Morgunblaðið - 19.07.1961, Síða 10
10
MORGVNBLAÐ1Ð
Miðvilcudagur 19. júlí 196i.
Utg.: H.f. Arvakur ReykjavUk.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannesser.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
NATTURUVERND OG SKÓGRÆKT
CJKILNINGUR íslenzks al-'
^ mennings á gildi skóg-
ræktar hefur mjög farið í
vöxt síðustu áratugi. íslend-
ingum er orð*ið það ljóst, að
með því að hagnýta sér þekk
ingu og reynslu annarra
þjóða geta þeir auðveldlega
bætt og fegrað land sitt með
því að gróðursetja þar skóga.
Það er nú sannað, að marg-
ar trjátegundir dafna hér
prýðilega og geta náð hér
svipuðum þroska og annars
staðar. Með skógræktinni er
einnig hægt að forða heilum
landssvæðum frá því að
verða auðn og uppblæstri að
bráð.
Þegar á allt þetta er litið,
sætir það eigi lítilli furðu að
á allra síðustu árum hafa
risið upp einstakir menn og
hreinlega ráðist gegn skóg-
ræktinni. Til dæmis hefur
einn af starfsmönnum sjálfra
bændasamtakanna lýst því
yfir, að frá „sínu sjónarmiði
væri skógræktin okkar falleg
ur barnaskapur, en lítið
meira en barnaskapur og að-
allega fyrir kaupstaðabörn“!
Þetta er svo fáránlegur
skelggjudómur að orðum er
ekki að honum eyðandi.
★
Það er einnig fráleitt, sem
haldið hefur verið fram af
einstökum mönnum, að með
gróðursetningu barrskóga á
Islandi sé verið að vinna
spjöll gegn fegurð landsins
og náttúru þess.
Steindór Steindórsson,
menntaskólakennari á Akur-
eyri, hefur svarað þessari
kenningu í ágætri tímarits-
grein. Kemst hann þar m.a.
að orði á þessa leið:
„Skógræktin hefur flutt
inn allmargar tegundir í til-
raunaskyni. Vöxtur þeirra
gefur góðar vonir um að
ýmsar þeirra vinni sér, áður
en langt um líður, fullan
borgararétt í gróðurríki ís-
lands. Vel má svo fara, að
sú kynslóð íslendinga, sem
fæðist um næstu aldamót
hafi gleymt því að barrskóg-
arnir á íslandi séu ekki einu
sinni aldar gamlir, en líti á
þá sem jafnsjálfsagðan hlut í
náttúru landsins og vér lít-
um nú á birkiskógana.
Náttúruvernd og skógrækt
eiga sama mark, að skila
landinu fegurra og betra til
komandi kynslóða. Þessum
aðilum ber því að styðja
hvor annan og varast að
veikja aðstöðu hins aðilans
með deilum um smámuni.“
Þetta er vissulega rétt.
Náttúruvernd, skógrækt og
sandgræðsla vinna að sama
marki, að betra og fegra
landið og skila því frjósam-
ara og fegurra í hendur kom
andi kynslóða. I baráttunni
að því takmarki ber öllum
ræktunarmönnum, hvar sem
þeir eru á vegi staddir, hvort
sem þeir búa í sveit eða við
sjó að sameina krafta sína.
VIÐ BERJUMST
FYRIR FRIÐI
VIÐ viljum frið, trúið því.
Við berjumst fyrir friði,
umfram allt fyrir friði.“
Þetta voru ummæli dr.
Dirk Stikkers, framkvæmda-
stjóra Atlantshafsbandalags-
ins á fundi með íslenzkum
blaðamönnum í fyrradag. í
þeim er mótaður kjarni
þeirrar stefnu, sem varnar-
bandalag vestrænna lýðræð-
isþjóða berst fyrir. Samtökin
voru stofnuð árið 1949 vegna
ofbeldisaðgerða Rússa í Aust
ur- og Mið-Evrópu. Þeir
höfðu látið sinn Rauða her
hjálpa fámennum klíkum
kommúnista í þessum lönd-
um til þess að hrifsa öll völd
í sínar hendur, afnema frelsi
og mannréttindi og læsa tug-
ir milljóna manna niðri í
þrælakistu hin kommúniska
einræðis.
Þegar þannig var komið,
sameinuðust þjóðir Vestur-
Evrópu og tóku höndum sam
an við þjóðir Norður-Amer-
íku, Bandaríkjamenn og
Kanadamenn og mynduðu
Atlantshafsbandalagið.
Þessi samtök eru aðeins
rúmlega 12 ára gömul. En
þau hafa unnið mikið og
merkilegt starf í þágu heims-
friðarins. Þau hafa stöð>vað
sókn kommúnismans í Vest-
ur-Evrópu. Þau hafa komið í
veg fyrir að fleiri þjóðir
yrðu ofbeldis- og útþenslu-
stefnu kommúnismans að
bráð. Allur hinn lýðræðis-
sinnaði heimur stendur í
mikilli þakklætisskuld við At
lantshafsbandalagið.
Dr. Stikker lýsti því yfir á
fyrrgreindum blaðamanna-
fundi, að NATO vildi vinna
að því að fremsta megni að
koma í veg fyrir átök vegna
Berlínardeilunnar. Því er þó
ekki að neita, að hótanir
Rússa um sérfrið við Austur-
Þjóðverja og riftingu sam-
komulags stórveldanna um
Berlín, hefur haft í för með
sér mjög aukið öryggisleysi
og hættu á að til hernaðar-
legra átaka kunni að draga.
Margt bendir þó til þess að
fullkomin eining þjóða At-
lantshafsbandalagsins og
Byltingin a
ÞANNIG hljóðaði tilkynn-
ingin, sem ýmsir hershöfð-
ingjar Spánar fengu fyrir
25 árum. Hinn 17. júlí 1936
átti að hefjast bylting
hersins. En afleiðing þeirr-
ar byltingar var borgara-
styrjöld og síðar einræðis-
stjórn Francos.
EL PRONUNCIAMIENTO
Spánskir herforingjar höfðu
í margar vikur og með mik-
illi leynd unnið að undirbún-
ingi byltingarinnar gegn lýð-
veldisstjórninni. E1 pronunc-
iamiento (byltingin) átti að
hefjast í Norð u r-Marokkó,
sem bá var spánskt verndar-
svæði, því þar gátu herfor-
ingjamir reitt sig á takmarka
lausa hlýðni hermanna sinna.
Strax á eftir átti að gera bylt
ingu í heimalandinu.
Hinn 13. júlí 1936 var leið-
togi þingflokks hægrimanna,
Calvo Sotelo, myrtur í Ma-
drid og varð morðið til þess
að byltingunni var flýtt og
dagurinn ákveðinn. Tilkynn-
ingin var send út: Hinn 17.
kl. 17,00.
Byltingin átti að bera skjót
an árangur. Aðal hvatamenn
hennar voru níu háttsettir
herforingjar. Þeirra á meðal
var Francisoo Franco, sem
þá var 43 ára og yngsti hers-
höfðinginn í her Spánar. Sam
kvæmt áætlun skiptu herfor-
ingjarnir með sér verkum
sem hér segir:
JOSÉ Sanjurjo hershöfð-
ingi: Snrúa heim til Spánar úr
útlegð í Portúgal og taka við
yfirstjórn byltingarinnar.
EMILIO Mola hershöfðingi,
yfirmaður hersins í Navarra
og talinn sá sem mest vann
að skipulagwingu byltingar-
innar: Reyna að ná yfirráð-
um í norðurhéruðunum.
muni leiða til þess að þeir
láti sitja við status quo í
Berlín.
íslendingar bjóða dr. Stikk
er velkominn til lands síns.
Þessi reyndi og glæsilegi hol
lenzki stjórnmálamaður gegn
ir nú því virðulega og vanda
sama hlutverki að vera fram
kvæmdastjóri varnarsamtaka
vestrænna þjóða, sem hafa
það höfuðtakmark að varð-
veita frið og mannhelgi, ekki
aðeins í Evrópu heldur og
um heim allan.
RÆNA ÞJÓÐIN
MINNSTA NOR-
ITM þessar mundir er hér
stödd færeysk sendi-
nefnd, sem komin er hingað
til þess að ræða um mögu-
leika á handfæraveiðum
Færeyinga innan íslenzkrar
landhelgi. Skal ekkert á
þessu stigi málsins fullyrt
um, hver erindislok hennar
festa gegn hótunum Rússa
verða. En íslendingar líta á
Færeyinga sem nána frænd-
ur og vini. Það er rétt sem
Peter Mohr Dam, lögmaður
Færeyja, segir í samtali hér
í blaðinu í gær, að íslend-
ingar og Færeyingar eiga
margt sameiginlegt. Báðar
hafa þessar litlu eyþjóðirháð
harða baráttu við Ægi og
byggja afkomu sína að veru-
legu leyti á sjávarafla. Tunga
Færeyinga er skyldari ís-
lenzku en nokkurt annað
mál. Mikill fjöldi færeyskra
sjómanna hefur stundað störf
á íslenzka fiskiskipaflotanum
og stór hluti færeyska fiski-
skipaflotans hefur sótt á ís-
landsmið um langan aldur.
íslenzka þjóðin vill vissu-
lega rækja góðan frændskap
og vináttu við Færeyinga.
Þeir eru minnsta norræna
þjóðin. Einnig þeir eiga.
merkilega og sérstæða menn-
ingu, sem er hluti af
menningararfleifð norrænna
manna. Örlög þeirra og okk-
ar eru á marga vegu samofin.
Franco hershöfðingi 1936
FRANCISCO Franco hers-
höfðingi og herstjóri á
Kanaríeyjum: Fljúga til
Spánska Marokkó og stjórna
byltingunni þar.
CONZALO Quiepo de Llano
hershöfðingi, yfirmaður her-
sveita í Sevilla-héraði: Ná
héraðinu á sitt vald.
MANUEL Goded hershöfð-
ingi, herstjóri á Baleareyjum:
Fara flugieiðis til Valencia
og stjórna byltingunni þar.
MIGUEL Cabanellas hers-
höfðingi, yfirmaður hersins í
Zaragoza: Taka borgina og
halda henni.
ALFREDO Kindelan hers-
höfðingi í flughernum: Ganga
í lið með sveitum byltingar-
manna í Marokkó og taka við
yfirstjórnr flughersins.
ANTONIO Aranda ofursti,
yfirmaður hersins í Oviedo:
Taka Astoriuhérað.
JUAN Vague ofursti: Hefja
uppreisnina í Marókkó og
bíða komu Francos og Kindel-
ans.
Þannig leit áætlunin út. En
hvernig varð hún fram-
kvæmd? Og hvernig gekk
þessum níu mönnum sem
stóðu fyrir byltingunni? I>etta
gerðist:
UPPHAFIÐ
Ætlunin var að hefja bylt-
inguna í Marokkó hinn 17.
júlí kl. 17,00 á svæði nálægt
Riff-fjöllunum, sem nefnist
Llano Amarillo (Gula slétt-
an), en þar var meirihluti
hersins saman kominn til æf-
inga. En það kvisaðist út í
setuliðsborginni Melilla að
eitthvað væri á seyði og lög-
reglan tók að athuga málið.
Yague ofursti ákvað því að
bíða ekkj lengur. Og bylting
in hófst í Melilla í stað Llano
Amarillo hinn 17. júlí kl.
16,10 í stað kl. 17,00.
Franeo hershöfðingj kom til
Marokkó með leiguflugvél
morguninn 19. júlí. Vélinni
flaug brezkur flugmaður.
Nokkrum dögum áður hafði
Franco sent fjölskyldu sina
með skipi til Frakklands.
Kom Franco á tilsettum tíma
til Marokkó. En Sanjurjo
hershöfðingi, sem átti að hafa
yfirstjórn byltingarinnar, var||
ekki jafn lánsamur. Hann ætl
aði með lítillj flugvél til
Spánar, en vélin hrapaði í
flugtaki og fórst Sanjurjo með
henni. Flugmaðurinn, Juan
Ansaldo, bjargaðist.
VIÐHAFNAR-
BÚNINGURINN
Ansaldo skýrði frá því á
eftir að Sanjurjo hafj mætt
á flugvellinum, sem var smá
grasvöllur í nánd við Lissa-
bon, með geysimikla ferða-
kistu. Ansaldo mótmælti og
sagði að vélinn værj of lítil
til að flytja bæði hershöfð-
ingjann og farangur hans. En
Sanjurjo heimtaði að fá kist-
una sína með, því — eins og
hann sagði: — í henni er við
hafnarbúningur minn og það
er ekki hægt að ætlast til þess
að ég haldi innreið mína í/
Madrid án hans. Vélin var*
því yfirhlaðin og mistókst
flugtakið. En byltingarmenn
misstu manninn, sem átti að l
stjórna byltingunni .
Goded hershöfðingi fór á
tilsettum degi flugleiðis frá
Palma de Mallorka, en lenti
í Barcelona í stað Valencia,
vegna þess að áætluninni var
breytt á síðustu stundu. Var
hann handtekinn við kom-
una og skotinn skömmu síð-
ar. Gabanellas hershöfðingja
tókst að ná Zaragoza á sitt
vald og de Llano náði yfir-
ráðum í Sevilla.
Aranda ofursti beitti her-
bragði til að ná borginni
Oviedo. Hinn 18. júlí, daginn
sem byltingin hófst á spánskri
jörð, lýsti hann yfir fylgi sínu
við lýðveldisstjórnina. Hann
vopnaði verkamenn og námu
menn og sendi þá með sérstök
um járnbrautarlestum til
Madrid til að verja höfuð-
borgina. En þegar lestimar
Framhald á bls. 12. |