Morgunblaðið - 13.06.1961, Blaðsíða 6

6
MORCVNBLAÐ1Ð
Þriðjuctagur 13. júní 1961
Launamál
EINS og skýrt hefur verið
frá hér í blaðinu, var upp-
eldismálaþing haldið í
Reykjavík dagana 3.—4.
júní.
Annað aðalumræðuefni þings-
ins var: Launamál kennara, og
var gerð um það ályktun, sem
samkvæmt fréttatilkynningu, er
blaðinu hefur borizt, er á þessa
leið:
„Uppeldismálaþing, haldið í
Reykjavík 3. og 4. júní 1961 á
vegúm Sambands íslenzkra
barnakennara og Landssam-
bands framhaldsskólakennara,
telur, að höfuðvandamál ís-
lenzkrar kennarastéttar sé nú
og hafi verið um skeið ófull-
nægjandi launa- og starfskjör.
Þingið lítur svo á, að í slíkum
launa- og starfskjörum felist
hættulegt vanmat á störfum
stéttarinnar, enda er nú kenn-
araskortur orðinn mjög mikill
og fer hraðvaxandi. Sú stað-
reynd, að kennarar þurfa að
afla sér aukatekna í sívaxandi
mæli sér til framfærslu, hlýtur
óhjákvæmilega að gera þeim
torveldara að rækja skyldu-
starfið en skyldi. Það er því
tvímælalaus skylda ríkisvalds-
ins að vinna að skjótum úr-
bótum í þessum efnum.
Eins og oft hefur verið bent
á, eru byrjunarlaun barnakenn-
ara lægri en daglaunamanns.
Það er fyrst á þriðja starfsári,
sem þau verða jöfn. Nokkuð
svipuðu máli gegnir um gagn-
fræðakennara. Að vísu eru
þeir einum launaflokki hærri,
en samt verður niðurstaðan
áþekk, þar sem lög gera ráð
fyrir allmiklu lengri námatíma.
Þetta er svo mikið vanmat á
starfi, sem krefst 5—8 eða 9
ára undirbúningsnáms, að hlið-
stæður mun örðugt að finna.
Önnur kjör en föst laun eru
einnig fjarri því að vera ákjós-
anleg. Réttmætt er að líta á
það, að 5—6 tíma daglegur
kennslutími drerfist tíðum á
10—12 stundir eða meira, þótt
ótalin séu þau verkefni, sem
óhjákvæmilega fylgja kennslu-
starfi, en verða pft eigi unnin
í skólanum sökum húsnæðis-
skorts. Þá ber þess einnig að
geta, a, aukakennsla er aðeins
greidd með 80% af föstu kaupi
og eftirvinna aldrei greidd sér-
staklega, hvort sem unnið er í
matmálstíma, að kvöldinu eða
eftir kl. 12 á laugardögum.
Allt gerir þetta kennslustarf-
ið ófýsilegra og örðugra en efni
standa annars til, ekki sízt
þegar launin eru svo lág, að
alls konar aukastörf verða
þrautalendingin. Með aukavinn-
unni er kennurum oft þröngvað
inn á starfssvið annarra starfs-
hópa, og á því eru margir vara-
samir annmarkar.
Eins og eðlilegt er, fylgir
mjög mikill kennaraskortur í
kjölfar slíkra launakjara. Ein-
kenni hans eru mjög skýr:
1. Aðsókn að kennaranámi er
orðin mjög lítil.
2. Réttindalausir menn eru ráðn
kennara
ir og jafnvel skipaðir í kenn
arastöður.
3. Borið hefur á viðleitni lög-
gjafans til að slaka á kröf-
um um kennararéttindi.
Skýrslur fræðslumálastjórnar-
innar bera með sér, að kenn-
araskortur er mjög mikill. Því
sem næst 10% fastra kennara
á barnafræðslustigi eru án rétt-
inda og 71% í farskólum. Á
gagnfræðastigi eru rúmlega
22% án réttinda og samt teljast
þar allir hafa full réttindi, sem
samkvæmt lögum hafa leyfi
til að kenna á unglingastigi.
Enn þá alvarlegra er þó hitt,
að kennaraskorturinn fer hrað-
vaxandi. Síðastliðinn sex ár hef
ur kennurum við fasta skóla á
barnafræðslustigi fjölgað um
216 alls. Þar af er fjölgun rétt-
indalausra 60 alls eða 28%%.
—• Á sama tíma er heildar-
fjölgun kennara á gagn-
fræðastigi 146 manns. Af þeim
eru án réttinda 47 eða rúmlega
32%, og í farskólum hækkar
hundraðstala réttindalausra á
þessu tímabili úr 53 í 71.
Afleiðingar þessa alls eru
orðnar mjög Ijósar. Sé litið á
heildina, er ekki unnt að halda
uppi óskertri, almennri fræðslu
í landinu, þó er hér, eins og
alls staðar, mjög mikil þörf fyr-
ir aukna og bætta atvinnu-
menntun, svo að dæmi sé nefnt.
Framh. á bls. 16.

NYLEGA var skýrt frá
því hér í blaðinu að banda
rísk sprengjuþota hafi
flogið frá Bandaríkjunum
til Frakklands á 3 tímum
og 20 mínútum og var það
nýtt heimsmet á leiðinni
yfir Atlantshafið. Var flug
þetta í sambandi við al-
þjóða-flugsýningu, sem
haldin var í nágrenni Par-
ísar og flugleiðin sú hin
sama og Charles Lindberg
fór árið 1927 á 33 klst. og
30 mín.
Flugvél þessi, sem nefn-
ist B-58 Hustler er hrað-
fleygasta sprengjuvél
bandaríska flughersins,
tók eldsneyti í lofti á leið-
inni úr tankflugvél af gerð
inni KC-135 og sýnir með-
fylgjandi mynd eldsneytis-
tökuna. — Svo slysalega
vildi til fyrir nokkru, þeg-
ar sýna átti vélina í París,
að hún fórst skömmu eft-
ir flugtak og með henni
þriggja manna áhöfn.
Önnur vél af sömu gerð
setti nýlega hraðamet í
Bandaríkjunum. Flaug hún
1000 kílómetra leið og
var meðalhraðinn 2026,7
km á klukkustund.
• Fegurðardrottning
íslands
Um helgina fór fram feg-
urðarsamkeppni, þar sem
kjörin var „fegurðardrottn-
ing lslands“, „ungfrú Reykja
vík“ og „bezta Ijósmynda-
fyrirsætan“ (allt fallegar
stúlkur og vel að sigrinum
komnar). Undanfarin ár hef-
ur sá siður komizt á að kjósa
stúlku, sem bæri titilinn
ungfrú Island næsta árið og
tæki þátt í alheimskeppni á
Langasandi fyrir Islands
hönd.
1 þetta sinn fór keppnin
fram með allnýstárlegum
hætti og þar sem hér er
verið að kjósa fulltrúa ís-
lands, er ekki úr vegi að
leyfa almenningi að fylgjast
með hvernig til slíkrar
keppni er stofnað og hvernig
hún fer fram. Má vera að
margir Islendingar furði sig
á að slík fegurðarsamkeppni,
sem höfð er í nafni þjóðar-
innar, skuli vera algert
einkafyrirtæki, rekið á gróða
grundvelli.
• 195 kr. að sjá
keppnina
Fegurðarsamkeppnin hef-
ur gengið þannig fyrir sig í
þetta sinn: Þeir, sem hafa
tekið að sér að láta kjósa
fegurðardrottningu, semja við
eitt vikublað í landinu um
einkarétt á birtingu mynda
af stúlkunum. 1 11 vikur
eykur það sölu þessa eina
blaðs, á kostnað keppinaut-
anna. Það vikublað, sem er
skæðasti keppinauturinn, vill
ekki sætta sig við þetta, en
fær ekki að gert. Forráða-
mennirnir hafa ráðstafað
birtingarréttinum að eigin
geðþótta og þar sem hag-
kvæmast er fyrir þá.
Nú líður að keppninni. —
Allar stúlkurnar eiga að
koma fram í Austurbæjarbíói
á laugardag, þær fimm sem
komast í úrslit, á sunnudag
og síðan fer fram krýningar-
athöfn að Hótel Borg. Tvær
sýningar á stúlkunum í sund
bolum eru í Austurbæjarbíói
á laugardag, kl. 7 og kl.
11.30 og kostar miðinn kr.
60 á mann. Á sunnudag kl.
7 er aftur selt inn fyrir kr.
60 til að horfa á stúlkurnar
5, sem í úrslitum eru. Kl. 9
flytur keppnin sig niður að
Hótel Borg, þar sem krýn-
ing fer fram og kostar mið-
inn þangað 75 kr. Þess skal
getið að nokkur skemmti-
atriði voru með til uppfyll-
ingar í tímann. Þannig greið
ir sá sem vill sjá fegurðar-
samkeppnina (allar stúlkum-
ar + úrvalið + krýninguna)
kr. 193.
• Blað sem ekki borgar
— fær ekki aðstöðu
En auðvitað er ekki hægt
að selja einkarétt á efninu
til eins vikublaðs öðru vísi
en útiloka önnur. Þar eð
alltaf er dálítið af fólki, sem
gaman hefur af að sjá mynd-
ir af fallegum stúlkum þó
ekki sé slíkt efni lengur tal-
ið neitt sérlega eftirsóknar-
vert fór Morgunblaðið fram
á að fá að mynda stúlkurnar
á æfingu í Austurbæjarbíói
á fimmtudag, til að geta
haft mynd af þeim í sunnu-
dagsblaði, en það blað fer í
prentun upp úr miðjum degi
á laugardag, rétt áður en
fyrsta sýning fegurðarsam-
keppninnar fór fram og síðan
kemur ekki aftur út blað
fyrr en á þriðjudag. Þetta
fengum við ekki, sjálfsagt
þar sem annað blað hefur
greitt fyrir einkaréttinn
fram að keppni. — Þar
af leiðandi höfðum við ekki
áhuga á að vera viðstödd
keppnina.
En vikublaðið, sem útilok-
að hafði verið frá að flytja
sínum lesendum jafnfljótt og
hitt myndir af þátttakend-
um í fegurðarsamkeppninni
og ekki fékk neina boðs-
miða á sýningarnar, fór fram
á að fá að koma bak við og
taka myndir af stúlkunum
þar eftir að þær hefðu kom-
ið fram í Austurbæjarbíói.
Því var neitað, og urðu
blaðamenn þess að sætta
sig við áð kaupa sig
inn og taka myndir eins
og bezt gekk um leið og
keppnin fór fram. Blaða-
menn vikuritsins með samn-
inginn höfðu aftur á móti
greiðan aðgang að bakher-
bergjum og alla aðstöðu til
að ná myndum af stúlkun-
um. Útilokaða vikublaðið
prentaði svo 4 síður með
myndum af fegurðardrottn-
ingunum um nóttina og kom
út í venjulegri stærð morg-
uninn eftir. Skömmu seinna
komu út sérprentaðar fjórar
síður frá vikublaðinu með
samninginn og voru seldar
á kr. 5.
Hvernig lízt nú fólki á
slíkt gróðabrall? Á val á fal-
legri stúlku til að koma fram
fyrir íslands hönd á erlendri
fegurðarsamkeppni að vera
einkafyrirtæki, sem lætur
ganga til hæstbjóðanda mynd
birtingu í sambandi við
keppnina, lætur fjáröflun
sitja i fyrirrúmi?
• Leiðréttinjr
Tvær prentvillur urðu í upp
hafi pistilsins á sunnudaginn
þar sem Sigurður Magnússon
svaraði spurningunni: Hvað
hefði orðið um flugfélögin, ef
þau hefðu stöðvazt í mánuð
vegna verkfalla?
Þar átti að standa: „Mér er
ekki svo kunnugt um hag
Flugfélags íslands, að ég þori
að spá þar í spil, en trúlegt
þykir mér, að makkarnir á
Föxum þess hefðu varla orðið
háreistari en hnakkarnir á
skýjaherrum Loftleiða".