Morgunblaðið - 25.07.1961, Blaðsíða 14

MORGVNBLAÐIÐ
Andrés Guðnason
Minning
ANDRÉS Guðnason var faeddur
1. ágúst 1883 að Lágafelíi í Mos-
fellssveit, sonur hjónanrua Jó-
hönnu Andrésdóttur og Guðna
Halldórssonar. Föður sinn missti
hann er hann var á öðru ári. Ólst
hanm upp hjá móður sinni, sem
fluttist skömmu síðar að Máva-
gili. Þar bjuggu þau þar til um
aldamótin en fluttust þá til
Reykjavíkur. Veturinn 1904—
1905 var hann í Sjómannaskól-
anum og fékik þar skipstjórarétt-
indi. Næstu ár sigidi hanh á kútt
erum frá Reykjavík, síðan tekur
'hann skipstjórn á mótorbátum,
þar til 1920 að hann gerist togara
sjómaður, óftast hjá Snæbirni
Stefánssyni á Agli Skallagríms-
syni.
Árið 1933 hætti hann sjó-
mennsku og gerðist afgreiðslu-
maður við Fiskverzlun Hafliða
Baldvinssonar. Þar var hann í 3
ár, en þá stofnaði hann sína eigin
fisksölu við heimili sitt að Bar-
ónsstíg 20 hér í bæ. Við fiskverzl
un sína starfaði hann, þar til
hann lagði algjörlega niður hið
daglega strit á afmælisdegi sín-
tmi 75 ára gamall, enda þá orð-
inn útslitinn maður. Hafði
Andrés þá, þessi dugnaðar, reglu
og hirðumaður, verið 1 fremstu
víglínu ailla ævi, til framtaks sér
og sínuim enda afkoma hans heim
ilis farsæl.
Árið 1908 kvæntist Andrés,
Erlendínu Jónsdóttur frá Norð-
urbotni á Miðnesi. Hún ól honum
tvö böm þau Halldóru og Jó-
manns 1. apríl 1961 78 ára gam-
all.
Þegar ég, sem þessar límur rita,
byrjaði fisksölu hér í bæ fyrir 15
árum og kynntist þessum sóma
manni, fann ég strax við fyrstu
kynni, að maðurinn var tnaustur
í daglegri umgengni og starfi,
dulur, fastur fyrir og lért ekki af
málefnum, sem hann taldi til
bóta, sér og sínum félögum til
góðs. Því var það, að á félags-
fundum í stétt okkar fisksala,
voru tillögur Andrésar mikils
metnár', og náðu alltaf fram að
ganga. Hér sbal honum þakkað
fyrir hönd Fisksalafélags Reykja.
víkur og Hafnarfjarðar fyrir
traust og heillaríkt samstarf á
liðnum árum. Heiðursfélagi okk-
ar var hann gerður 1958.
Kynni okkar Andrésar voru
hann, sem bæði eru á lífi og hið meiri en i fisksalastarfinu. Við
mannvænlegasta fólk. Konu sína) höfðum kartöflugarða í Kringlu-
missti hann 9. júlí 1954, og mun) mýrinni, og var það mjög oft er
honum þá fyrst hafa fundizt við höfðum lokið okkar dags-
höggvið nálægt skildi sinum. Að verki þar, að við tylltum ok'kur
siðustu var hann í 2 % ár á Dval-, niður og röbbuðum saman. Slik-
arheimili aldraðra sjómanna, og ar samræður við góða drengi
þar yfirlýkur ævi þessia merkai gleymast aldrei, Þakka ég þér
hér með fyrir allar þær góðu
stundir og það traust sem þú
ávallt sýndir mér. Fyrir hönd
Fisksalafélags Reykjavikur og
Hafnarfjarðar votta ég börnum
og barnabörnum Andrésar inni-
lega samúð við missi góðs föður
og afa.
Trúin þín mun hjálpa þér
þá hjálpin mannleg þver
Hún þig á vængjum sér
I himna sælu L
(H.P.)
Jón Guðmundsson
fisksali.
Kubbaði sundur
AKRANESI, 20. júlí — Vatns-
laust var í bænum frá hádegi
í dag til kl. 3. Orsökin var sú að
jarðýta kubbaði í sundur vat.is-
leiðslurör. Var hún að vinna í
sambandi við flutninga á olíu-
tönkum og clíuhúsi BP í efra
horni við Hafnarbraut Suður-
götu, en húsið á að flytja hærra
upp í lóðina! — Oddur.
— Sildarskýrslan
Framh. af bls. 10.
Hagbarður Húsavík • 2885
Halldór Jónsson Olafsvík 7996
Hannes Hafstein Dalvík 3030
Hannes Lóðs Vestmannaeyjum 2543
Haraldur Akranesi 10532
Héðinn Húsavík 8772
Heiðrún Bolungarvík 12350
Heimlr Keflavík 4230
Heimir Stöðvarfirði 3391
Helga Rvík 6203
Helga Húsavík 3358
Helgi Flóventsson Húsavík 4495
Helgi Helgason Vestmannaeyjum 6246
Hilmir Keflavík 7447
Hoffell Búðakauptúni 4988
Hólmanes Eskifirði 6981
Hranf Sveinbjarnarson Grindavík 4516
Hrafn Sveinbjarnars. II Grindav. 7128
Hringsjá Siglufirði 4557
Hringver Vestmannaeyjum 8122
Hrönn II Sandgerði 4096
Huginn Vestmannaeyjum 2064
Hugrún Bolungarvík 6620
Húni Höfðakaupstað 5951
Hvanney Hornafirði ö 5195
Höfrungur II Akranesi 8338
Höfrunguj- I Akranesi 8338
Ingiber Ölafsson Keflavík 2815
Ingjaldur — Orri Grafarnesi 2398
Jón Finnsson Garði 6291
Jón Garðar Garði 6367
Jón Guðmundsson Keflavík
4148
Bæjarbíó í Hafnarfirði sýnir um þessar mundir dönsku kvik-
myndina Pigen i Sögelyset með ungri og þekktri leikkonu,
Vivi Bak, í aðalhlutverki. — Myndin hefur ekki verið sýnd
áður hér á landi.
Jón Gunnlaugs Sandgerði
Jón Jónsson Olafsvík
Júlíus Björnsson Dalvík
Jökull Olafsvík
Katrín Reyðarfirði
Keilir Akranesi
Kristbjörg Vestmannaeyjum
Leifur Eiríksson Rvík
Ljósafell Búðakauptúni
Máni Höfðakaupstað
Manni Keflavík
Mímir ísafirði
Mummi Garði
Muninn Sandgerði
Ofeigur II Vestmannaeyjum
Ofeigur III Vestmannaeyjum
Olafur Bekkur Olafsfirði
Olafur Magnússon Keflavík
Ölafur Magnússon Akureyri
Olafur Tryggvason Hrnafirði
Páll Pálsson Hnífsdal
Pétur Jónsson Húsavík
Pétur Sigurðsson Rvík
Rán Hnífsdal
Reykjaröst Keflavík
Reynir Vestmannaeyjum
Reynir Akranesi
Rifsnes Reykjavík
Runólfur Grafarnesi
Seley Eskifirði
Sigrún Akranesi
Sigurður Akranesi
Sigurður Siglufirði
Sigurður Bjarnason Akureyri
Sigurfari Vestmannaeyjum
Sigurfari Akranesi
Sigurfari Patreksfirði
Sigurvon Akranesi
Skarðsvík Hellissandi
Smári Húsavík
Snæfell Akureyri
Snæfugl Reyðafirðl
Stapafell Olafsvík
Stefán Arnason Búðakauptúni
Stefán Ben Neskaupstað
Stefán Þór Húsavík
Steinunn Olafsvík
Steinunn gamla Keflavík
Stígandi Vestmannaeyjum
Straumnes Isafirði
Stuðlaberg Seyðisfirði
Súlan Akureyri
Sunnutindur Djúpavogi
Sveinn Guðmundsson Akranesi
Sæfari Akranesi
Sæfari Sveinseyrl
Sæfaxi Neskaupstað
Sæfell Ölafsvík
Sæþór Olafsfirði
Tálknfirðingur Svelnseyri
Tjaldur Stykkishólmi
Valafell Olafsvík
Vattarnes Eskifirði
Víðir II Garði
Víðir Eskifirði
Vilborg Keflavík
Vonin II Keflavík
Vörður Grenivík
Þorbjörn Grindavík
Þorgrímur Þingeyri
Þórkatla Grindavík
Þorlákur Bolungavík
Þorleifur Rögnvaldsson Ölafsfirði
Þráinn Neskaupstað
Þráinn Neskaupstað
5909
4721
2002
3870
5351
3203
8944
5218
2118
2090
4791
33741
4161
2643
5197|
2969
4683
4687
11733
3259
4532
8242
8242
4553
2024
3483
5427
3222
4000
5030
3815
5107
7508
6369
4003
5617
4208
6584
2922
6730
9772
5310
9237
3608
2165
4322
6811
2412
3749
3092
6830
4619
7993
2066
3101
6390
3757|
3265
5853
5241
4791
6958
4112
13194
8018
4608
5874
5421
7240
2884
4365
7010
2063
4829
4829
VETTVANGUR
Frh. af bls. 13.
dálst að hinum mikla sigri
þínum“, sagði Kristinn E. Andrés
son á Keflavíkurflugvelli á sunnu
dag og klappaði geimfaranum
blíðlega á öxlina. Ógleymanleg
sjón og full ástæða til að vera
hrærður yfir þeim skyndilega
áhuga, sem bókmenntafræðingur-
Inn hefur fengið á háloftsmönn-
um. Gagarín hristi af sér klapp-
ið eins og góðum farandriddara
sæmdi Og hefur áreiðanlega hugs-
að með sér eins og karlinn í þjóð-
sögunni: „Nú skyldi ég hlæja,
ef ég væri ekki dauður“.
Og Gagarín var sendur í sölu-
ferð.
Slíkum manni var hægt að trúa
fyrir stolti Sovétríkjanna og al-
þjóðlegs kommúnisma. Og Æsku
lýðsfylkingin var mætt á sjálfum
Keflavikurflugvelli í miðju
„krabbameini þjóðfélagsins",
ekki af þjóðlegri reisn heldur til
að skjálfa í lotlegri undirgefni
undir það guðspjall véla og tann-
hjóla, sem nefnt hefur verið
Vostok. Þetta minnti á gamla tíð,
þegar heimurinn skalf fyrir véla-
skrölti nazismans, Rússar gerðu
griðasáttmála við Hitler, Þjóðverj
ar óðu yfir Vestur-Evrópu og
Þjóðviljinn þjáðist af kompás-
skekkju: „Hér í fásinninu heima
á íslandi verða sósíalistar að gera
sér það fullljóst, að þeir geta
hvorugum hjnna striðandi aðila
óskað sigurs í þvi stríði, sem nú
er háð“. Já, þessi orð standa í
forustugrein blaðsins 22. maí
L 1940. Aðeins litið spor úr harla
vafasamri slóð, svo ekki sé meira
sagt.
III.
íslenzkir blaðamenn fengu
ekki tækifæri til að hitta Júrí
Andrejevits, en þeir sátu fund
með Júrí Gagarin. Það var
skemmtilegt að hitta geimfar-
ann, þó samtalið við hann yrði
styttra en ráð var fyrir gert.
Hann hafði minna fram að færa
en ætla hefði mátt af jafn víð-
förulum og himinvönum manni
og hann er sagður vera. Alex-
androv, sendiherra, var af ein-
hverjum ástæðum „nervösari"
en nauðsyn ber til hér á íslandi.
Það var eins og hann bæri i>er-
sónulega ábyrgð á öllu þvi, sem
Gagarín sagði, en auðvitað kem-
ur ekki til mála að leggja flíka
ábyrgð á eins manns herðar.
Geimfarinn var í senn vingjarn-
legur og fastur fyrir. Hann svar
aði spurningum blaðamanna yf-
irleitt fljótt og greiðlega. Þegar
hann var spurður jafn fráleitr-
ar spurningar og þeirrar, hvort
hann hefði beðið til Guðs, áður
en hann fór í geimferðina
frægu, stóð hann upp, fómaði
höndum og sagði hlæjandi: „Sann
ur kommúnisti biður ekki til
Guðs“. Viðbrögð hans voru eins
og hann hefði verið spurður,
hvort hann hefði talað við
Stalin rétt áður en hann lagði
af stað í Kúbuferðina. Miðilssam
bandið var í ágætu Lagi, svo ég
veit ekki hvaða afsökun sr.
Gunnar Árnason hefur nú fram
að færa í Kirkjuritinu, kannski
þá að Gagarín hafi mismælt sig.
Ef marka má síðasta Kirkjurit
virðist klerkurinn ekki geta í-
myndað sér, að Furtseva hefði
takmarkað samband við Guð, en
nú er hann búinn að fá enn eina
staðfestingu á því, að góður
kommúnisti sækist ekki eftir
slíku sambandi, ekki einu sinni
þó hann fari 300 kílómetra upp
í himinhvolfið. Slíkt trúleysi er
auðvitað afskaplega ótrúlegt og
virðist með öllu óskiljanlegt
jafngóðum guðsmanni og sr.
Gunnar er. íslenzku kommúnist-
unum, sem voru viðstaddir
blaðamannafundinn, þótti svar
Gagaríns stórum spámannlegra
en spurningin, og ætti það að
vera til nokkurrar glöggvunar
fyrir þá fslendinga, sem í ein-
feldni halda að þeir geti í senn
verið einlægir fulltrúar Krists
og Krúsjeffs. Ég hef ekki ýkja-
mikinn áhuga á viðbrögðum ís-
lenzku kirkjunnar eins og nú er
háttað, en við verðum að ætlast
til þess að sæmilega menntaðir
klerkar fari að átta sig á af-
stöðu kommúnismans til kristin-
dómsins og séu ekki eins og álf-
ar út úr hól, þegar talað er um
kjarnann í kenningum Marx.
Karl Marx reið á vaðið og kall-
aði trúna „opíum fólksins". Len-
in tók undir þessi orð hans og
bætti við, að trúin væri „andlegt
vodka“ sem þrælar kapítalism-
ans drekktu í kröfum sínum um
sómasamlegt líferni. Opíum-
kenning Marx er „hornsteinn
marxískrar skoðunar á trúar-
brögðunum", skrifar Lenin enn-
fremur, og bætti við, að milljón-
ir synda og ódáða væru miklu
hættuminni en ,hin skarpa guðs-
hugmynd“ eins og hann komst
að orði. Þá hefur Krúsjeff einn-
ig tekið undir ,,opíumkenning-
una“, og í merku samtali, sem
hann átti við William Randolp
Hearst í (nóvember 1957) sagði
hann m.a.: „Við kommúnistar,
sovéskir stjórnmálamenn erum
guðleysingjar". Og ennfremur í
sama viðtali: ,Við lítum svo á,
að trú á Guð, sé í andstöðu við
viðhorf okkar kommúnista". Og
loks: „Þeim, sem trúa á Guð,
fækkar óðum, ungt fólk vex úr
grasi og þeir eru í miklum
meirihluta sem trúa ekki á
Guð“. f samtali við Sergé Gro-
ussard í Le Figaro (19. marz
1958) sagði Krúsjeff m.a. „Ég
held, að það sé enginn Guð til.
Það er langt síðan ég losnaði við
þá ímyndun.... vísindi og trú
á yfirnáttúruleg öfl eru ósættan-
leg“.
En þó Lenin hefði þá afstöðu
til trúarinnar, sem fyrr greinir,
og segði m.a. að „í áróðri okkar
verður að vera áróður fyrir guð-
léysi", var hann nógu slyngur til
að nota ekki ómengaðan efnis-
hyggjuáróður fyrir byltinguna.
1905 skrifaði hann x „Sósíalismi
og trúarbrögð": „Hvers vegna
lýsum við ekki yfir, að guð-
leysi sé á stefnuskrá okkar? Af
hverju neitum við ekki kristn-
um mönnum og þeim sem trúa
á Guð um inngöngu í flokk okk-
ar? Vegna þess að einhugur
hinnar kúguðu stéttar í barátt-
unni fyrir byltingu og sköpun
Paradísar á jörðu er mikilvæg-
ari en einhuga skoðanir öreig-
anna á Paradís á himnum. Þetta
er ástæðan fyrir því, að við
hvorki megum né getum sett
guðleysi á stefnuskrá okkar“.
Enn hefur Sameiningarflokk-
ur alþýðu, Sósíalistaflokkurinn
ekki sett guðleysi á stefnuskrá
sína, svo dyggilega hafa málpíp*
ur íslenzkra kommúnista fetað í
fótspor lærifeðra sinna. ,Hel«
víti stakk hann upp í þá“ var
sagt suður á Keflavikurflugvellj
á sunnudag. Og svo setja beztu
menn upp forundrunarsvip þeg-
ar þeir heyra kommúnista af-
neita Guði og eilifu lifi. Hefur
þetta fólk ekkert lesið? Það er
eins og allt komi þvi á óvart. <
Gagarín er þægilegur, ungur
maður, allt að því drengslegur,
en gætir þess faílega að geðjast
sínum lærimeistara og fara ekki
út af línunni. Hann er áreiðan-
lega einn af þeim ungu mönn-
um, sem Krúsjeff minnist á J
samtalinu við William Randolph
Hearst. En hann gætti sin ekki
á því frekar en margir skeleggir
kommúnistaforsprakkar að það
er ekki góð og gild díalektik aS
afneita því sem hefur ekki verið
afsannað. Eða hvenær hefur
kommúnistum tekizt að sanna,
að Guð sé ekki til?
Þó Gagarín sé viðmótsþýður
maður er hann ekki sannfær-
andi og á blaðamannafundinum
fannst mér hann minna miklu
fremur á forstjóra kavíarverk-
smiðjunnar rússnesku en sovét-
hetju: Þegar fréttamaður enska
blaðsins „Spectator" kom I
kavíarverksmiðjuna, spurði
hann forstjórann, hvernlg fram-
leiðslunni væri háttað? Forstjór
inn leit tortryggilega í kringum
sig og gegndi með annarri spurn-
ingu: „Til hvers viljið þér fá að
vita það?“
Maður hélt að geimfarar
væru vaxnir upp úr svoleiðia
barnaskap. M.