Morgunblaðið - 31.05.1961, Side 6

6
MORGUN BLAÐ1Ð
Miðvikudagur 31. maí 1961
Tvær nýjar bækur frá AB
„Fjúkandi lauf“ — Ijóðabók
efiir Einar Ásmundsson
flT ERU komnar hjá Almenna
bókafélaginu bækur mánaðarins
fyrir apríl og maí. Apríl-bókin er
skáldsagan Leyndarmál Lúkasar
eftir ítalska rithöfundinn Ignazio
Siione, þýðandi Jón Óskar, en
maí-bókin Fjúkandi lauf, ljóð
eftir Einar Ásmundsson hæsta-
réttarlögmann.
Ignazio Silone er einn af kunn
ustu rithöfundum heimsins í
dag. Hann hefur ekki ritað marg
ar skáldsögur, en flestar hafa
þær hlotið heimsfrægð.
Leyndarmál Lúkasar kom
fyrst út árið 1956. Aðalpersónan,
Lúkas, er gamall maður, sem
Okemur heim í æskuþorp sitt eftir
að hafa setið 40 ár í fangelsi
dæmdur fyrir morð, sem hann
hefur ekki framið. Þorps-
búar hræðast hann og forðast,
þó að öllum sé kunnugt um sak
leysi hans.
Önnur aðalpersónan, Andrés,
er ungur maður, sem einnig er
að koma aftur heim í þetta sama
þorp eftir áralanga baráttu gegn
fasistum. í ráði er að taka á móti
honum með fagnaðarhátíð, því
Sm&vegls dr-
tmgur í Laos
Na Mone, Laos, 29. maí.
— (Reuter) —
NOKKUÐ þokaði áleiðis á
„friðarráðstefnu" styrjald-
araðila í Laos hér í dag. —
Urðu hinir þrír málsaðilar,
hægri-stjórnin í Vientiane,
Pathet Lao-menn og fylgj-
endur Souvanna Phouma,
fyrrum forsætisráðherra í
hlutleysisstjórninni svo-
nefndu, nú loks sammála
um dagskrá frekari við-
ræðna um myndun sam-
steypustjórnar allra þessara
aðila í landinu.
Enn fremur náðist sam-
komulag um dagskrá við-
ræðna um vopnahléð í land
inu, m. a. skal rætt um að
koma á fót eftirlitsnefnd
allra þriggja aðilanna, er
vinna skal með alþjóðlegu
vopna'hlésnefndinni.
Kveðjuathöfn
Kveðjuathöfn um Narfa Hall-
steinsson fór fram í Akraness-
kirkju 29. marz sl. Hana flurtti
séra Jón M. Guðjónsson. Sama
dag var hann jarðsettur að Saur
bæ á Hvalfjarðarströnd af pró-
fastinum séra Sigurjóni Guðjóns
syni.
Fjölmenni var við jarðarför
hins vinsæla heiðursmanns. Sól-
skin í heiði og jörð var hjúpuð
hvítum páskasnjó.
Blessuð sé mini-ng hans og
styrkur frá guði með systkinum
hins látna sem sakna sárt góðs
bróður.
Ó. 1. J.
að nú er hann orðinn áhrifamað-
ur í stjórnmálum landsins. En
Andrés hirðir ekki um fagnaðar
læti þeirra, sem áður vildu
hvorki heyra hann né sjá. Það er
Lúkas og örlög hans, sem gagn
taka hann. Hann einsetur sér að
komast að ástæðunni fyrir hinum
40 ára réttarglöpun. Hann fær
enga aðstoð til þess, fólkið í þorp
inu er þögult eins og gröfin, og
sjálfur neitar Lúkas honum um
allar upplýsingar. Andrés verður
því að finna svarið á eigin spýt
ur Og gerir það — ræður leyndar
mál Lúkasar.
Bókin er bæði fögur, mann-
leg og bráðspennandi aflestrar.
Að listrænum vinnubrögðum hef
ur henni verið líkt við Gamla
manninn og hafið, hóbelsverð-
launabók Hemmingways. Leynd
armál Lúkasar er 173 bls. að
stærð. Kápu og titilsíðu hefur
Atli Már teiknað, en bókin er
prentuð í Prentsmiðju Suður-
lands.
Fjúkandi lauf eftir Einar Ás-
mundsson er fyrsta ljóðabók
höfundarins, sem ekki hefur flík
að skáldskap sínum, en er þjóð-
kunnur fyrir störf alls ólík ljóða
gerð — málfærslu og lögfræði-
störf.
Fjúkandi lauf eru 39 kvæði,
mismunandi að stærð, sum löng,
Einar Asmundsson
önnur örstutt. 37 kvæðanna eru
rímuð, 2 órímuð. Fimm þeirra
hafa birzt í Skírni 1960, og voru
það fyrstu ljóð, sem Einar Ás-
mundsson birti eftir sig.
Bókin er 78 bls. að stærð. Atli
Már hefur teiknað kápu og titil
mynd af höfundi, en Prentsmiðj
an Hólar annazt prentun.
Bækur þessar hafa verið send
ar umboðsmönnum Almenna
bókafélagsins út um land, en
félagsmenn bókafélagsins í
Reykjavík geta vitjað þeirra í
Bókaverzlun Sigfúsar Eymunds-
sonar.
Yélskóli í 45 ár
VÉLSKÓLANUM var slitið föstu
daginn 19. maí og minntist skóla
stjórinn, Gunnar Bjarmason. þess
að þar með lauk 45. starfsári
skólans. Fyrsti kennari og stjórn
andi skólans var M. E. Jessen og
naut skólinn hans í 40 ár. „Það
var skólanum mikið lán, að í
þetta starf skyldi veljast jafn-
góður vélstjóri og kennari og
Jessen var — og býr skólinn að
því enn“, sagði Gunnar Bjama-
sön.
Þrír menn luku prófi frá Vél-
skólanum fyrsta starfsárið og var
það Gísli Jónsson, núverandi al-
þingismaður, sem varð handihafi
skírteinis númer 1. Annar í röð-
inni varð Bjami Þorsteinsson,
sem nú er látinn, en sá þriðji
Hallgrímur Jónsson. Þakkaði
Gunnar þeim báðum tryggð þá,
er þeir hefðu jafnan sýnt skól-
anum.
Gat skólastjóri þess, að mark-
miðið með stofnun skólans hefði
upphaflega verið að mennta vél
stjóra til starfa á togaraflotan-
um. Margt hefði nú breytzt og
hefði skólinn fengið aukna þýð-
ingu, því hann yrði að sjá hinum
ýmsu iðngreinum fyrir starfs-
kröftum. Starfsemi skólans
mundi þó alltaf miðast fyrst og
fremst við að mennta menn til
starfa á flotanum.
Rakti 'skólastjórinn stuttlega
sögu skólans og starf, tengsl
hans við rafvirkjana o.fl.
Síðan sagði Gunnar Bjarnason:
„Aðsókn að vélstjóradeild
skólans var með allra minnsta
móti á liðnu hausti. 20 nem. voru
skráðir í fyrsta bekk en 3 hættu,
svo að næsta vetur er ekki von
á nema 17 í 2. bekk. Undanfarin
ár ha'fa verið um og yfir 40 nem.
í hverjum árgangi og síðan haust
ið 1945 hafa ekki verið svona fá
ir í 1. bekk. í þjóðfélagi okkar
er mikill skortur á véllærðum
mönnum og ég hefi hugmynd um
að marga unga menn fýsi að
leggja á þessa braut. Ástæðan
til þessarar öfugþróunar mun
fyrst og fremst vera tregða verk
stæðanna til að taka í iðnnám
verðandi vélsíjóranema. Þau
telja sig hafa af því kostnað og
fyrirhöfn að hafa nema í 4 ár
á verkstæðum sínum, sem svo
að loknu námi hverfa í Vélskól-
ann. Þetta vandamál hefur mik-
ið verið rætt, en ekki er enn ráð
ið á hvern hátt verður reynt að
leysa það. í haust kem-ur væmt-
anlega í ljós hvort hér hafi ver-
ið um stundarfyrirbæri að
ræða, eða hvort þróunin verður
lík og fyrir 1940, en þá minnkaði
aðsókn að skólanum jalfnt og
þétt frá 1931, þangað til að eng
inn sótti um skólavist 1940. Von-
andi er að sVo verði ekki.“
Hann gat Þess, að verklega?
æfingar hefðu borið mikinn og
góðan árangur og mundi haldið
áfram á þeirri braut.
Undir próf gengu 36 vélstjórar
og 40 vélstjórar úr rafmagns-
Framhald á bls. 23.
•^HálfsíðirJijólar^uga
í sambandi við rább við
frú Sandberg, sendiráðsritara-
frú í blaðinu á sunnudag um
móttökur, hefi ég athugað mál
ið nánar í sambandi við það
að síðir kjólar tilheyri ófrá-
víkjanlega kjólfötum og orð-
um, Og fengið að vita að yfir-
leitt mun ekki hangið í stíf-
ustu siðareglum hér eins og
tíðkast erlendis, þegar slíkar
kónungsheimsóknir eru, og að
í Þjóðleikhúsinu muni konur
allt eins geta mætt í hálfsíð-
um kjólum eins og síðum.
•Merkilegt
læknisafrek
xvmmmammmmMam—mmmmm
Hinn 25. maí var í útvarp-
inu flutt erindi um skipstrand
á Skeiðarársandi, sem var
merkileg frásögn af strandi
þýzka togarans Friedrichs Al-
berts 19. janúar 1903, og
hrakningasaga strandmanna,
sem flæktust í 11 sólarhringa
þarna á söndunum Og stund-
um á ís áður en þeir kom-
ust til byggða, þá -svo illa
haldnir og kalnir á útlimum
að taka varð af mörgum all-
ar tær eða fætur, Og tvo fé-
laga sína höfðu þeir skilið eft-
ir helfrosna, en stýrimaðurinn
hvarf alveg.
Fyrirlesari útvarpsins virð-
ist ekki hafa verið nægilega
kunnugur málavöxtum eftir
að skipsbrotsmenn komust til
byggða, og því hvernig þetta
stórmerka læknisafrek — að
taka af átta fætur og allar tær
af tveimur fótum, við þær
aðstæður, sem þá voru — hef-
ur farið fram. Hann segir frá
því er skipbrotsmenn komust
undir læknishendur hjá
Bjarna Jenssyni, lækni á
Breiðabólsstað, en virðist ekki
hafa vitað að læknarnir voru
tveir, og að Þorgrímur Þórð-
arson læknir á Borgum í
Hornafirði, sem orð fór af fyr-
ir skurðaðgerðir var sóttur, og
hann framkvæmdi skurðað-
gerðirnar, í samráði og með
hjálp Bjarna Jenssonar og hjá
honum á Breiðabólstað.
• Læknarnir tveir og
ein hjúkrunarkona
Ýmsir kunnugir hafa vakið
máls á þessu, þar á meðal hef
ur Sigurður Árnason, oddviti
á Fagurhólsmýri í öraéfum
skrifað Birni, syni Þorgríms
læknis, og látið í ljós von-
brigði sín yfir að þáttur Þor-
gríms í þessu afreki skyldi
gleymast. í bréfinu' segir m. a.
að þegar Þorgrímur fór í
þessa ferð frá Hornafirði að
Breiðabólstað hafi hann verið
á hestum frá Árnesi, „Skó
Einars og Brúnka Benedikts“.
Björn Þorgrímsson og Marta
Valgerður Jónsdóttir kona
hans segja mér, að Guðlaug-
ur Guðmundsson, sýslumaður,
hafi sent Stefán Þorvaldsson
póst eftir Þorgrími, er skip-
brotsmenn voru komnir að
Breiðabólstað. Hafi þetta ver-
ið fjögurra daga ferð í skamm
deginu, á fyrsta degi verið
farið að Reynisvöllum í Suður
sveit, annan daginn að Sand-
felli í öræfum, þriðja daginn
yfir Skeiðarársand að Núps-
stað og þann fjórða að Kirkju
bæjarklaustri. Hafi Þorgrím-
ur læknir vérið a. m. k. tvo
mánuði í þessari læknisferð,
því fyrst í aprílmánuði er vit-
að að hann var enn í burtu.
Segir Marta að tengdafaðir
sinn hafi sagt sér frá því hve
stórkostlegt þetta hafi verið
hjá Bjarna lækni Jenssyni að
taka við þessum 9 illa förnu
skipbrotsmönnum og gera
heimili sitt að sjúkrahúsi fyr-
ir þá, við þær aðstæður sem
þá vOru. Ljósmóðirin í sveit-
inni, mágkona Bjarna læknis,
Guðríður Jónsdóttir, tók að
sér hjúkrunarstörfin.
í æfisögu Þorleifs í Hólum
er sagt frá skurðaðgerðum
hjá Þorgrími lækni og þar er
einnig frásögn af þessu af-
reki.
• Sýslumaðurinn hélt
fótunum
Er þar m. a. kafli úr bréfi
frá Guðlaugi sýslumanni til
Þorleifs. Þar- segir: — Þor-
grímur er kominn langt með
að „aflima“ strandmennina,
og það hefur allt heppnast
prýðisvel að þessu, og verður
svo vonandi fram úr, en ekki
var það árennilegt í fyrstu.
FERDINAIMO
'ir
M'cli—í'v']-
% „ /V>
tCZ
v,i ffi \ , I ©PIB \\ \ | f WiJMSt c/ áA r' f.
1
Hann hefur tjóðrað mig á
þeim blóðvelli alla daga og
látið mig hafa þá virðulegu
(!) atvinnu að „halda fótun-
um“ og kann ég honum enga
þökk fyrir“.
í Fjallkonunni 12. apríl 1903
segir svo: „Þorgrímur læknir
er fyrir skömmu kominn heim
til sín vestan af Síðu. Hann
hefur verið þar yfir þýzkum
mönnum af „Friedrich Al-
bert“ frá Getsemiinde, sem
strandaði á Svinafellsfjöru 19.
janúar sl. og er búið að taka
af þeim fimm mönnum, sem
kólu, átta fætur og allar tær
af tveim fótum. Þeir eru nú
að mestu grónir og líður vel,
eru allfrískir og kátir“.
Eftir að skipbrotsmennirn-
ir komu heim, skrifuðu þeir
læknunum og sumir sendu
myndir af sér og fjölskyldum
sínum. Þá voru báðir lækn-
arnir, Bjarni Og Þorgrímur,
heiðraðir með prússnesku
rauðu arnarorðunni fyrir
þessa miklu hjálp. Guðríður
fékk senda gullnál fyrir hjúkr
unina. Hún bjó á efri árum
hjá Jens Bjarnasyni og lézt
á heimili ekkju hans fyrir
nokkrum árum.
Afrek íslenzku læknanna
vakti mikla athygli í Þýzka-
landi á sínum tíma og fékk
Þorgrímur sendar margar
úrklippur úr þýzkum blöðum,
þar sem um það var skrifað.