Morgunblaðið - 27.07.1961, Blaðsíða 1

20 siöur
vtgtti&lbfaifo
48. árgansur
166. tbl. — Fimmtudagur 27. júlí 1961
Prentsmiðja Morcrunbiaðslna
Kennedy markar stefnuna:
¥esiur-Berlín prófsteinmnn
s
* Erum reiðubúnir til viðræðna. En verðum einnigj
I
! að vera reiðubunir að beita valdi — gegn valdi \
VESTUR-BERLÍN er meira en sýnigluggi frjálsræðisins, tákn, frelsis-
eyja í hafsjjó kommúnismans. Hún er jafnvel meira en tengiliður við hinn
frjálsa heim, vonarblys að baki járntjaldinu — undankomusmuga fyrir
flóttafólk. — Vestur-Berlín er allt þetta. En fyrst og fremst er hún orð-
in hinn mikli prófsteinn á hugdirfð og viljjafestu vestrænna ríkja, sá
brennidepill, bar sem hátíðlegar skuldbindingar okkar, allt frá 1945, og
drottnunargirni Sovétríkjanna mætast í árekstri um grundvallaratriði.
Við getum ekki og munum ekki láta kommúnista reka okkur frá Berlín,
hvorki stiff af stigi né með valdbeitingu.-------Við kærum okkur ekki
um að berjast, en við höfum barizt áður.-------Við munum ávallt reiðu-
búnir til viðræðna, ef viðræður koma að haldi. En við verðum einnig að
vera reiðubúnir að beita valdi, ef valdi verður beitt gegn okkur.
Okkur er Ijóst, hvað nauðsynlegt er að gera — off við erum staðráðnir í að
gera bað. Eg vil ræða hreinskilnislega við ykkur um fyrstu skrefin,
sem við munum taka. Þær aðgerðir munu kref jast fórna — o# meira mun
við þurfa í framtíðinni.-------En ef við og bandamenn okkar höfum styrk
Off einingu um markmið sem grundvöll gerða okkar-------off beitum orð-
um jafnt sem vopnum af hæfilegri varfærni, hefi ég vonir um að friður '
og frelsi muni haldast.
Kennedy var skorinorður í sjónvarpsræðu sinni.
Þetta eru noxkur ummæli úr
skeleggri og skorinorðri ræðu,
sem Kennedy Bandaríkjaforseti
flutti á þriðjudagskvöldið (kl. 2
á miðvikudagsnótt að ísl. tíma)
og útvarpað var og sjónvarpað
um öll Bandaríkin og endur-
varpað til útlanda. —. Kennedy
fjallaði einkum um Berlínarmál
ið — og má líta á ræðu hans
sem svar við orðsendingum og
ræðum Krúsjeífs að undan-
förnu um það mál — og það
mjög skorinort svar.
0 Vel tekið — og illa
Ræðu forsetans hefur verið
mjög vel tekið í vestrænum
ríkjum, og hafa helztu NATO-
ríkin lýst stuðningi við stefnu
hans. I kommúnistaríkjunum
hefur Kennedy hins vegar ver-
ið sakaður um stríðsæsingar,
svo sem vænta mátti. Stjórn-
xnálafréttaritarar virðast þó
þeirrar skoðunar, að ræðan hafi
haft talsverð áhrif austan járn-
tjaldsins — og kunni að renna
tvær grímur á Krúsjeff og hans
menn við hin afdráttarlausu
orð Kennedys. — Nánar er
greint frá viðbrögðum beggja
mégin járntjaldsins á öðrum
stað í blaðinu.
• l.átum það ekki viðgangast
Kennedy hóf ræðu sína með
pví að rifja upp atburðarásina,
einkum varðandi Berlín, allt
síðan hann hitti Krúsjeff í Vín-
erborg í byrjun júní. — I því
eambandi sagði forsetinn:
— Eins ©g þið munið, hyggst
Itann (Krúsjeff) me'S einu
pennastriki binda endi á rétt
okkar til aS vera (hafa lið) í
Berlín, og í öðru lagi hindra að
við getum staðið við skuldbind-
ii.gar okkar við þær tvær
milljónir manna, sem í borg-
inni búa. Þetta látum við ekki
viðgangast.
Kennedy lagði áherzlu á það,
að enda þótt kommúnistaógnun-
in við frelsi fólks beindist nú
sem stæði fyrst og fremst gegn
Vestur-Berlín, væri sú „ein-
angraða framvarðstóð ekki ein-
angrað vandamál. Ógnunin nær
til alls heimsins", sagði forset-
inn. — Hann ræddi um „aug-
ljós og djúptæk" réttindi vest-
urveldanna í Berlín, samkvæmt
samningum, enda væri Berlín á
engan hátt hluti A-í>ýzkalands,
heldur sérstakt yfirráðasvæði
undir stjórn og eftirliti fjór-
veldanna (Bandaríkjanna, Bret-
lands, Frakklands og Sovétríkj-
anna). — En auk þessara rétt-
Framh. á bls. 19
Fulltrúi Kennedys
hittir Krúsjeff
I MOSKVU, 26. júlí. — Krúsjeff |
) tók í dag á móti réðgjafa
.Kennedys Bandaríkjaforseta í
' afvopnunarmálum, John Mc
I Cloy, á sumarsetri sínu við
| Svartahaf. — í frétt frá Tass
, segir, að þeir hafi í vinsemd
' rætt um undirbúningsviðræð-
I ur ríkjanna um afvopnunar-
I mál — sem raunar hafa legið
. niðri nokkra daga — og önnur
mál, er snerta sambúð Banda
1 ríkjanna og Sovétríkjanna. —
Ekki er nefnt, hvort ræðu
Kennedys frá í gær hafi borið
a goma.
Kongóþing kem-
ur saman á ný
— og Liimumbamenn eiga þar mikið íylgi
Leopoldville,
(Reuter) —
26, júlí. —
Þing Kongó kom í dag sam-
an í fyrsta sinn í tæpt ár, í
Lovanium-háskólanum við
Leopoldville. Þingstaðurinn
var í strangri gæzlu liðs Sam
einuðu þjóðanna. — Þessi
fyrsti fundur þingsins markað
ist einkum af því, hve fylgj
endur Patrice Lumumba,
Viðbrögð við ræðu Hennedys:
Vel tekiö vesían járntjalds
- illa fyrir austan
London, Moskvu og Berlín,
26. júlí. (NTB/Reuter)
HIN skeleggja „Berlínar-
ræða" Kennedys Bandaríkja-
forseta hlaut nær einróma
stuðning og hrós stjórnar-
valda í vestrænum löndum í
dag. T.d. sagði talsmaður
brezka utanríkisráðuneytis-
ins, að Bretastjórn væri al-
gerlega sammála Bandaríkja-
stjórn um nauðsyn þess að
gera víðtækar ráðstafanir til
að mæta Berlínarhættunni.
Adenauer, kanslari V-Þýzka-
lands, lýsti og ánægju sinni
með ræðu Kennedys og
kvaðst gleðjast vegna þess
forustuhlutverks, sem Banda
ríkin hefðu nú greinilega
tekið meðal vestrænna þjóða.
Það var hins vegar annað
hljóð í strokkum austan járn
tjaldsins. Þar var Kennedy
sakaður um stríðsæsingar og
Pramh. á hls. Jt
hins myrta forsætisráðherra
í Kongó, virtust eiga miklu
fylgi að fagna.
Neðri deild þingsins — full-
trúadeildin — endurkaus Joseph
Kasongo til forseta. Hann er einn
af helztu forustumönnum flokks
Lumumba. „Kongósku þjóðhreyí
ingarinnar". Annar Lumumba-
sinni, Victor Komiroko, var kjör
inn forseti öldungadeildarinnar
— og margir aðrir Lumumba-
menn náöu kosningu í trúnaðar-
stöður. — í>á vakti það einnig
athygli, að Balubakat-flokkur-
inn, flokkur Balubamanna í Norð
ur-Katanga, sem eru andvígir
Moise Tsjombe, kom að tveim
mönnum við kosningarnar í þing
inu í dag.
— • —
Utanríkisráðherra Katanga,
Kimba, sem nú er sagður í
París, sagði í dag, að Katanga-
stjórn mundi ekki senda þing-
menn sína til Leopoldville fyrr
en tryggt væri, að virt yrði sér-
staða Katanga innan sambands-
ríkis Kongó.
Þá má geta þess, að Mobutu,
herstjóri í Leopoldville, sem
átt hefur í samningum við Kat-
angastjórn um að taka að sér
stjórn hersins þar, lýsti því
yfir í dag, að fjandsamleg af-
staða stjórnarinnar hefði valdið
því, að þessir samningar fóru
út um þúfur. (Áður hafði verið
sagt, að þ«ir hefðu þegar verið
srerðir).