Morgunblaðið - 10.08.1961, Blaðsíða 3

// _ immtudagur 10. Sgus’t 1961
MORGVNBLAÐIÐ
★
MORGUNBLiAlÐIÐ átti í gær
stutt samtal viS Garðar Páls-
son, skipherra á „Rán“, flug-
báti Landhelgisgæzlunnar, sem
kom að togaranum „Sout-
hella“ frá Hull að veiðum inn-
an 6 mílna fiskveiðilandhelg-
innar að kvöldi sl. föstudags.
Innti blaðið Garðar ofurlítið
nánar eftir gangi mála í sam-
bandi við tóku togarans, en
þar höfðu „Rán“ og
ið „Þór“ góða samvinnu. * f 'I ,
Reglan um óslitna eftirför^ T0"'“ * ’ * *
«inTog'í öðrum'slíkunTtflfe^f- »SoutheUa“ 1 holn á Seyðisfirði- (Ljósm': Leiíur Haraldsson)
um, sagði Garðar, að við gerð-
Skipstjórinn á „Southella“
illa heima í alþjdðalögum
Stutt rabb v/ð Garðar Pátsson, skip-
herra á „Rán" urn töku togarans
um staðarákvarðanir okkar,
þegar er við komum að togar-
anum. Síðan er gangur mál-
anna sá, að við leitum næsta
varðskips, sem í þessu tilfelli
reyndist vera „Þór“, tilkynn-
um því stefnu og hraða togar-
ans, en eftir því reikna varð-
skipsmenn síðan út, hvaða
stefnu þeir þurfa að taka til
þess að komast á skemmstum
tíma í veg fyrir togarann. Eftir
að við höfum gefið togaranum
stöðvunarmerki, gætum við
þess að fylgja honum stöðugt
eftir, unz varðskipið nær til
hans og tekur algerlega að sér
eftirförina. Þetta er nauðsyn-
legt vegna þeirrar alþjóða-
reglu, að því aðeins er heimilt
að veita skipi eftirför á alþjóð
legu hafsvæði, að eftirförin
hafi verið óslitin frá því sem
komið var að skipinu innan
landhelginnar. — Þannig
hefði „Þór“, sem ekki kom
að „Southella“ fyrr en togar-
inn var kominn einar 19 mílur
frá landi, t. d. ekki haft heim-
ild til þess að elta hann uppi,
taka hann og færa til hafnar,
ef flugvélin hefði ekki fylgt
honum viðstöðulaust eftir, þar
til varðskipið var komið é vett
vang og gat tekið við eftirför-
r Vanþekking brezkra
sbipstjóra
Hér er sem sagt um að ræða
reglu samkvæmt alþjóðalög-
um — en skipstjórinn á „Sout
hella“ virtist ekki ýkja-vel
heima í alþjóðalögunum,
a.m. k. ekki að því er þetta atr
iði varðar og hið sama mun
raunar gilda um marga starfs
bræður hans. — Varð skip-
herrann á hinu brezka eftirlits
skipi, „Dancan“, sem annars
var algerlega hlutlaus í þessu
máli, að benda togaraskipstjór
anum á, að hér væri um að
ræða „hot pursuit" (þ. e. eftir-
för á opnu hafi, að fyrrgreind-
um skilyrðum uppfylltum) —
og vildi hann „persónulega“
ráSa honum að fara að fyrir-
mælum hins íslenzka varð-
skips.
Við spurðum Garðar álits
varðandi mismun þann, sem
fram kom á staðarákvörðun-
um Ránar og þeim staðar-
ákvörðunum, sem brezki tog-
araskipstjórinn kvaðst sjálfur
hafa gert, ásamt mönnum sín-
um. — Garðar vildi raunar
fátt um það segja, en benti þó
á ónákvæmni, sem komið
hefði fram fyrir réttinum, er
skýrslu, sem loftskeytamaður
togarans lagði fram, bar ekki
saman við merkingar á korti
skipstjórans. Þarna var um
þrjár staðarákvarðanir að
ræða. Var ein þeirra alls ekki
1 samræmi við það, sem skip-
stjórinn hafði merkt á sitt
kort — og tölur loftskeyta-
mannsins áttu þó að vera tekn
ar eftir.
— Auk þess nægir reyndar
að benda á það, sagði Garðar
Pálsson að lokum, — að þrátt
fyrir þessar umræddu staðar-
ákvarðanir sínar, sem áttu að
sýna, að „Söuthella“ hefði
verið vel utan 6 mílna mark-
anna, þegar „Rán“ kom að
honum, snýr skipstjórinn tog-
aranum til hafs og leggur á
flótta á fullri ferð — með báða
vörpuhlerana, forvænginn og
hluta af botnrúllunum úti á
stjórnborðssíðu.
‘
IMiklum verðmæt-
um bjargað
Forðað stórtjóni með samn-
ingunum við Norðmenn
t TILEFNI árása Þjóðviljans
á stjórn Síldarverksmiðja rík
isins í gær út af því að leyfð
skyldi sala á bræðslusíld til
Norðmanna, átti Mbl. viðtal
við Svein Benediktsson, for-
mann stjórnar SR, sem kom
flugleiðis til Reykjavíkur frá
Egilsstöðum í fyrrakvöld, eft
ir að hafa verið á Seyðis-
firði undanfarna daga, og
veitti Sveinn Mbl. eftirfar-
andi upplýsingar:
Sl. mánudag var svo ástatt hjá
eíldveiðiflotanum að bræla
hafði verið í tvo til þrjá daga
og fjöldi síldveiðiskipa, sem feng
ið höfðu afla á fimmtudag og
föstudag í fyrrí viku, komst ekki
með aflann norður fyrir Langa-
ines sökum veðurs og beið losun-
ar á Austurlandshöfnum. Þar
voru fullar þrær og einu af fjór-
um flutningaskipum, sem flytja
síldina á vegum Síldarverk-
emiðja ríkisins og Hjalteyrarverk
smiðjunnar, hafði hlekkzt á í
fyrri viku, en hin orðið fyrir
alvarlegum töfum sökum óveð'
urs.
• Síldin þoldi ekki geymslu
Síldin í veiðiskipunum var'
svo bráðfeit að hún þoldi mjög
illa geymslu og þar, sem sjáan-
legt var, að hluti síldveiðiflot-
ans myndi þurfa að biða allt að
því viku eftir losun, ákvað stjórn
SR að fara fram á það við sjáv-
arútvegsmálaráðherra að Ihann
heimilaði verksmiðjunum að
selja óákveðið magn bræðslu-
síldar, sem án nýs leyfis skyldi
ekkj fara fram úr 15 þús. hektó-
lítrum, til norskra síldarflutn-
ingaskipa.
Síld’arflutningaskip þessi eru
hér á vegum samtaka norskra
síldarverksmiðja, með bækistöð
í Álasundi sem nefna sig Industri-
sild. Vegna óveðursins, sem var
í fyrri viku, höfðu Skipin ekki
fengið nægilega síld til flutnings
hjá norska flotanum, og höfðu
sum þeirra leitað hafnar á Aust-
fjörðum.
• Feirgust ekkl leigð
Tilraunir stjórnar SR til þess
að fá skipin leigð til bræðslu-
síldarflutninga frá Seyðisfirði til
Norðurlandshafna báru ek-ki ár-
angur. Industrisild bar fyrir sig
að samtökin nytu styrks frá
norska ríkinu til eflingar atvinnu
lífs í Noregi með flutningi síld-
ar þangað, og styrkveitingar þess
ar myndu falla niður, ef skipin
yrðu leigð íslendingum til síldar-
flutninga. Hins vegar gerði
Industrisild SR tilboð um að
kaupa bræðslusíld á Seyðisfirði,
og greiða norskar kr. 16,20 fyrir
hektólítrann f.o.b. þar.
Eftir vandlega athugun og að
fengnu leyfi ráðherra, ákvað
stjórn SR að selja Norðmönnum
síldina fyrir þetta verð, enda
yrði magnið takmarkað í sam-
ræmi við hagsmuni íslenzka síld-
arútvegsins.
• Allt að 10 þúsund mál
ónýt ella
Hefði ekki orðið af þessari
sölu, myndu allt að 10 þús. mál
síldar hafa eyðilagzt, þar sem hin
feita síld í veiðiskipunum hafði
ekki verið söltuð né sett í hana
nein rotvarnarefni. Hefðj orðið
að moka meginhluta hennar í
sjóinn eftir vikugeymslu um
borð í síldveiðiskipunum, og
hefðu þar ekk; einungis farið
forgörðum mikil verðmæti í
bræðslusíld, heldur hefðu lýsi og
grútur valdið stórskemmdum á
skipum, og skemmt rafleiðslur og
viðkvæm tæki, svo og fatnað
skipverja.
Stjórn SR hefur ákveðið verð
til íslenzku veiðiskipanna kr.
116 fyrir málið, sem er það sama
og greitt hefur verið fyrir málið
á annari síld, sem farið hefur í
flutningaskip til verksmiðjanna
á Norðurlandi. Er þetta þó að-
eins bráðabirgðaverð og verður
síðar ákveðið hversu ráðstafað
verður þeim hagnaði, sem SR
kunna að hafa af þessum flutn-
ingum.
• Lestun lokið um miðnætti
Klukkan sex í gærdag höfðu
norsku flutningaskipin tekið á
móti 12,285 hektólítrum og var
búizt við að lestun síðasta skips
ins af fjórum yrði lokið um
miðnætti í gærkvöldi. Hefur
Industrisild því keypt samtals
um 15 þúsund hektólítra bræðslu
síldar, sem flutt verður til Nor-
egs.
Ekki er gert ráð fyrir frekari
sölu bræðslusíldar til Norð-
manna, en að sjálfsögðu verður
málið aftur tekið til athugunar,
ef hliðstætt neyðarástand og
var um síðustu helgi, skapast
hjá íslenzka síldveiðiflotanum.
í samningunum við Industri-
sild naut stjóm SR fyrirgreiðslu
norska ræðismannsins á Seyðis-
firði, Björgvins Jónssonar, kaup
félagsstjóra.
Níu felldir
BAGDAD, 9. ágúst — (Reuter —
NTB) Dagblaðið A1 Jadeed í
Bagdad hefur eftir heimildum í
Kuwait, að brezkir hermenn hafi
fellt níu íranska hermenn og
sært þrjá í Malta-héraði í Kuwait
Hafi írönsku hermennirnir ekki
hlýtt skipunum brezku hermann
anha eftir að þeir fóru inn í hér
aðið. Ekki greinir blaðið, hvenær
atburður þessi hafi orðið.
STAKSTtlMAR
Skuldugur „auðhringur“
Framsóknarmenn eru alltaf
annaS veifið að tala um það að
ósamræmis gæti í því, þegar
Morgunblaðið heldur því fram
að SÍS sé skuldugasta fyrirtæki
landsins, en hef-
ír þó áður nefnt
tað auðliring.
Uorgunbl. skal
ekki vera lang-
ort um orðheng-
ilshátt, en auð-
hring hefur
venjulega verið
lýst þannig, að
það væri risa-
vaxið fyrirtæki, sem seildist inn
á fjölmörg svið athafnalífs. Slík-
ur hringur reynir venjulega að
þjappa valdinu saman á hendur
fárra manna og ná undir þá gífur
legum fjárhagsáhrifum. Fram-
sóknarmenn segja SÍS ekki geta
verið auðhring, þar sem það fyrir
tæki sé stórskuldugt. Morgun-
blaðið leyfir sér hinsvegar að
halda því fram að orðið auðhring
ur taki til SÍS, þó að fyrirtækið
skuldi óhemju fé.
Fátæktarhringur verri
En um það má auðvitað deila,
hvort orðið auðhringur geti tekið
til fátæks stórhrings, sem þó hef-
ur áhrif á flestum sviðum efna-
hagslífs þjóðfélagsins. Ef SÍS-
menn æskja þess sérstaklega,
mætti taka það til athugunar að
nefna fyrirtæki þeirra fátæktar-
hring í staðinn fyrir auðhring.
En hitt er þá rétt að hafá í huga,
að fátæktarhringurinn í þessari
merkingu er hreint ekki betri
fyrir þjóðfélagið en auðhringur-
urinn. Sá síðarnefndi ætti að vera
fær um af eigin rammleik að
byggja upp atvinnutæki, bæta
rekstur og þjónustu og standa
sjálfur undir kjarabótum, sem
launþegar sæktu til hans. Hinn
síðar-nefndi getur ekkert af
þessu gert og hefur tilhneigingu
til að leita sér styrks og halds í
pólitísku braski á þann veg, sem
I raunin varð á um leynisamninga
Framsóknarflokksins og kommún
ista, sem SÍS síðan staðfesti með
undirskrift sinni.
Einn vilji
Við og við hefur SÍS nú að
undanförnu látið birta ramma-
greinar í Tímanum um ágæti þess
félagsskapar. Sumar hafa verið
mun hógværari og betur skrifað-
ar en tíðast er um pólitík þess
blaðs, en stundum slær út í fyrir
höfundinum og í gær gengur
hann skrefi lengra en líklegt er
til að sannfæra landslýð. Hann
segir:
„Meginþorri allra bænda Iands
ins hefur félagsskap um sölu a<-
urða sinna. f þeirra framleiðslu-
grein kemur ekki til verkfalla,
vegna þess að þar er ekki ágrein-
ingur um skiptingu arðsins".
Þróunin er samkvæmt þessu að
verða rétt eins og í Rússlandi.
Þar geta aldrei orðið verbföll,
vegna þess að allir verkamenn
eru sammála Krúsjeff og þeim
Kremlverjum. Og íslenzkir bænd
ur eiga nú allt í einu að vera
orðnir sammála öllum athöfnum
Framsóknarleiðtoganna í SÍS.
Greinarhöfundur segir að í öðr-
um atvinnugreinum sé „sífelldur
ágreiningur um skiptingu arðs-
ins“. f samvinnufélögunum sé
slíku ekki til að dreifa fremur
en er í ríkjum þeim, sem komm-
únistar lýsa sem dýrðlegast. Ekki
er nú alveg víst að allir einstakl-
ingar í samvinnufélögunum séu
jafn „háþroskaðir félagslega“ og
þessi greinarhöfundur“.