Morgunblaðið - 16.07.1961, Blaðsíða 23

/ Sunnudagur 16. júlí 1961
Moncins BL AÐIÐ 1
23
— García Lorcia
Framh. af bls. 15
sannleikann um kornið, hver
drauminn hræðilega um
óhreinar anemónur hennar.
Lífið er ekki göfugt og gott
né heilagt, segir García Lorca.
Styrjöldin fer hjá með milljón
gráar rottur. En Garcia Lorca
skilur fyllilega göfgi og ham-
ingju ástarinnar fyrir mann-
inn.
Og hann ræðst gegn saurg-
un hennar, hinu beiska eitri
dauðans. Látið þá óróðnu og
hreinu loka hliðum svallsins,
segir hann. Ljóðið endar á ósk
inni um að blökkubarn kunn-
geri peningagráðugum hvít-
ingjum valdatöku kornaxins.
Það er engin tilviljun að
Garcia Lorca hugsar sér negra
barn í þessu hlutverki. Hjá
svertingjunum þóttist hann
finna það ómengaða og upp-
runalega sem hann fann
áður hjá sígaununum. Tónlist
þeirra hreif skáldið með.
Hann yrkir langt kvæði um
Harlem, sem ber nafnið Kon-
ungur Harlem. „Fyrir utan
negralistina hafa Bandaríkin
ekkert upp 'á að bjóða nema
vélar og sjálfvirk áhöld“,
sagði García Lorca í bréfi til
vinar síns. Auðvitað var
García Lorca að sálast úr
heimþrá og sýndist þess vegna
allt framandi og kuldalegt.
Vafasamt er að hann hafi
kunnað betur við sig í stór-
borgum Evrópu. Ég nefni til
dæmis Lundúni og Berlín. En
náttúrlega gat hann varla val-
5ð óheppilegrl stað en risa-
vöxnú vélaborgina New York.
Og þó, nú hafði hann fengið
andstæðu þess sólglitrandi
lands Spánar.
Flóttinn frá New Yora
Níundi kafli bókarinnar
Skáld í New York, undir fyrir
sögn: TVeir valsar gegn sið-
menningunnl. Þegar hér er
komið heldur García Lorca
heim á leið kemur við á Kúbu
í leiðinni, flytur þar fyrir-
lestra og hrífst af frumstæðu
lífi eyjarskeggja. Nú er skáld-
ið í essinu sínu og seinasti
kafli bókarinnar heitir Hljóm-
ur negranna á Kúbu. Þar sem
ljóðið er svo einkennandi fyr-
ir það sem áður er sagt um
García Lorca, birti ég það í
heild:
X»egar m^ntnn Tíour yfir Santiago
á Kúbu
mun ég halda tll Santlago
á hcsti úr svörtu vatni
Ég vil halda til Santiago
Pálmal>akið mun syngja
Ég vil halda til Santiago
Pegar pálminn hreytist í stork
I
- SíU
Framh. af bls. 24.
hvað hefur orðið af síldargöng-
unum við Kolbeinsey, sem veið-
arnar byggðust á áður en flotinn
flutti sig á austursvæðið. Virðist
sem síldin við Kolbeinsey hafi
Ihorfið sporlaust, og þykir mönn-
um það með ólíkindum. Fanney
leitar nú síldar á þessum slóðum,
en hefur lítils orðið vör.
Til Siglufjarðar komu 17 skip
í fyrrinótt og var löndun úr
þeim öllum lokið klukkan átta
í gærmorgun og héldu skipin þá
aftur á miðin. Saltað var á sum-
um söltunarstöðvum. allt upp í
300 tunnur á hverri stöð. — Eng-
ir bátar hafa komið til Neskaup-
staðar frá því í fyrradag, en síð-
degis í g*r biðu þar nokkrir bát-
ar löndunar.
Á föstudagsmorguninn var
heildarsöltunin á landinu orðin
250.665 tunnur. Siptist söltunin
þannig: Eskifjörður 1677 tunnur,
Fáskrúðsfjörður 1282, Hjalteyri
3461, Húsavík 946'8, Norðfjörður
3620, Ólafsfjörður 17.838, Rauf-
arhöfn 42.859, Reyðarfjörður
1312, Seyðisfjörður 3951, Siglu-
fjörður 128.373, Vopnafjörður
5392, og Þórshöfn 1941 tunna.
vil ég halda til Santiago
l>egar hananarnir verða að
marglittum
vil ég halda til Santiago
Ég vii halda tii Santiago
með ljóshært höfuð Fonseca
Ég vil halda til Santiago
Með Rómeó-Júlíu blómið
vil ég halda til Santiago
Ó Kúba Hljómfall þurra fræja
Ég vil halda til Santiago
Ó mitti logans og dropi sem fellur
af tré
Ég vii halda til Santiago
Lifandi stofnar eins og harpa
Tóbaksjurt Krókódill
Ég vil halda til Santiago
Ég hef sagt öllum að ég muni
halda til Santiago
á hesti úr svörtu vatni
Ég vil halda til Santiago
Vín og stormur í hófunum
ég vii halda til Santiago
Kórailinn minn í húminu
ég vil halda til Santiago
öidur sem brotna við sand
ég vil halda til Santiago
hvítglóandi hiti rotnuðu ávextir
ég vil halda til Santiago
Ó sykurreyr svo nýr á ekrunum
Sjávarleðja og stunur
Ó Kúba
Ég mun halda til Santiago
Lokaár
Þegar García Lorca kom
heim úr Ameríkuförinni bjó
hann um skeið á sveitasetri
föður síns og skrifaði þar
nokkur leikrit í anda súrreal-
ismans. Þegar lýðveldi var
stofnað á Spáni var honum
falin stjórn leikflokks, La
Barraca, Sem ferðast um land-
de Vega, Calderón og fleiri sí-
ið og sýndi verk eftir Lope
gilda spænska höfunda. Leik-
aramir vom flestir úr hópi
háskólastúdenta. Garcia Lorca
mun hafa átt tillöguna að
þessum leikflokki. Vinur
hans Fernando de los Ríos var
þá orðinn menntamálaráð-
herra og tók tillögunni með
skilningi. Það var fyrir at-
beina Fernando de los Ríos að
Lorca fór til New York og
mun los Ríos alla tíð hafa
verið García Lorca mikil
hjálparhella.
Árið 1933 hefst mjög frjó-
samt tímabil í ævi García
Lorca. Þá semur hann leik-
ritið Blóðbrullaup (hefur ver-
ið sýnt í Þjóðleikhúsinu ís-
lenzka) og í kjölfar þess
koma leikritin Hús Bernörðu
Alba (hefur komið út hjá
Menningarsjóði í þýðingu
Einars Braga) og Yerma.
Ekki er tækifæri til að ræða
þessi leikrit hér að svo
komnu máli, en geta má þess
að þau eru öll ljóðræn, bera
þess merki að ljóðskáld hef-
ur farið um þau höndum.
Eins og til dæmis T. S. Eliot
hefur García Lorca fært ljóð-
ið upp á sviðið. García Lorca
hefði getað tekið undir orð
Eliots: „Ljóðið kemst bezt til
skila í leikhúsinu.“
Árið 1934 gerist atburður
sem fær mjög á García Lorca.
Góðvinur hanS, nautabaninn
Sigríður
dóttir —
SIGRÍÐUR Stefánsdóttir var
fædd í Reykjavík 10. júlí
1893, foreldrar hennar voru
Stefán Kr. Bjarnason skipstjóri
og Ingibjörg Zakariasdóttir.
Stefán á Bergi en svo var hann
alltaf nefndur, var mjög þekkt-
ur maður á sínum tíma, hann var
með þeim fyrstu sem útskrifuðust
frá Stýrimannaskólanum í
Reykjavík. Skipstjóri var hann í
mörg ár á skútum og sigldi hann
stundum með afla til Danmerk-
ur.
Sigríður var elzt 4 barna, og
ólzt hún upp hjá foreldrum sín-
um þar til hún stófnaði sitt eigið
heimili: Systkin hennar voru
Magnús kaupmaður, giftur Jónu
Árnadóttur, Stefanía, gift Árna
Jónssyni heildsala og Hjálmar
kaupmaður, giftur Þórunni Hans-
dóttir.
Sigríður útskrifaðist af Kvenna
skólanum í Reykjavík og að því
Ignacio Sánchez Mejías, féll
á leikvanginum. García Lorca
yrkir þá Harmljóð um Ignacio
Sánchez Mejías, eitthvert ris-
mesta verk sitt. Ljóðið er í
fjórum löngum köflum. Sagt
er að García Lorsa hafi ekki
unnt sér hvíldar meðan hann
orti það. Meirihlutinn hafi
prðið til í einum áfanga.
í spænskri Ijóðlist er dauð-
inn rauði þráðurinn gegn um
aldirnar. Við getum til dæm-
is tekið ljóð frá upphafstím-
um spænskra yrkinga eftir
ónafngreindan höfund:
f garðinum
mun dauðinn heilsa mér
Hjá rósarunnanum
munu þeir deyða mig
Móðir móðir nú fer ég út
með rósir í bári
en allt i einu kemur dauðinn til
mín
f garðinum
Móðir móðir ég fer út
að tína rósir
en allt i einu kemur dauðinn til
mín
hjá rósarunnanum
í garðinum
mun dauðinn heilsa mér
Hjá rósarunnanum
munu þeir deyða mig
Nautaatið, þessar gælur við
dauðann, olli tortímingu kapp
ans og gáfumannsins Ignacio
Sánchez Mejías. „Ég vil ekki
sjá það. Biðjið mánann að
koma, því ég vil ekki líta
blóð Ignaciosar í sandinum",
segir García Lorca. Jafnvel
García Lorca varð að lúta
jötninum ósigrandi. Hann var
myrtur að morgni dags i
Granada árið 1936. í ljóðinu
um Ignacio segir García
Lorca að ár og dagar muni
líða, ef þá nokkumtíma fæð-
ist jafn göfugur og ævin-
týralegur Andalúsiubúi. Gætu
þessi orð ekki átt við García
Lorca sjálfan. Ljóðin endar
þannig:
Ég syng um glæsileika hans
kveinandi orðum
og minnist dapurs vinds í
olíutrjánum.
Skáldið Vicente Aleixandre
segir frá því að García Lorca
hafi skömmu fyrir dauða
sinn leyft sér að heyra ljóð
úr bókinni Sonetos del amor
oscuro. Þetta verk glataðist í
borgarastyrjöldinni. García
Lorca las af mikilli tilfinn-
ingu og þrótti. Eftir lestur-
inn starði Aleixándre fullur
hrifningar á Lorca og sagði:
„Federico, hve mikið hlýt-
urðu að hafa elskað, hve
mikið hlýturðu að hafa þjázt.“
(Heimildir: Ángel del Ríó, J. L.
Gili og fleiri. Ljóð þau sem vitn-
að er til eru þýdd af greinarhöf-
undi, nema Oður til Walts Whit-
mans. í»ar er stuðst við þýðingu
Sigurður A. Magnússonar). Jóhann
Hjálmarsson.
Stefáns-
Minning
Hjartanlega þakka ég öllum sem heiðruðu mig með
skeytum, gjöfum og heimsóknum á 70 ára afmæli mínu
6. júlí s.l. — Guð blessi ykkur öll.
Pétrún Þórarinsdóttir,
Langholtsvegi 101
JÓN ÞORLEIFSSON
listmálari, BLátúni
andaðist á Landspítalanum föstudaginn 14. þ.m.
tlrsúla Pálsdóttir
Kolbrún Jónsdóttir, Bergur P. Jónsson
Karl Jónsson
Móðir okkar og tengdamóðir
SIGRÍÐUR GRÓA STEFÁNSDÓTTIR
Ingólfsstræti 9, Reykjavík,
verður jarðsungin frá Dómkirkjunni mánudaginn 17. júlí
kl. 1,30 e.h.
Blóm vinsamlegast afbeðin, en þeir sem vildu minnast
hennar láti líknarstofnanir njóta þess.
Gunnar S. Þorleifsson, Hildur Kristinsdóttir,
Ingibjörg Þorleifsdóttir, Þórður G. Halldórsson.
Dóttir mín
GXJÐRÓN TÓMASDÓTTIR
frá Miðhóli,
verður jarðsungin frá Fossvogskirkju þriðjudaginn
18 júlí klukkan 1,30 síðdegis.
ólöf Þorkelsdóttir.
Útför móður okkar,
MARGRÉTAR GUÐLEIFSDÓTTUR
fer fram frá Þjóðkirkjunni í Hafnarfirði þriðjudaginn
18. júlí, kl. 2 e.h.
Fyrir hönd systur, fóstursystur og tengdabarna
Guðrún Guðmundsdóttir, Brynjólfur Guðmundsson
HANNES KR. HANNESSON
málarameistari
sem lézt í Bæjarsjúkrahúsinu hinn 12. þ.m. verður jarð-
sunginn frá Dómkirkjunni n.k. þriðjudag kl. 2. .
Eiginkona og börn
Eiginmaður minn
KRISTJÁN HANNES MAGNÚSSON
frá Króki Isafirði
andaðist fimmtudaginn 13. júli Minningarathöfn fer fram
frá Hallgrímskirkju mánudaginn 17. júlí kl. 13,30. —
Jarðarförin fer fram frá ísafjarðarkirkju föstudaginn
17. júlí.
Salóme R. Sveinbjarnardóttir
barður g. tómasson
skipaverkfræðingur,
sem andaðist 10. júlí s.l. verður jarðsettur frá ísafjarðar-
kirkju mánudaginn 17. júlí. — Athöfnin hefst með hús-
kveðju að heimili hans, Túngötu 1, ísafirði kl. 2 e.h.
Hjálmar R. Bárðarson, Kristín Bárðardóttir
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð við fráfall og
jarðarför
KETILRlÐAR EINARSDÓTTUR
f»'á Tannastaðabakka.
Aðstandendur.
loknu fór hún til Danmerkur og
var þar á húsmæðraskóla og
sömuleiðis var hún þar um tíma
við dráttlistarnám.
Árið 1921 giftist Sigríður Þor-
leifi Gunnarssyni bókbandsmeist-
ara, eiganda Félagsbókbandsins í
Reykjavík og var þeim tveggja
barna auðið: Gunnar Svanur, sem
nú er framkvæmdastjóri Félags-
bókbandsins og er hann giftur
Hildi Kristjánsdóttur og Ingi-
björg, sem er gift Þórði Hall-
dórssy nnediurskoðanda, búsett
hér í Reykjavík. Mann sinn
missti Sigríður 8. marz 1951.
Þorleifur Og Sigríður voru viria
mörg, áttu fallegt heimili Og setti
Sigríður svip sinn á það með
sinni listrænu smekkvísi, og var
oft gestkvæmt á heimili þeirra,
enda voru þau bæði samhent í
því að taka vel á móti gestum
sínum. Sigríður hafði yndi af
músik, enda lék hún á slaghörpu.
Ég átti því láni að fagna að
hafa þekkt Sigríði í 40 ár og á
mínum ungkarlaárum bjó ég hjá
, þeim í 2 ár og á ég margar á-
'nægjulegar endurminningar frá
þessu heimili. Sigríður var góð
kona, sem vildi allt fyrir alla
gera, sérstaklega var hún barn-
góð og hafði hún mikið yndi af
5 barnabörnum sínum, enda
sóttu þau mikið til ömmu sinn-
ar.
Hún ól upp systurdóttur manns
síns, Þorbjörgu Sigurðardóttur,
en móðir hennar dó frá henni
ungri.
Eftir lát manns síns hélt Sig-
ríður heimili sitt, en mikill kær-
leikur var með henni og börnum
Og tengdabörnum hennar sem
reyndu að gera henni lífið sem
ánægjulegast.
Sigríður var fríð kona og hafði
alla þá kosti sem góða húsmóð-
ur má prýða, en hin síðari ár
hafði hún við vanheilsu að stríða,
en hún kvartaði aldrei heldur bar
hún sjúkleika sinn með stakri
þolinmæði.
Blessuð sé minning hennar.
---- Jón Gunnarsson