt lag 20.
apríl, varð það kunnugt að
lögregluveldi með kommúnista
sniði var komið á á Kúbu. Ungl
ingar úr heimavarnaliði Castros,
sumir ekki nema 13 ára gamlir,
eigruðu um göturnar með byss-
ur um öxl. Þeir voru að aðstoða
lögregluna í að leita hús úr húsi
að grunsamlegum Castroandstæð
ingum, karlmönnum, konum og
börnum. Sennilega munu um 50
þúsund handtökur hafa farið
fram víðsvegar um landið. í
Havana einni var 14 þús. manns
smalað með byssuhlaupum í fang
elsin og bráðabirgðafangabúðir í
skólum, hótelum, íþróttasvæðum
og jafnvel í ölgerðarhúsum. Skot
liðar höfðu ærið að starfa. Eng
inn veit hve marga Kúbubúa
vopnað heimavarnarlið Castros
skaut.
Foringjum Castroandstæðinga
kom saman um, að vitneskja
Castrosinna um athafnir þeirra á
Kúbu hefði verið miklu víðtæk
ari en nokkurn hafði grunað fyr
irfram. Til að reyna hæfni
skemmdaverkamanna og neðan-
jarðarsveita, höfðu foringjar
Castroandstæðinga fengið sum
um þeirra sérstök verkefni. Að-
eins fáir af þessum flokkum
leystu þau samkvæmt skipunum.
Margir reyndust ekki einu sinni
vera til. í öðrum flokkum leynd
ust Castrosinnar innanum, og
gerðu aðvart, svo að hópurinn
var umkringdur, og meðlimir
hans leiddir burtu í fangelsi eða
skotnir á staðnum af kommún-
ískri leynilöglegru Castros.
EINN STÓR ÁVINNINGUR
Aðalávinningurinn með „inn-
rásinni“ 17. apríl hefur e. t. v.
verið sá, að hún varð til þess
að Krúsjeff felldi grímuna í
málefndum Kúbu. Castro og
kommúnistarnir fóru fram á
hjálp 17. apríl gegn því sem þeir
þá héldu vera allsherjar innrás.
Og að morgni þess 18. afhenti
Krúsjeff í bandaríska sendiráðið
hvassorða orðsendingu til Kenne-
dys forseta í Washington. f orð-
sendingunni sakaði Krúsjeff
Bandaríkin um að varpa sprengj
um á borgir á Kúbu og innrás
á landið. Síðan hótaði hann for-
seta Bandaríkjanna því, að Sovét
ríkin mundi skerast í leikinn á
Kúbu og styðja Gastro og komm-
únista hans. Þessi aðvörun var í
rauninni ögrun við Monroe-kenn-
inguna, Þetta var líka ögrun við
grundvallarkenningar hinna
bandarísku ríkja, sem telja
Framhald á bls. 6.