Morgunblaðið - 16.05.1961, Blaðsíða 6

6
MORGUN3LAÐ1Ð
Þriðjudagur 1G. maí 1961
Ungur íslenzkur leikari
ráöinn til starfa ytra
V
Stutt samtal við
Gísla Alíreðsson
Nýlega lau'k ungur íslenzkur
leikari prófi frá einum af beztu
leikgkólum Þýzktalands, Otto
Falckenberg Schule, sem tilheyr
ir Kammerspielleikhúsinu í
Múnchen, og stóð sig svo vel
að eftir prófsýninguna voru
honum boðin hlutverk hjá
tveimur góðum leikhúsum í
Múnchen. Pilturinn heitir Gísli
Alfreðsson, sonur Alfreðs Gísla-
sonar og Vigdísar Jakobsdóttur
í Kefiavík. Hann hefur nú
skroppið heim, en er á förum
aftur tii að hefjia æfingar í næsta
mánuði. Fréttamaður blaðsins
iræddi stuttlega við GísLa um
helgina, og sagðist honum svo
frá:
— Otto Falkenberg Schule er
lítill skóli í sambandi við Kamm-
erspielleikhúsið, sem er talið
eitt af fremstu leikhúsum Vesit-
ur-Þýzkalands, ásamt Schiller-
leikhúsinu í Berlín og Residents
leikhúsinu í Múnchen. Þegar ég
byrjaði þar fyrir tveimur árum,
þá höfðu 200 nemendur af 500
umsækjendum fengið leyfi til að
þreyta þar inntökupróf og 13
nemendur voru teknir. Mér var
í upphafi sagt, að ég mætti bú-
ast við að fá efcki leikaraleyfi
í Þýzkalandi vegna þess að
þýzka væri ek'ki mitt mál, þó
ég fengi próf úr gkólanum. En
það reynist svo engin hindrun.
Skólinn starfair allt árið, og
nemendur fá tækifæri til að
leika mjög smá hlutverk og
etatistahlutverk í leikritum, sem
færð eru upp í Kammerspiel-
leikhúsinu, auk þess sem þar
eru þekktir leikarar, sem hægt
er að fá til að tafca sig í auka-
tíma á kostnað skólans. Það er
á'kaflega gagnlegt, eins og gefur
að skilja, að fá að vera á æfing-
um hjá mönnum eins og t. d.
leikstjóranum fræga Fritz Kartn-
Leikurinn æptur niður
— Hvað gerðist merkilegast á
sviði Kemmerspielleikhússins í
vetur?
— Merkilegasti aitburðurinn er
vafalaust þegar Franfc V. eftir
Durrenmatt var næstum æpt nið
ur á frumsýningu. Ég var ein-
mitt statisti í því. Það mun vera
í fyrsta skipti sem slíkt kemur
fyrir í Þýzkalandi síðan fyrir
atríð. Leikritið er mikil ádeila á
undirferlið á öllum sviðum nú-
tímaþjóðfélags Og þykir stinga
all óþyrmilega á kýlunum. Þeg-
ar komið var að atriði, sem sér-
staklega er viðkvæmt fyrir trú-
aða áhorfendur, varð allt vit-
laust og áhorfendur æptu í stund
arfjórðung. Einnig urðu gífurleg
læti í leikslok, þegar einn hóp-
urinn æpti bravó og annar pípti
á 'leikarana. Leikurinn heíur
samt gengið mjóg vel og vakið
mikla aithygli. Þess má geta að
í honum er tónlist eftir Burck-
art, þann sem samdi dægurlagið
O.mein papa, sem varð sem vin-
sælast.
— Og hver eru nú þín áform?
Mikils virði að vera með
— Dálítið óákveðin. Ég hafði
ekfci gert ráð fyrir að fá hlut-
venk þarna úti og var á förum
heim strax eftir prófið. Þess
vegna gat ég ekki tekið lítið hlut
venk sem mér bauðst í ,,Der
Kaukasische Kreidereis" eftir
Bertold Brecht. En í byrjun júní
verð ég að vera kominn út aft-
ur. Leikhússitjórinn í Residents-
theater bauð mér hlutverk í
„Das Katchen von Heilbraun"
eftir Kleist, eftir að hann sá
akólasýninguna ofckar. Og í miðj-
um júní hefjast æfingar í ný-
tízku lei'kriti, sem ég fæ hlut-
verk í, hjá Kammerspielleikhús-
inu. Þetta eru ekki stór hlutverk,
Gísli Alfreðsson
en það er mikils virði að vera
með, þar sem maður getur lært
af þeim leJkurum, sem þykja
skara fram úr.
Auk þessa stendur til að ég fái
nóg að gera í smáhlutverkum í
kvikmyndum og sjónvarpi. M. a.
var mér boðið fyrir ári að gera
heimildakvikmynd um ísland
fyrir sjónvarpið í Fnankfurt. Ég
var þá alveg bundinn við s/kól-
ann, en boðið stendur enn, ef
mér viinnst tími til þess hér eftir.
Annars ætlaði ég alltaf að
fara heim til íslands að námi
loknu og ætla það enn, þá þó
síðar verði. En úr því þetta kom
upp í hendurnar á mér, er ekki
gott að hafna góðu boði. Gerd
Brudem, skólastjóri, hefur líka
lofað að útvega mér verkefni
sem aðstoðarleikstjóri og af því
væri að sjálfsögðu mifcið að
læra.
— En þú hefur ekfcert leikið
hér heima, Gisli?
— Nei, ég komst á bragðið
þegar Ævar Kvaran, frændi
minn, kom mér í barnialeikrit,
þegar ég var strákur. Og eftir
það lék ég í bamaleikritum í
Keflavík og Menntaskólaleikrit-
um. En ég ætlaði ekki að verða
leikari, og var byrjaður á verk-
fræðinámi í Múnchen, þegar það
varð yfirsterkara.
Veiða löngu
Vestmannaeyjum, 13. maí
HÉÐAN róa en 12 bátar með línu.
Aflinn er 5—6 tonn í róðri, aðal-
lega langa. Tveir bátar hafa ver-
ið á reknetum, en ekkert fengið.
Nokkrir eru á handfærum, en
afla lítið, einkum vegna stopular
verðáttu. Margir búast til hum-
arveiða og allmargir skipstjórar
hyggja gott til dragnótaveiði.
— Bj. G.
Félagsheimiíi verður
reist í Búðardal
Tréttabréf ur Dalasýslu
ER áramót vöru liðin og nýtt ár
byrjaði göngu sína, voru menn
þakklátir Vetri konungi, því
snjór var nær enginn á jörðu
niðri, vegir flestir vel færir, ár
allar vel yfirfærar og vorið virt-
ist á næstu grösum.
Þörrann blótuðum við Laxdæl
ingar að Búðardal í 14. viku
vetrar með gómsætum sveitamat
ög mátulegum mjöð. Dans var
stiginn, Daladætur stigu létt spor
með sveitunga sína og allir
gleymdu áhyggjum og kvíða. —
Var það Ungmennafélagið Ólafur
Pá í Laxárdal, sem sá um blótið
að venju.
Þá gengust okkar ágætu og
ómissandi konur í kvenfélaginu
„Þorgerður Egilsdóttir“ fyrir
þriggja kvölda spilakeppni að
Búðardal. Voru öll spilakvöldin
vel sótt, enda verðalaun ágæt.
Var það upplyfting góð í mesta
skammdeginu, því mikið var tek-
ið í spil á síðkvöldum í gamla
daga við baðstofuhita.
Burtflúnir bændasynir
í herjeppa
Um sveitir Dala, í hríðar- og
vetrarveðri í febrúar-mánuði,
birtust burtflúnir bændasynir í
herjeppa stj órnarandstöðunnar,
Og boðuðu að her skyldi hverfa
úr landi, því nú væri friður um
lönd flest og vinstri menn í
stjórnarandstöðu. Skipuðu þeir
síðan nær einlita sveit, sem skyldi
fá Moskvuvíxilinn uppáskrifað-
an og ábektan, en síðan yrði
hann endursendur í ábyrgðar-
bréfi og upplesinn að Brúsastöð-
um. í málgagni hernámsandstæð-
inga eru nöfn þeirra, er nú um
sýsluna sendast og boða, „að
betra sé að vanta brauð en hafa
her í landi“ letruð prentsvertu
maddömu Framsóknar, sem nú
Frh. á bls. 17
* Kennara-
kommúnisnú
„Hneykslaður“ sfcrifar:
„Á fyrra sunnudag brugðum
við hjónin ofckur í Kópavogs
bró. Fórum við þangað með
strætisvagni, sem við tókum
á Miklatorgi. Klukkan var þá
rúmlegia hálfníu um kvöldið,
og ganga kommúnista og fylgi
fénaðar þeirna sunnan úr
Njarðvíkum þá á leiðinni nið
Ur Miklubrauít. Einhvers stað
ar á leiðinni (vagninn fór
fyrst um vesturhluta Kópa-
vogskaupstaðar) kom telpa, á
að gizkia 12—14 ára, inn í
vagninn. Gaf hún sig á tal
við tvær jiafnöldrur sínar, sem
komið höfðu með vagninum
innan úr Reykjavífc. Sögðust
þær stöllur haf'a gengið alla
leið sunnan úr Hafnarfirði og
inn í Reykjavík". Töluðu þær
um þetta í galsia og sögðu
enda: „en við erum ekkert á
móti hernum, kannske bara
hjálpræðishemum“. Skýring-
in á göngu stúlknanna kom
líka fljótlega. Sögðu þær
,,kennarann“ hafa sagt, að ef
þær genrgju með göngufólkinu
einhvern spöl, þá þyrftu þær
ekkert að læra fyrir mánudag
inn.
Þarna virðist einhver kenn
ari hafa tilkynnt skólabörnun
um, a. m. k. þeim þeirra,
sem hann þóttist geta treyst,
að ef hann sæi til þeirra 1
göngunni, skyldi hann í launa
skyni sleppa þeim við yfir-
heyrslur á lögboðnu skyldu-
námi næsta kennsludag.
Ég hef lengi verið þeirrar
skoðunar, að varhugavert
geti verið að treysta kommún
istum í opinberum stöðum, og
sízt skyldi setjia þá til að upp
fræða bömdn ofckar, en konan
mín hefur hingað til kallað
þetta ofstæki í mér. Ég þarf
víst efcki að tafca það fram, að
hún hefur verið á mínu bandi
síðam á sunnudagskvöld“.
• Handleiðsla
....efckert orð þykir mér
fallegra í íslenzku en hand-
leiðsla. Ætli það sé til t. d. í
ensku?“
Þannig farast frú Helgu
Þórðardóttur Larsen orð í við
tali við hana í Morgunblaðinu
á sunnudag. í orðabók Sig-
fúsar Blönd'als er orðið skýrt
svo: 1. (það að leiðbeina) —
Vejledning. 2. a. (vemdun)
Frotektion, Beskyttelse.... b.
F0relse: bandleiðsla guðs. Frú
Helga mun eiga við síðast-
nefndu merkinguna, sem fólk,
er trúir á leiðsögn, hand-
leiðslu eða stjórn æðri mátt-
arvaltia, notar. í þeirri not-
kun merkir orðið sem sagt,
að ójairðnesk öfl leiði ofckur
við hönd sér á jarðlífsgöng-
FERDIIM AIMD

unni. Eins og sést af dönsku
orðunum, á dönsk tunga ekfc
ert orð jafn fallegt hinu ís-
lenzka um þetta hugtak, og
vafasamt, að þeir noti nokk-
urt orð um þetta, a.m.k. ekki
eitt sér. Danir segja að vísu
,,at lede nogen ved Haanden“v
en ekkert nofnorð þefckir Vel
vakandi um það. Þjóðverjar
nota sögnina „zu leiten" og
nafnorðið „die Leitung“.
f ensfcu er orðið „guidance‘*
myndað af sögninni ,to guide':
notað um handleiðslu. Það eir
að visa til, visa veginn o.s.
firv. Það orð er skyit íslenzku
sagnorðunum „að vita“ og ,,að
vísa“. Það er notað um leið-
beiningu og leiðsögn æðri mátt
airvalda. Oxford-hreyfingin
eða Siðvæðingarfélagið (M.R.
A.) hefur notað þetta orð
(guidance) mjög mifcið. Em
áhangendur þeirrair stefnu
hvattir til að verða sér úti um
a.m.fc. einn guidance eða eina
vegvísun frá guði daglega og
hlýða þeirri leiðsögn síðan,
svo að úr verður e.k. hand-
leiðsla. Eins og kunnugt er,
fór stór hópur héðan vestur
um haf fyrir fáum árum til að
fræðaist um stefnu M. R. A.
Þótti ýmsum nóg um það
fcapp, er lagt var á útvegun
„guidance". Stór hluti hóps-
ins var ungt skólafólk, sem
tók orðið „gædans“ upp í
slaing sitt við heimfcomuna.
Hefur það náð nofcfcurri út-
breiðslu í Reykjavík a.m.k. og
merkir t.d. setningin: „Ég fékfc
gædams“ hið sama sem „ég
féfck hugdettu“ eða jafnvel
,,dillu“; belzt notað um fár-
ánlegar bugdettur. — Örlög
orðainna eru oft undarleg.
Efcki veit Velvafcandi, hve
gömul laitína það er, en til er
í því máli orðið „manuductio“
sem þýðir nákvæmlega: hand
ieiðsla. Það orð er nú aðaillega
notað í merkimgunni ,,tilsögn“
einkum með nemendum utarf
skóia (t.d. fyrir próf).