Morgunblaðið - 15.07.1961, Blaðsíða 8

8
M ORCVTS BLAÐIb
Laugardagur 15. júlí 1961
Eftir Lynn Pocle, The Johns
Ilopkins University,
Hnötturinn, sem við lfum á
hefur verið til lengur en nokk
ur getur sagt um með vissu.
I upphafi var hann annað
hvort iðandi geimur af log-
andi gasefni eða ískalt ryk-
ský, og fyrst í stað var hann
hulinn af stórum höfum. Þeg-
ar lifandi verur þróuðust úr
djúpi þessara vatna, reis land
ið, sem var geysistórar og sam
felldar grjóthellur. Mikið af
þessu grjóti sundraðist og varð
að smágerðara, mélkenndu
efni, sem nefnist mold, I og.'
hófst þá gróður jarðar.
orðið, hvernig maðurinn 'iefur
barizt og að lokum náð heim
inum á sitt vald. Þar segir m.
a. svo frá:
„Umhverfið, náttúran, setti
manninum vissa úrslitakosti;
hann varð að aðlaga líkama
sinn umhverfinu eða tortím-
ast að öðrum kosti. Það mót-
aði einnig huga hans, en á ann
an hátt, því að allt umhverfi...
án tillits til loftslags og jarð-
vegs gerði þá kröfu til manns
ins, að hann gaeti hugsað fljótt
og ákveðið, jafnframt því sem
Prófessor í The John Hopkins-háskólanum
glugga á vinnustofu sinni.
horfir út um
gefa mannánum vald yfir umhverfinu
Hugmyndirnar
Þegar maðurinn kom fram í
þessari víðáttumiklu fram-
leiðslu tímans, var heimurinn
mikið til eins og hann er nú í
dag. Maðurinn hefur ekki gist
jörðina lengur en síðustu millj
ár, en hann hefur gert hana
að sínum heimi og lagað það
sem hann hefur fundið að sín-
um þörfum.
Dr. George F. Carter, pró-
fessor í landafræði við Johns
Hopkins Háskóla, ritaði grein
í síðasta hefti háskólatímarits
ins, þar sam hann skýrir frá,
hvernig þetta fyrirbæri hefur
hið mismunandi umhverfi
leiddi af sér mismunandi lík-
amsútlit og form.“
Fyrst í stað bjó maðurinn
einn og einangraður frá öðr-
um, hlífðarlaus í brennandi
sólinni, þar til hörund hans
var dökkt og hrjúft, eða hann
var í hörkukulda, uns litarhátt
urinn varð fölur og skrokkur-
inn samankeyrður.
„Þá var það fyrir um það
bil tíu þúsund árum, þegar ak
uryrkjan var uppgötvuð, að
mennirnir fóru að sækjast eft-
ir hinum frjósamari löndum.
Þar settust þeir að og juku
kyn sitt, og enn í dag býr um
það bil helmingur jarðarbúa
á aðeins þritugasta hluta af
yfirborði jarðarinnar. Sagan
af tilveru mannsins á þessum
hnetti er óraunhæf og mót-
sagnakennd.“
Þessa staðhæfingu rökstyð-
ur dr. Carter með því að nefna
sem dæmi, að hin mikla og
merkilega siðmenning Egypta
þróaðist á eyðimörkum mið-
austurlanda, en á sviþaðri
eyðimörk á neðri bökkum
Coloradofljótsins eru aftur á
móti svo að segja engar minj-
ar. í sumum hlutum heims sjá
menn hilla undir friðsamlega
nýtingu kjarnorkunnar, í öðr
um vinna þeir með steinaldar
áhöldum.
„Ef hægt er að tala um ríkj
andi sérkenni í sögu manns-
ins, þá er það, að hann býr til
sinn eigin heim.“ Og það sem
dr. Carter álítur, að liggi hér
til grundvallar, er — notkun
hugmynda.
Sem dæmi tekur hann Brasi
líu. Það er stutt síðan Brasilía
fór að sýna viðleitni, andlega
og efnalega, í þá átt að verða
voldugt ríki, sýipað og Banda
ríkin hafa verið í fullar tvær
aldir, og þó er hún langtum
auðugra land frá náttúrunnar
hendi. Munurinn á þessum
tveimur löndum er fólginn í
— hugmyndum.
Dr. Carter telur, að hug-
myndirnar hafi borizt hægt
milli landa fyrst í stað. Hann
gerir ráð fyrir, að hugmyndin
um akuryrkju hafi borizt með
rúmlega hálfs annars km.
hraða á ári'frá upphafsstaðn-
um í nálægari austurlöndum
til norðvestur hluta Bvrópu.
Lykillinn að framkvæmd
mannsins á hugmyndunum er
markalínan, sem hann dregur
fyrir dreifingu og þróun þess
ara hugmynda. Hinn mikli
þrándur í götu vanþróaðra
landa er tortryggnin og við-
námið sem veitt er gegn nýj-
um hugmyndum.
Loks getur dr. Carter þess,
að margar þjóðir séu ekki að-
njótandi veigamikilla hug-
mynda eins og frelsisins' né
byltingarafla eins og iðnvæð-
ingar, en Asía, Afríka og lat-
neska Ameríka séu nú að
vakna sem óðast til meðvit-
undar um þetta. „Tíminn einn
fær leitt í ljós hvernig þessi
bylting verður í framkvæmd,
og er hér komið að örlaga-
ríkum krossgötum á braut sið
menningarinnar.“

■’ '
Skólastjórahjónin á Hvanneyri ásamt búfræðika ndidötunum
Fimm nýir búfræði kandidatar
HINN 16. júní sl. var framhalds-
deildinni á Hvanneyri sagt upp í
7. sinn. Brautskráðir voru fimm
búfræðikandidatar, þeir Elías
Sveinsson, Selfossi, Gunnar Gunn
arsson, Reykjavík, Völundur
Hermóðsson, Árnesi, S.-Þing.,
Þorgeir Elíasson, Reykjavík og
Ævar Hjartarsson, Ytra-Hvarfi,
Svarfaðardal.
Skólastjóri flutti skólaslita-
ræðu og afhenti búfræðikandidöt
unum skírteini sín. Hæstu eink-
unn hl'aut Elías Sveinsson Og þar
með bókaverðlaun frá Búfræði-
kandidatafélagi íslands.
Ávarp landbúnaðarráðherra
Ingólfur Jónsson, landbúnaðar-
ráherra, flutti ræðu. Lýsti hann
áhuga sínum fyrir aukinni bú-
fræðimenntun, bæði í framhalds-
deildinni í Hvanneyri og bænda-
skólum landsins. Gunnar Árna-
son, skrifstofustjóri hjá B.Í., flutti
ávarp, en sonur hans var einn
þeirra sem útskrifuðust. Af hálfu ;
kandidatanna talaði Elías Sveins- |
son. Um 20 gestir vo’’u viðstaddir
þessa athöfn. J
50 kandidatar
Guðmundur Jónsson, skóla
stjóri, kom víða við í ræðu sinni
og benti m. a. á, að búfræði-
kandidatar, sem útskrifazt hefðu
frá Hvanneyri, væru nú 50 tals-
ins, þar af 49 á lífi. Störf hefðu
þeir valið sér sem hér segir: Ráðu
nautar 17, bændur og bústjórar á
opinberum búum 15, tilrauna-
menn og framkvæmdastjórar 5,
kennari 1, við ýmis störf 3, við
nám, þar með taldir hinir nýút-
skrifuðu 8. Skólastjóri lagði á-
herzlu á fjögur meginatriði í sam
bandi við framhaldsnám við
Hvanneyrarskóla í framtíðinni.
í fyrsta lagi að námið verði við
það miðað fyrst og fremst að
kandidatar verði færir um að
leiðbeina bændum beint og ó-
beint við störf þeirra, til dæmis
sem ráðunautar, bústjórar opin-
berra búa, framkvæmdastjórar
landbúnaðarfyrirtækja, kennarar
við búnaðarskóla, tilraunamenn
!o. fi.
í öðru lagi að æðri búnaðar-
menntun hér á landi verði fram-
J vegis staðsett í sveit, eins og á
sér stað í Noregi, Svíþjóð og víð-
ar.
Framhaldsnámið lengt
í þriðja lagi, að framhaldsnám-
ið verði sem fyrst lengt úr tveim
ur árum í þrjú. Benti hann á, að
í öðrum löndum hefði þróunin
verið sú, að námið hafi í upphafi
verið stutt en lengt eftir því sem
ástæður hefðu leyft.
Og í fjórða lagi, að koma á
nánara sambandi við æðstu
menntastofnanir grannþjóða okk-
ar fyrir þá, sem halda vilja áfram
námi í sérstökum greinum bú-
fræðinnar. Nefndi skólastjóri að
einn kandidat úr framhaldsdeild-
inni væri nú við licentiat-nám
við norska landbúnaðarháskól-
ann.
Að síðustu lýsti skólastjóri því
yfir, að von sín væri að fram-
haldsdeildin á Hvanneyri væri nú
komin yfir byrjunarörðugleik-
ana.
25 ára Hvanneyringur
Um síðastliðin mánaðarmót
komu saman á Hvanneyri nem-
endur, sem útskrifazt höfðu það-
an fyrir 25 árum. Vorið 1936 luku
27 piltar búfræðinámi þar. Er
einn þeirra nú látinn. Af hinum
26 eru 13 bændur, eða leiðandi
menn innan landbúnaðarsamtak-
anna, 6 eru skrifstofumenn og 7
við ýmiss störf. Af þessum bú-
fræðingum hittust 14 nú á Hvann
eyri og urðu fagnaðarfundir. Sum
ir þekktust varla, enda ekki sézt
í 25 ár. Eitt var þeim öllum sam-
eiginlegt, þótt leiðir hefðu skilið,
allir voru þeir Hvanneyringar.
Gamli skólinn þeirra staðurinn,
tengdi þá föstum böndum.
Að loknum kvöldverði skoðuðu
Hvanneyringar staðinn og sátu
síðan í kvöldboði skólastjórahjón
anna. Bar þar margt á góma og
sagði hver og einn það helzta
sem á dagana hafði drifið frá þvl
er þeir skildu fyrir aldarfjórð-
ungi.
Á sunnudag var ferðazt nokk-
uð um Borgarfjarðarhérað, drukk
ið kaffi í Bifröst, en síðan skildu
leiðir við héimreiðina að Hvann-
eyri, eftir ánægjulegar samveru-
stundir. 25 ára Hvanneyringar af-
hentu skólanum myndarlega fjár
hæð að gjöf og skyldi henni varið
til bókakaupa. Guðmundur Pét-
ursson, ráðunautur, hafði orð
fyrir búfræðingunum í þessu sam
bandi.
Magnús Thorlaeius
uæstaréttarlögmaður.
Málflutningsskrifstofa.
Aðalstræti 9. — Simi 1-1875
Fjórðungsmót hesta-
manna að Hellu
U M næstu helgi fer fram á
Rangárbökkum við Hellu
fjórðungsmót hestamannafé-
laga á Suðurlandi, þ. e. í
Árnes-, Rangárvalla- og
Skaftafellssýslum.
Á laugardagsmorgun kl. 10 f.h.
hefja dómnefndir störf og þurfa
öll sýningarhross að vera komin
á föstudagskvöld.
Alls standa 6 félög að mótinu
og sendir hvert félag 6 hesta til
gæðingakeppni en alls eru yfir
200 hross skráð til keppni og sýn
ingar á mótinu.
Kl. 3 á laugardag hefjast und-
anrásir í kappreiðum en til þeirra
eru skráð um 50 hross. Auk venju
legra hlaupa verður keppt í 800
m hlaupi og er það nýbreytni,
sem marga mun fýsa að sjá. Þátt
takan er mikil og fara hlaupin
fram á hringbraut, sem er einn-
ig nýbreytni.
Ávarp biskups.
Á sunnudagsmorgun hefst mót-
ið með því að riddarafylkingar
hinna sex félaga ríða inn á sýn-
ingarsvæðið undir fánum. Stíga
þeir síðan af baki og hlýða ávarpi
og blessunarorðum biskups ís-
lands hr. Sigurbjörns Einarsson-
ar. Næst setur form. Landssam-
bands hestamannafélaga, Stein-
þór Gestsson, mótið með ræðu,
en síðan hefst sýning kynbóta-
hesta.
Kl. 15 flytur Gunnar Bjarna-
son skólastjóri ávarp og síðan
verða hryssur sýndar, dómum
lýst og verðlaun afhent.
Úrslit kappreiða hefjast kl. 19.
Dansleikir verða bæði kvöldin í
tveimur samkomuhúsum.
Hópferðir austur.
Margir munu eflaust sækja
þetta mót og er vitað um fjöl-
mennar hópferðir að Hellu. Fé-
lagar Fáks í Reykjavík munu
fara ríðandi austur og leggja af
stað kl. 2 á fimmtudag úr Geld-
inganesi. Munu þeir fara austur
Heiði og um Kolviðarhól austur
í Grafning milli hrauns og hlíða
og í Grímsnes. Gist verður að
Syðri-Brú. Komið verður að Skál
holti, farið yfir brúna hjá Iðu og
komið að Þjórsá undan Þrándar
holti. Síðan verða Þjórsárbakkar
riðnir og yfir þjórsá hjá Þjórsár-
túni. Gist verður á Kálfhóli á
Skeiðum ef svo virðist að ekki ná
ist að Hellu á föstudagskvöld.