Morgunblaðið - 16.06.1961, Blaðsíða 11

Fos’tu'dagur 16. júní 1961
MORCZJNBLAÐIÐ
11
Leðjan i Mývatni getur orðið
V'iðtækar rannsóknir um kisilgúr-
vinnslu hafa farið fram
MORGUNBLAÐINU hefur bor-
izt skýrsla um möguleika á
kísilgúrvinnslú við Mývatn, er
samin hefur verið á vegum Raf
orkumálastjóra og Rannsóknar-
ráðs ríkisins. Hafa margir tek-
ið þátt í þessum rannsóknum,
m. a. þýzkir sérfræðingar, sem
eindregið mæla með áframhald-
andi athugunum, svo að end-
anlega fáist úr því skorið, hvort
um arðvænlegt fyrirtæki getur
vejið að ræða. En aðalhöfund-
ur skýrslunnar, og sá sem mest
hefur unnið að þessum rann-
sóknum, er Baldur Líndal, efna
verkfræðingur.
Lögð er á það áherzla, að um
álitsgerð sé að ræða, en ekki
lokaáætlun, því að í mörgum
atriðum hefur ekki enn reynzt
unnt að framkvæma fullkomna
áætlun. Hins vegar bendir álits-
gerðin til þess að kísilgúrverk-
smiðjá við Mývatn, sem fram-
Ieiddi 10 þúsund tonn af kísil-
gúr á ári, myndi kosta um
100 milljónir króna og fram-
leiðsluverðmæti hennar myndi
nemg um 35—45 millj. kr. á
ári, miðað við lauslegar mark-
aðsathuganir. Ætla má, að ár-
legur hreinn hagnaður gæti
orðið um 8 millj. kr. og gjald-
eyristekjur um 30 millj. kr.
Eins og fyrr segir er þó nauð-
synlegt að láta frekari rann-
sóknir og athuganir fara fram
áður en lokaáætlun er gerð.
Fyrsti hluti verksmiðjunnar er
„Norsk hagebruks-
leksikon44
„NORSK hagebruksleksikon"
er nýtt stórverk, tvö bindi, nærri
1100 bls. með um 8 þúsund upp-
eláttarorðum. Þessi mikla garð-
yrkjuhandbók er nýlega komin
út hjá H. Aschehoug forlagi í
Osló. Ritstjórar eru ríkisráðunaut
ur Oddvar Lund, prófessor Arne
Thorrud og R. S. Castberg rektor.
Á annað hundrað sérfræðingar
haifa lagt til efni. Þetta er fyrsta
norska garðyrkju-alfræðibókin,
þar sem tekið er til meðferðar
flest hugsanlegt á sviði garðyrkju.
Þarna er fræðsla um blómarækt
úti og inni, trjárækt og runna,
matjurtir, gróðurhúsajurtir, blóm
bindingiu, jurtasjúkdóma, garð-
yrkjuverkfæri o. s. frv. Þarna eru
greinar um grasfleti og gerð
þeirra, skipulag garða, yfirlit
yfir afskorin blóm og meðferð
þeirra, jurtir sem þola skugga
o. fl. o. fl. Lýst er miklum fjölda
blóma, trjáa og runna og sagt
hvar í Noregi tegundirnar þríf-
ast.
Verkið er fallega bundið og
pappír góður, letur fremur smátt.
64 heilsíðu litmyndir og um 1500
Ijósmyndir og teikningar. Hvert
bindi kostar 165 kr. norskar.
Lexikonin eru gefin út í sam-
vinnu við norska garðyrkjusam-
bandið og garðafélagið og efnið
er hagkvæmt jafnt fyrir garð-
yrkjumenn, áhugamenn í garð-
rækt og fyrir húsmæðurnar. Er
útkoma ritsins okkur fslending-
um fagnaðarefni. Allvíða í Nor-
egi eru ræktunarskilyrði talsverð
svipuð því sem gerist hér heima.
Þess vegna getur reynsla og leið-
beiningar Norðmanna komið okk
ur að góðum notum.
Ingólfur Davíðsson.
nokkuð frábrugðinn því sem
tíðkast í kísilgúrverksmiðjum
erlendis. Þau óhreinindi, sem
hér verður að hreinsa eru önn-
ur en vanalegt er, og hvergi
mun jarðhiti notaður fyrir
frumþurrkun. Gera verður til-
raunir með þennan hluta verk-
smiðjunnar. Einnig kom í ljós,
að ekki var unnt að gera ná-
kvæmar markaðsathuganir fyrr
en sýnishorn liggja fyrir, sök-
um þess, að kísilgúr skiptist
í marga verðflokka eftir gæð-
um. Einnig er talið æskilegt að
leita nú aftur álits erlendra
sérfræðinga um þau atriði, sem
að ofan eru rakin og ef til
vill fleiri.
Til fróðleiks má geta þess, að
kísilgúr er samsafn af skeljum
örsmárra þörunga, sem lifa í
vatninu. Hann skiptist í þrjá
meginflokka eftir gæðum og
vinnslu.
Óglæddur kísilgúr er í lægsta
verðflokki. Þessi gúr er lítið
sem ekkert hreinsaður og er
fyrst og fremst notaður í blönd-
un í tilbúinn áburð til þess að
fyrirbyggja, að áburðurinn dragi
í sig vatn. Ekki er talið líklegt,
að við getum framleitt slíkan
kísilgúr og selt á erlendum
markaði með hagnaði.
Lágglæddur kísilgúr hefur
verið hitaður upp í að minnsta
kosti 7—800 gráður og hreins-
aður að verulegu leyti. Þessi
gúr skiptist í marga gæðaflokka
og er verðlægsti gúrinn notað-
ur í tilbúinn áburð, eins og
óglæddur kísilgúr, en sá verð-
meiri notaður í síur, t. d. við
bjórframleiðslu og annan efna-
iðnað og sem fylliefni í alls
konar framleiðslu, eins og t. d.
málningu og lökk, pappír,
hreinsivökva, krít, dynamít og
margt fleira. Við ættum að geta
framleitt ágætan lágglæddan
kísilgúr og selt á erlendum
markaði.
Efnaglæddur gúr hefur verið
hitaður upp í að minnsta kosti
1100 gráður og fullhreinsaður.
Þessi kísilgúr er hvítur og verð
mestur. Hann er einkum not-
aður í síur í alls konar fínni
efnaframleiðslu og sem fyllir,
t. d. í alls konar lyf, málningu,
púður og margt fleira. Talið er,
að við getum framleitt ágætan
kísilgúr í þessum verðflokki.
Verðmesti og þekktasti kísil-
gúrinn er framleiddur í Kali-
forníu af tveimur stórum amer-
ískum fyrirtækjum, sem flytja
mikið magn út til Evrópu. ís-
lenzki kísilgúrinn virðist að
mörgu. leyti sambærilegur þess-
um gúr, hins vegar er fram-
leiðslan að því leyti frábrugðin,
að þar er kisilgúrinn í þurrum
námum, en hér er hann undir
vatni.
Leðjunni dælt af vatns-
botninum
Gert er ráð fyrir að leðjunni
verði dælt úr Mývatni upp í
geyma, er stæðu við Helgavog,
en hann er skammt sunnan við
Reykjahlíð. Þar færi fram
Leggja yrði hitaveituleiðslu
frá hverunum að Mývatni, er
flutt að verksmiðju, sem yrði
staðsett nálægt hverunum aust-
frumvinnsla, en síðan yrði efnið
an Námafjalls, þar sem aðal-
vinnslan færi fram.
flytti allt að 10 1/sek., bæði
r x /
M
%
i
í
V.
Q
C
V
Q
/ /jc/f/roríl
2 (y&y'-nS/L/p/ar?
3 þur/zort JT
CXf ofriO/*
4 S//oar
5 &/c&b/ofriOr
S (S&yms/í* fyr/r-
fct//ur»no rörts
7 Æar^nsoénci^/o/ié r~
•S kr/fs fofts/-
r*v&fcrrjc*yf/
M/ S iL&VKWA/NSL A V/D AjYVA TA/
Aða/vr/nrrs/us tö i
ur í Reykjahverfi til þess að
auðvelda flutninga til Húsavík-
ur, þar sem útskipun færi fram.
En gert er ráð fyrir, að reisa
þyrfti stórt geymsluhús í Húsa-
vík fyrir kísilgúrinn.
Að lokum má geta þess, að
með þvi að koma upp kísilgúr-
verksmiðju við Mývatn, er
framleiddi 10 þúsund tonn á ári,
er sannarlega ekki tjaldað til
einnar nætur hvað hráefnaöfl-
un snertir. Talið er, að í vatn-
inu séu milljónir tonna af kisil,
sem ætti þyí að endast um ald-
ir og þar að auki munu mynd-
ast þar þúsundir tonna árlega.
Og þrátt fyrir dælingu á leðj-
unni er ekki talið að neitt
muni draga úr heildarveiðinni
í vatninu né að fuglalífið muni
bíða tjón af.
vegna frumvinnslunnar og eins
til upphitunar íbúðarhúsa. En
gert er ráð fyrir að um 70
men fengju vinnu vegna fram-
leiðslunnar, þar af 40-—50, sem
ynnu allt árið. Myndi þá rísa
dálítið þorp austan Reykjahlíð-
ar. —
Svo þyrfti að leggja allt að
400 kw. rafstreng frá Laxár-
virkjun að verksmiðjunni og
leggja veg frá Reykjahlíð nið-

norsk
mótmœli
FORMAÐUR norsk íslenzka
félagsins, Hallvard Mageröy,
hefur nýlega gefið út yfirlýs-
ingu þar sem hann ber til baka
þær fréttir að norskir vísinda-
menn hafi mótmælt því að fs-
lendingum verði afhent hand-
ritin.
í yfirlýsingunni segir
Mageröy m. a.:
í norskum blöðum hafa ver
ið birtar fréttir frá Danmörku
um að norskir vísindamenn
eigi að hafa lýst sig andvíga
afhendingu íslenzku handrit-
anna fró Danmörku til fs-
lands. Við höfum nú rann-
sakað málið hjá þeim er ættu
að hafa beztu vitneskju um
það, og getum slegið því föstu
að ekki hefur verið um að
ræða nein samtök norskra vís-
indamanna til stuðnings and-
stöðunni gegn afhendingu.
Ekki hefur okkur heldur tek-
izt að finna nokkurn þann vís
indamann, sem hefur lýst sig
andvigan afhendingunni.
íslenzku þátttakendurnir fyrir utan æskulýðsheimiiið í Mözen, þar sem dvalizt var um skeið í mjög
fögru umhverfi. Á myndina vantar Hauk Sigtryggsson, sem tók hana.
Vel heppnuð Þýzka•
landstör ÆSÍ
Nýlega er lokið hópferð ís-
lenzkra æskulýðsleiðtoga til
Þýzkalands, sem farin var á veg-
um Æskulýðssambands fslands
en í boði æskulýðssambandsins
í Slésvík-Holstein. Þátttakendur
í förinni voru frá 9 félagasam-
tökum innan Æ. S. í., en auk þess
nokkrir starfsmenn Æskulýðs-
ráðs Reykjavíkúr og fulltrúi frá
Æskulýðsnefnd þjóðkirkjunnar.
Fararstjóri var Guðmundur Gils-
son frá Selfossi. Er þetta í fyrsta
skipti, sem slík hópferð er farin
á vegum heildarsamtaka íslenzks
æskulýðs.
í Þýzkalandi var dvalizt i fé-
lags- og gistiheimilum þýzikra
æskulýðssamtaka og einnig dvöld
ust nokkrir þátttakendur um
skeið hjá þýzkum fjölskyldum.
Farið var í kynningar- og
skemmtiferðir allvíða og sérstök
áherzla var lögð á að kynna starf
semi og stefnumál þýzkra æsku-
lýðssamtaka.
Hinum íslenzku gestum var
margvíslegur sómi sýndur. Sátu
þeir m. a. boð borgarstjórnarinn
ar í Kiel og menntamálaráðherr-
ans í Slésvík-Holstein. Þá átti
Hamborgarútvarpið viðtal við
fararstjórann Guðmund Gilsson.
Dvölinni í Þýzkalandi lauk í
Hamborg 30. maí s. 1„ en kvöldið
áður var haldið skilnaðarhóf þar
sem bæði gestir og gestgjafar
lýstu ánægju sinni yfir vel heppn
aðri ferð og mæltust til frekari
kynna íslenzks og þýzks æsku-
lýðs.
(Frá Æskulýðssambandi
íslands.)