Morgunblaðið - 07.06.1961, Blaðsíða 6

6
M ORGUN BL'AÐ'HÐ
Miðvik'udagur 7. júní 1961
Kristján Albertsson:
Moregskonungur
í leikhusi íslendinga
• Anarkismi
„Ein á hjólum“ sendir þess-
ar línur:
„Yegna starfs míns er ég
mjög kunnugur umferðinni
hér í bæ ög raunar úti um
landið líka. Oft er verið að
gagnrýna hitt og þetta í um-
ferðarmálum Keykjavíkur,
og finnst mér menn þá lítt
sparir á þau hin stóru orðin.
Ég hef dvalizt langdvölum
vestur í Bandaríkjunum og er
þaulkunnugur umferð þar í
stórborg einni og talsvert út
fyrir hana. Þegar ég ber nú
saman ástandið í umferðar
málum þar vestra og hér í
Reykjavík, verð ég að segja
það staðfasta skoðun mína, að
ekki hallar vitund á þá, sem
þessum málum stjórna hér, í
þeim samanburði. Að vísu er
margt fullkomnara vestra,
eins og að líkum lætur, en
hitt vil ég gjarnan að komi
fram, að lögreglan hér í
Reykjavík og aðrir aðilar, sem
umferðarmálum stjórna,
standa 1 sínu stykki með
sóma.
• „Kaldir karlar“
Auðvitað má tína ýmislegt
til, sem betur gæti farið, en
ekki er að efa, að allt horfir
þetta til bóta, enda getur eng-
inn sanngjarn maður annað
en dáðst að þeim geysilegu
framförum, sem í þessum mál
um hafa orðið hin síðari ár.
Einlægt last þarf ekki alltaf
að vera hvöt til dáða, ef aldrei
er neitt lofað að verðleikum.
Hins vegar virðist mér
ástandinu í þessum málum
vera mjög ábótavant úti um
landið. Það er þar fyrst og
fremst, sem maður rekst á
stórhættulega ökuníðinga, og
einkum sýnast mér margir
annað hvort ekki kunna ein-
földustu umferðarreglur, eða
ef þeir kunna þær, þá virða
þeir þær ekki, sennilega af
einhverju misskildu stolti eða
til að sýnast „kaldir karlar“.
Þar ber brýna nauðsyn til þess
að halda námskeið í umferðar
mátum.
• Náttúrlegur
innblástur
Vankunnátta utanbæjar-
manna er oft mjög áberandi,
þegar þeir koma hingað til
Reykjavíkur, og sannast sagna
eru þeir oft stórhættulegir
hér á götunum. Þetta vita allir
bílstjórar hér. Þeir skjótast
eftir götum og sundum eftir
einhvers konar náttúrlegum
innblæstri, án þess að taka
minnsta tillit til merkja dg
reglna, eins og þeir haldi að
hér ríki hreinn anarkismi i
umferðarmálum. Sumir kalla
þetta „G-bíla-menningu“. Það
er nú kannske ekki réttlátt
nafn, því að G-bílarnir eru
ekkert verri en aðrir, en þeir
eru flestir af utanbæjarbilum
og mest ber á þeim hér, svo
að þess vegna mun nafnið tU
komið. En hvað um það: hér
er aðkallandi og óleyst verk-
efni“.
MORGUNBLAÐIÐ gerist tvíveg-
is svo harðort um mistök á há-
tíðarkvöldi í Þjóðleikhúsinu til
heiðurs Noregskonungi, að ég
vona að enginn kippi sér upp við
það þótt ég verði líka ómyrkur
í máli, í allri vinsemd. Leiðin-
legustu mistök sem orðið hafa í
sambandi við þessa konungs-
komu, voru, að mínum dómi, ein
mitt ummælin í stærsta blaði
lamdsins um konungskvöldið í
leikhúsinu. Og það því fremur,
sem Morgunblaðið tók að öllu
öðru leyti á móti konungi af
íyllsta skilningi á einstæðri sögu-
legri merkingu þessarar heua-
sóknar.
Blaðið telur að bezt hefði á
því farið ,að taka á móti kon'ungi
í leikhúsi íslendinga með Vínar-
óperettu. Slíkt kynni að hafa ver
ið góð hugmynd ef um annarskon
ar heimsókn hefði verið að ræða.
Ýmsir fjarlendir þjóðhöfðingjar
gera mikið að því á seinni tímum
að verða sér úti um heimboð, oft
tH þjóða sem langar lítið til að
sjá þá, og er að þessu mikið
ónæði fyrir stjórnarvöld, sérstak-
lega í höfuðborgum stórvelda'.
Það fer vafalaust oft vel á því að
afgreiða slíka gesti með snoturri
og fjörugri óperettu.
En um heimsókn þess Noregs-
konungs, sem fyrstur kemur til
íslands, gegnir vissulega öðru
rnáli. Engar tvær þjóðir í Evrópu
eru nákomnari, að blóðböndum
Og örlaga-eining, en Norðmenn
og íslendingar. Skaparinn tók rif
úr síðu Noregs þegar hann skóp
þjóð á íslandi. Við vorum af-
kvæmi Noregs, íslendingar og
Norðmenn eitt, í þeim skilningi
sem brjóstmylkingur og móðir
eru eitt. Tunga Noregs, orðlist og
skáldmennt, var sá lífdrykkur
sem við uxum af — við eigum
þeim lífdrykk' og því móðerni
að þakka, það sem við höfum
unpið okkur mest til gildis og
til heiðurs. Þakkarskuld okkar
við Noreg er eilíf.
Það var því eðlileg hugsun, að
taka á móti konungi Norðmanna
í leikhúsi íslendinga á einhvern
þann hátt, sem túlkaði ást okkar
tii Noregs og norskrar menning
ar. Það var gert með því að
syngja, með þeim glæsileik sem
föng voru á, sum af fegurstu tón
verkum Norðmanna, og einmitt
þau verk, sem eru innblásin af
djúpri ættjarðartilfinning þjóð
arinnar — lög Edwards Grieg
við Landkjenning og Norröna
folket, tvö af dýrðlegustu kvæð
uin eins mesta konungs sem í
Noregi hefur lifað, Björnstjerne
Björnsons. Sumir segja: — eins
og Ólafur konungur heyri ekki
þessi lög í Noregi. En það hlýtur
að vera allt annað fyrir hann, að
heyra þessi lög sungin honum til
heiðurs 1 Þjóðleikhúsi fslend-
inga, og til þess að hylla Noreg,
norska ættjarðarást, og norskan
anda. Margir höfum við reynt,
að það hefur orðið annað að
heyra Ó, guð vors lands í útlönd
um, en heima á íslandi.
Það var ennfremur sjálfsagt að
heilsa Noregskonungi með ís-
lenzkri tónlist, og yfirleitt að
mestu leyti með tónlist (annarri
en Vínar-óperettum), vegna þess
að hann skilur ekki íslenzku. Og
þó var sjálfsagðast af öllu að
hin mælta tunga íslands heyrðist
þetta kvöld, sjálf norrænan, okk
ar mesti auður, sem við höfum
þegið af Noregi. Þegar Finnlands
forseti kom, völdum við þátt úr
íslandsklukkunni. Við Noregs-
konung varð meira að hafa, og
má engan móðga. Sigurður Nor-
dal var beðinn að semja stuttan
sögulegan leikþátt — sá maður
sem betur kann öðrum að skrifa
þann göfuga óbundna stíl, sem
hér átti við, lifandi skáldlegt
mál með fornlegum blæ, sá mað-
ur sem af mestri þekkingu,
ímyndun og andagift hefur skilið
og túlkað þá tíma, þegar mann-
dómur og list feðra vorra stóð
með fegurstum blóma.
Sigurður Nordal fékk ágæta
hugmynd, að tengja saman tvær
svipmyndir úr lífi þjóðarinnar á
söguöld — önnur gerist á hraun-
stíg með birkirunnum, í útjaðri
Þingvalla, þar sem ungir elskend
ur hittast á leynifundi, og örlög
þeirra ráðast, hin á sjálfu Lög-
bergi, þar sem höfðingjar og aðr-
ir fulltrúar tímans flytja mál sitt,
leiða fram þau öfl sem berjast
um hug þjóðarinnar, heiðni og
kristni, heimþrá til Noregs, æfin-
týraskrum um Grænland, hug-
leiðingar um Island eftir hundr-
að ára dvöl í landinu, vaxandi
tryggð við hin nýju heimkynni,
drauma og hugboð um framtío-
ina. Hér skal ekki reynt að rit-
dæma þennan leikþátt, það verð
ur gert á sínum tíma, hann verð
ur auðvitað prentaður. Mér segir
svo hugur um að hann muni
-4>
lengi geymast sem hið eiguleg-
asta þjóðlegt gersemi, vera
hvað eftir annað tekinn fram,
og næst ekki síðar en eftir tæp
sextíu ár, á 1100 ára afmæli
alþingis. Allir, sem ég talaði
við á leið út úr leikhúsinu þetta
kvöld, luku upp einum munni
um að þeim hefði þótt óvenju-
leg skemmtun að þessári sýn-
ingu. Leikhúsið hafði gert skyldu
sína. Búningar voru glæsilegir.
Sjaldan hef ég heyrt íslenzkuna
hljóma fegur, né nokkurt mál,
en tunga vor ómaði og söng af
vörum sumra ræðumanna á Lög-
bergi.
Þetta voru nálega tómar ra^ð-
ur hef ég heyrt sagt — eins og
þar með væri sýningin dæmd og
léttvæg fundin. Hvað hafa menn
á móti ræðum — stuttum, merk-
um að efni, frábærum að stíl, á-
gætlega fluttum, menn sem geta
setið klukkustundum saman á
misjafnlega andríkum umræðu-
fundum?
Já, en Noregskonungi hlýtur
að hafa leiðst segja aðrir — hann
skildi ekki orð. Menn hafa oft
mjög gaman af því sem þeir
skilja ekki út í æsar. Menn mega
ekki gleyma því, að maðurinn er
gæddur ímyndunarafli, og aldrei
meira gaman en þegar það afl
fær byr í seglin. Ég þori að veðja
hverju sem er, að Noregskonung
ur hefur örsjaldan skemmt sér
eins konunglega.
Ég man vel eftir norska ráð-
herranum Ivar Lykke, þegar
hann kom frá sögulegu sýning-
unni á Þingvöllum 1930, himin-
lifandi, og hafði ekki skilið eitt
orð, og sagði við Ólaf Thors:
Bara að þetta hefði verið mikið
lengra!
Helgi Péturss Skrifaði einu
sinni, að það væri enn í dag allt
annað fyrir fslending að koma til
Noregs, en til nokkurs annarrs
lands.
Ég trúi aldrei öðru, en að pað
sé allt annað fyrir margan mennt
aðan Norðmann að horfa á sögu-
lega sýningu frá gullöld íslend-
inga, en fyrir menn af nokkurri
annarri útlendri þjóð.
LEIKFÉLAG Reykjavíkur hef
ur undanfarið sýnt gamanleik-
inn „Sex eða 7“ við ágæta að-
sókn. Ætlunin var að hafa
lokasýningu vorsins sl. sunnu
dag, en þar sem aðgöngumið-
ar seldust upp á skammri
stundu, var áikveðið að hafa
enn eina sýningu á gaman-
leiknum og verður hún í kvöld
kl. 20:30.
Leikári Leikfélagslns er nú
lokið, enda margir af leikur-
um félagsins á förum úr bæn-
um.
Meðfylgjandi mynd er úr
„Sex eða 7“ og sýnir, talið
frá vinstri: Brynjólf Jóhannes
son, Helgu Valtýsdóttur, Reg-
ínu Þórðardóttur og Guðmund
Pálsson í hlutverkum sínum.
Fráskólaslitum í Réttarholtsskóla
RÉTTARHOLTSSKÓLA var
slitið 31. maí. í vetur voru 360
nemendur í skólanum í 12
bekkjadeildum. Voru það nem-
endur á skyldunámsaldri, 1. og
2. bekkjar gagnfræðastigsins. —
En við skólauppsögn gat skóla-
stjóri, Ragnar Georgsson, að
næsta vetur mundi 3. bekkur
starfa við skólann í fyrsta sinn,
en veruleg húsnæðisaukning er
væntanleg fyrir næsta skólaár.
Hæstar meðaleinkunnir á
unglingaprófi hlutu Hrefna S.
Einarsdóttir 9,43, Hæðargarðl
34, Jórunn E. Eyfjörð 9,42,
Stóragerði 38, og Guðný Krist-
insdóttif 8,80, Mosgerði 17. I
1. bekk hlaut Bessí Jóhanns-
dóttir, Ásgarði 21, hæsta eink-
unn, 9,00.
Bókaverðlaun fengu þeir nem
endur, sem beztum námsár-
angri náðu, svo og þeir, sem
gegnt höfðu trúnaðarstörfum.
1 vetur störfuðu 23 kennarar
við skólann, þar af 10 fastráðn-
ir. —
FERDINAIMR