Morgunblaðið - 10.08.1961, Blaðsíða 16

16
M ORCUIS BL AÐÍÐ
Fimmtudagur 10. ágúst 1961
„Mínir vinir fara fjöld“
Nokkur orð til minningar um
Kristján Albert Kristjánsson
„Mínir vinir fara fjöld“, —
þau flugu mér í hug, þessi orð
Bólu-Hjálmars, þegar ég heyrði
lát Kristjáns Alberts Kristjáns-
sonar frá Suðureyri. Fyrir rúm-
um hálfum mánuði hittumst við
af tilviljun niðrj í Arnarhvoli og
höfðum þá ekki fundizt lengi.
Það vill verða svo í þeim mikla
Víðgelmi, Reykjavík, að þar reyn
ist lengra á milli vina heldur en
þótt þá skilji fjallvegur eins og
Botnsheiðin. ... Við Kristján tók
um tal saman, gengum út í blíð
viðrið og ráfuðum fram og aftur
um steinda stétt, og hvorugur
mundi hafa að því hugann leitt,
að þetta kynnu að verða síðustu
samfundir. Við drápum á liðna
tíð og létum dátt, þegar upp
skaut skrýtnum atvikum og
mönnum, og við minntumst á líð
andi stund og hennar vafstur og
bjástur, þótti ekki vanta, að sitt
hvað gerðist og ýmsar blikur
væru á loftí, svo vel hér á vöru
lándi sem í hinni stóru veröld
æsifregna og áróðurs. Sumt virt
ist okkur vel horfa og annað mið
ur, en loks sagði ég glettinn, og
um leið stöldruðum við í spori:
„O, ætli þetta bjargist ekki allt
saman, þó að við stöndum nú ut
anbrautar og horfum á.“
Hann brá á loft silfurdósunum
og hallaði ofurlítið á, broshrukk
ur léku í augnakrókunum og
hinu gamalkunna bliki brá fyrir
í augunum. En allt £ einu varð
hann alvarlegur og mælti — sló
um leið tveim fingrum á dósalok
ið:
„Jú, o-jú. Og gott er það, að
ekki höfum við elzt svo illa, að
við ímyndum okkur, að allt bjarg
ist ekki án okkar. Það eru nógu
margir samt, eldri og yngri, sem
hösvast og hrópa eins og jörðin
hætti að snúast, ef þeir fari sér
með gát og æpi lægra, og láta svo
ógert það litla, sem þeir gætu
gert og ættu að gera.“
Hann mátti trútt um tala. Hjá
honum voru skyldurnar ræktar
gVEINBJÖRN DAGFINNSSON
hæstaréttarlögmaður
EINAR VIÐAF
héraðsdómslögmaður
Málflutningsskrifstofa
Hafnarstræti 11. — Sími 19406.
Félagslíf
Þórsmerkurferðir
laugardaga kl. 2 frá Bifreiða-
stöð íslands — Sími 18911.
Knattspyrnudeild Vals, 2. fl.
Æfing í kvöld kl. 8 e. h. —
Fundur eftir æfingu. Fjölmenn-
ið. — Stjórnin. _______
Ferðafélag íslands
ráðgerir tvær súmarleyfis ferðir
12. ágúst. Sex daga ferð um
syjðri Fjallabaksveg. Hin ferðin
er 9 daga ferð í Herðubreiðar-
lindir. Upplýsingar í skrif" >fu
féiagsins sím-r 19533 og 11798.
Ferðafélag fslands
ráðgerir fjórar \xk. dags ferðir
og tvær sumarlleyfisferðir um
næstu helgi. — Þórsmörk, Land-
mannalaugar, Kjalveg og Kerl-
ingarfjöll, í Grashaga, sex daga
ferð um Fjallabaksveg syðri og
níu daga ferð í Herðubreiðar-
lindir. — Upplýsingar í skrif-
stofu félagsins. Símar 19533 og
1179o.
Ferðafélag ís.anos
í félagi við íþróttakennarana
Valdimar örnólfssón og Eirík
Haraldsson, efna til skíðaviku
ásamt skíðakennslu í Kerlingar-
fjöllum föstudaginn 18. þ. m. —
Þátttaka tilkynnist í skrifstofu
félagsins fyrir næstkomandi
mánudagskvÖld.
og handtökin mörg um fram
brýna skyldu, en hávaðinn lítill
og handaslátturinn.
....Kristján Albert Kristjáns-
son fæddist á Suðureyri í Súg-
andafirði 28. janúar 1885. Foreldr
ar hans voru Kristján Albertsson
bóndi og verzlunarstjóri á Suður
eyri og lengi hreppstjóri Súgfirð
inga og forystumaður þeirra á
flestum sviðum, og seinni kona
hans, Guðrún Ijósmóðir Þórðar-
dóttir. Bæði voru þau Súgfirðing
ar að uppruna, hann fæddur á
Stað og uppalinn á Gilsbrekku,
hún frá Vatnadal. Hann var dug
andi og farsæll framtaksmaður
og réð vel almennum málum,
jafnt heimamanna sem þeirra
mörgUj’sem á s'eihustu árúm hans
leituðu úr öðrum hérúðum til
bjargar á miðin af Suðureyrar-
mölum, og kona hans var mynd-
arhúsfreyja á gestkvæmu rausn
arheimilj — pg sem Ijósmóðir
þekkti hún gjörla heimilishætti
um sveitina alla og var margra
líkn og lán. Börn þeirra voru
mörg og mannvænleg og urðu
kunn að góðvild, trúmennsku og
dugnaði.
Kristján Albert stundaði nám
í Verzlunarskóla íslands. Verzl-
un stofnaði hann á Suðureyri og
rak hana síðan um áratugi, var
lengi póstafgreiðslumaður og
hafði með höndum afgreiðslu-
störf og fjárráð í sparisjóði Súg
firðinga. Hann var kosinn eins
oft í hreppsnefnd og hann gaf
þess kost, Var skólanefndarfor-
maður og lét sér mjög annt um
skólamál Súgfirðinga, var lengi
safnaðarfulltrúi og í sóknarnefnd,
einnig sýslunefndarmaður og
fulltrúi á hinum merku þing- og
héraðsmálafundum Vestur-ísfirð-
inga. Hann gekkst fyrir stofnun
lestrarfélags og var hvatamaður
að því, að íþróttafélagið Stefnir
var stofnað, einn af fremstu
mönnunum í mjög víðtækri og á-
hrifaríkrj bindindisstarfsemi í
Súgandafirði, frumkvöðull bún-
aðarfélags í hreppnum og átti
þátt í stofnun íshússfélags á Suð
ureyri, og hann vann af áhuga
og dugnaði að því, að upp kæm-
ist þar samkomuhús. Yfirleitt
átti hann meiri og minni þátt í
flestu, sem fram gekk með Súg-
firðingum í hans tíð vestra og
horfa mátti til heilla.
Öll sín störf vann hann hávaða
laust og af einstæðri trúmennsku
og góðvild, og fágæt prúð-
mennska einkenndi alla hans
I. O. G. T.
Kaffiveitingar verða á kvöldin
og um helgar. Stúkur sem ætla
að fara að fara að Jaðrj eru beðn
ar að hringja og láta vita með
nægum fyrirvara. Jaðar.
Samkomur
Hjálpræðisherinn
í kvöld kl. 8.30. Almenn sam-
koma. Allir velkomnir.
Fíladelfía
Almenn samkoma kl. 8. — Að
forfallalausu talar Mr. Hunt. —
Allir velkomnir.
SKIPAUTGCR0 RIKISINS
Skjaldbreið
vestur um land til ísafjarðar 12.
þ. m. Tekið á móti flutningi í
dag til Ólafsvíkur, Grundarfjarð
ar, Stykkishólms, Flateyjar, —
Patreksf j arðar, Tálknaf j arðar,
Bíldudals, Þingeyrar, Flateyrar,
Súgandafjarðar og ísafjarðar. —
Farseðlar seldir árdegis á morg-
un.
framkomu, hvar sem hann lét til
sín taka. Menn vissu, að því var
óhætt, sem var í hans höndum,
og þeir vissu líka, að þyrftu þeir
eitthvað undir hann að sækja,
mundi þar góðu að mæta —- ef
verðleikar voru til, en aldrei illu.
Þegar hann vildi vinna máli fylgi
kom honum vel sú næma mann-
þekking, sem honum virtist í blóð
borin, og þá ekki síður notaleg
kímnin og hin víðtæká sköp-
skyggni. Sem andstæði'ngúr v'ar
hann prúður ævinlega, en sé
þungt á og var trúr sínum mál-
stað og sinna skoðanabræðra, én
fylgdi þó engu og engum lengra
en svo, að honum þætti ekki
sóma sínum misboðið í málflutn
ingj eða í aðgerðum til fráihdrátt
ar málefnum eða mönnum.
Kristján Albert kværrtist tutt
ugu og tveggja ára Sigríði Jó-
hannesdóttur hreppstjóra Hann-
essonar í Botni í Súgandafirði,
og eignuðust þau sjö börn. sem
upp komust og öll eru enn á lífi.
Þau eru: Guðrún, gift Jóni Gauta
rafmagnsfræðingi í Kópavogi;
Kristján Arnór húsgagnameistari
í Reykjavík, kvæntur Huldu Jóns
dóttur; Jóhannes útgerðarmaður
í Rifi, kona hans heitir Þóra Á-
gústdótfcir; Þórður kennari og
starfsmaður í skrifstofu fræðslu-
stjóra Reykjavíkur; Jón verk-
stjóri á Suðureyri, kvæntur Rann
veigu Magnúsdóttur; Þórdís,
kona Kristjáns Gunnarssonar yf
irkennara í Reykjavík, og Óskar
framkvæmdastjóri fyrirtækisins
ísvers á Suðureyri, kvæntur Að-
alheiði Friðbertsdóttur.. Frú Sig
ríður lézt árið 1946 og hafði þá
verið heilsulaus um hríð og þau
hjón flutt til Reykjavíkur sakir
sjúkleika hennar, — „sæti ég
eftir sár á kvisti,“ sagði Grím-
ur. .. . f fimmtán ár vann Krist-
ján hér syðra eftir lát konu sinn
ar — og störf hafði hann hér á
hendi til hinztu stundar. Hann
hafði kennt hjartabilunar í meira
en áratug, en var óvenjuheill,
Vinna
LátP dætur yðar læra að sauma
5 og 6 mánaða námskeið byrja 4.
maí og 4. nóv. Sækið um ríkisstyrk.
Kennaramenntun tvö ár. — Biðjið um
skólaskrá. 4ra mánaða námskeið 4.
jan., 3ja mánaða 4. ágúst. C. Hargb0l
Ilansen, Sími Telf. 851084. — Sy- og
Tilskærerskolen, Nyk0bing F. Danm.
Ung stúlka
20—30 ára óskast til húsverka.
Góð laun, fæði og húsnæði plús
vinnusloppar. — Fru. G. Bagge-
sen. Marievej Kpbinhavn 3 Helle
rup/v
Kpbenhavn.
Tvær ungar stúlkur
ekki yngri en 18 ára, vanar
daglegum hússtörfum, óskast í
eitt ár til ungrar fjölskyldu á
herragarði utan við Malmö;
eiga að vinna við matreiðslu og
sem stofustúlka, mega skiptast
á. Húsmóðirin er dönsk. Ferðin
ísland—Svíþjóð greidd. Svar
með afriti af meðmælum send-
ist: Fru von Arnold, Jordberga,
Klagstrop, Sverige.
fannst honum. síðustu vikur æv-
innar — og hugði jafnvel til ut
anfarar, sér til skemmtunar og
fróðleiks. Og utan er hann far-
inn, þótt annað yrði ferðasniðið
en ætlað hafði verið, og mundi
hann vart hafa farið á mis við
mikið. Móttökurnar úti í lönd-
um þessa heims mundu trauðla
hafa orðið aðrar eins og þær,
sem Sigríður Jóhannesdóttir og
frændlið fjölmennt hefur nú
veitt honum með velþóknan þess
húsbónda, sem hann hafði þjónað
vel og lengi á einum af útskækl-
um höfuðbólsins.
Sigríður Jóhannesdóttir varð
mér svo hugstæð, eftir að ég
hafði komið í fyrsta skipti á heim
ili þeirra Kristjáns, að ekki hefðu
samfundir okkar þurft að verða
fleiri til þess að ég myndi hana
ævinlega. Ég mun trauðla hafa
hitt konu, sem sameinaði eins í
öllu fari sínu og fasi mjúkláta og
svo sem geislandi alúð og um- ^
hyggjusem; og alvöruþrungna,
festu vökuls vilja. Sem kona ogi
móðir mundi hún hafa verið fá-
um lík, og umhyggja hennar og|
hjálpsemi náði til allra sveitunga
hennar, ef þeim var vant hjúkr(
unar og hlýju eður hollra ráða.!
Þessu miðlaði hún öllu að boði I
á mönnum virtist fara þar furðu
mikið eftir manngild; og hjarta-
lagi, en ekki eftir híbýlastærð,
verkssviði, titlum eða forfrömun.
Þar var jafngilt talið að draga
fisk úr sjó, fletja hann eða rá-
skerða og að borga vinnulaun fyr
ir verkun hans, veðsetja hann í
banka og taka sinn mælda skerf
í innskrift til olíuseljanda eða
vélaverkstæðis. Og í Súganda-
firði voru þeir ekki aldeilis á
þVí, andstæðingar í landsmálum,
að hundbeita börn hvers annars.
Ónei, þar gat maður verið viss
um, að væri til spilaborðs boðið
hjá framámanni Sjálfstæðisflokks
ins, þá væru þar og til kvaddir
meira og minna rauðskjöldóttir
heiðursmenn — og þetta á tímum
hinna harkalegustu átaka £ ís-
lenzku stjórnmálalífi. Og yfir
spilum og kaffi ríktj glöð eining,
áhugi á slemmum og hálfslemm
um og á baunakaffi og heimabök
uðu hnossgæti — en einnig á
velferðamálum, sem ræða mátti f
stórum dráttum — og svo var
skotið meinlitlum skeytum skops
og glettni og höfð á hraðbergi
misviturleg skringiorð, sem
höfðu þessum eða hinum af vöp
um hrotið og verið hent á lofti.
Kristján Albert var elztur
hjarta síns, en auk þess líknaði
hún með lyfjum, sem læknar
vestur á Flateyri trúðu henni fyr
ir. Mér þætti ekki undarlegt, þótt
mörgum Súgfirðingum — og þá
ekki sízt þeim, sem minnst máttu
sín — hafi fundizt svo sem
skuggar lengdust fjalla á milli í
þeirra þröngu, en hýru byggð,
þegar skip bar Sigríði alfarna
suður fyrir Spilli og Sauðnes og
aHa aðra núpa V.estfjarða —
sjúka og tregandi er til vill
sárast það að vita sig aldrei fram
ar. eiga að lyfta hendi til sára-
græðslu Vestur þar og aldre; oft
ar renna aúgum mildi sinnar til
huggunar og uppörvunar á þeim
slóðúm, sem hún hafði fyrst litið
ljós dagsins og síðan notið alls
þess, sem var líkri konu ljúfast
lífsyndi.... Um fas þess, sem
fylgdi henni í för þessari, þarf
ég ekki að geta mér til, þar hef
ur ekki verið annað að sjá á yfir
borðinu en líkt og litið væri á
svartlygnan Súgandafjörðinn inn
an Suðureyrar. En hin innra, —
„hugur einn þat veit“, segir í
fornu ljóði.. En mikill sjónar-
sviptir mun sveitungum Krist-
jáns og fleiri vinum hans vestra
hafa verið að honum og margt
vandráðnara eftir brottför hans.
Þegar ég kem í eitthvert þorp
ið og hitti þar menn að máli á
heimilum þeirra og þá ekki síður
á götu eða vinnustað eða á sam
komu, finn ég fljótlega, hverrar
ættar sá and; er, sem í þorpinu
ríkir. Og á Suðureyri var fljót-
fundið, hvar sem komið var, að
þar var ríkjandi óvenjulega mátt
ugur og hugnanlegur heildarblær
manndóms og menningarvilja,
prúðmennsku og glaðrar og öfga
lausrar samhyggju til sjálfsbjarg
ar og jákvæðrar sóknar. Og mat
afgreiddir samdægurs
HALLCÓR
SKÓLAVÖRÐUSTÍG
þeirra manna, sem mest höfðu ráð
í Súgandafirði í þennan tíma, og
þótt aðrir og þeirra heimili ættu
sinn drjúga og happasæla þátt i
að móta heildarsvip þann, sem
var ríkjandi £ sveitinni — og
mun vera það enn, góðu heilli —.
Þá getur það ekki farið á milli
mála, að áhrif persónuleika Krist
jáns og þeirra hjóna beggja og
þess anda, sem réð á heimili
þeirra, hafi verið ómælanlega
blessunarrík.
Ég minnist þess með gleði, að
okkur sumum. nágrönnum Súg-
firðinga í áratugi, var Súganda
fjörður eins konar hressingar.
heimili og um leið skemmtistað-
ur, þar sem einskis misjafns var
að vænta, þar sem ljúf gleði og
látlaus gestrisni, samfara jákvæð
um áhuga á heill og heiðri byggð
arlagsins, landshlutans og þjóð
arinnar allrar hlúði að trú okkar
á það, að dagleg viðleitni okkar
hvers í sínu horni og á almenn-
um vettvangi mætti til einhvers
góðs og gagnlegs leiða, þótt sitt-
hvað bæri á milli.
Kristján var bókelskur maður
en ekki bókaþræll. Hann kunni
að meta gildi bóka til þekkingar
auka, en ekki síður til menningar
bóta. Það var á miðju sumri 1958
sem hann hitti mig og skýrði frá
því, að Súgfirðingaféfagið í
Reykjavík hefði tekið sér fyrir
hendur að safna bókum handa
Bókasafni • Suðureyrarhrepps, en
það átti þá eftir meira en hálfrar
aldar starf — loks að hljóta gott
húsnæði. Glaður varð ég, og þá
varð ég ekki síður reifur, þegar
Kristján Albert kom á minn
fund í fyrrahaust og færði mér
skýrslu um, hvað unnizt hefði.
f Súgfirðingafélaginu eru 130
manns. Það hafð; safnað 600 bind
um, 362 á íslenzku og 238 á
Norðurlandamálum, ensku og
þýzku, og 1700 krónur höfðu auk
þess safnast til kaupa á handbók
um. Þessi gjöf til Súgfirðinga
mun að ekki litlu leyti hafa verið
gefin fyrir tilstilli Kristjáns, og
mætti svo fara, að hún yrði all.
áhrifamikil, þegar til lengdar
lætur — jafnvel um land allt —
eða svo mundi orðið geta, ef vel
væri hún og notuð og fordæmið.
Enn gaf hann, og lengi munu
sveitungar hans og vinir njóta
gjafa hans allra og minnast starfa
hans og heimilis.
MOLD
GRASFRÆ
TLIMÞÖKUR
TTÉLSKORNAR
Sknar 22822 og 19775.
En bezt man ég Kristján Al«
I bert frá þeim stundum, sem við
áttum einir saman. Vel naut sín
þá sem annars brosið og kímni-
I blik augnanna, lipurð í hugsun
og háttvísi í svörum — allt þetta
sem allir þekktu, en þá naut sín
fyrst harmskyggni hans á furður
tilverunnar og hin djúpa, reynslu
mótaða alvara. Og handtakið,
sem þá fylgdi kveðjunum var
ekkert hikþukl hálfmennis, sem
lifað hefði á ábyrgð fortíðar —•
eða förunauta sinna í nútíðinnL
Guðmundur Gislason Hagalía