Morgunblaðið - 16.06.1961, Blaðsíða 10
MORGVNBLAÐIÐ
Föstudagur 16. júní 1961
Hátíöasýning í tilefni af 150 ára fæðingar-
degi Jóns Sigurössonar í bogasal Þjóð-
Jón Sigurðsson, forseti.
Á ÞJÓÐHÁTÍÐARDEGI fslend-
inga í sumar eru liðin 150 ár frá
fæðingu Jóns Sigurðssonar för-
seta. Af því tilefni hafa Þjóð-
minjasafn íslands og Félag ís-
lenzkra fræða efnt til minningar
sýningar þessarar um Jón Sig-
urðsson.
Hverju mannsbarni á íslandi
er kunn saga hinnar heilladrjúgu
forystu Jóns Sigurðssonar í sjálf-
stæðisbaráttu íslendinga á 19.
öld og á þessari sýningu er brugð
ið upp sýnishornum af verkum
Jóns í þágu þeirrar baráttu.
Hitt er mörgum miður
kunnugt hversu mikið starf
Jón Sigurðsson innti af
höndum í þágu íslenzkra
fræða. Einnig þar bar hann í
sannleika höfuð og herðar yfir
samtíðarmenn sína, hratt af
stokkunum mörgum mestu
útgáfustórvirkjum íslenzkum,
sem efnt hefur verið til, vann
ósleitilega að þeim útgáfum alla
ævi og varð brautryðjandi um
vísindaleg vinnubrögð við slík
störf að nútíðarhætti. Enn var
Jón Sigurðsson mestur handrita-
safnari íslenzkur annar en Árni
Magnússon.
Er sérstök ástæða til að vekja
athygli á fræðastarfi og handrita
söfnun Jóns Sigurðssonar ein-
mitt á þessum tíma, er upp á af-
mæli hans ber ákvörðun um
lausn handritamálsins og séð
þykir fram á endurheimt hinna
íslenzku handrita úr vörzlu Dana.
Á þessari sýningu er reynt að
veita hugmynd um hin ótrúlegu
afköst Jóns Sigurðssonar á sviði
vísinda og stjórnmála, en gestir
verða að hafa í huga, að hér get-
ur þó aðeins að líta nokkur sýnis-
horn verka hans. Ef sýna ætti
verk Jóns öll, t. d. eiginhandar-
rit hans, bréf og handritasafn,
þyrfti margfalt meira húsrými en
hér er til umráða.
í sýnipúlti við inngöngudyr eru
ýmsir smáhlutir úr eigu Jóns
Sigurðssonar, þ. á. m. stækkunar
gler það, sem hann notaði við
handritalestur, pennastöng, úr,
þrjú signet o. fl.
í horni salarins eru innan-
stokksmunir úr búi Jóns Sigurðs-
sonar, Tryggvi Gunnarsson
bankastjóri keypti flesta þessa
muni eftir lát þeirra hjóna, Jóns
Sigurðssonar og Ingibjargar
Einarsdóttur, og afhenti þá land-
inu til eignar 12. júlí 1881.
Við vesturvegg eru þrjú sýni-
púlt. f hinu fremsta, undir mynd
af fæðingarstað Jóns, Rafnseyri
við Arnarfjörð, eru sýnd gögn frá
æsku- og uppvaxtarárum Jóns,
svo sem fermingar- og bólusetn-
ingarvitnisburður (prestsverka-
bókin, þar sem skráð hefur verið
skírn Jóns Sigurðssdnar, er glöt-
uð); glósubók og latneskir stílar,
leiðréttir af föður Jóns, séra Sig-
urði Jónssyni; elzta fræðileg upp
skrift Jóns (Tímaríma) og stú-
dentsprófsvitnisburður Stein—
gríms biskups Jónssonar um Jón.
í miðpúltinu, undir mynd af bú-
stað Jóns í Kaupmannahöfn, eru
sýndar fyrstu vísindalegar útgáf
ur Jóns Sigurðssonar, og er elzt
íslendingasagnaútgáfan frá 1843.
í þriðja púltinu, undir Reykja-
, víkurmynd úr eigu Jóns, eru sýn-
ishorn hinnar umfangsmiklu út-
gáfu hans fyrir Hið íslenzka bók-
menntafélag, þ. á. m. stórvirki
eins og íslenzkt fornbréfasafn,
Biskupa sögur, Safn til sögu fs-
lands, Skýrslur um landshagi á
íslandi O. fl.
Við bogavegginn stendur borð
Og forsetastóll Hins íslenzka bók-
menntafélags. í þeim stóli sat
Jón Sigurðssön, er hann gegndi
störfum fyrir Bókmenntafélagið,
en forseti þess var hann frá 1851
til dauðadags, og er forsetanafn-
bót hans runnin frá því starfi.
Yfir borðinu er málverk af Jóni
eftir danska málarann H. A. G.
Schiött, og er það í eigu Alþingis.
Við hlið borðsins er ræðustóll úr
hátíðasal Lærða skólans í Reykja
vík, sem var alþingissalur í tíð
Jóns Sigurðssonar. Fyrir miðjmn
boga er brjóstmynd Jóns úr mar-
mara eftir norska myndhöggvar
ann B. Bergslien, eign Alþingis.
í bókaskáp úr eigu Jóns Sigurðs-
sonar eru sýnd nokkur útgáfurit
hans, þ. á. m. Lovsamling for
Island, en Jón sá um útgáfu 17
binda þess verks. Við hlið skáps-
ins er ferðaskrifpúlt Jóns.
Við austurvegg verða fyrst fyr-
ir þrjú sýnipúlt. f hinu innsta eru
ýmis rit, er Jón gaf út eða hafði
mikil afskipti af, svo sem
Almanak 1849—74, fslenzk forn-
kvæði, Annálar, Þjóðsögur Jóns
Árnasonar, ljóðmælaútgáfur o. fl.
í miðpúlti eru sýnishorn stjórn-
málagreina og ritgerða Jóns,
þ. á. m. handrit greinar, sem
fékkst ekki birt í dönsku blaði.
í þriðja púltinu eru sýnd Ný fé-
lagsrit og ýmis önnur þjóðmála-
rit Jóns og prentuð bréfasöfn
hans. Þá verður fyrir skrifborð
og skrifborðsstóll Jóns Sigurðs-
sonar. Loks eru í sýnipúlti við
dyr ýmis rit, sem samin hafa ver-
ið um Jón Sigurðsson, og ber
þar hæst hið mikla rit Páls
Eggerts Ólasonar. Yfir púltinu
er ljósmynd af jarðarför Jóns
Sigurðssonar og Ingibjargar,
konu hans, í Reykjavik 4. maí
1880.
Á miðju gólfi eru fjögur sýni-
púlt. í tveimur hinum fremri eru
bréf frá Jóni Sigurðssyni og til
hans, þ. á. m. bréf frá Konrad
Maurer, Jacob Grimm, Svend
Grundtvig og föður Jóns. í
þriðja púltinu eru sýnishorn eig-
inhandarrita Jóns (fræðirit og
vísindalegar útgáfur). Loks eru
Halldóri Jónssyni frá Þjóðminja«
safninu og þeim Þórhalli Vil»
mundarsyni, Jóni Aðalsteini
Jónssyni og Árna Böðvarssyni
frá Félagi íslenzkra fræða. ,
í fjórða púltinu nokkur sýnis-
horn úr hinu mikla handrita-
safni Jóns Sigurðssonar, sem
varðveitt er sem sérstakt safn
í Landsbókasafni, alls 1432 hand
rit, þar af 60 skinnblöð og forn-
bréf á skinni. Sýnd eru m. a.
W''
■ r
1
mam e$n}k. v
********
' t *y
I I«»* '#**►*■ $*£]&+£$ittXyrÍ'y** <firiXr4+. i
¥ i * *" .
> ..: #7v A «, < ft. *« * , „ . * *k &
jS£Á rfft , %'***<>&&}*£*
i} ‘i, é* i
; iíi'ý i , , o' . ^
f: tý#y<
|: ”jý tr WJ&j
u. rv « ,.r ý m-**T*AítPs*úT’ «« Zrn*l<*k
, *iju ***&<**$>
- ^
•i xtmtJ , „ f ' * * f
& *** tw jhp***'
r y •*,4n ' ' •
fZ'yyJyJxff'£»$*.*"•** tf,4* ■#£ \
J*4 \rjl
Blaðsíða úr Passíusá.lmum
Sýnipúlt á gólfi skoðuð
skinnblað úr Guðmundar sögu
góða eftir Arngrím ábóta, frá
lokum 14. aldar, skinnbréf Bjarn
ar ríka frá 1439, eiginhandarrit
Eggerts Ólafssonar, séra Jóns á
Bægisá og Jónasar Hallgríms-
sonar.
Rétt er að vekja sérstaka at-
hygli á tveim merkustu sýningar
gripunum. Uppskrift Jóns af ís-
lendingabók, en það er elzta forn
ritaútgáfan eftir ströngustu nú-
tímakröfum. Hitt er handrit Hall
gríms Péturssonar af passíusálm
unum frá 1659, en það sendi Hall-
grímur Ragnheiði Brynjólfsdótt-
ir, biskups, að gjöf í maí 1661.
Handritið eignaðist síðan Bryn-
jólfur biskup, sem gaf Dana-
konungi Flateyjarbók. Eigendur
handritsins eftir hann voru í
réttri röð Sigríður Halldórsdóttir,
séra Jón Torfason, sonur hans
Björn, sönur hans Jón, Hálfdán
rektor Einarsson, Ragnheiður
Ólafsdóttir, stiftamtmanns, Jón
bókbindari Jóhannesson í Leirár-
görðum Og Jón ritstjóri Guð-
mundsson, sem sendi það Jóni
Sigurðssyni að gjöf.
Árið 1877 keypti alþingi allar
bækur Og handrit Jóns og þannig
eignaðist Landsbókasafnið hand-
ritið. Handrit þetta er tvímæla-
laust mesti kjörgripur Lanksbóka
safnsins. Þetta er í fyrsta skipti,
sem það er almennii^i til sýnis
og óvíst er hvort það verður
oftar.
Sýning þessi er að mestu undir
búin af þeim Gísla Gestssyni og
Munir sýningarinnar, aðrir en
bækur og handrit, eru flestir úr
Minjasafni Jóns Sigurðssonar,
sem Tryggvi Gunnarsson banka-
stjóri stofnaði árið 1881 og varð«
veitt er í Þjóðminjasafni. Að«
standendur sýningarinnar standa
£ þakkarskuld við íslendinga,
Landsbókasafn, Þjóðskjalasafn,
Háskólabókasafn og Minjasafn
Reykjavíkur fyrir lán á bókum,
handritum og munum.
Sýningin verður opnuð hátíð.
lega í dag kl. 5 með ávarpi
menntamálaráðherra, en fyrir al»
menning kl. 6. Hún stendur til
25. þ.m. og er opin daglega milli
kl. 2 og 10. Aðgangur er ókeypis.
Moskwitch statioo
ekinn 10 þús. km, vel með
farinn, er til sölu og sýnis að
Holtsgötu 29, Ytri-Njarðvík.
Sími 2127.
Hárgreiðslustofur
Ung stúlka óskar eftir að kom
ast að sem hárgreiðslunemí.
Búin með tvo bekki í iðn-
skúla. Uppl. í síma 50801 eftir
kl. 8 á kvöldin.