Morgunblaðið - 30.05.1961, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 30. mai 1961
Dillonshús.
Hús asta og sorga
AÐFARANÓTT sunnu-
dagsins var gamalt hús
flutt úr Túngötunni. Flest-
ir höfuðstaðarbúar þekkja
þetta hús undir nafninu
Dillons-hús. Saga þess er
allmikil og að nokkru
merkileg. Það er hús ásta,
gleði og einnig vofveif-
legra atburða. Húsið verð-
ur nú flutt inn að Árbæ og
geymt þar til minningar
um gengna tíð í því
skemmtilega safni gamalla
minja, sem við íslending-
ar erum svo fátækir af.
— ★ —
Dillonshús er byggt árið
1834 og sá sem fær útmælingu
fyrir því hjá bænum er eini
enski lávarðurinn, sem vitað
er um að hafi fengi útmælda
lóð í Reykjavík frá upphafi
vega. Lóðin er á svonefndu
Úllarstofutúni. Hinn engil-
saxneski lávarður er skráður
fullu nafni í bókum bæjarins
Arthur Edmund Dennes Dill-
on.
Ástæðan til þessa sérstæða
atburðar er stutt og hugljúf
ástarsaga. Lord Arthur, kem-
ur hingað til lands með
dönsku skipi, sem komið er til
þess að sækja Friðrik Dana-
prins, sem hingað hafði verið
sendur „í sveit“. Eins Og gef
ur að skilja gerist hinn enski
lávarður einmana, er hann
hefur dvalið hér nokkra hríð.
Hann leitar sér hugfróunar
í Klúbbnum, sem þá var
samastaður góðborgaranna
er eyða vildu tímanum
að hætti heimsborgara. Lord
Arthur tekur þó ekki upp
stundargaman þeirra klúbb-
félaga en leitar hins vegar yls
og skjóls hjá þeirri ágætu
maddömu er klúbbinn rak.
— ★ —
Sire Ottesen var einmuna
glæsileg og geðþekk kona og
því ekki að undra að hinn
enski lávarður felldi hug til
hennar. Hið innilega sámband
þeirra leiddi til þess að madd
ama Ottesen þungaðist.
Fæddi hún dóttur, er gefið
var nafnið Henriette. Lávarð-
urinn var nú orðinn svo hrif
inn af verunni hér, að hann
hugðist setjast að og kvænast
hinni fallegu ekkju. Skrif
aði hann ættmennum sínum
og sagði þeim fró fyrirætlun
sinni. Fékk hann heldur kald
ar kveðjur frá föður sínum,
þess efnis að ef hann gerði
þetta yrði hann að afsala sér
titli og arfi heima í Bretlandi.
Lávarðurinn valdi kost hygg
indanna en hafnaði ástinni.
Hélt hann til síns heima en
gaf áður barnsmóður sinni
og dótturinni húsið á Ullar-
stofutúni. Móðir maddömu
Sire, Sigríður, var enn á lífi,
er þetta gerðist, og bjuggu
þær allar mæðgurnar í hús-
inu um alllangt skeið, eða þar.
til Henriette giftist faktor P.
L. Levinsen í Keflavík, sem
seinna varð síðasti faktor
Hendersons í Glasgow-verzl-
un hér í bæ.
f gjafabréfi Lord Arthurs
segir hann að hann gefi madd
ömu Sire Ottesen húsið og að
henni látinni Henríettu Dillon
en erfingjar hans skuli hljóta
það deyi hún ógift og barn-
laus.
Henriette dó barnlaus en
maður hennar varð þá eig-
andi að húsinu og seldi það
árið 1861 ekkjufrú Ingileifi
Melsteð, ekkju Páls Melsteð
amtmanns. Þar bjuggu síð-
an Ingileif og Hallgrímur
þeirra var að þeir höfðu ver
ið lagðir inn í bókina „1001
nótt“ en henni hafði þá um
daginn verið skilað niður á
Landsbókasafn, sem um þess
ar mundir mun hafa haft
bækistöð á kirkjulofti Dóm-
kirkjunnar. Faðir séra Bjarna
býr sig nú uppá og arkar í
Dillonshús til Hallgríms lands
bókavarðar til þess að fá
hann til þess að athuga hvort
miðarnir séu enn í bókinni.
Hallgrímur var maður hæg
gerður og þungur upp á fót-
inn og mun hafa verið' tregur
til ferðarinnar, þótt ekki væri
vegalengdin mikil. Fyrir þrá
beiðni Siggu T. og Önnu G.
örkuðu þeir af stað niður á
safn, Hallgrímur og Jón.
— Þú gerir þetta nú, Hall
grímur minn, sögðu þær
stöllur.
stöllur. — Og viti menn,
miðarnir fundust og systkinin
komust á sýningu hjá Leik-
félaginu.
Dillonshús er merkilegt í
skemmtanasögu bæjarins, því
þar voru um árabil haldin
svonefnd píuböll, en það voru
dansleikir, sem vinnukonur
bæjarins sóttu mikið. Þótti
þetta hinar merkustu skemmt
gert aö safni
landsbókavörður sonur hennar
og síðan fósturdætur frú Ingi
leifar, þær Sigga T. (Sigríður
Thorarensen) og Anna G.
(Guðmundsdóttir), sem marg
ir fullvaxta Reykvíkingar
kannast við enn í dag. Þær
fóstursystur voru mjög .sér-
kennilegar, gamaldags og há-
tíðlegar í háttum sínum. Þann
ig þéraði Anna G. Siggu T.,
sem var sýslumannsdóttir, en
Sigríður Thorarensen (Vig-
fúsdóttir sýslumanns í
Strandasýslu) dó háöldruð
1942.
Séra Bjarni vígslubiskup
hefur sagt skemmtilega frá
heimsókn föður hans í Dillons
hús skömmu fyrir aldamót.
Séra Bjarni, sem þá var strák
patti, og systur hans, höfðu
verið gefnir aðgöngumiðar á
leiksýningu hér í bænum. En
er taka skyldi til þeirra voru
þeir horfnir. Var nú mikil
sorg og allir lögðu sig fram
að finna miðana. Það sem
næst var komizt um afdrif
anir en ekki jafnfínar og
kaupmannadansleikirnir, sem
haldnir voru í Klúbbnum.
Hinsvegar mun fjör og gleði
ekki hafa verið minni í Dill-
onshúsi hjá maddömu Sire.
Reykjavíkurfélagið hefur
látið setja upp töflu á húsið
1 minningu þess að Jónas Hall
grímsson, skáld, bjó þar um
skeið. Hafði hann til umráða
suðurstofuna á loftinu. Þar
mun nú verða komið fyrir
þeim munum, er geta verið til
minningar um skáldið og
verður stofan þá einskonar
sýningarsafn honum helgað.
f stofunni niðri í Dillonshúsi
þar sem áður voru haldnir
dansleikir, verður í húsinu
endurbyggðu í Árbæ hafðar
veitingar léttra svaladrykkja.
Geta menn þá tyllt sér við
borð í hinni gömlu stofu og
fengið glas af öli — vonandi
Egil sterka, áður en langt
um líður, segir forstöðumað-
ur safnsins.
Heimavistarskóli
fyrir nokkra hreppa
Hvammstanga, maí.
AÐALFUNDUR Sýslunefndar
Vestur Húnavatnssýslu, var hald
inn á Hvammstanga, dagana
23.—28. apríl sl. í upphafi fund-
arins minntist Jón ísberg sýslu-
maður, nýlátins sýslunefndar-
manns Guðm. Arasonar, Illuga-
stöðum og Ingibjargar Jónasdótt-
ur, sem lézt sl. sumar, en hún
var hér ljósmóðir í rúm 40 ár.
Risu fundarmenn úr sætum sín-
um í virðihgarskyni við hin
látnu. Allmörg mál voru til með-
ferðar á fundinum og verður
nokkurra þeirra getið hér laus-
lega.
Heimavistarskóli
í skólamálum er sú stefna nú
víða ríkjandi að byggja heima-
vistarbarnaskóla fyrir nokkra
hreppa sameiginlega. Stefán Jóns
son, námsstjóri mætti á fundin-
um og skýrði frá reynslu þeirra
skólahéraða sem þess tilhögun
hafa reynt, taldi Stefón að vel
hafi til tekizt og mælti með því
að fleiri færu þá leið m. a. til
þess að tryggja sveitabörnunum
sambærilega aðstöðu og kennslu
við kaupstaðabörnin.
Sýslunefndin samþykkti eftir-
farandi tillögu með 6 atkv. gegn
2.
„Sýslufundur Vestur Húna-
vatnssýslu, haldinn á Hvamms-
tanga vörið 1961 telur æskilegt
að allir sveitahreppar Vestur
Húnavatnssýslu sameinist um
1 heimavistarbarnaskóla byggð-
an á hentugum stað í sýslunni.
Beinir fundurinn þeim tilmælum
til fræðslumálastjórnarinnar og
forráðamanna skólamála í héraði,
að undirbúningi að skólabygg-
ingu verði hraðað sem mest, þar
sem óviðunandi aðstaða er til
skólahalds í sveitahreppum
sýslunnar".
Byggðasafn
Á undanförnum árum hefur
verið safnað allmiklu af göml-
um munum í sýslunni og veriS
til umræðu að byggja yfir þá.
Þetta mál kom til umræðu á
sýslufundinum og var svohljóð-
andi tillaga samþykkt:
„Út af erindi Byggðasafns-
nefndar Húnvetningafélagsins i
Reykjavík varðandi byggðasafn
fyrir sýslurnar við Húnaflóa sam
þykkir sýslunefndin að kjósa tvo
fulltrúa, til þess að ræða við full
trúa frá hinum sýslufélögunum
er hlut eiga að máli. Jafnframt
þakkar sýslunefndin Húnvetn-
ingafélaginu þann áhuga, sem
það hefur sýnt þessu menningar-
máli og það mikla starf sem það
hefur lagt í söfnun og skrásetn-
ingu fornra muna. Er sýslunefnd
inni ljóst að bráð nauðsyn er
að koma upp hið fyrsta húsnæði
til varðveizlu þess er þegar hefur
safnazt. Þar sem vitað er aS
þjóðminjavörður hefur ákveðið
að byggja yfir hákarlaskipið
„Ófeig" að Reykjaskóla í sumar,
er sýslunefndin því fylgjandi að
leitað verði samvinnu við
Strandasýslu og Austur Húna-
vatnssýsiu um byggingu byggða-
safns í tengslum við „Ófeigs-
skála“. Náist samkomulag við
aðra eða báðar fyrrgreindar sýsl'
ur um byggingu byggðasafns að
Reykjaskóla, telur sýslunefndm
rétt að athuga hvort hentugt
mundi að hefja bygging&rfram-
kvæmdir í sumar að því tilskildu
aö fjármagn væri fyrir hendi“,
★
Viðauki við lögreglusamþykkt
Vestur Húnavatnssýslu var sam-
þykkt svohljóðandi: „Lögreglu-
stjóri getur sett reglur er tak-
marka eða banna börnum innan
16 ára aðgang að almennum sam-
kömum“. — S. T.
Kaupstefnan í Poznan
DAGANA 11 til 25. júní í sum-
ara verður 30. vörusýningin í
Poznan í Póllandi, haldin.
I Á þeim 40 árum, sem liðin eru
d síðan fyrsta sýningin vai* hald-
in þar, en það var árið 1921,
hefur hún þróazt frá því að
vera óbrotin og yfirlætislaus
pólsk vörusýning, í risavaxna
kaupstefnu, sem hefur áhrif á
heimsviðskiptin. Hún dregur að
sér kaupsýslu- og iðnaðarmenn
allsstaðar úr heiminum og
skipta þeir nú mörgum þúsund-
um, sem sýna vörur sínar þar
eða heimsækja kaupstefnuna.
Þróimin hefur gengið risa-
skrefum. Fyrir heimsstyrjöldina
síðari voru aðeins 15 til 18 lönd
sem sýndu vörur sínar í Poznan.
Eftir stríðið komst verulegur
skriður á þátttökuna og árið
sem leið sýndu þar 1216 fyrir-
tæki frá 56 löndum.
Næstum því öll lönd Evrópu
taka nú orðið þátt í kaupstefn-
unni í Poznan og við þau bæt-
ast með hverju ári fleiri lönd
úr öðrum heimsálfum. Meðal
þeirra má nefna háþróuð iðnað-
arlönd svo sem Bandaríki Norð-
ur-Ameríku og Japan. Svo koma
|jönd sem skammt eru á veg
komin hagfræðilega talað svo
sem Ghana, Afghanistan, Túnis,
Indland, Arabíska sambandslýð-
veldið o. s. frv. Og það eru ein-
mitt þessi lönd utan Evrópu,
sem hafa átt hvað mestan þátt í
hvað vöxturinn hefur orðið ör.
Síðastliðið ár voru þessi lönd í
fyrsta skipti fleiri talsins en
evrópsku löndin.
Það sem dregur kaupsýslu-
menn aðallega að Poznansýning-
unni er hið geysimikla magn
iðnaðarvarnings og véla til
hverskonar iðnaðar —• allt frá
hinum óbrotnustu verkfærum
og tækjum, sem vanþróuð lönd
sækjast sérstaklega eftir, til há-
þróaðra véla, sem iðnaðarlönd
nú á tímum þarfnast.
Nú þegar, mörgum mánuðum
áður en sýningin verður opnuð,
streyma inn pantanir á sýning-
arsvæði hvaðanæva úr heimin*
um. Margú; þátttakendur gerðu
svæðispantanir sínar fyrir kaup-
stefnuna 1961, áður en þéir fóru
heim af sýningunni 1960. Fyrir
liggja nú pantanir frá allt að
því 60 löndum. Þá er búizt við
að miklu fleiri kaupsýslumenu
muni koma á sýninguna en
nokkru sinni fyrr.
LOFTUR M.
LJÓSMYNDASTO FAN
Pantið tíma í síma 1-47-72.
Cólfslípunfn
Barmahlíð 33. — Símj 13657.
Bílamiðstöðin VAGI\I
Amtmannsstíg 2C.
Sími 16289 og 23757.
Volvo ‘61
vörubíll
til sölu. Verð kr. 300 þús. —
Skipti á eldri dieselbíl geta
komið til greina.
Bílamiðstöðin VACIU
Amtmannsstíg 2C Sími 16289
og 23757