Morgunblaðið - 31.05.1961, Blaðsíða 11

Miðvikudagur 31. maí 1961
MORGUNBLAÐIÐ
11

ÞAÐ var dag einn veturinn
1936—37 að við smápattamir
vorum á sífelldum þönum
og óþreytandi við að elta uppi
myndimar frá Olympíuleik-
unum í Berlín sem O. John-
son og Kaaber voru svo ein-
staklega góðir að láta fylgja
kaffinu sínu. Við höfðum tíð
skipti sjálfir og þutum milli
verzlana og vorum að nauða
í afgreiðslufólkinu, unz það
lofaði okkur að skipta á mynd
um á pökkunum. Við urðum
að fá nýjar myndir. Og svo
kom ný mynd í safnið. Einn
daginn náði ég í mynd af
manni með byssu. 1 myndaal-
búminu sá ég að hann hafði
sigrað í sinni grein — skotið
öllum skotunum í sama punkt
inn. Hann hafði unnið afrek
sem ekki er hægt að yfir-
stíga. Maðurinn var Norð-
maðurinn Willy Rögeberg. Ég
hef aldrei gleymt ,,kaffipoka“-
myndinni af þessum manni.
Hún er enn Ijóslifandi fyrir
hugskotsjónum mínum sem
glæsilegt dæmi um óbætan-
legt afrek. Ljóminn af afrek-
inu færðist yfir á norsku þjóð-
ina og þetta afrek og mörg
sem ég síðan hef lesið um eða
upplifað hafa tengt Noreg og
íþróttir eða íþróttir og það
sem norskt er órjúfandi bönd-
um í huga mínum. Hver man
ekki Birger Ruud? Hver man
ekki Hjalmar Anderson —
„Hjallis“, Egil Danielsen eða
Stein Eriksen og alla þá sem
- ■ 'rfáJta..........
.
;jp *=< h

|§J1|
n ii ii „ j|i 1
31
M 1 P'iW Hj
!>r •$?
Lauritz Bergendalil kemur m eð blysið á Bislet og fær Frid-
thjóf Nansen.
Hinn „hreini eldur“
norskrar íþrdttaírægöar
alþjóðlegt orð og heiti skiða-
íþróttarinnar.
Það var því hátíð hátíðanna
á þessu sviði er Norðmenn
fengu tækifæri til að halda
Vetrar-Olympíuleikana 1952.
Þeir leikar verða lika um
margt minnisstæðir. Aldrei
fyrr hafa Vetrarleikar verið
settir og haldnir að nokkru í
höfuðborg. Stórborgin gaf leik
unum þann ramma og þann
svip sem minni staðir geta
ekki gefið.
Aðra nýlundu komu Norð-
menn með. Það var að kveikja
„hreinan eld“ og bera hann
til Oslo. Olav Bjaaland, sem
verið hafði ferðafélagi Am-
undsens til Suðurpólsins 1912
kom fram með hugmyndina
að þessari boðgöngu skíða-
manna með ,hreinan eld“.
Eldurinn skyldi tendraður við
gröf Söndre Norheim frá
Morgedal. Hann var fýrsti
maður í heiminum sem hvatti
til og keppti í skíðaíþróttum.
Bjaaland ferðafélagi Amund-
sen, vildi tengja saman það
uppháf og þessa hátíð hátíð-
anna í Oslo. Hinn „hreina eld“
skyldu ungir og gamlir íþrótta
menn Noregs bera til leik-
vangsins í Oslo — frægir
menn og óþekktir menn fram
tíðarinnar. Þetta litla bál lýsti
fornar slóðir á Þelamörk,
tengdi með reykjarglóð þá
staði sem mest hafa komið við
skíðasögu Noregs — og heims-
ins. Það var víða staldrað við,
m. a. í heimabæ Birgers Ruud,
en hann lá þá veikur og sá
þennan „hreina eld“ norskrar
frægðarsögu aðeins tilsýndar
úr glugga.
-Ar Keðjan lokast
Síðasta spölin að Bislettleik
vanginum bar eldinn sá Norð-
maður sem fyrstur varð
heimsfrægur fyrir skíðaafrek,
Lauritz Bergendahl. Keikur
og stoltur, þótt aldraður væri
orðinn, birtist hann í dyrum
Bislettleikvangsins, heilsaði
með blysinu sem tendrað var
í Morgedal — vöggu skíða
íþróttarinnar. Fögnuðurinn
var gífurlegur. Og Bergendahl
afhenti blysið Fridtjof Nan-
sen sonarsyni hins heims-
fræga nafna síns. Hann gekk
með það hring á vellinum og
kveikti bálið sem logaði með-
an á leikunum stóð.
I áratug eftir áratug hafa gert
I Noreg að mesta stórveldi allra
( stórvelda á svið vetrariþrótta.
I
Þar stendur vagga
vetraríþrótta
Eins og Grikkland er móð-
urland sumarleikja og sumar-
íþrótta, þá stendur vagga
vetraríþrótta í Noregi. Sá sem
gengur gegnum ,,Skimuseet“
norska, sem nú er til húsa í
stökkpallsbyggingunni á Holm
enkollen, fer ekki ósnortinn
þaðan. Að ganga meðal allra
þeirra merku safnmuna, er
sem að finna æðaslög þeirra
löngu liðnu kynslóða sem
harðasta lífsbaráttu háðu; sem
sigruðu vetrarhörkur og öll
•njóalög með því að notfæra
sér það sem við í dag köllum
skíðj og skauta. Öll saga vetr-
aríþrótta er samslungnari lífi
og íþróttaiðkun Norðmanna
en nokkurrar annarrar þjóð-
ar. Afreksmenn á þessu sviði
hafa Norðmenn átt fleiri og
betri en allar aðrar þjóðir, þó
metin hafi í þessum efnum
jafnast hin allra síðustu árin.
Hvaða smáþjóð getur státað
af sonum eins og Fridtjof
Nansen og Roald Amundsen?
Þeir ruddu brautir til þeirra
marka sem mannlegar verur
hafa kannað lengst í norðri og
lengst í suðri. Og það sem
enn meira afrek er — þeir
ruddu þessar brautir fyrstir
allra manna. Yfirstigu þá erf-
iðleika sem þá voru ókunnir.
Samt hafa þessir sömu erfið-
leikar orðið öðrum að falli þó
þeir þá væru kunnir af frá-
sögnum brautryðjendanna.
Á skíðasafninu í Holmen-
kollenbyggingunni eru tjöld,
bátar, skíði og ýmis önnur á-
höld þessara fræknu Norð-
manna. Hlutirnir gefa góða
innsýn í þá erfiðleika og raun
ir sem ferðirnar hafa verið.
Ferðir þessara manna byggð-
ust á íþróttaiðkun Norð-
manna. Afrek þeirra eru perl-
ur norskrar íþrótta- og afreks-
sögu.
★
Meiður íþrótta í Noregi er
marggreinóttur, stofninn fag-
ur og sterkur og skýtur rót-
um um allar byggðir Noregs
og allar greinar þjóðfélagsins.
íþróttir og geta í íþróttum
éru aðalsmerki hvers Norð-
manns. í fjölmörgum greinum
hafa Norðmenn átt afreks-
menn sem gnæfa í fremstu
röðum íþróttamanna heims.
Frjálsíþróttamenn hafa þeir
átt og eiga marga og mjög
góða, fimleikamenn sömuleið-
is. skotmenn framúrskarandi
eins og sagan í upphafi greinir
frá, siglingamenn þeirra hafa
margoft sigrað á heimsmótum
svo og ræðarar þeirra. Þannig
mætti lengi telja.
Norskir landnámsmenn
Hróður Norðmanna er held
ur ekki staðbundinn við
Noreg. Mikil Og góð samskipti
hafa þeir átt við önnur lönd
og í þeim efnum eigum við
íslendingar þeim mikið að
þakka. Tveir Norðmenn hófu
hér mikið brautryðjendastarf.
L. H. Möller kynnti hér skíða-
íþróttina og ruddi henni braut
svo glæsilega að seint mun
gleymast. A. J. Bertelsen
kynnti sér fimleika á jafn
glæsilegan hátt og árangurs-
ríkan. Þetta eru tveir norskir
landnámsmenn í ísl. íþrótta-
sögu, sem þar eiga ekki síðri
kafla en Norðmenn áttu í
landnámi íslands. fslenzk
íþróttahreyfing á Norðmönn-
um mikið að þakka.
En skíða- og skautaíþróttir
eru aðalsmerki íþróttanna í
Noregi. í þessum greinum
hafa Norðmenn verið forystu-
þjóð hvað afreksmenn snertir
lengst af og þáttur Norð-
manna í tilkomu og upphafi
þessara greina er ótvíræður.
Vagga þeirra stendur í Nor-
egi. Heitið Þelamörk er álíka
í bjarma þess báls sór fræg-
asti stökkmaður Norðmanna
á siðari tímum Thorbjörn
Falkanger Olympíueiðinn og
hélt í horn norska fánans sem
frægasti skautamaður heims
fyrr og síðar, Hjalmar Ander-
sen hafði borið inn á leik-
vanginn fyrir norskri íþrótta-
æsku. Tengslin voru bundin
milli hins aldagamla upphafs
og nýtímans. Þessi sveit
norskra manna fór með sigur-
orð af öllum þjóðum sem þátt
tóku í leikunum. Sú sveit
hlaut um helming allxa Olym-
píuverðlaunanna og Hjalmar
Andersen hafði forystuna —
eins og þegar hann gekk með
fánann — vann fern gullverð-
laun.
★
Norðmenn og íþróttir eru
tengd hugtök. Það eru ekki
aðeins einstakir afreksmenn,,
heldur þjóðin öll sem í hlut
á. Skíðaíþróttin á sinn sér-
staka þátt í norskri sögu og
við skulum ljúka þessum hug-
leiðingum með ljóðlínum Da-
víðs Stefánssonar
En það er ofraun öllum
lýðum,
að ætla að stöðva í miðjum
hlíðum,
norskan mann á norskum
skíðum.
A. St.
Home lávarð
Nehrú gagnrýnir
MADRID, 29. maí. — (Reuter)
— Brezki utanríkisráðherrann,
Home lávarður, kom hingað í
dag frá Lissabon, en hann hefur
dvalizt_ í Portúgal undanfarna
daga. Á Spáni mun hann standa
við þrjá daga o geinkum ræða
við spánska utanríkisráðherr-
ann, de Oastiella.
Heimsókn Home til þessara
tveggja einræðisríkja hefur víða
verið gagnrýnd nokkuð. —
Þannig lét Nehrú, forsætisráð-
herra Ind'lands, m. a. svo um
mælt í dag, að það væri óvið-
eigandi að sýna Portúgal, sem
nú ræki „blóðuga upprætingar-
styrjöld“ í Afríkunýlendu sinrni,
Angóla, slíkan trúnað og heiður,
sem fælist í heimsókn brezka ut-
anríkisráðherrans.
370 börn í Barna-
skóla Isaf jarðar
ÍSAFIRÐI, 23. maí. — Bama-
skóla ísafjarðar var sliitið sl.
fimmtudag, 18. maí. 370 böm
stunduðu nám í skólanum og var
þeim skipt i 16 deildir.
Á sl. hausti tókst ekki að fá
næga kennara að skólanum, og
taldi skólastjórinn, Jón H. Guð-
mundsson, að slíkt hlyti að hafa
áhrif í sambandi við skólastarf-
ið, því að í nokkrum deildum
fengu börnin ekki fulla kennslu
af þeim sökum,
57 böm luku barnaprófi. —
Hæsta einkunn hlaut Kristín
Oddsdóttir, 9,61, og næst varð
Sigrún Guðmundsdóttir með
9.38. —
Vorskóli fyrir yngri börnin
hófst í dag og verður fram til
8. júní. — GK.
Flutmngiir
Dillonshúss
tókst vel
FLUTNIN GUR Dillons-hÚssms
frá horni Suðurgötu og Tún-
götu og inn fyrir Elliðaár úpp
að Árbæ gekk ágætlega aðfara-
nótt sl. sunnudags. Blaðið
hringdi til þeirra Lárusar Sig-
urbjörnssonar, skjalavarðar og
Sveinbjarnar H. Pálssonar, vél-
virkja, em stjórnaði verkinu.
Sveinbjörn kvað flutninginn
hafa tekizt ágætlega og eigin-
lega betur en eftir áæltun. Kl.
eitt um nóttina var lagt af stað
með húsið. Hafði því verið kom-
ið fyrir á gríðarmiklum vagni,
sem kraftmikill bíll frá Þunga-
vinnuvélum dró. Bíllinn, sem er
af Leo-gerð, er öflugur gálga-
bíll með dráttarútbúnaði. Þessi
bíll mun hafa dregið um 60
tonn, en hins vegar mun þetta
hús ekþi vega nema um 18
tonn. Bílstjóri var Jón Guð-
björnsson. Kl. hálffjögur var
komið í áfangastað, og kl. fimm
var búið að taka það af hjóla-
sleðanum.
Lárus skýrði frá því, að húsið
hefði verið ákaflega vel byggt
og um margt einkennilegt. Gafl-
amir eru með reisifjöl en spjald
þil að öðru leyti. Þá er eld-
stæðið með einstæðum hætti.
Arininn er þrefaldur, eldstæðið
eitt í miðju húsi, en þrjú eldop
inn í herbergin, hið stærsta inn
í eldhúsið. Sparlega hefur verið
farið með nagla að fyrri tíðar
hætti og litlar festingar í hús-
inu.
LOFTUR M.
L JÖSMYNDASTO FAN
Pantið tíma i síma 1-47-72.
RACNAR JÓNSSON
hæstaréttarlögmaður
Lögfræðistörf og eignaumsýsla
Vonarstræti 4. VR-húsið.
Sími 17752