Morgunblaðið - 10.05.1961, Page 13

Miðvikudagur 10. maí 1961
MORGVJSBlÁÐlB
13
Mjólkin fyrir svín
Alvarlegt ástand í Danmorku
vegna verkfalls
, E I T T allra mesta verk-
Jfall sem komið hefur í
Danmörku skall þar á sl.
mánudag. Það var verk-
fall bænda. Það veldur
íbúum bæjanna miklum
erfiðleikum þar sem land-
búnaðarafurðir, kjöt og
mjólk, eru ófáanleg. Mjólk
er aðeins flutt til sjúkra-
húsa.
Það alvarlegasta við
verkfallið er þó, að land-
búnaðurinn er aðal-út-
flutningsvegur Dana og
i tapast milljónir danskra
, króna á hverjum degi í
i dýrmætum gjaldeyri.
Ástandið er svo alvar-
legt, að Viggo Kampmann
forsætisráðherra hefur á-
kveðið að hætta við för
sína til London til við-
ræðna um viðskiptamál
innan EFTA — Fríverzl-
unarsvæðisins.
I Árangurslaust
Kampmann hefur nú um
langt skeið varið nær því öll-
1 um starfskröftum sínum í að
reyna að fá botn í verkföllin,
en það gengur heldur stirð-
lega. Stéttimar bítast um
þjóðartekjurnar. Sérstaklega
er þó alvarlegt hve deila
bænda og borgarlýðs heíur
nú hamað.
Bændurnir hafa lengi hald-
ið því fram að nær því allar
kjarabætur sem stafa af auk-
inni vélvæðingu landbúnaðar
ins hafi farið til íbúa bæj-
anna. Sjálfir segjast þeir lít-
ið hafa hreppt af arðinum af
aukinni vélanotkun, eða öðr-
um fullkomnari aðferðum í
landbúnaðinum. Þeir vilja
ekki ima þessu, sérstaklega
þar sem landbúnaðurinn afl-
ar meginhluta gjaldeýris-
tekna Dana.
100 millj. kr. tap á dag
Það eru bændafélögin víðs-
vegar um Danmörku sem boð
uðu verkfall og er þátttaka í
því mjög mikil. Er talið að
verkfallið nái til 80—90% af
allri landbúnaðarframleiðslu
Dana. Tjónið af verkfallinu
er metið um 20 millj. dansk-
ar krónur á dag, eða yfir 100
millj. ísl. kr.
Engin mjólk
Dagana áður en verkfallið
skall á, reyndu kaupmenn að
birgja sig upp með sumar
búsafurðir, svo sem smjör og
kjöt. Ekki gat þetta hamstur
þó orðið meira en svo, að
þessar vörur munu verða ó-
fáanlegar í borgunum í viku-
lokin. Mjólk var borin út í
húsin á mánudagsmorgun, en
það tíðkast víðast í bæjum
Danmerkur, að mjólk er bor-
Mynd þessi var tekin á mánudaginn í hinni miklu kjötmiðstöð Kaupmannahafnar. Þar haag-
ir eitt svín á króki og má segja „að nú er hún Snorrabúð stekkur“.
in út eins og morgunblöðin.
Á þriðjudaginn var mjólkur-
útsendingum hinsvegar hætt
og er hún hvergi fáanleg
almenningi.
Undantekningar á mjólkur-
sölu eru aðeins gerðar fyrir
sjúkrahús, barnaheimili, fyr-
ir barnshafandi konur, til
ungbarna og til manna sem
sakir veikinda geta alls ekki
án mjólkur verið.
Fyrir vérkfallið var einnig
reynt að flýta sendingum
búsafurða til annarra landa.
Seint á laugardaginn fóru
t.d. 4000 lestir af bacon af
stað til Englands. Gerir það
að verkum, að danski mark-
aðurinn í Englandi er þrátt
fyrir allt tryggður enn um
sinn.
Ágreiningur meðal bænda
Þótt verkfall bændanna sé
nær því algert hefur nokkuð
orðið vart við ágreining í
röðum bænda um það hvort
skynsamlega hafi verið að
farið. Stjórnir bændafélag-
anna sátu fastar við sinn
keip að heimta 550 milljón
króna tekjuaukningu bænda
á ári. En hópar bænda telja
að boginn hafi verið spennt-
ur of hátt og hafa gert tillög-
ur um að bændur sætti sig
við 416 milljón króna tekju-
aukningu, að því viðbættu
að bændur fái til viðbótax
nokkrar ívilnanir í fóður-
bætisverði og lækkun fast-
eignaskatta.
Dönsku blöðin hafa að
undanfömu sagt frá þessu
mikla verkfalli með stórum
fyrirsögnum og birt myndir
af tómum sláturhúsum eða
myndir frá dönskum búgörð-
um, þar sem kýrnar eru
mjólkaðar öðrum megin, en
hinum megin hellir mjalta-
maðurinn mjólkinni fyrir
r 0^
Cperusfjarna frá
Vín 1 Þjóbleik-
húsinu
SÖNGKONAN Christlne von
Widmann frá Vínarborg er ráð
in til að syngja aðalhlutverkið
í söngleiknum Sígaunabarón-
inum eftir Johan Strauss, sem
Þjóðleikhúsið sýnir á næst-
tinni Söngkonan kemur til
landsins í þessari viku frá Vín,
en þar hefur hún sungið að
undanförnu aðalhlutverkið í
swngleiknum „Die Kaiserin"
eftir Leo Fall í Rainvundleik-
húsinu. Á sl. ári söng hún titil-
hlutverkið í „Kátu ekkjunni“
og hlaut mikið lof fyrir leik
og söng í því vandasama hlut-
verki. Hún söng sem gestur
þetta sama hlutverk í London
fyrir nokkru við ágætar við-
tökur.
Christine von Widmann er
nijög glæsileg á leiksviði og
hefur fagra sópranrödd. Hún
hefur sungið í mörgum óper-
<im og óperettum auk þeirra,
sem fyr eru greindar, t.d.
,Figaro‘, ,Madame Butterfly',
„La Bohéme“, „Vínarblóð“ og
margt fleira.
Æfingar hafa staðið yfir í
Iangan tíma á Sígaunabarón-
inum og standa vonir til að
hægt verði að frumsýna óper-
ettuna um 25. þ.m.
Myndin er af söngkonunni.
Læknavirjunarsjóður
og starfsemi þeirra
Eftir Pál Pálsson bónda í Þúfum
Með lögum nr. 59 4. júlí 1942
var sett löggjöf um læknisvitjun
arsjóði. Tilgangur þessarar lög-
gjafar er að létta undir með íbú
um afskekktra læknishéraða, sem
við erfiða aðstöðu eiga að búa
með læknisvitjanir. Samkvæmt 1.
gr. laganna skal ríkissjóður
leggja fram kr. 2 á hvern héraðs
búa, sem heima á utan þess kaup
staðar eða kauptúns, þar sem
læknir situr gegn þriðjungs fram
lagi annarsstaðar að.
Markmið læknisvitjunarsjóðs
er að styrkja til læknisvitjana
þá er við erfiða læknissókn eiga
að búa, og kostnaðarsamar læknis
vitjanir, með því að létta undir
þann kostnað. Þessi löggjöf er hin
þarfasta, og hefir komið að góðu
gagni með tilgangi sínum.
Síðan lögin voru sett hafa orðið
miklar breytingar á þessu sviði,
kostnaður allur margfaldazt, svo
að hið lögákveðna framlag til
sjóðsins svarar engan veginn til
þess nú, er því var ætlað í upp
hafi, auk þess hefir orðið breyt
ing á um læknahéraðaskipunina,
héruðin stækkuð og hin strjál-
býlli útkjálkahéruð lítt eftirsótt,
svo ráðstafa hefir orðið þjónustu
þeirrai frá nágranna héruðum.
Allt styður þetta að því að géra
þjónustu þá, er fólkið, sem býr
á þessum héruðum, á að njóta í
þessum efnum, kostnaðarsamari,
og eykur öryggisleysið. Frá því
lögin um læknisvitjunarsjóði
voru sett hefir allur kostnaður í
þessu efni margfaldazt, svo nú
gætir þess stuðnings er sjóðirnir
eiga að veita lítils með þeim fjár
ráðum, er þeir búa við. Er því
hin mesta nauðsyn að búa svo að
þessari starfsemi, að hún geti
sinnt hlutverki sínu, eins og
stefnt er að í lögunum.
Verður það eigi á annan veg
gert en hækka þau framlög, sem
ríkissjóður og sveitarsjóður eiga
til þeirra að leggja nema því að-
eins að aðrir aðilar taki við þess
ari starfsemi. Hin síðari ár hefir
Tryggingarstofnun rí'kisins
styrkt sjóðina með nokkru fram-
lagi, sem komið hefir að góðu
haldi. — Einnig mætti, ef hentara
ALMENNT mót eða þing skóla-
manna frá Norðurlöndum, hið 18.
í röðinni, verður haldið í Kaup-
mannahöfn, dagana 8.—10. ágúst
næstkomandi.
Fyrsta norræna kennaramótið
á Norðurlöndum var haldið í
Gautaborg árið 1870, og sóttu
það 842 skólamenn víðs vegar að.
Ráðgert var að halda mót þessi
5. hvort ár, en óviðráðanlegar
orsakir — svo sem styrjaldir —
hafa hamlað því. Alls hafa verið
haldin 17 mót, 4 í Danmörku,
2 í Finnlandi, 5 í Noregi Og 6 í
Svíþjóð, en ekki ennþá á íslandi.
Þátttakendur hafa oftast verið
3000—4000, en flestir voru þeir
1910 eða um 7000.
í boðsbréfi undirbúningsnefnd
ar mótsins er gert ráð fyrir, að
flutt verði um 30 erindi um
ýmis efni, sem varða skólamál
á sjöunda tug þessarar aldar.
Ennfremur verða sýningar ýmiss
konar á vegum skólamótsins,
hljómleikar o. fl., en endanleg
dagskrár liggur enn ekki fyrir.
Þess er óskað í boðstoréfinu,
reyndist, að veita sjóðnum sér-
staka fjárveitingu.
Aðstaða fólksins í hinu strjál-
býlu héruðum er ærin, þó ekki sé
bætt ofan á vaxandi öryggisleysi
í þessum efnum, og svo kostnaðar
söm, að öllum þorra fólksins sé
óviðráðanleg. Hafa slíkar aðstæð
ur stutt að hinum stöðuga flótta
og fólksflutningi úr dreifbýlinu
til þéttbýlisins.
Er hér verkefni fyrir heilbrigS
isstjórnina að líta til. Að hennar
tilhlutun var jHssari löggjöf kom
ið á, og treysta verður því að
svo verði búið að þessari starf-
semi, að því fólki' sem við hana
toýr verði sköpuð svipuð aðstaða,
hvað kostnað þennan snertir
og því fólki, sem betur er sett
um aðstöðu til læknishjálpar.
Páll Pálsson.
að þeir þátttakendur, sem þurfa
á fyrirgreiðslu að halda í sam-
bandi við gistingu, tilkynni þátt-
töku sina sem allra fyrst, en
aðrir fyrir 10. júní.
Gistingu mun vera hægt að
útvega á hótelum, og er verðið
frá rúmlega 10 kr. og upp í 65
danskar fyrir herbergið á sólar-
hring. Einnig verður hægt að fá
rúm í svefnskála fyrir 8 kr.
danskar, og fylgir því morgun-
verður.
Þátttökugjald er 25 kr. dansk-
ar fyrir einstakling, en 35 kr.
fyrir hjón.
Boðsbréf hefur borizt frá Norr
ænafélaginu í Danmörku um
ókeypis dvöl fyrir kennara á veg
um þess í 2—3 vikur að skóla-
mótinu loknu.
Þeir skólamenn, sem æskja
þátttöku í skólamótinu, og kenn-
arar, sem sækja vilja um ókeypis
dvöl í Danmörku að því loknu,
geri Fræðslumálaskrifstofunni
aðvart um það hið fyrsta og eigi
síðar en 25. maí.
Norrænt skólamót