Morgunblaðið - 27.07.1961, Blaðsíða 19

FimmtudagUr 27. júlí 1961
MORGUNBLAÐIÐ
19
— Kennedy
. Framhald aí bls. 1.
inda okkar, sagði Kennedy, ber
að hafa í huga skuldbindingu
okkar mn að viðhalda — og
verja, ef þörf krefur — tæki-
færi tveggja milljóna manna til
að ráða sinni eigin framtíð. —
í>annig getur sovétstjórnin ekki
bundið endi á dvalarrétt okkar
í Berlín, né samgöngur okkar
við borgina, með neins konar að
gerðum á eigin spýtur. Hlífi-
skjöldur Atlantshafsbandalagsins
hefur um langt skeið hvílt yfir
Berlín — og við höfum heitið
því, að árás á borgina verði
skoðuð sem árás á okkur alla
(í Atlantshafsbandalaginu).
• Berlín verður varin
Það væri skakkt reiknað
hélt Kennedy áfram, ef einhverj
ir teldu Berlín auðvelt skot-
mark, vegna Iegu sinnar (nær
200 km innan marka A-Þýzka-
lands). Bandarikin eru þar,
Bretland og Frakkland eru þar;
þar gilda heit Atlantshafsbanda-
iagsins — og Berlínarbúar sjálf-
ir eru þar. Borgin er í rauninni
eins örugg og við hin — enda
getum við ekki skilið öryggi
hennar frá okkar eigin.
— ★ —
4 Því hefir verið haldið fram,
að Berlín sé óverjandi í hern-
aði. En var ekki svo um Bast
ogne — og raunar einnig um
Stalingrad? Það er unnt að
verja hvaða hættustað sem er,
ef menn, hraustir menn, vilja
gera það.
b -★-
: Við kærum okkur ekki um að
berjast, en við höfum barizt áð-
ur — og fyrr hefir það gerzt,
að aðrir hafa gert þau hættu-
legu mistök að ætla, að vestræn
ríki væru of eigingjörn og of
lin af sér til þess að rísa gegn
lárásum á frelsi annarra landa.
Þeir, sem nú hóta að' vekja upp
styrjaldarógnirnar í deilu um
Vestur-Berlín, ættu að minnast
orða forns heimspekings: ,,Sá,
sem veldur ótta, getur ekki sjálf
ur losnað undan oki óttans“.
k' — ★ —
” Við getum ekki og munum
ekki láta kommúnista reka okk-
ur frá Berlín, hvorki stig af
stigi né með valdbeitingu. Það
er nauðsynlegt vegna siðferðis-
iþreks og öryggis Vestur-Þýzka-
lands, vegna einingar Evrópu og
til þess að halda tiltrú alls hins
frjálsa heims, að við stöndum
,við heit okkar gagnvart Berlín.
Rússar beina ekkj aðeins spjót
um sínum að Berlín heldur hefir
stefna þeirra löngum verið sú
að sundra allri Evrópu og gera
ihana áhrifalausa — og að hrekja
okkur til baka til okkar eigin
stranda. En við verðum að standa
við marggefin heit okkar við
íbúa Vestur-Berlínar, varðveita
rétt okkar og öryggí þeirra —
jafnvel andspænis valdbeitingu
Samkomulags-
grundvöllur?
New York, 26. júlí
Aðalfréttaritari New York
Ximes í Washington, hinn
kunni James Reston, lét að því
liggja í dag í blaði sínu, að
Kennedy forseti kunni að
gera það að tillögu sinni við
Sovétríkin, að þau viðurkenni
og ábyrgist réttindi vestur-
veldanna í Berlín og frjálsar
samgöngur þeirra við borgina
— gegn því að vesturveldin
staðfesti núverandi austur-
landamæri Þýzkalands.
—★—
Reston segir, að ræða Kenne
dys hafi ekki gefið neina vis
bendingu um það, hvort til
væri grundvöllur samkomu-
lags, er tryggði réttindi vest
urveldanna í Þýzkalandi og
frelsi Vestur-Berlínar — og
gerði jafnframt Krúsjeff
mögulegt að benda á, að hann í
hefði unnið nokkuð á. — Blaða '
maðurinn segir, að ýmsir á-
byrgir aðilar í Washington
séu þeirrar skoðunar, að slík
ur grundvöllur sé til — sá, að
vesturveldin viðurkenni end-
anlega Oder-Neisse-línuna
sem austurlandamæri Þýzka-
lands. Telja þessir sömu
menn, að óskin um fullgild-
ingu þessara landamæra sé
höfuðorsök þess, að Sovétrík
in vilja nú gera friðarsamn-
inga við Þýzkaland. — Reston
segir, að viss „stemning" sé
fyrir því í Washington að
ganga til móts við Sovétríkin
um þetta atriði.
INGIBJÖRG Jóhannsdóttir,
Minna-Knararnesi á Vatnsleysu-
Btrönd. _ Mynd átti að fylgja
minningargreininni, sem birtist
í blaðinu í gær.
— ef við eigum að halda trausti
annars frjáls fólks á orð okkar
og ásetning. — Styrkur þess
bandalags, sem öryggi okkar hvíl
ir á, er gagnkvæmt háður því,
að við séum reiðubúnir að halda
skuldbindingar okkar (við hinar
bandalagsþjóðirnar).
Meðanr kommúnistar halda fast
við það, að þeir muni einhliða
binda endi á réttindi okkar í
Vestur-Berlín og ógilda skuld-
bindingar okkar við íbúa henn-
] ar, verðum við að vera þess al-
j búnir að verja þessi réttindi og
þessar skuldbindingar. — Við
munum ávallt reiðubúnrir til við-
ræðna, ef viðræður koma að
haldi. En við verðum einnig að
vera reiðubúnir að beita valdi,
ef valdi verður beitt gegn okkur.
0 „Ég mun ekki hika“
Að svo búnu vék Kennedy
að þeim ráðstöfunum, sem hann
og stjórn hans hyggjast nú gera
til þess að mæta hótunum Rússa
í Berlínardeilunni. Hann kvað
ráðstafanir þessar raunar hluta
af heildaraðgerðum til þess að
efla styrk Bandaríkjanna gagn-
vart kommúnistahættunni víðs
vegar í heiminum — og sagði í
því sambandi: Markmið okkar
er hvorki áróður né ögranir, held
ur fyrst og fremst viðbúnaður.
Kennedy kvað Bandaríkjunum
nauðsyn að búa svo um hnútana,
að unnt værj að flytja fjölmennt
herlið á sjó og í lofti til hvaða
heimshluta sem væri — á sem
allra skemmstum tíma. Eyrst og
fremst væri það mikilvægt að
geta fyrirvaralaust flutt lið til
hættusvæða „á réttum tíma og
nægilega öflugt, ásamt liði banda
manna okkar, til þess að taka af
öll tvímæli um einbeitni okkar
1 að verja rétt okkar, hvað sem
það' kostar, — og mæta hvers
konar þvingunum árásaraðila_
með því valdi, sem nauðsyn kref
ur hverju sinni.“ — Og Kennedy
bætti við: ,,Við ætlum okkur að
eiga um fleira að velja en auð-
mýkingu annars vegar — og alls-
herjar-kjarnorkustríð hins veg-
ar.“
Þótt ekki sé hyggilegt á þessni
stigi málsins að kalla til þjónustu
eða senda úr landi fjölmennt lið
af þessu tagi, áður en þess er
raunverulega þörf, vil ég gera
það lýðum ljóst, að ég er stað-
ráðinn í að taka í framtiðinni
hvert það skref, sem nauðsynlegt
telst til að tryggja það, að unnt
verði að dreifa slíku liði á hinu
rétta andartaki — án þess að
dregið verði úr mætti okkar til
þess að mæta öðrum hemaðar-
legum þörflum. — Þannig mun
ég á næstu mánuðum ekki hika
við að biðja þingið um nýjar ráð
stafanir, og mun beita öllu því
framkvæmdavaldi, sem mér er
falið, til þess að mæta þessari
ógnun við friðinn (þ.e. Berlínar-
ógnuninni). Allt, sem ráðið getur
úrslitum um það að tryggja frið
inn, verðiur að gera. Og ef til
þess þarf fleiri hermenn, aukna
skatta, fastari stjórnartök á ýms
um sviðum o.s.frv., mun ég hik-
laust fara fram á slíkt.
• Áætlun Kennedys
Að svo mæltu lagði Kennedy
fram áætlun sína um eflingu hern
aðarmáttar Bandaríkjanna í ná-
inni framtíð. Aætlun þessa, sem
er í sex liðum, lagði hann svo
fyrir þingið í gær. —
Helztu atriðin eru þessi:
1) 3.247 millj. dollara auka-
fjárveitíng til þess að efla
herinn.
2) Fjölgað verði í hinum fasta
landher um rúm 200 þús.
manna — eða úr 875 þús.
um 1 milljón.
3) Fjölgað verði í flotanum
um 29 þús. manns — og 63
þús. í flughernum.
4) Til þess að koma þessari
fjölgun í kring, verði her-
útboð þrefaldað á næstu
mánuðum — og jafnframt
verði varaliðsflokkar kall-
aðir til fullrar herþjónustu
Einnig verði flutningaflug
sveitir og flugsveitir þjóð-
varðarins kvaddartil fullr
ar þjónustu í flughernum
m.a. til þess að auka her-
flutningagetuna.
5) Hætt verði við að taka úr
notkun mörg skip og flug-
vélar, sem fyrirhugað hefir
verið að leggja.
6) Loks skal 1,8 milljörðum
dollara — eða u-m helmingi
fyrrgreindrar upphæðar —
varið til framleiðslu ,venju
legra* vopna (þ.e. ekki
kjarnorkuvopna), skotfæra
og annars herbúnaðar.
— ★ —
Kennedy kvaðst gera sér glögga
grein fyrir þeim byrðum, sem
ráðstafanir þessar legðu borgur-
unum á herðar. — En þessar byrð
ar verður að bera, ef verja skal
frelsið — Bandaríkjamenn hafa
axlað þær áður af fúsum vilja,
og þeir munu ekki víkja sér und
an skyldunum nú, sagði forset-
inn. — Á okkur hvílir enn önn-
ur ábyrgð. Það að viðurkenna
möguleikann á kjarnorkustyrjöld
á flugskeytaöld, án þess að láta
borgarana vita, hvað þeir skuli
gera og hvert þeir skuli leita,
ef sprengjurnar skyldu falla,
væri að skjóta sér undan
ábyrgðinni. — Síðan gerði
forsetinn grein fyrir ýmsum fyrir
huguðum ráðstöfunum í því
skyni að tryggja öryggi fólks eft
ir föngum gegn slíkum ógnum
— en einnig til þess fer hann
fram á nýjar fjárveitingar.
• Leiðin til styrjaldar.
í þessu sambandi lagði
Kennedy enn áherzlu á það, að
ráðstafanirnar vegna Berlínar-
hættunnar væru engan veginn
eingöngu hernaðarlegs eðlis. —
„Við hyggjumst ekki skorast und
an þeirri skyldu okkar við mann
kynið að leita friðsamlegrar
lausnar.“ — En — „við getum
ekki samið við þá, sem segja:
,mitt er mitt — þitt getum við
samið um‘. En við erum fúsir að
athuga möguleika á hvers konar
samningi varðandi Þýzkaland,
sem færi ekki í bága við varð-
veizlu friðar og frelsis.
Forsetinn lagði ríka áherzlu á
nauðsyn samstöðu vesturveld-
ina og NATO-ríkjanna um Ber
lín — og sagði: „Ef ein leið ligg-
ur öllum öðrum fremur til styrj-
aldar, þá er það leið veikleikans
og sundrungarinnar“.
# Friðurinn getur sigrað.
Undir lok ræðu sinnar sagði
Kennedy: „Ráðstafanir þær,
sem ég hef drepið á í kvöld,
miða að því að koma í veg
fyrir styrjöld. í fáum orðum
sagt: Við leitum friðar — en
við munum ekki gefast upp.
Sá er kjarninn í stefnu ríkis-
stjórnarinnar. — Með ykkar
hjálp, og aðstoð allra frjálsra
manna, mun unnt að ná yfir
tökunum á þessari hættu (í
Berlín). — Frelsið getur náð
yfirhöndinni — og friðurinn
getur sigrað.
— ★ —
Kennedy Bandaríkjaforseti
lauk þessari merku ræðu sinni
með eftirfarandi skírskotun til
samborgara sinna:
„Ég veit, að við uunum öil
landi okkar, og að við munum
öll gera okkar bezta til þess að
þjóna því. Er ég á næstu mánuð-
um þarf að mæta ábyrgð minni
sem forseti, þarfnast ég góðvilja
ykka.' o>g stuðnings, og — öllu
öðru fremur — bæna ykkar.“
WASHINGTON, 26. júlí. —
Kennedy sendi í dag þinginu
tillögur þær um auknar fjár-
veitingar til hervarna, sem
hann greindi frá í ræðu sinni
til þjóðarinnar í gærkvöldi. —
Samkvæmt Jbeiðni forsetans
nema hin auknu framlög sam
tals 3.545.600.00 — 3,5 millj-
örðum dollara. Ef þingið sam-
þykkir f járveitingar þessar,
sem talið er víst, er þar með
gert ráð fyrir á fjárlögum
þessa árs að verja samtals 47.5
milljörðum dollara til varnar
mála.
vHELGflSON/
SÓÐdRVOG 20 /">/
gpANix
leqsteinaK oq
J plo-tUK
Leiðrétting
SÚ VILLA slæddist inn í frá-
sögn blaðsins í fyrradag, þegar
skýrt var frá þeim 10 félögum,
sem til viðbótar hafa boðað
verkfall hjá Vegagerð ríkisins,
að sagt var, að eitt þessara félaga
væri Bílstjórafélag Akraness.
Var átt þarna við Bílstjórafélag
Akureyrar, en Bílstjórafélag
Akraness hefur ekki heimilað
ASÍ að boða til verkfalls fyrir
sína hönd.
Systir okkar
SNJÓLAUG MARTEINSDÓTTIR
Suðurgötu 48, Hafnarfirði
sem andaðist í Landakotsspítala 20. júlí verður jarðsett
frá Hafnarfjarðarkirkju föstudaginn 28. júlí kl. 2.
Blóm vinsamlegast afþökkuð.
Fyrir hönd systkina.
Bjarni Marteinsson
Útför hjartkærrar móður okkar, tengdamóður og ömmu
INGIBJARGAR JÓHÖNNU HELGADÓTTUR
Grettisgötu 2, Reykjavík
fer fram frá Dómkirkjunni föstudaginn 28. júlí og hefst
með húskveðju að heimili hennar kl. 9.45 fyrir há,degi.
Athöfninni í kirkjunni verður útvcirpað.
Arnór Halidórsson Guðrún Halldórsdóttir
Selma Ásmundsdóttir Kolbeinn Pétursson
og barnabörn
Móðir okkar
ÓLÖF GUÐMUNDSDÓTTIR
húsfreyja að Ásmúla,
verður jarðsungin frá Kálfholtskirkju, laugardaginn 29.
júlí kl. 2,30. — Athöfnin hefst með bæn á heimili hennar
kl. 1. — Ferð frá Bifreiðastöð íslands kl. 2,30.
Börnin
Eiginmaður minn,
VALDEMAR V. SNÆVARR,
fyrrum skólastjóri,
sem lézt 18. júlí sl., verður jarðsunginn frá Dalvíkur-
kirkju laugardag 29. júlí n.k. kl. 3 e.h. — Kveðjuathöfn
fer fram sama dag í Vallakirkju kl. 1 e.h.
Vegna mín, barna minna, tengdabarna og barnabarna.
Stefanía E. Snævarr
Jarðarför
KRISTlNAR BJÖRGU GUÐMUNDSDÓTTUR
Holtsgötu 31
fer fram föstudaginn 28. b.m. kl. 1,30 e.h. í Fossvogs-
kirkju.
Fyrir hönd litlu dóttur okkar Helgu, stjúpmóður og
systkina.
Andrés Ásmundsson
Innilegar þakkir flytjum við öllum þeim, sem sýndu
okkur hluttekningu við fráfall og jarðarför
AXELS JÓNSSONAR
Þaupmanns, Sandgerði
Aðstandendur