Morgunblaðið - 25.05.1961, Blaðsíða 10
10
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmfudagur 25. maí 1961
tlann llflr í hfarta ms/iu
Keikó Kishi (til hægri) og Agn es ræðast vift
Astmey njúsnarans
fram í dagsljdsiö
LÍF OG DAUÐI njósnarans
Dr. Richard Sorge, sem var
starfsmaður utanríkisþjónust-
unnar þýzku í Tokíó í sein-
ustu heimsstyrjöld, er orðið
að helgisögu. Ennþá efast
margir um að Sorge sé raun-
verulega dauður, þótt fregn-
ir hermi að Japamr hafi hengt
hann 7. nóvember 1944. —■
Frönsk-japönsk kvikmynd,
sem gerð hefur verið um
Sorge og tekin var í Japan,
endar á spurningunni: „Hvar
eruð þér, Dr. Sorge?“ Og í
bók Hans-Otto Meissner, sern
var á sínum tíma fulltrúi við
þýzka sendiráðið í Tokíó og
samstarfsmaður Sorge þar, um
njósnarann, lætur hann les-
andann um að draga eigin á-
lyktanir um það, hvort Sorge
sé lífs eða liðinn.
konan, sem Dr. Richard Sorge
elskaði fölskvalaust. Hann kall
aði hana Agnesi og hún var
eigandi þýzku bjórkráarinnar
„Rínargull" í Tokíó. „Eg veit
að hann er dáinn“, sagði Agn-
es við Keikó, „en hann mun
alltaf lifa í hjarta mínu“. Kei-
kó Kishi var fyrsta mannver-
an, sem Agnes sýndi gröf
njósnarans í Tamabotschi-
grafreitnum.
Hanako Ischi staðhæfir, að
eftir stríðið hafi fjöldagröf
verið opnuð af fangelsisyfir-
völdunum. Þar lét hún grafa
upp bein Sorges og sanna að
þau væru hans. Agnes, sem
njósnarinn nefndi svo fallega,
talar um ást þeirra án þess að
f bókinni og einnig í kvik-
myndinni er aðalborin jap-
önsk stúlka Kiyomi Nomura
látin verða honum að falli.
Hann er fangelsaður en hún
ákveður að gerast hjúkrunar-
kona. Bók Meissner endar á
þessa leið:
„Kyoto, 11. september 1947.
■— Kiyomi Nomura barónessa,
einkadóttir Yasaga Nomura
flotaforingja, sem féll við
Guadalcanal, hjúkrunarkona á
barnasjúkrahúsinu í H i r o -
s h i m a, var skotin til bana
í gær, er hún var að leiða
nokkra örkumla drengi til
baðs í sjónum. Ókunnugt er,
hver morðinginn var, eða
hver var ástæðan til morðs-
ins. Uann slapp óséður, þar
sem börnin, er Kiyomi hjúkr-
unarkona gætti, v o r u ö 11
b 1 i n d“.
Með þessu er látið í það
skína að Sorge hafi þarna ef
til vill verið að verki.
Sorge í kimono. Þannig sáu
margir vinir hans hann, er
þeir komu í heimsókn.
es myndir af -Sorge — m.a.
mynd af honum í japönskum
kimono. Eftir þessum mynd-
um hefur frúin meitlað brjóst
mynd af Dr. Sorge.
Nú hefur hins vegar komið
fram á sjónarsviðið japönsk
frú, Hanako Ischi að nafni,
sem staðhæfir að Sorge sé lát-
inn. Það var aðalleikkonan
Keiko Kien í fyrrnefndri kvik
mynd „Hvar eruð þér, Dr.
Sorge“, sem þefaði upp konu
þessa, sem segist vera eina
Thomas Holtzmann frá Berlín
leikur hlutverk Richards Sor-
ges — Keikó Kishi leikur
Kiyomi Nomura
falla tár af hvarmi. f hennar
augum er hann ekki hættulegi
maðurinn, sem lifði tvö- eða
þreföldu lífi (Sagt er að hann
hafi unnið fyrir Rússa af mik-
illi trúmennsku, en miðlað
ýmsum æðstu ráðamönnum
Þjóðverja og Japana mikil-
vægum upplýsingum). — held
ur góður maður. Hann hljáp-
aði fjölskyldu hennar og kost-
aði bróður hennar til fram-
haldsnáms. Til endurminning-
ar um ást þeirra geymir Agn-
Keikó Kishi eyddi mörgum
mánuðum í að leita uppi fólk,
sem hafði þekkt Sorge persónu
lega. Þannig komst hún á slóð
Agnesar. Keikó Kishi hefur
þegar leikið í 7 japönskum
kvikmyndum og stjórnar mað
ur hennar Yves Ciampi þess-
ari mynd. Það er ekki hvað
sízt henni að þakka, ef kvik-
myndin tekst vel. Hún var
hinn óþreytandi ráðgjafi
manns síns og tókst að leiða
fram sannleikann um hinn ó-
ljósa dauðdaga njósnarans
með andlitin þrjú — Dr. Ric-
hard Sorge.
V iðski pti
og efnahagsmál
Gengisskráning
17. maí 1961
1 Sterlingspund . 106,25 106,53
1 Bandaríkjadollar ... . 38,00 38,10
1 Kanadadollar . 38,48 38,58
100 Danskar krónur ... . 548,35 549,80
100 Norskar krónur ... . 530,90 532,30
100 Sænskar krónur ... . 736,45 738,35
100 Finnsk mörk . 11,85 11,88
100 Franskir frankar ... 774,55 776,60
100 Belgiskir frankar . 75,95 76,15
100 Svissneskir fr . 877,70 880,00
100 Gyllini .. 1057,60 1060,35
100 Tékkneskar kr .. 527,05 528,45
100 V-þýzk mörk .. 957,20 959,70
1000 Lírur 61,23 61,39
100 Austurr. sch .. 145,95 146,35
100 Pesetar ,. 63,33 63,50
Efnahagssamvinnu-
og framfarastofnunin
Efnahagssamvinnustofnun Ev-
rópu (OEEC), sem hefur starfað
síðan í apríl 1948 hefur reynzt fs
landi mjög vel eins og kunnugt
er. Aðildarlönd stofnunarinnar
eru nú alls 18, þ.e.: Austurríki,
Belgía, Bretland, Danmörk,
Frakkland, Grikkland, Holland,
frland, fsland, Ítalía, Luxemburg,
Noregur, Portúgal, Spánn, Sviss,
Sviþjóð, Tyrkland og V-Þýzka-
land. Auk þessu eru Bandaríkin
og Kanada óbeinir aðilar að stofn
uninni, og Júgóslavía hefur stöð
ugt meiri samvinnu við hana.
Eins og áður hefur verið skýrt
frá, þá verður þessari stofnun
breytt í haust, þannig að OEEC
verður að OECD (Organisation
for Economic Co-operation and
Development), sem á íslenzku
hefur verið kölluð „Efnahagssam
vinnu- og framfarastofnun-
in“. Verða aðildarlönd hennar
alls 20, þ.e. öll hin fyrstnefndu 18
hér að framan og auk þess verða
Bandaríkin og Kanada fullgildir
aðilar.
Síðan Efna’nagsamvinnustofn-
unin var sett á laggirnar hafa
miklar breytingar orðið á högum
þeirra þjóða, sem að henni
standa. Hinir miklu efnahagserf-
iðleikar á fyrstu árunum eftir
stríðið hafa nú fyrir löngu verið
yfirunnir, og átti Marshallhjálpin
verulegan þátt í hinum góða ár-
angri á meðan hún starfaði. Síð
an hafa allar þessar þjóðir bætt
lífskjör sín verulega og nú er
svo komið að munurinn á fram-
leiðsmætti þeirra og Bandaríkj-
anna er miklu minni en áður var.
Þar sem allir voru á einu máli
um að sjálfsagt væri að halda
áfram samstarfi þessara þjóða á
efnahagssviðinu, þá var eðlilegt
að breytingar yrðu gerðar með til
liti til hinna breyttu aðstæðna og
Bandaríkin tekin í samtökin, sem
fullgildur aðili, með öllum þeim
réttindum og skyldum, sem því
fylgja. Og sama er að segja um
Kanada, en efnahagsmál þess eru
mjög tengd efnahagsmálum
Bandaríkjanna.
Megin verkefni hinnar nýju
stofnunar (OECD) eru einkum
þríþætt:
1) Að stuðla að sem örastri
efnahagsþróun í aðildarríkjunum,
eftir því sem aðstæður frekast
leyfa á hverjum tíma.
2) Að beita sér fyrir efnahags
legri og tæknilegri hjálp iðnaðar
landanna við vanþróuð lönd í hin
um frjálsa heimi.
3) Að stuðla að frjálsari verzl
un og öðrum heilbrigðum verzlun
arháttum, sem munu auka vel-
megun þjóðanna.
Þetta eru verkefni, sem hver
og ein þessara þjóða hefur hug á
að vinna að, en hlutverk stofn-
unarinnar er að samræma aðgerð
ir þeirra allra og tryggir hún
þar með miklu víðtækari árang
ur heldur en ella yrði.
Á vegum Efnahagssamvlnnu-
og framfarastofnunarinnar munu
fara fram viðræður er snerta
hvers konar viðskiptamálefni að*
ildarlándanna og önnur sérstök
hugðarefni þeirra á efnahagssvið
inu. Til að byrja með verður sér
stakur gaumur gefinn að þeim
vandamálum, sem risið hafa
vegna stofnunar markaðsbanda-
lags sexveldanna og fríverzlunar
svæðis sjöveldanna. Annars er
stofnunin þannig uppbyggð, að
hún á auðvelt með að aðlaga sig
breyttum aðstæðum, enda eru
henni ætluð mikil verkefni um
langa framtíð.
Útreikningur húsaleigu-
vísitölu fellur niður
f síðasta hefti Hagtíðinda er
skýrt frá því, að ákveðið hafi ver
ið að fella niður útreikning húsa
leiguvísitölunnar. Lagaákvæði
um útreikning þessarar vísitölu
féllu úr gildi fyrir átta árum, eða
14. maí 1953, en þrátt fyrir þa'ð
var útreikninginum haldið áfram,
þar sem leiga fyrir atvinnuhús-
næði breyttist oft eftir húsaleigu
vísitölu samkvæmt ákvæðum við
komandi leigusamninga.
Tvær ástæður valda því, að
útreikningi húsaleiguvísitölu er
nú hætt. Annars vegar sú, að vísi
talan var orðin mjög úrelt, þar
sem grundvöllur hennar var orð
inn 20 ára gamall. Og hins vegar
virðýst ástæðulaust að halda á-
fram útreikningi húsaleiguvísi-
tölu eftir að afnumdar hafa verið
launagreiðslur samkvæmt vísi-
tölu.
Húsaleiguvísitalan var miðuð
við grundvöllinn: janúar-marz
1939 = 100. Siðast var vísitalan
reiknuð út fyrir tímabilið október
desember 1960 og reyndis vera
305 stig. f Hagtíðindum er þess
getið, að þegar svo sé ákveðið í
leigusamningi, að húsaleiga skuli
fylgja húsaleiguvísitölu, sé eðli-
legt, að leiga sé (meðan samning
ar standa) greidd eftir síðustu
húsaleiguvísitölu, þ.e. áðurnefnd
um 305 stigum.
Ný fríhöfn
í Bandaríkiunum
Ákveðið hefur verið fyrir
nokkru, að koma upp fyrstu frí
höfninni á siglingaleiðinni um
St.Lawrence-fljót og Vötnin
miklu í Bandaríkjunum og Kan-
ada. Verður hún í Toledoborg I
Ohio, sem er við Erie-vatn, milli
borganna Detroit og Cleveland.
Fríhafnarsvæðið mun ná yfir
2% ha svæði til að byrja með,
en tekið hefur verið frá 8 ha.
óbyggt svæði til viðbótar, sem
síðar er hægt að nota í sambandi
við höfnina. Fríhöfnin verður rek
in af hafnarstjórn Toledo-borgar
í samvinnu við einkafyrirtæki.
Nokkur fríhafnarsvæði eru nú
starfrækt í Bandaríkjunum og
eru þau, eins og sams konar
svæði erlendis, ætluð til að auð
velda verzlun, umhleðslu og end-
urútflutning á margvíslegum
vörutegundum. Hægt er að flytja
erlendar vörur til fríhafnarsvæð
anna án þess að greiða af þeim
tolla. Þar er svo hægt að geyma
þær um óákveðinn tíma, hafa
þær til sýnis, blanda þeim saman
við vörur framleiddar í landinu,
eða vinna úr þeim á annan hátt.
Og síðan að flytja þær út aftur,
eða endanlega inn í landið og
greiða þá að sjólfsögðu tolla af
þeim hlutanum, sem upphaflega
kom erlendis frá.
Á sumum slíkum svæðum hef
ur risið upp verulegur iðnaður,
en jafnvel þótt aðeins sé um
geymslu og sýningu á vörum að
ræða, eru fríhafnirnar til mikils
hagræðis.