Morgunblaðið - 28.07.1961, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐ1Ð
';'studagur 28. júlí 1961
Þannig gengur það í
síldarbræðslu
EITT stærsta fyrirtækið á Rauf-
arhöfn er síldarverksmiðjan,
hún er eign ríkisins og getur af-
kastað um 5000 málum á sólar-
hring, það virðist þó engan veg-
in nægja hér á Raufarhöfn í þess
ari síldarhrotu, þegar mikil síld
berst hér á land, reynist verk-
smiðjan allt of lítil. I>að koma
kannske 20—30 skip að landi á
sólarhring, stundum fleiri, með
allt að 1000 mál hvert og sum
meira. Auk þess kemur allmikill
úrgangur frá síldarsöltunarstöðv
unum. Síldarþrær verksmiðjunn
ar rúma um 30,000 mál og ný-
lega hafa verið teknir í notkun
3 stórir stálgeymar, sem rúma
12000 mál hver um sig.
Framkvæmdastjóri verksmiðj
unnar er Steinar Steinsson. Við
hittum hann á skrifstofu hans
og leggjum fyrir hann nokkrar
spurningar varðandi verksmiðj-
una og starfsemi hennar. Það
var síðast í júní að við hófum
starfsemina að þessu sinni, segir
Steinar. Að visu - þarf að vinna
hér mikið áður en bræðslan
hefst, því svó má segja að hér
sé unnið allan veturinn við ýmis
konar viðgerðir og lagfæringar,
en að því starfa þó miklu færri
menn en nú vinna hér.
— Hvað hefir verksmiðjan
tekið við miklu magni á þessu
sumri?
— Það mun vera nálægt
120000 málum, og vinnslan hefir
gengið vel. Við eigum að geta
brætt 5000 mál á sólarhring, en
1 sumar höfum við oft farið fram
úr því, það mun láta nærri að
nú sé í þrónum og geymslutönk-
unum 60—65 þúsund mál, enda
er geymsluplássið svo til þrotið.
Eins og þú sérð, bíða hér mörg
skip löndunar því þegar allar
geymslur eru fullar getum við
aðeins bætt því magni á sólar-
hring, sem verksmiðjan afkastar
á sama tíma. ,
— Hvað er starfsfólkið margt?
— Hér vinna nú um 80—90
manns og er það að sjálfsögðu
margt aðkomumenn. Þeir búa
hér all flestir í húsum, sem verk
smiðjan á, og við höfum einnig
sérstakt mötuneyti fyrir starfs-
liðið.
Frá skrifstofunni liggur leið
okkar í sjálft verksmiðju húsið,
og að síldarþrónum, en þær eru
næstar bryggjunni, Sjálfar
þrærnar eru líkastar geysi stóru
þaklausu húsi. Veggirnir eru
margir metrar á hæð, en allur
kassinn er vel skilrúmaður.
Færibönd draga síldina upp alla
bryggjuna og dreifa henni síðan
i hvert skilrúmið af öðru, unz
þróin er full. Önnur færibönd
flytja svo síldina inn í sjálfa
verksmiðjuna, þar sem hún er
soðin og pressuð. Þá fer vökvinn
eða lýsið til sérstaks vinnsluhúss
þar sem það er hreinsað, en síð-
an er því dælt í risastóra geyma
sem taka nokkur þúsund tonn
hver. Hin soðna og pressaða síld
er hinsvegar þurrkuð og möluð
og síðan sett í 50 eða 100 kg
sekki. Þannig gengur starfið i
síldarbræðslu, í fáum orðum
sagt.
Syngur óperuaríu/ yfir
-* pottunum
Margir koma til Raufarhafnar
í atvinnuleit á sumrum, einnig
starfa margir á síldveiðiflotan-
um, og eru það ekki allt sjó-
menn að atvinnu. Hér við eina
bryggjuna liggur v/s Ólafur
Magnússon frá Keflavík, og okk-
ur er 'sagt að þar um borð sé
kokkur, sem borgi sig að hitta
að máli.
— Er kokkurinn um borð,
spyrjum við. ,
— Nei, en hann kemur eftir
nokkrar mínútur, hann er að
sækja sér eitthvað í soðið. Við
bíðum og virðum sjómennina
fyrir okkur á meðan. Þeir standa
hér aðgerðarlausir, það er óvana
legt með sjómenn, en brátt
kemur skýringin.
— Við rifum nótina, já já
þetta fór allt til A. . . . stærðar
torfa maður, og svo verðum við
að hanga hér meðan hinir eru
að fá fullfermi. En þetta er nú
bráðum búið, við förum eftir
hálftíma eða svo.
Við skiljum sjómennina. Það
er annað en gaman að liggja með
allt í ólagi í höfn, meðan hinir
mokfiska. Þarna kemur kokksi
vinnuvegunum sem bezt. Ég hef
einnig unnið á plani, verið í
vegavinnu og mörgu fleiru.
— En hvað um matargerðina?
— Blessaður vertu þetta gengur
eins og í sögu, það hefir enginn
dáið hjá mér enn. Ég laga oft
matinn fyrir konuna, og á
Ítalíu eru faðir minn og bræður
matreiðslumenn.
— Vinnur þú stundum á dekk
inu,
— Það kemur fyrir, en helst
ekki þegar verið er að kasta,
þeir segja að síldin fælist skegg-
ið, en ég held að ástæðan sé sú,
að þeir séu hræddir um nótina.
Hún gæti fest í því og rifnað.
Við komum inn með rifna nót í
gær, en í það skiptið var það
síldin, sem óhappinu olli.
— Tekurðu stundum lagið hér
um borð. ,
— Já já og Demetz seilist upp
í efri koju, dregur fram forláta
guitar, og eftir augnablik hljóma
Demetz óperusöngvari
fagra lag sungið af kunnáttu-
manni. En tíminn líður, Demetz
þarf að hugsa um matinn. Nótin
er líka til og þá bíður ,,karlinn“
ekki lengi, því sjórinn er sagður
svartur af síld, og gæti ekki ver
Jóhannes og Einar við síldarradíóið á Raufarhöfn.
kallar einhver, og er við lítum
við, sjáum við all þybbinn, bros
leitan mann kom fram bryggj-
una. Hann er berhöfðaður, dökk
hærður með svart s kegg. —
Þetta er Demetz kokkur og
óperusöngvari, eldar ágætan mat
uppá íslenzkan máta, en þegar
hann kemur með ítalskt góð-
gæti, þá hættum við allir að eta.
Þetta segir einn af áhöfninni,
um leið og hann hjálpar kokkn-
um um borð með matarkassana.
Og við förum um borð á eftir
og eltum kokkin niður í lúkar. —
Viltu kaffi, spyr hann á ágætri
íslenzku. Jú kaffið er þegið með
þökkum, og meðan það er fram-
reitt spjöllum við svolítið við
ftalann. ,
— Hvað ertu búin að vera
lengi á íslandi.
— 6 ár og líkar ágætlega.
— Hvað olli því að þú settist
hér að.
— Já það er gott að vera hér.
Ég kom fyrst í sambandj við söng
inn. Síðan fór ég heim eftir stutta
dvöl. Þá var mér boðið að koma
aftur og kenna söng, og einnig
að syngja. Nú ég kom og síðan
hef ég verið.
— Er ekki mikill munur á
veðráttunni hér og í heimaland-
inu?
— Nei, ekki þar sem ég var
í suður Týrol, upp til fjalla þar
snjóar stundum í ágúst. Söng-
námið stundaði ég hinsvegar í
Mílanó og þar var mjög heitt,
en mér líkar veðráttan vel hér.
— Hvernig datt þér í hug að
fara á síld?
— Vildi kynnast fólkinu og at
mildir tónar ,,La Donna e’
mobile“ um lúkarinn. En söng-
urinn hefir heyrzt lengra, því
brátt sjást andlit í opnum dyr-
unum, já jafnvel hinar kapps-
fullu síldarstúlkur taka sér smá
slæpu. Hver vill ekki heyra þetta
Steinar Steinsson
verksmiðjustjóri.
^ Ljósm. st. e. sig.
ið að hún hændist að Ólafi Magn
ússyni þegar á miðin kemur og
Demetz tekur guitarinn á logn
værri kvöldstund og syngur La
Donna e’ Mobile.
Allt annað en kyrrð
og næði
Á klettahæð norðan Raufar-
hafnar stendur nýbyggt snoturt
hús. Nálægt því standa tvær
háar stengur og eru vírar tengd-
leiðbeina veiðiskipunum eftir
þeim upplýsingum, sem leitar-
flugvélarnar gefa upp eða rann-
sóknar og leitarskip. ,
— Hvernig er þessu starfi
háttað hjá ykkur.
— Við vinnum til skiptis tveir
og starfið er fyrst og fremst að
gefa skipunum upplýsingar um
veiðisvæðin hverju sinni. Einnig
tökum við á móti aflattlkynnng-
um skipanna, þannig að skip-
stjórarnir segja okkur er þeir
halda til hafnar, hve veiðin sé
mikil hjá þeim hvar síldin sé
veidd, og hvert þeir ætli til lönd
unar. Samskonar starfsemi er
einnig á Siglufirði og höfum við
náið samband okkar á milli, en
þar eru aðalstöðvarnar undir
stjórn Kristófers Eggertssonar.
Frá Siglufirði er síldarleitarflug-
vélunum einnig stjórnað. Önnur
þeirra er staðsett á Akureyri,
hin hér og við höfum einnig tal-
samband við þær, einkum þá
sem héðan flýgur.
— Það er mikið að gera hjá
ykkur?
— Við erum alltaf við og oft-
ast að tala, en síðan Raufarhafn
arradió tók til starfa hefir létt
mikið á okkur. Áður þurftum
við ekki einungis að gefa áður-
nefndar upplýsingar, heldur
einnig að hafa tal af síldarsaltend
unum, og gefa síðan skipunum
upplýsingar um hvort eða
hvenær þau gætu landað. Einnig
allskonar aðrar upplýsingar og
fyrirgreiðslu varðandi varahluti
og annað sem vanhagaði um. Það
kom jafnvel fyrir að við urðum
að bera milli ráðleggingar
frá lækni og annað því um líkt.
á Raufarhöfn
ir á milli þeirra. Vegfarandinn
veitir húsinu litla athygli, gæti
þó ef til vill álitið að þarna byggi
fjölskylda, sem ekki vildi vera
alltof nærri skarkala verksmiðj-
unnar og síldarplananna, vildi
hafa kyrrð og næði. En við nán-
ari athugun kemur í ljós, að í
þessu húsi er aldrei kyrrð og
aldrei næði. Þar er vakað og unn
ið allan sólarhringinn, meðan
síldveiðar standa yfir. Þarna er
til húsa Síldarradióið á Raufar-
höfn.
Við lítum þarna inn síðla dags
í sól og sumarblíðu. Húsráðand-
inn Einar Guðmundsson býður
okkur inn. í all rúmgóðu her-
bergi er komið fyrir nokkrum
sendistöðvum og viðtækjum.
Hér starfa þeir tveir Einar og
Jóhannes Halldórsson skipstjóri,
hlusta allan sólarhringinn og
Eins og áður segir, er þessu lok-
ið með tilkomu Raufarhafnar-
radiós. Rekstur stofnunarinnar
er kostaður af Síldarútvegsnefnd,
síldarsaltendum og Síldarverk-
smiðjum ríkisins og má segja að
mjög gott samstarf sé á milli
þessara aðilja. Við vinnrnn sam-
an eins og ein heild.
Nú heyrist í hátalaranum kall
frá Gylfa II. þar sem hann er
að tilkynna um veiði og Jóhannes
grípur samstundis taltækið og
svarar. Síðan koma fleiri ítöll frá
skipum sem eru að fá síld. Tími
er ekki til að tefja sér lengur,
og því yfirgefum við síldarradió
ið á Raufarhöfn vitandi það, að
þar er unnið þýðingarmikið starf
í þágu síldveiða fyrir Norður og
Norðausturlandi.
— St. E. Siff.