Morgunblaðið - 12.08.1961, Qupperneq 11

M O R a n 7V fí J. 4 Ð I Ð
11
Laugardagur 12. águst 1961
ARKAD
300 MILUONA
t»AU lönd, sem stofnuðu til Kfna
Ihagsbandalags Evrópu eða Sam-
eiginlega Markaðsins, eru Frakk-
land, Vestur-Þýzkaland, Ítalía,
Belgía, Holland og Luxemburg.
Bandalaginu til grundvallar er
Kómarsamningurinn, sem undir-
ritaður var 25. marz 1957 og sem
gekk í gildi 1. janúar 1958. Auk
Afríkulanda í tengslum við
•Frakka og Belga, sem hafa til
Ibráðabirgða aukaaðild að banda
laginu, hefur verið undirritað-
ur samningur um aukaaðild
Grikklands. Nú nýverið hefur
brezka ríkisstjórnin lýst því yfir,
eð hún muni leitast við að ná
aðild Bretlands að Sameiginlega
IMarkaðinum og sama máli gegn-
ir um Dani og íra. Dr. Erhard,
efnahagsmálaráðherra Þýzka-
lands, sem nú er formaður ráðs
eameiginlega Markaðsins, gaf
nýlega í skyn, að öll aðildarríki
JTríverzlunarbandalags Evrópu,
EFTA, myndu ýmist sækja um
fulla aðild eða aukaaðild að
Eameiginlega Markaðinum. Yfir
lýsingar þessa efnis hafa enn sem
ikomið er, hins vegar ekki kom
ið fram frá ríkisstjórnum EFTA
iandanna, að undanskildu Bretum
og Dönum. Þá hefur beiðni Tyrk
lands um aukaaðild að banda-
laginu legið fyrir all lengi. Virð-
ist því svo, að auk íslands verði
Iþað innan tíðar aðeins Finnland,
Kpánn og Júgóslavía af Vestur-
Evrópulöndunum, sem ekki hafi
opinberlega markað afstöðu til
aðildar.
rMarkmið bandalagsins
Markmið Rómarsamningsins er
að koma á fót algjöru efnahags-
bandalagi þátttökuríkjanna,
„einu ríki í efnahagslegu tilliti“,
eins og viðskiptamálaráðherra
Gylfi Þ. Gíslason komst nýlega
að orði. Meðal aðildarríkjanna
verður komið á frjálsum viðskipt
um með því að þær hömlur,
sem eru á því að svo sé nú, toll-
ar og innflutningstakmarkanir
með leyfum, verði brott felldar.
Samhliða setningu hins frjálsa
vörumarkaðs, sem verður í áföng
um, skal komið á fót frjálsum
Iþjónustu-, vinnu- og fjármagns-
markaði, þ.m.t. frelsi til atvinnu-
reksturs. Mörkuð skal sameigin
Jeg stefna í landbúnaðar- og
ejávarútvegsmálum, í flutninga-
málum og um samkeppnisreglur.
Aðildarríkin skulu samrýma
etefnur sínar í efnahagsmálum
olmennt, á sviði fjármála og
gengismála og að því er varðar
viðskipti við lönd utan bandalags
Jns. Löggjöf aðildarríkjanna skal
ioks samrýmd svo sem nauðsyn-
legt er starfsemi hins sameigin-
lega markaðs. Með því að öll'mis
munun milli borgara aðildarríkj
anna skal afnuminn, þýðir þetta
eð lög og reglugerðir á fjölmörg
um sviðum verða þau sömu. Að-
elatriðið er að þær ákvarðanir,
eem gilda í sérhverju landi um
borgara þess, taki jafnt til út-
lendinga frá aðildarríkjunum.
Loks er stofnað til Félagsmála-
Bjóðs og Fjárfestingarbanka, sem
veiti aðildaríkjunum efnahags-
lega aðstoð í þeim tilgangi að
•hraða þeim breytingum á efna-
bagssviðinu, sem æskilegar eru.
rij Með því að keppa að þessum
markmiðum hyggjast aðildarrík-
in hagnýta á sem hagkvæmastan
Ihátt auðlindir sínar og skapa á
þann hátt grundvöllinn fyrir
efnhagslegum framförum og vel-
megun. Rómarsamningurinn fjall
«r eingöngu um efnahagslega
eamvinnu en sú hugsun, sem ligg
ur honum til grundvallar er vafa
laust sú að stuðla að nánari
pólitískri samvinnu eða einingu
Evrópuþjóðanna. Um hversu ná-
in þessi samvinna kann að verða
er ógerlegt að segja nú.
Segja má að markmið Efna-
hagsbandalags Evrópu séu ein-
KORT þetta, sem birtist nýlega í danska blaðinu „Politiken", sýnir Sameiginlega markaðinn
og EFTA-Iöndin. Eru sérstaklega aðgreind þau hinna síðarnefndu, sem líklegt er talið að ger-
ist bráðlega aðilar að Sameiginlega markaðnum — og Noregur talinn með. Þess ber þvi að
geta, að engin aðildarbeiðni hefur enn komið frá af hálfu Norðmanna. — Tölurnar fyrir neðan
nöfn landanna tákna íbúafjölda þeirra.
ungis í stórum dráttum mörkuð
í Rómarsamningnum. Mörg á-
kvæðanna eru aánast almenn-
ar stefnuyfirlýsingar, sem að-
ildaríkin og stjórn bandalagsins
er falið að keppa að, en ekki er
vitað um fyrirfram hvernig verða
í fmmkvæmd. Enn hefur stefn-
an á sviði landbúnaðar- og sjáv-
arútvegsmála ekki verið mörk-
uð né hin sameiginlega viðskipta
stefna, svo dæmi séu nefnd. Ein-
ungis er vitað að um samræm-
ingu og nána samvinnu verður að
ræða.
Af þessum sökum verður ekki
séð gjörla fyrir um hvað það í
raun muni þýða að eiga aðild
að Sameiginlega Markaðnum.
Sex-veldin sjálf hafa ekki ákveðið
framtíðarstefnuna nema að litlu
leyti. Af þessu leiðir líka það að
þau ríki, sem aðild gera að banda
laginu fá með því tækifæri að
hafa áhrif á mótun stefnu þess.
Stjórn bandalagsins
Stofnanir þær, sem settar er.u
á laggirnar með Rómarsamningn
um til að stjórna sameiginlegum
málum bandalagsríkjanna eru
þær, sem nú skulu greindar.
Framkvæmdastjórnin. í henni
eru 9 meðlimir og er for-
setinn Þjóðverjinn Walther
Hallstein. Hlutverk framkvæmda
stjórnarinnar er einkum það að
gera tillögur til ráðsins, sem er
æðsta stjórn bandalagsins. Áhrif
framkvæmdastjórnarinnar á með
ferð mála verða vafalaust mjög
mikil, þar sem tillögum hennar
verður aðeins vísað frá með sam
hljóða atkvæðum ráðsins. Fram-
kvæmdastjórninni er falið ákvörð
unarvald í ýmsum þýðingarminni
málum.
Ráðið fer með ákvörðunarvald
í ýmsum sameiginlegum málum
bandalagsríkjanna, en í því eiga
sæti einn ráðherra frá hverju
hinna sex þátttökuríkja. Ákvarð
anir í mörgum málum eru tekn-
ar af meirihluta en þá hafa
Frakkland, Þýzkaland og Ítalía
4 atkvæði hvert, Belgía og Hol-
land 2 atkvæði hvort og Lúxem-
burg 1 atkvæði. Með því að
bindandi ákvarðanir eru teknar
af meirihlutanum er bandalag-
inu skapað ákvörðunarvald, sem
áður var í höndum aðildarríkj-
anna einna. Samstarf sex-veld-
anna markar í þessum efnum
þáttaskil í alþjóðasamvinnu.
Séu slíkar ákvarðanir ekki í
samræmi við ákvæði Rómar-
samningsins, er hægt að bera
málið undir dómstólinn, en hon-
um er ætlað túlkun samningsins.
Loks er stofnað þing, sem hef-
ur til bráðabirgða 142 meðlimi
og valdir eru af þjóðþingum að-
ildaríkjanna. Þinginu er einkum
ætlað ráðgefandi hlutverk og það
að hafa eftirlit með gerðum
framkvæmdastj órnarinnar.
Stofnun
Sameiginlegs Markaðs
Svo sem áður greinir er í
áföngum stofnað til frjálsra við-
skipta milli þátttökuríkjanna.
Þessi ákvæði um stofnun hins
Sameiginlega Markaðs, sem nú
skal nánar lýst, eru hornsteinn-
inn í samvinnu sex-veldanna.
Sameiginlegi Markaðurinn er
ennfremur tollabandalag en það
þýðir að jafnframt því sem inn-
byrðis tollar og höft eru niður-
felld er settur sameiginlegur toll
ur gagnvart löndum utan banda-
lagsins s.k. „ytri“ tollur. Stofn-
koma til framkvæmda, íslenzk.
um útflutningi mjög óhagstæðar.
Vandamálin '
varðandi samruna V-Evrópu
Lítill vafi verður að teljast á
að yfirlýsing Macmillans þ. 31.
júlí s.l. um að Bretar hyggðust
hefja aðildaviðræður við Sam-
eiginlega Markainn verði talin
örlagarík í sögu Evrópu. Með
þessari yfirlýsingu, sem hlotið
hefur stuðning brezka þingsins,
er skapaður grundvöllur fyrir
viðskiptalegum samruna Vestur-
Evrópu í stað þess klofnings,
sem nú er. Yfirlýsing Breta mark
ar hugsanleg endalok EFTA og
um leið Sameiginlega Markaðs-
ins, svo sem hann er nú, og með
því stofnun nýs markaðssvæðis,
„markaðs 300 milljóna" eins og
EFTA-ráðherrarnir lýstu yfir í
júní.
Þau vandamál. sem leita þarf
lausnar á eru margþætt. Þau
leiða þó flest af því að taka
verður upp sameiginlegan ytri
toll og setja sameiginlega stefnu
á ýmsum sviðum og svo það að
fela stofnunum bandalagsins á-
kvörðunarvald um málefni, sem
löndin áður réðu sjálf. Nokkur
dæmi má tilgreina.
Viðskiptatengsl brezka sam-
veldisins eru byggð á sérstökum
gagnkvæmum tollaívilnunum.
Þannig njóta til dæmis Nýsjálend
ingar, Ástralir og Kanadamenn
sérstaks hagræðis á brezka mark-
aðinum, sem aðrar þjóðir hafa
ekki. Gangi nú Bretar í Samein-
lega Markaðinn og taki upp sam-
ræmdan toll við sex-veldin hverf
ur sérstaða samveldislandanna,
en af því myndu þau bíða alvar-
leg efnahagslega hnekki. Má t.
d. benda á Nýja-Sjáland, sem að
verulegu leyti og umfram hin
samveldislöndin, byggir efnahag
sinn á framleiðslu landbúnaðar-
afurða, sem markaður er ekki fyr
ir eins og nú stendur annars
staðar en í Bretlandi. Þá hafa
Bretar sérstök vandamál varð-
andi það að taka upp sömu land-
búnaðarpólitík og meginlndsrík-
un tollabandalagsins verður í 3 j in. Það felur í sér, að þeir yrðu
áföngum eða stigum, sem hvert j að takmarka það styrkja- og nið-
. i x *_ urgrejgs]uj5erfi) sem n)j er> en
um sig er 4 ár og hófst það fyrsta
þ. 1. jan. 1958. Lýkur því fyrsta
stigi í árslok 1961, því öðru í
árslok 1965 og því síðasta í árs-
lok 1969. Með samningum eru
gerð undanþáguákvæði um hugs-
anlega lengingu þessa aðlögunar
tímabils um þrjú ár, en einnig
því að það megi stytta. Allt út-
lit er nú fyrir, að hið síðarnefnda
verði ofan á. Nú þegar hafa sex-
veldin lækkað tollana innbyrðis
um 30%, og um næstu áramót
verður önnur innbyrðis lækkun
um 10% eða jafnvel 20%. Nái
toílalækkanirnar 50% um næstu
áramót hefur tímaáætluninni ver-
ið flýtt um þrjú ár og mætti þá
ætla að tollalækkununum verði
lokið í kringum 1967.
Hinn sameiginlegi ytri tollur
er yfirleitt meðaltal af tollum
landanna svo sem þeir áður
voru. Hækka því löndin eða
lækka tolla sína út á við að hin-
um sameiginlega tolli eftir á-
kveðnum reglum. Má taka toll-
ana á fiskafurðum sem dæmi.
Þeir hafa að vísu ekki verið
ákveðnir sem beint meðaltal, en
fylgja þó reglunni í stórum drátt-
um. Fyrir stofnun Sameiginlega
Markaðsins voru litlir sem engir
tollar á sjávarafurðum £ Bene-
lux-löndunum, frekar lágir tollar
í Þýzkalandi en yfirleitt mjög
háir tollar á Ítalíu og sérstak-
lega í Frakklandi. Setning sam-
eiginlega tollsins þýðir þá að um
stórfelda tollhækkun verður að
ræða í Benelux-ríkjunum, mjög
verulegar hækkanir verða í Þýzka
landi en hins vegar lækkun á
ftalíu og í Frakklandi. Þessar
tollabreytingar verða þegar þær
grípa til annarra aðgerða, sem
fælu í sér verðhækkanir landbún-
aðarafurða. Loks geta Bretar ekki
af skiljanlegum ástæðum tekið
upp nýjan toll gagnvart EFTA-
löndunum, sem þeir hafa skuld-
bundið sig að veita frjálsan að-
gang að brezka markaðinum.
Hið sama gildir auðvitað um
hvert EFTA-landanna um sig
gagnvart öðrum bandalagsríkj-
um.
Um vandamál annara en Breta
í þessu sambandi má nefna hlut-
lausu EFTA-ríkin, Svíþjóð, Sviss
og Austurríki. Þau finna banda-
laginu það til foráttu að með
þátttöku í því tapi þau stjóm á
slíkum málum sem tollum og
viðskiptamálum við lönd utan.
bandalagsins, sem séu ekki sam
rýmanleg hlutleysisstefnunni
frekar en hin mjög nánu tengsl
við bandalagsríkin.
Það má og nefna að Norðmenn
telja m. a. vandkvæði á því, að
samþykkja ákvæði um atvinnu-
rekstursfrelsi, sem feli í sér
gagnkvæmt frelsi til útgerðar
innan fiskveiðilögsögunnar.
Annars má einnig benda á af-
leiðingar þess að gera ekki aðild
að Sameiginlega Markaðinum.
Það þykist hver þjóð sjá að yrði
engu síður örlagarík ákvörðun.
Hin efnahagslega þróun innan
Sameiginlega Markaðsins hefur
verið afar hagstæð frá stofnun
hans 1958. Á tímabilinu 1958—
1960 jukust viðskipti milli að-
ildarríkjanna um 49%. samtímis
mikilli aukningu viðskipta við
önnur lönd. Þessi þyóun fram-
Framh. á bls. 13.