Morgunblaðið - 25.06.1961, Síða 9

Sunnudagur 25. júní 196i
MORGVNBLAÐIÐ
9
á ferðum, og það sagði okk-
ur Gonidec að þeir hefðu
haldið fyrst þegar þeir lentu
á skerinu og sáu brotin ^llt
í kringum skipið að ströndin
væri skammt undan og ótt-
uðust að þeir mundu lenda
í hamrabeltum og brjóta
skipið í spón. Af þeim sök-
um fundizt öruggara að halda
aftur af því með akkerinu.
Þegar við sáum skipið fró
Höllubjargi, sneri stefni þess
upp í vindinn, svo akkerið
hefúr staðið fast í botni, að
öðrum kosti hefði það rekið
flatt fyrir vindi upp á land og
þá hefði kannski farið öðru-
vísi en raun varð á.
„Og þú hefur séð allt skip-
ið, þaðan sem þú stóðst?“
„Já, það var alveg upp úr
sjó og fyrst í stað mjakaðist
það í átt til lands eða með-
an akkerisfestin hrökk til,
en þá stöðvaðist það og tók
að sökkva. Áttu þeir þá ekki
eftir nema svo sem tvær míl-
ur í land og ég tel, að skipið
hefði komizt þennan spöl, ef
akkerið hefði losnað.“
„Heldurðu ekki, að Frakk-
arnir hafi flestir farizt, þeg-
ar skipið tók niðri á
Hnokka?“
„Nei, eftir því sem Goni-
dec sagði okkur voru þá enn
margir menn um borð og átta
eða níu höfðu komizt á fleka
en hann liðaðist sundur og
þá tókst sex mönnum að
skríða upp á landgöngubrúna
Og héldu sér þar. Hana rak
til lands með þá félaga en
þeir urðu aðframkomnir á
leiðinni og týndust allir í
hroðann nema einn. Sá síð-
asti hvarf þegar landgangur-
inn var skammt undan Höllu
bjargi. Þó er ég þess full-
viss að Gonidec var einn eft-
ir, þegar ég sá hann fyrst
um 400 metrum suður af
bjarginu. Þá hafði hann að
mestu misst meðvitund, lá
hálfur undir stiganum, hélt
með hægri hendi í hann, en
með þeirri vinstri úndir
hnakka sér. Hann mundi lít-
ið eftir sér fyrr en hann vakn
aði i rúminu heima. En þó
var hann með einhverri
rænu, þegar hann kom á móts
við Höllubjargið. Hann sleppti
landganginum, þegar hann
eá mig á klettanefinu
og lét sig reka á bjorgunar-
beltinu og öldunum inn í
þrönga klettavík eða glufu,
sem kölluð er Hölluvör og
er í klettaklungrinu norðvest
an í bjarginu. Það var eins
og undirmeðvitund hans
segði honum, að þarna væri
von um björgun. Ef hann
hefði rekið að landi eins og
10 metrum austar, hefði hann
rotazt I klettunum.
Fósturfaðir minn og ég sá-
um ekkert markvert, þegar
við leituðum að skipbrots-
mönnum í særokinu, enda
var kíkirinn ekki upp á
marga fiska. Við höfðum
komið auga á landganginn
og fylgzt með honum nokkra
stund, en kom fyrir ekki. Þar
var ekkert lífsmark að sjá.
Héldum að þetta væri ekki
annað en hvert annað rek-
ald úr skipinu. „Það er ekk-
ert að sjá hér,“ sagði fóst-
urfaðir minn, „bezt ég fari
upp í varir og setji niður bát
að hafa til taks.“ Ég sam-
sinnti því og hann gekk upp
í varir að gera bátinn klár-
an, þvf þama er útfiri mik-
ið og afarillt að setja bát á
Sjó í fjöru."
„Og hvað ætluðu þið með
bátinn?"
„Við ætluðum að nota hann
ef með þyrfti, t. d. ef við
sæjum lík á reki eða menn
gem hægt væri að bjarga."
„Og svo stóðstu þarna einn
á bjarginu?"
„Já, og eftir því sem tím-
inn leið þóttist ég þess full-
viss, að skipverjar hefðu all-
ir farizt, því það er ekki
heiglum hent að komast í
land í öðru eins aftakaveðri
í jafnþröngum skerjagarði og
þarna er. En hvað var þetta?
Ég kipptist við. Víst var
eitthvert lífsmark á landgang
inum. Ég athugaði hann bet-
ur með kíkinum og þó sá ég
Gonidec veltast í sjónum. Ég
missti áhuga á öllu öðru en
þessum eina manni, ég varð
að bjarga honum hvað sem
það kostaði. Landganginn rak
upp í Hölluvör og þangað
hljóp ég í hendingskasti. Þá
datt mér í hug að betra væri
að fá hjálp að heiman, svo.
ég gekk upp á hólinn að at-
huga, hvort ég sæi ekki til
mannaferða heima og var þá
svo heppinn, að í sama mund
gekk kvenmaður milli húsa
og gat ég gert henni viðvart
að koma og það stóð í mörk-
um að ég var að draga Frakk
ann í land, þegar hún kom
til mín og spurði: „Hvað er
að? Hvað á ég að gera?“
„Náðu í fóstra," kallaði ég á
móti eins hátt og ég gat,
„náðu strax í fóstra og biddu
hann að hjálpa mér að koma
aði hún mér í sjóinn, og svo
kom önnur alda og skall aft-
an á mig og færði mig í
kaf, enda var ég ekki að
hugsa um hana heldur mann-
inn sem þarna lá milli heims
og helju og átti líf sitt undir
snarræði mínu. Þegar ég var
kominn í sjóinn héldumst við
í hendur og bárumst með
öldunni inn í víkurbotninn.
Þar var mikið spýtnarusl fyr-
ir og tel ég það hafi bjarg-
að lífi okkar beggja, því brak
ið tók af okkur versta högg-
ið, annars hefði vel getað
farið svo, að við rotuðumst
þarna báðir. Ég náði góðri
handfestu á klettanibbu og
áður en næsta alda kom á
okkur eins og rándýr, hafði
ég dregið hann upp á þurrt
og þar lágum við. Þó gat
ég aðeins borið hann á þurrt
með mestu harmkvælum, því
hann var þrekvaxinn og nokk
uð þungur þó lítill væri, og
auk þess sjóblautur.
Skömmu eftir að ég hafði
náð Gonidec á land kom
fósturfaðir minn og þá lá ég
á hnjánum við hlið hans og
reyndi að skilja það sem
hann umlaði en auðvitað án
koníak og þá raknaði hann úr
rotinu, faðmaði okkur og
kyssti og ætlaði aldrei að
sleppa okkur. Síðan hef ég
haft tröllatrú á koníaki.
En ég gat ekki sinnt honum
frekar, því ég fór strax
út með fóstra mínum að
bjarga því, sem brimið skol-
aði á land. Fyrstu líkin fund-
um við skömmu síðar, þau
voru af skipsiækninum, list-
málara sem var með skipinu,
og hið þriðja var lík dr.
Charcots. Hann kom upp í svo
nefndri Ólafsvík. Þegar hætt
var að reka á okkar fjörur,
fórum við á bátum suður fyrir
fjörðinn og tíndum upp þau
lik, sem við fundum á leið-
inni. Mest höfðum við 8 lík í
bátnum í einu og hafði þau
öll rekið sunnan fjarðar“.
„Leið þér ekki illa, Krist-
ján?“
„Mér leið ekki vel, mér
þótti óhugnanlegt að horfa á
þessi fölu sjóbörðu andlit og
mér rann til rifja að sjá ungl
ingspilta hljóta þessi örlög.
„En hvað varstu sjálfur
gamall?"
„Ég var 18 ára“.
„Vargtu nokkuð myrkfæl-
inn? “
að lifa mikið eftir þetta líf,
þó ekki séu allir sammála um
það. Þó vil ég taka fram, að ég
sá engan af þeim sem fórust
með Pourquoi Pas? og hef
aldrei séð“.
„Finnst þér ekki að 'pessi at
burður hafi þroskað þig?“
„Auðvitað hefur hann gert
það. Fyrir slysið þorði ég ekki
að sjá lík, en þegar örlögin
höfðu svo umsvifalaust neytt
mig til þess, var mér sama.
Þessi ógleymanlega ró, þessi
birta yfir svip þeirra allra
hafði góð áhrif á mig. Mér
fannst eins og þeir hefðu tek-
ið dauðastríði sínu með fögn-
uði“.
„En hvernig leið Gonidec
þegar hann vaknaði?"
„Vel held ég fyrst í stað.
En svo féll hann saman og
grét eihs og barn, þegar hann
sá félaga sína borna í land.
Þegar við vorum að bera einn
þeirra upp í grasið, kom hann
og bað okkur reyna lífgunar-
tilraunir við hann. Það gerð-
um við, en án árangurs.
Síðan sagði Ingólfur Gísla-
son læknir í Borgarfirði, sem
túlkaði fyrir okkur, að sá mað
ur hefði verxð náskyldur hon-
um“.

Höllubjarg. Landganginn rak inn í vörina lengst til vinstri.
manninum heim. Ég er orð-
inn svo dasaður.
En þarna sérðu Hnokka,
það brýtur alls staðar í kring
um hann og þarna er Græn-
hólmi, ekki væri gott að
lenda þar í þessum súgi.
En brimið er tignarlegt,
finnst þér ekki.“
„Jæja, þá eigum við ekki
eftir nema 20 mínútna ferð í
land,“ sagði Andri kafari og
settist hjá okkur.
„Það er ágætt“, sagði ég
og var að hugsa um ölduna.
„Einhvern tíma hefur hann
nú verið ljótari hér,“ sagði
Kristján.
„Og svo kom fóstri þinn að
hjálpa þér“, sagði ég.
„Já, konan hljóp heim og
lét hann vita og hann kom
að vörmu spori og hjálpaði
mér með hann heim.“
„Þetta hefur verið erfið
björgun?"
„Já, brimið óskaplegt og
klettavíkin djúp og hættuleg
og erfitt að ná Gonidec upp
á þurrt. En aldan gerði mér
í senn óleik og hjálpaði mér
við björgunina. Þegar ég
hafði náð í hönd hans skol-
árangurs því franska er mér
ofviða, hvað þá franskt uml.
Á heimleiðinni sagði hann
nokkur orð og við skildum,
að hann vildi ekki láta fóst-
urföður minn bera sig á
bakinu, svo við. urðum að
bera hann á milli okkar.
Þegar húsið kom í Ijós Og
Gonidec sá það, rak hann upp
gleðióp og þá fyrst reyndi
hann að ganga sjálfur.
Nokkru síðar vorum við komn
ir heim í eldhús. Þar beið
okkar fósturmóðir mín, Þór-
dís Jónasdóttir, og hjúkraði
Gonidec eftir beztu getu. Við
færðum hann úr fötunum en
hann streittist á móti þegar
við ætluðum að klæða hann
úr skyrtunni, ekki veit ég á-
stæðuna. En þá voru hituð
ullarföt í bakarofni og lögð
við vanga hans, og þegar hann
fann hlýjuna hætti hann að
stimpast við og fór sjálfur úr
skyrtunni. Svo var hann hátt-
aður ofan í dívan í eldhúsinu.
Koníak var sjaldséð í Straum-
firði á þeim árum, en þó átt
um við dálitla lögg, sem hjálp
aði upp á sakirnar. Við gáfum
honum lútsterkt kaffi og
Leið ekki illa fyrr en
„Nei, ég hef aldrei verið
myrkfælinn. Við björguðum
22 líkum á land og lögðum
þau í brekku eða flöt, sem heit
ir Borgarlækur og er skammt
sunnan við bæinn, og þar lágu
þau þangað til þau voru flutt
til Reykjavíkur tveimur dög-
um síðar. Ég gat auðveldlega
gengið innan um líkin, jafn-
vel aleinn í myrkri, án þess að
verða hræddur, enda þurfti
ég að gera það bæði kvöldin
sem þau lágu þarna, því við
áttum nátthaga ; Höllubjargi,
og þegar ég fór þangað á
kvöldin að reka féð í hagann
gekk ég fram hjá líkum
frönsku vina minna. Það nafði
engin áhrif á mig.
Það var ekki fyrr en búið
var að flytja þau í burtu að ég
fann einhvern beyg, þegar ég
gekk þarna um, og vildi helzt
ekki vera einn á ferð. Það
gteip mig einhver tómleiki,
sami tómleikinn og þegar ég
sá síðasta mastrið hverfa í
sjóinn tómleiki eða óhugnað-
ur, sem við kunnum ekki skil
á, ég held ekki það sé hægt að
kalla það hræðslu, veit það
þó ekki.
Mér hefur dottið í hug að
skýringin á þessu sé sú, að
hundurinn minn, sá góði Og
fylgispaki vinur, hræddi mig
dálítið kvöldið eftir að þeir
höfðu verið fluttir suður. Við
áttum leið um Borgarlækinn
og þá byrjaði hundurinn allt í
einu að urra, en ég sá ekkert.
Hann vissi hvað hann söng. En
þú verður að spyrja annan
en mig hvort hundurinn hafi
séð eitthvað þarna á flötinni".
„Er hann ekki dauður, bless
aður?“
„Jú, en skiptir það nokkru
máli eins og tæknin er orðin? ‘
„Heldurðu það hafi verið
reimt þarna?“
„Nei, ekki mundi ég nefna
það því nafni, þó ég hafi séð
smáslæðing heima við húsið.
Og það var kannski ekkert
undarlegt, þó þar væri eitt-
hvað á kreiki eins og ströndin
dró að sér bein og líkams-
parta, sem voru jarðaðir í
einni kös“.
„Það hefur eitthv^ð fylgt
þeim?“
„Ég tel það ekki fjarri lagi“.
„En hvað sástu?“
„Ósköp lítið. Framliðna
menn, það var allt og sumt.
En ég vil ekkert um það tala,
því þá fara þeir að segja að
þetta sé allt saman kjafthátt-
ur úr mér“.
„Þú hefur meiri trú á
framhaldslífinu en Fúrtseva?"
„Já, það hef ég. Ég er sann
færður um að við eigum eftir
III
Frakkarnir ánægðir
KfOBnnHMBBHBBBaBaN
Við vorum komnir í xand og
feðgarnir Magnús og Guð-
bjarni Helgason bóndi í
Straumfirði, tóku móti okkur.
Ég undraðist, hve fagurt og
vinalegt er í Straumfirði, hafði
hugsað mér þessa slysaströnd
eins og helgrindahjarn. Krist-
ján gekk með okkur um
eyjuna og alla leið upp
á Höllubjarg. Fuglalífið
yndislegt þennan morg-
un. Þúfutitlingar og márierlur
í móanum, tveir ófleygir
hrafnsungar í hreiðri í bjarg-
inu. Blikinn hópaði sig í skerj
um, eins Og hvít strik i mál-
verki til að sjá, kolla lá á fjór
um eggjurn í Gvendarbrekku
og datt ekki í hug að flýja frá
hreiðrinu sínu, þegar okkur
bar að. „Eggin hljóta að vera
mikið unguð“ sagði Viggó
„fyrst hún gætir þeirra
svo vel“. „Já, bráðum skríður
nýtt líf úr þeim og brýtur af
sér skurmið“, sagði Kristján.
Dauður útselsbrimill í einni
víkinni.
Kristján benti okkur á
græna flöt í norðurslakka
Borgarlæks. „Hérna var þeim
raðað“, sagði hann, „þar sem
sóleyjarnar eru hvað fallegast
ar“. Svo stóð hann hugsi um
stund og bætti við: „En hvað
þetta er allt oðrið breytt".
Höllubjarg dregur nafn af
Straumfjarðar Höllu, sem sögð
er hafa átt fiskiskúr á bjarg-
inu. Elín hét systir hennar og
átti heima í Elínarhöfða
skammt fyrir innan Akranes.
Sagt er að þær systur hafi
kallazt á yfir þveran Borgar-
fjörð. Halla Remur við sögu í
fjölmörgum örnefnum á þess-
um slóðum eins og Hölluvík,
Hölluvör, Höllúhóll, Höllu-
gróf, Höllubrunnur.
Við vorurn lagstir í grasið
með nestið okkar og Andri
Heiðberg sagði frá því, þegar
þeir fundu flakið af Pourquoi
Pas? „Við komum fyrst niður
á ketilinn", sagði hann. „Hann
er nærri því eins stór og ket-
ill í togara. Fyrst hélt. ég
þetta væri bara klettur, því
harm var f jórir metrar á hæð
og allur þangi vaxinn. En þá
var þetta sá frægi ketill, sem
slysinu olli eða var það ekki
hann sem átti sök á því, að
Pourquoi Pas? tafðist í Reykja
vík vegna viðgerðar, og lenti
í ofviðrinu undan Garð-
skaga?“
„Og hvað sástu meira úr
skipinu?“

líkin voru farin