Morgunblaðið - 11.07.1961, Blaðsíða 6

6
MORGVISBLAÐIÐ
Þriðjudagur 11. júlí 1961
Skólasálfræðingar eiga að vera ráðgjafar
foreldra og kennara
Rætt við dr. Gjessing, lektor við uppeldis-
íræðistofnun háskólans í Osló
tTNDANFARIÐ hefur dvalið ht/
á Iandi á vegum Fraeðsluskrif-
stofu Reykjavíkur Dr. Gjessing,
lektor við uppeldisfræðistofnun
háskólans í Osló. Dr. Gjessing
var kennari, ©n lauk magister-
prófi í uppeldisfræði fyrir 11 ár-
um og doktorsprófi fyrir 3 árum.
Doktorsritgerð hans fjallaði um
lestrarþroska og lestrarörðug-
leika. Árið 1951 varð hann for-
stöðumaður nýstofnaðrar sál-
fræðideildar í Drammen og
þykja starfshættir og skipulag
þeirrar stofnunar mjög til fyrir-
myndar.
Hingað kom Dr. Gjessing sér-
staklega til að vera til ráðu-
neytis um uppbyggingu sálfræði-
deildar skóla og aðra hagnýta
þætti skólastarfsins í bænum.
Sálfræðideild skóla í Reykja-
vik var stofnuð á sl. ári og var
Jónas Pálsson, sálfræðingur ráð-
inn til þess að veita henni for-
stöðu. Jónas Pálsson hefur um
nokkur ár unnið að uppeldisleið-
beiningum í Kópavogi og einnig
unnið að athugunum og tilraun-
um með skólaþroskapróf ásamt
Ásgeiri Guðmundssyni.
bara er um 9000 skólabörn að
ræða, en það er hins vegar stað-
reynd, að um 20% allra barna
koma til athugunar á skrifstof-
una og þá sést, að um nokkuð
mörg börn er að ræða.
Alltaf, þegar slík skrifstofa er
stofnsett, eru það kennararnir,
sem fyrst vísa til skrifstofunnar,
þsir hafa fundið erfiðleikana í
skólunum. Þannig var það fyrst
í Drammen, en þróunin hefur
orðið sú að nú koma um 50%
beiðna um rannsókn frá foreldr-
um og er það gleðileg þróun.
Hvað segja foreldrar um það,
þegar skólinn biður um rann-
sókn á barni?
Sálfræðiskrifstofan tekur ekk
ert barn til athugunar nema
með samþykki foreldranna, og
hún hefur í hverju tilfelli sam-
vinnu við bæði foreldra og
kennara.
Þróunin í Noregi
Frá því að fyrsta skólasál-
fræðiskrifstofan var stofnuð í
Osló fyrir 12 árum hafa yfir
40 skrifstofur verið stofnaðar,
víðs vegar um landið, og milli
60 og 70 sálfræðingar starfa sem
skólasálfræðingar í Noregi, þar
að auki starfa margir félags-
málaráðgjafar og læknar við
skrifstofumar. Okkur finnst þró
unin hafa verið mjög ör og
mörg verkefni verið lögð fyrir,
en það er fyrst og fremst því
að kenna, að starfið hefur verið
vanrækt svo lengi, og stöðugt
bætast ný fræðsluhéruð við og
taka þessa starfsemi upp.
Verkefnin eru mörg og mjög
ólík. Mörg höfum við algerlega
orðið að láta sitja á hakanum,
þó að starfsliðið sé þetta margt.
Meginsjónarmið okkar er að
byrgja brunninn áður en barn-
ið dettur ofan í, þ.e. reyna að
koma í veg fyrir að vandamál
skapist. Við vitum ,að börn eru
mjög ólík að þroska, þegar þau
hefja barnaskólanám, og það
verður að þekkja þau, hvert og
eitt. Kennari, sem tekur við
bekk verður alltaf að veita því
athygli, hvort einhverjir erfið-
leikaí koma í ljós hjá barninu,
í einhverri námsgrein t. d. lestri
eða reikningi, eða almennt. Þá
á skólasálfræðingurinn að koma
til hjálpar. Þetta hjálparstarf
er þó ekki verkefni hans eins,
heldur verður að vera sam-
vinna og gagnkvæmt traust milli
hans, skólans og foreldranna.
Það mun taka langan tíma að
byggja hér upp sálfræðiskrif-
stofu sikóla, það krefst ekki bara
menntunar, heldur líka reynslu,
og reynslan kemur ekki fyrr en
smátt og smátt. Það verður að
þreiáa fyrir sér hvemig á að
vinna og hvar á að vinna. Það
er misskilningur að allir erfið-
leifcar séu úr sögunni, þó að slík
skrifstofa sé stofnuð, en við von-
um, að hægt verði að koma í
veg fyrir eitthvað af þeim erf-
iðleikum, sem sækja á, og vegna
þess, að þeir eru meðhöndlaðir
snemma í skólatíma barnsins,
þá verður minna úr þeim en
annars.
Ofcfcur hefur sífellt orðið Ijós-
ara, að skólasóifræði er sjáLf-
stætt verkefni, sem verður að
vimna í nánu sambandi við skól
ana, bæði kennara og skóla-
stjórn. Einnig hefur oklkur sí-
feliit orðið Ijósara, að starf skóia
sálfræðings verður að hafa sér-
staka stöðu innan geðverndar-
starfsins í heild. Skólaisálfræð-
ingur á efcki að ákveða, ekki að
skipa fyrir, hvorki foreldrum
eða kennurum, en hann á að vera
náðgjafi beggja aðila, þannig
held ég, &ð han verði börnunum
til mests gagns.
Unnið er við nýja háskólabíóið á Melunum, enda á það að
vera til fyrir háskólahátíðina í haust. Um daginn tók ljós-
myndari blaðsins þessa mynd, er verið var að bera vatns-
þéttiefni, svokallað silikon-efni, á allt húsið að utan.
Jónas Pálsson dvaldist frá
áramótum til vors í Noregi til
þess að kynna sér sérstaklega
hliðstæðar stofnanir þar, einkum
sálfræðiskrifstofurnar í Osló og
Drammen, og naut þar sérstak-
lega ráðlegginga dr. Gjessings.
Dr. Gjessing hefur haldið hér
4 fyrirlestra fyrir almenning.
Fjölluðu þeir um 1) Verkefni
og starfshætti sálfræðiskrifstofu
skóla. 2) Lestrarþroska og
þroskapróf við upphaf skóla-
göngu. 3) Lestrarörðugleika og
meðferð þeirra. 4) Eiga sálfræð-
ileg próf nokkurn rétt á sér í
skólum?
Dr. Gjessing ræddi við frétta-
menn og sagðist honum svo frá:
— Þessir dagar á íslandi hafa
verið mjög skemmtilegir og það
hefur verið ánægjulegt að ræða
við skólamenn og skólayfirvöld.
Það er auðfundið. að hér er full-
ur vilji á að gera eitthvað í skóla
málum.
Hvað viðkemur sálfræðiskrif-
stofu skóla, sem er alveg ný hér,
þá get ég sagt ykkur frá því, að
við byrjuðum með slíkar stofn-
ai-Jr Noregi fyrir 12 árum, og
roenn á miðvikudaginn og sagð-
siálfræðingur í 10 ár í litlum bæ
nálægt Osló, Drammen. Þar eru
3500 börn í barnaskóla, sam-
vinna er um þessa sálfræðiskrif-
stofu við næstu sveitarfélög, svo
að alls eru um 9000 börn í þeim
skólum, sem leita til skrifstof-
unnar.
Kennarar visa fyrst til
skrifstofunnar
Starfsfólk á skrifstofunni í
Drammen er 3% sálfræðingur,
1 félagsmálaráðgjafi, barnalækn-
ir nokkra klukkutíma á viku og
skrifstofustúlka. Þetta virðist e.t.
v. vera nokkuð margt fólk, þegar
* Þægileg ferð
velheppnuð
Fylgdarmaður ferðamanna
leit inn til Velvákanda daginn
eftir að seinna stóra skemmti
ferðaskipið var hér og lagði
inn eftirfarandi hugleiðingar:
Nú stendur sá tími hæst
sem ferðamenn koma til lands
ins. Allar þjóðir keppast um
að hæna til sín férðamenn
með öllu hugsanlegu móti, og
sá gjaldeyrir sem ferðamenn
koma með, er að verða æ rík-
ari þáttur í lífi ótal þjóða og
liggur í því sambandi næst
við að líta til frændþjóðanna
á Norðurlöndum, en einhig í
Aiaska hefur ferðamanna-
straumur orðið ein helzta
tekjulind ríkisins og það á
aðeins fáum áratugum.
Hér á landi er vitanlega
við ýmsar aðstæður að etja
sem erfitt er að ráða við, t.
d. óstöðugleika í veðurfari,
en annað er meira á valdi
okkar sjálfra. Hér veður uppi
margskonar skilningsleysi á
þessum málum. Ég get nefnt
eitt Ijóst dæmi: Lystiskipin,
sem hingað koma eru með
mörg hundruð farþega, sem
standa aðeins við hálfan sólar
hring eða svo. Obbinn af
þessu fólki ferðast fyrst og
fremst til þess að láta fara
vel um sig um leið og það
fer vítt yfir. Það hefur mjög
takmarkaðan áhuga fyrir
menningu eða sögu viðkom
andi þjóða. Það tekur mýgrút
af myndum, sem það sýnir
seinna kunningum sínum eða
á félagsheimilum og man þá
oft óljóst af hverju eða hvað
an myndirnar eru. Þegar það
segir ferðasögu sína, metur
það ferðalagið fyrst og fremst
eftir því hvort það hafi farið
notalega um það, ef allt hef
ur gengið snurðulaust, er það
ánægt og ferðin hefur verið
vel heppnuð, og eðlilega því
betur heppnuð sem ánægjan
og skemmtunin hefur verið
meiri.
• Skilur ekki
hess háttar
Hins vegar er eittíhvað hef-
ur komið flatt upp á það og
valdið óþægindum, setur það
sinn stimpil á viðkomandi
stað. Þannig munu ótrúlega
margir af slíkum túristum
muna það eitt úr íslandsferð
að hér er ódrekkandi vatns-
sull, sem innlendir kalla bjór,
ógerningur að fá kokteil á und
an mat í svokölluðu beztu
hótelum utan bæjarins eða
létt vín með máltíð. Þetta fólk
er vanabundið hófsemdarfólk
og skilur ekki þvílíkar ráð
stafanir. Það getur smakkað
áfengi án þess að verða drukk
ið. Það er sæmilega siðmennt
að og lítur á víndrykkju sem
þægilega örvun til félagslynd
is og gleði. Viðhorf þeirra
skap>ast ekki af ofstækisfullri
dýrkun eða afneitun. Það er
hvorki drykkjusjúklingar eða
fyrrverandi drykkjusjúkling-
ar. Það hefur lært að fara
með vín lfkt og menn hafa
lært að umgangast eld án
þess að brenna sjálfa sig. Og
það spyr: hvernig stendur á
svona reglugerðum?
Og bverju á hð svara?
Þröngsýni og einstrengings-
hátt er erfitt að viðurkenna
í eigin fari eða að íslending-
ar standi á lægra menningar-
stigi en aðrar þjóðir. Náttúr
lega eru alls staðar til vand-
ræðafólk, sem neitir áfengia
sér til skaða og vansæmdar,
en hér er tæplega meira af
því fóliki en annars staðar og
ekki getur það mótað svo við
'horf almennings. En svo er
það hinn hópurinn, sem kann
ekki eða treystir sér ekki að
umgangast áfengi og vill þvi
láta þennan vanmátt sinn
bitna á öðru fólki. Því ekki
er nóg með að það neiti sér
sjálft um vín, það vi'll með
lagaboðum banna öðrum að
njóta þess. Það gildir sama
um það og um karlinn sem
konan hjó í augað á, að hann
vildi láta banna hænsnarækt.
En svo vikið sé aftur að
ferðamönnum, þá er dæmið
einfalt: Fyrsta skilyrðið er
að vita hvað þeir vilja og
síðan að veita þeim það eftir
því sem tök eru á. Ef það
tekst illa eða ekki fara þeir
óánægðir, koma ekki aftur
og vara aðra við reynzlu
sinni. Það stoðar Xítið þó að
reynt sé að ginna þá með
auglýsingum til landsins, ef
þeir kunna illa við sig þegar
hingað er komið, ef þeir verða
hér að fara á mis við daglegu
lífsþægindi, sem í öllum öðr-
um löndum eru talin sjálfsögð
og engum dettur lengur í hug
að deila um.
Erlend blaðabona skrifaði
langa grein um Ísland í vetur
í víðlesið tímarit í Bandarikj
, unum og hún lýsti því yfir
að daglegt líf hér væri með
fádæmum óþjált og einstreng
r ingslegt. Og þetta kom henni
því meir á óvart sem hún
kunnf ágætlega við einstakl-
inga og fólk sem hún kynnt
ist. Á yfirborðinu ríkir hér
enn einihver kurfsháttur frá
dögum niðurlægingarinnar,
þegar menn máttu hvorki
standa né sitja vegna boða og
banna, en 'við höfum sagt
skilið við þá tíma og allt sem
þeim fylgdi.
íslendingurinn í dag er orð
inn heimsborgari, og óttast
efcki að lifa frjálsmannlegu
lífi eins og aðrar þjóðir, Kurfs
hátturinn er eins og svitalykt
sem menn þvo af sér og um
fram allt er efcki útflutnings
•, vara.