Morgunblaðið - 08.07.1961, Qupperneq 13

Laugardagur 8. júlí 1961
MORGUiy HLAÐIÐ
13
UTGEFANDI: SAMBAND UNGRA S JÁL FSTÆÐISM ANNA
Það, sem fyrir augun bar
Fyrsti dvalarstður okkar í
Júgóslavíu var Zag''"p, síðan
Ljubljana og að endingu Belgr-
að. Þetta eru þrjár helztu borgir
Júgóslaviu. f öllum þessum borg-
um voru okkur kynntir háskól-
arnir, áttum tal við rektora
[þeirra og viðræðufundi með
stúdentum, þar sem skipst var á
upplýsingum um lönd og hagi.
Einnig heimsóttum við mennta-
málaráðherra Júgóslaviu, og feng
um þar ýmsar upplýsingar um
skólakerfi landsins. Sá góði mað-
ur er reyndar ekki kallaður ráð-
herra, heldur ritari, þar sem ráð
fherra er hákapitaliskt orð en
ritari sósialiskt orð yfir sama
starf og þykir því betur hæfa. —
Við ferðuðumst einnig nokkuð
um umhverfi þessara borga og
landið.
Afmæli Titos fagnað
Á afmælisdegi Titos horfðum
við á geysimikla íþróttasýningu,
sem haldin var á aðalíþróttaleik-
vangi Belgrað. Sýning þessi
var á allan hátt stórfengleg,
10.000 ungmenni tóku þátt í sam-
Btilltum íþróttasýningum, og
voru um það bil 4.000 ungmenni
á leikvanginum í einu, þegar
imest var. Heldur fannst okkur þó
BÍðasta atriðið varpa skugga á
sýninguna. Það voru sveitir
ungra manna úr ílugher, fflota og
landher, sem framikvæmdu leik-
fimisæfingar við lúðrasveitar-
músik, eins og reyndiar við hin
fyrri atriði, en nú var sá rnunur-
inn að allir meðlimir landhersins
voru með hríðskotabyssur í hönd
unum, sem þeir með’höndluðu af
unikilli snilld. Þetta hafði ónota-
iieg áhrif á okkur og einum
Okkar varð að orði, að hann
Ihefði aðeins getað trúað, að slífct
gæti átt sér stað í Þýzkalandi
Hitlers-tímans, og það eina, sem
inú vantaði, væri nazistafcveðjan.
Ég vil þó sízt af öllu segja um
vini mína Júgóslava, að þeir séu
toernaðarsinnar, til þess hafa þeir
of siæma og of nýjla reynslu. Sýn
ing þessi hófst, þegar Tito mar-
Bkálkur gekk inn 1 heiðursstúk-
una. Stóðu þá ailir upp og hróp-
uðu: TITO. Síðan hljóp ungur
drengur upp stiga að heiðurs-
Btúkunni og flutti Tito kvæði.
Síðan hélt Tito ræðu, en fólkið
torópaði: Tito! Partia! sem þýðir
Lifi Tito og kommúnistaflokkur-
inn! Þetta var í annað skiptið
Bem við heyrðum þessa kveðju.
Áður höfðum við heyrt hana við
lok stúdentahátíðahalda í Zagr-
eb, þegar nokkur þúsund stúd-
entar fóru blysför um borgina og
torópuðu: Tito! Partia! Tito mar-
Bkálkur er í senn forseti lands
síns og forsætisráðherra. Hann
hefur öll ráð ríkisins í hendi sér.
AUir verða að sitja og standia
eins og hann vill. En hann virð-
ist vera mjög vinsæll og hafa
þjóðina að baki sér, enda er það
á ýmsan hétt eðlilegt. Hann var
þjóðhetja á stríðsárimum og gat
sér þá ódauðlegt nafn í sögu
þj-óðar sinnar. HJann sýndi geysi-
legt hugrekki og djörfung í bar-
áttu sinni við Stailin, og samein-
var haíldin og skipulögð af æsku-
lýðssamtökum landsins. Komm-
únistar byggjla alLsstaðar mjög á
slíkum samtökum, veita til
þeirra óhemju fé og skapa þeim
neskr-a stúdenta. Þar segir, að
markmið samtakanna sé pólitísks
og menningarlegs eðlis, það eigi
að vekj a og efla áhuga stúdenta
á sósialisma og sameina krafta
stúdenta í baráttunni fyrir upp-
byggingu sósíalismians í landinu.
Síðar í skipulagssikránni kemur,
að samtökin eigi að vinna að
málefnum stúdenta. En megin til
gangurinn er samkvæmt þessu
pólitís'kur.
Það vakti sérstaka athygli okk
ar, að alls staðar þar sem við
komum, á stúdentagörðum, skrif
stofum, veitingahúsum eða ann-
ars staðar, var að minnsta kosti
ein stór mynd af Tito hangandi
í sérhverju herbergi, þannig að
hefði til dæmis skrifstofa þrjú
herbergi til umráða gat að líta
að minnsta kosti 3 myndir af Tito.
Við undruðumst þetta og spurð-
um hvort lögskipað væri að
hengja upp slíkar myndir. Því
neituðu þeir algerlega og sam-
fcvæmt því verðum við að álíta,
að Júgóslavar hafi sérstaka með-
fædda tilhneigingu til þess að
hengja upp myndir af foringja
sínum.
Það er ekki hægt að gefa sam-
eiginlega heildarlýsingu á Júgó-
slövum, þar sem þjóðirnar eru
svo margar og ólíkar. En eitt get

««MtMlí

;Síðari grein Grétarsj
Br. Kristjánssonar
aði þá þjóðina undir eitt merki.
Honum tókst það, sem engum
I hafði tekizt, að bera sigurorð af
Stalin, og með utanríkisstefnu
sinni hefur honum tekizt að
skapa Júgós'lövum mikið álit,
einkum meðal hinna nýstofnuðu
ríkja. Síðast enn ekfci sízt er
hann glæsimenni mifcið, og það
eitt mundi nægja • til þess að
tryggja honum fylgi kvenþjóðar-
innar, þótt annað kæmi ek'ki til.
Honum hefur einnig tekizt að
framkvæma margt gott. Hitt er
svo annað mál, hvort æskilegt
sé, að einn maður hafi svo mikið
vald á friðartímum, þótt nauð-
synlegt geti verið á hættustund.
Pólitísk samtök
Sýning sú, sem áður er getið,

M U N I Ð helgarferð
Heimdallar í Landmanna
laugar. — Lagt af stað
frá Valhöll kl. 2 í dag.
Uppl. í síma 17102.

Hver er
munurinn
góða aðstöðu til starfsemi sinnar.
En markmið þessara samtaka er
annað þar, en til dæmis á Norð-
urlönduim. í skipulagsskrám
þeirra er ótvírætt tefcið fram, að
samtöfcin séu pólitísks eðlis og
eigi að vinna að uppbyggingu
sósialisma í landinu. Má sem
dæmi taka Samband júgóslav-
ég þó fullyrt um einstaklinga
aillra þjóðanna. Þeir eru elsku-
legt fólfc, og eiga áreiðan-
lega enga sína lika hvað
gestrisni snertir. Gestrisni þeirra
kemur beint frá hjartanu,
en stafar ekki af kurteisis-
ástæðum, einum saman. Þeir
eliska mat og drykk og neyta
hvoru tveggja óspart. Mér er næst
að halda, að þeir borði aldrei
minna en fimm réttað og drekka
geysi mikið af víni með. Það er
algengur siður, að um leið og
Júgósllavi rís úr rekkju fær hann
sér staup af slivovioa, en það er
þeirra þjóðardrykbur og prýði-
lega sterkur, eða um það bii 40
prósent vínandi. Fyrst að þessu
lofcnu geta þeir farið að snæða
sinn morgunverð. Fæða Júgó-
slava er mjög góð og ekfci ósvip-
uð fæðu Vestur-Evrópubúa, að
því þó fráskildu, að Júgóslavar
nota geysilega mikið af sterku
kryddi. Þessir lifniaðarhættir
leiða einnig af sér, að eigin
sögn, að þar er mikið af maga-
og nýrnaveiku fólki.
Stjórnarfarið.
Júgóslavar álita sig vena frjálsa
og eru það, svo lengi sem þeir
berjast ekfci opinberlega gegn
stjóm og stjórnarstefnu landsins.
Þeir virðast í fljótu bragði ekkj
hafa mikið af lögreglu landsins
að segja, og í Belgrað sáum við
færri hermenn en til dæmis í
Kaupmannahöfn. Samt búa þeir
ekfci við frjálst þjóðskipúlag í
þeim skiilningi, sem við leggjum
í það orð á Norðurlöndum.
Þeir búa við skipulag, þar sem
aðeins er leyfður einn flokkur og
ein stefna og allt er miðað við
það, að þessi eini flokkur haldi
völdum um alla framtíð. Enda
þótt frjálsræði sé mikið í Júgó-
slavíu — innan þessa ákveðna
ramma — og langtum meira en
í öðrum fcommúnistaríkjum, þá
heldur flokksforustan samt fast
um taumana. Þetta sést bezt á
því, hvemig farið var með for-
ystumenn kommúnista, sem
höfðu aðrar skoðanir en flokfcs-
forustan. (Ég á hér við Djilas og
Dedijer).
En þetta virðist vera eðlileg
afleiðing hugmyndakerfis komm
únista. Kommúnisminn hlýtur að
vera alræðiskenndur og ein-
strengislegur, einmitt vegna
þess, að valdið er mikilvægasti
þáttur hans. Allt miðar að því að
viðhalda algeru valdi eins flokks.
Ef kommúnisminn gæti raun-
Framh. á bis. 12.

Þessa einföldu en skýru
mynd gerði teiknari síðunnar
fyrir skömmu. Myndin skýrir
sig sjálf, en hún er gerð af til-
efni tveggja atvika, er mikið
hafa verið rædd í blöðum að
undanförnu. Armars vegar
t i 1 b o ð nazistastjórnarinnar
þýzku á stríðsárunum um að
hafa skipti á föngum og
bílum. Hins vegar nýlegt til
boð kommúmstans Castro að
vilja hafa skipti á föngum og
dráttarvélum. Þessir tveir at-
burðir sýna, svo að ekki verð-
ur um villzt, skyldleika komm
únismans og nazismans. Hér
er um að ræða tvær ofbeldis-
stefnur, sem enga virðingu
bera fyrir einstaklingnum.
Fólki skal fórnað fyrir vinnu-
vélar, ef svo ber undir. —
Staðreyndirnar tala og sýna
glögglega, að þessar tvær of-
beldisstefnur eru greinrar á
sama meiði.
,-=FF#U>