Morgunblaðið - 13.08.1961, Blaðsíða 13

Sunnudagur 13. ágúst 1961
MOnCVTUllAÐlÐ
13
Reykjavík mundi
verða manniaus
á tveim mánuðum
' Sovétst jómin er að vonum
Ihreykin yfir síðasta afreki Rússa
4 geimferðum. Með ótakmörkuðu
fj ármagni hefur vísindamönnum
þar vissulega tekizt að vinna
stórvirki. Þetta viðurkenna allir
um leið og þeir dást að hugdirfð
þeirra manna, sem lagt hafa líf
sitt í hættu við þessar tilraunir.
Sönnun fyrir ágætf hins komm-
úníska þjóðskipulags felst hins
vegar ekki fremur í þessum af-
rekum en í frábærri tækni Þjóð-
verja á nazistatímabilinu fyrir
ógæti skipulags þeirra. Óve-
fengjanlegt er þó, að einræðis-
stjórn getur auðveldlegar en
lýðræðisstjórn einbeitt kröftum
.íslenzkur æskulýður er yfirleitt mennilegur, dugmikill og frjálsmannlegur“.
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugard. 12. dgúst ^
þjóðarinnar að lausn ákveðinna
verkefna. Hún þarf engum að
Standa reikningsskap gerða
sinna og lætur það eitt koma í
ijós sem heppnast en fer dult
með hitt.
Kommúnistadeildin hér er svo
Ihróðug yfir hinu síðasta geim-
flugi, að ætla mætti að Titov og
(hinir rússnesku vísindamenn
væru aldir upp í hópi „þjóðar-
innar á Þórsgötu 1“. Með slík-
um áróðri gera kommúnistar sig
einungis broslega. Almenningur
ó íslandi viðurkennir að sjólf-
sögðu það, sem vel er gert, hver
sem í hlut á. En hér telja menn
flóttafólk úr Austur-Þýzkalandi
öruggari heimild um ástandið á
görðu niðri austan járntjalds en
geimfarir Gagaríns og Titovs. Á
síðustu mánuðum hefur straum-
ur flóttamanna að austan vaxið
bvo, að hann svarar til þess, að
Reykjavík hefði orðið manníaus
ó tveim mánuðum, ef slíkur
fflótti ætti sér stað héðan, eins
og Geir Hallgrímsson borgar-
Btjóri nýlega drap á í ræðu.
líflátshegning
við fjárdrætti
Nú er það að vísu svo, að
ástandið í Austur-Þýzkalandi er
vafalaust mun verra en í sjálfu
Rússlandi, því að Austur-Þýzka-
land er um margt meðhöndlað
sem nýlenda Rússa. Óumdeilt er,
að miklar framfarir hafa orðið
4 Rússlandi hin síðari ár, þó að
lífskjör manna þar séu enn mun
lakari en á Vesturlöndum. Því
ffer fjarri, að Rússum hafi tekizt
að leysa ýms þau þjóðfélags-
vandamál, sem eftir kenningum
kommúnista áttu að hverfa af
Bjálfu eér með eflingu þjóðskipu
Jags þeirra. Það hefur t. d. vakið
mikla athygli, að á þeim árum,
sem líflótshegning hefur víða
verið numin úr lögum meðal lýð
ræðisþjóða og þar hvarvetna
ffastlega á hana deilt, þá hefur
ihún á ný verið lögleidd í Rúss-
iiandi. í maí sl. var m. a. s. á-
Ikveðið, að hún skyldi taka til
mun fleiri brota en áður. Þar
ó meðal var kveðið á um, að
meiriháttar fjárdráttur af eigum
ríkis og almennings skyldi varða
ííflátshegningu. Til svo grimmi-
tegra ráða er áreiðanlega ekki
Igripið nema af mjög illri nauð-
Byn. Rrot þessarar tegundar
Ihijóta að hafa verið svo mörg
og mögnuð, að talið hefur verið,
Bð ekki yrði við þau ráðið nema
ítrustu hörku væri beitt.
Hert á refsingum
fyrir drykkjuskap
Um svipað leyti var einnig
hert á refsingum fyrir drykkju-
skap. Þeir, sem uppvísir verða
að heimabruggi eða sölu þess,
skulu nú sæ.a eins til þriggja
ára fangelsi. Þetta væri naum-
ast í frásögur færandi, ef
drykkjuskapur væri ekki eitt
þeirra fyrirbæra, sem kommún-
istar héldu fram, að þeir væru
búnir að útrýma.
Menn minnast þess, þegar
kunnur íslenzkur bindindismað-
ur úr hópi rauðliða kom fyrir
nokkrum árum úr heimsókn frá
Rússlandi og sagði, að þar væri
áftngisvandamálið ekki lengur
til! Því miður var þetta mælt
af mikili vanþekkingu og barna-
skap. Rússar eiga ekki síður við
böl að búa af þessum sökum en
aðrar þjóðir. Um það vitnar
þessi löggjöf og ótal áminning-
arræður sjálfs Krúsjeffs.
Þjóðarskömm
Við Islendingar þurfum hins
vegar ekki að fara austur til
Rússlands til að kynnast áfeng-
isböli. Af því höfum við yfrið
nóg í okkar landi. Frásögur víðs
vegar að af stjórnlausum
drykkjuskap um síðustu helgi
sanna, að hér er bæði þjóðar-
skömm og þjóðarsýki á ferðum.
Ekki er nóg að hneykslast á á-
st„ndinu, heldur verður í fullri
hreinskilni að gera sér grein fyr-
ir orsökunum. Sumir krefjast
aukinnar löggæzlu eða takmörk-
unar á slíkum skemmtunum,
a. m. k. í félagsheimilum, sem
sannarlega hafa verið reist i
öðrum tilgangi. Sjálfsagt er að
íhuga, hver áhrif slíkar aðgerðir
geti haft, en hætt er við, að
menn sannfærist skjótt um, að
þær muni hrökkva ærið
skammt.
Meinið liggur dýpra og er
vafalaust margþætt. Margskonar
höft og hömlar á sölu og með-
ferð áfengis eru nauðsynleg.
Varast ber þó, að þau verki ekki
á móti tilgangi sínum. Algeru
banni getur enginn raunsær
maður haft trú á nú á tímum.
Áfengislöggjöfinni verður að
haga í samræmi við þá stað-
reynd, að áfengi er selt og notað
í landinu. Sá, sem heíur séð
unglinga þamba ófeimna úr
brennivínsflöskum fyrir allra
augum á mannamótum, þar sem
engin vxnsala er leyfð, verður
nauðugur viljugur að viður-
kenna, að með hömlunum einum
verður þessi vandi ekki levstur.
V arimáttarkennd
íslenzkur æskulýður er yfir-
leitt mennilegur, dugmikill og
frjálsmannlegur. En agaleysi og
skortur á sjálfsvirðingu er of
mörgum til lýta. Þær veilur
brjótast á stundum út í hóflaus-
um drykkjuskap. Orsakanna er
ekki eingöngu og e. t. v. ekki
fyrst og fremst að leita í skap-
brestum hvers einstaks, heldur
í þjóðfélagsháttum og ófull-
komnu uppeldi. Menn vilja vera
sjálfstæðir án þess að taka á
sig þær skyldur sem sjálfstæð-
inu fylgja. Innst inni fylgir
þessu vanmáttarkennd, sem
reyn i er að breiða yfir með yfir-
læti og deyfa með brennivíns-
drykkju.
Ýmsir uppalendur æskulýðs
og jafnvel starfandi prestar
eyða orku sinni í að telja fólki
trú um, að íslenzka þjóðin eigi
að bregðast þeirri frumskyldu
hverrar sjálfstæðrar þjóðar að
tryggja sjálfri sér og landi sínu
nauðsynlegar vamir. Með þessu
vinna þeir að því að gera ís-
lenzku þjóðina að vanmetakind-
um, sem bíði þess jarmandi að
vera leiddar til slátrunar. Æsku-
lýður annarra landa veit, að hon
um er ætlað að verja land sitt
og uppeldi hans miðast við það.
Hér eru aðrar aðstæður. Og þó.
Miðað við okxar aðstæður, þurf-
um við ekki síður en aðrir að
innræta hverjum manni að sjálf
stæði fylgir ábyrgð. Æskúlýðn-
um verður að fá verkefni, sem
eyða agaleysi og vanmáttarkend
en efla sjálfsvirðingu og heil-
brigðan metnað.
Hlutleysi ekki til,
að dómi Krúsjeffs
Samtímis því, sem kommún-
istar og handbendi þeirra reyna
að svæfa íslenzku þjóðina með
hlutleysisskrafi, fullyrðir yfir-
maður þeirra, Krúsjeff, að í
nýrri stórstyrjöld geti engin
þjóð verið hlutlaus. Þessu sama
lýsti menntamálaráðherra Sovét
ríkjánna, Fúrtseva, yfir í einni
ræðu sinni hér á dögunum. Hót-
anir Krúsjeffs um gereyðingu
allra þjóða, sem veita kynnu
honum mótstöðu, ef til styrjald-
ar kæmi, færa mönnum heim
sanninn um, hversu mikið liggur
við, að hann látj ekki leiðast út
í styrjöld í trausti á veikleika
og sundurlyndi lýðræðisþjóð-
anna. Samiheldni og styrkur
þeirra er bezta trygging fyrir
bví að heimafriður haldist.
Krúsjeff lætur svo sem Rúss-
um sé ógnað með árás út af
Berlínardeilunni. í raun og
veru eru það einmitt Krúsjeff,
sem magnar þá deilu. Berlín er
og hefur verið friðuð allt frá
1945, — að undanteknu blóðbaði
Rússa vegna byltingar verka-
manna í Austur-Berlín 17.
júní 1953. Hótanir Sovétstjóm-
arinnar um að raska því á-
standi, sem er, og beita til
þess sínu ógnarvaldi, orsaka nú
ótta manna um friðslit. E. t. v.
er þó meira að marka tal Krús-
jeffs um samninga en stríðshót-
anir hans. Vera kann, að full-
yrðingar hans um árásarhættu
séu til þess gerðar að telja rúss-
nesku þjóðinni síðar trú um, að
með samningasnilld sinni hafi
Sovétstjórninni tekizt að forða
frá árás, sem hafi verið yfir-
vofandi.
Heimsókn
Langhelles
Heimsókn Langhelles, forseta
norska stórþingsins, er enn eitt
vitni um vaxandi samhug innan
Atlantshafsbandalagsins. Lang-
ihelle er einn af mestu ráða-
mönnum Verkamannaflokksins í
Noregi. Að kunnugra K dómi er
hann einna líklegastur til að
verða eftirmaður Gerhardsens,
forsætisráðherra, ef hann léti af
stöfum, sem raunar eru ekki
miklar líkur til að verði skjót-
lega. Langhelle nýtur ekki ein-
ungis mikilla virðinga heima í
Noregi, heldur og á alþjóðavett-
vangi, sem sést af því, að hann
er þetta ár formaður þingmanna
samtaka Atlantshafsríkjanna.
Vegna þeirrar stöðu sini.ar hef-
ur hann heimsótt nokkur banda-
lagsrí'kjanna >g kom þeirra er
inda hingað. Langhelle hefur
nokkuð ferðast um landið, hitt
fjölda manna að máli og hélt
ágætan fyrirlestur um alþjóða-
mál, sem rækilega var sagt frá
hér í blaðinu sl. föstudag. ís-
landi er það mikill styrkur, að
erlendir áhrifamenn kynnist
landi okkar og þjóð. Við höfum
og ekki síður gott af að kynnast
skoðunum slíkra manna, sem af
djúpstæðri þekkingu hvetja til
samstarfs friðnum til varnar.
Þrátt fyrir gegndarlausan á-
róður og peningaaustur „her-
námsandstæðinga“ fer vaxandi
áhugi og skilningur á nauðsyn
þátttöku íslands í varnarbanda-
laginu. Stofnun Varðbergs, fé-
lags ungra áhugamanna um
þessi efni, sýnir hvert straumur-
inn liggur. Sú félagsmyndun er
enn ánægjulegri vegna þess, að
í henní eiga þátt ungir menn úr
öllum lýðræðisflokkum. Aðild
margra ungra Framsóknar-
manna að félagsstofnuninni er
merki um, að ýmsx.m þar í sveit
líkar ekki tvístig flokksins í
varnarmálunum né hin algjöra
þjónusta forystumannanna við
kommúnista, sem verður æ
meira áberandi með
deei. er líður
„Þung orð um
guðleysi“?
Lítið dæmi þeirrar þjónustu-
semi er frásögn Tímans á dög-
unum af því að hér í Reykja-
víkurbréfi var vikið að ummæl-
um Fúrtsevu og Gagaríns urn
andstöðu kommúnista við kristna
trú og skrifum séra Gunnars
Árnasonar af því tilefni. Um
þetta sagði Tíminn m. a.:
Þessi trúmáladeila er ekki
sérlega uppbyggileg fyrir þá,
sem telja, að einstaklingsfrelsið
í trúmálum aigi að vera mikið
og vilja lítt áfellast trúarskoð-
anir annarra, þótt þeir játi
kristna trú sjálfir af einlægni.“
Áður hafði verið sagt, að í
Reykjavíkurbréfi hefði verið
mælt „þungum orðum um guð-
leysi Moskvukomma". Sannleik-
urinn er sá, að í Reykjavíkur-
bréfi var ekki sagt styggðaryrði
um kommúnista af þessu tilefni.
Einungis var rakið það, sem
þessir tveir framúrskarandi tals
menn kommúnista höfðu sjálfir
sagt og undrun látin uppi yfir
því, að mikilhæfur prestur, séra
Gunnar Árnason, skyldi fyrst
reyna að vefengja þessi ummæli
og síðan drepa þeim á dreii. Þvi
miður sýnist séra Gunnar enn
ekki kominn úr þokunni, saman-
ber pistil hans í síðasta hefti
Kirkjuritsins, þar sem enn er
slegið úr og í. Sýna þau skrif,
að sízt var að ófyrirsynju hreyft
við þessu efni hér í blaðinu.
Tíminn hljóp undir bagga
með Þjóðviljanum eftir að þar
hafði birzt svargrein við Reykja
víkurbréfi, einstæð að taugaæs-
ing og vanstillingu. Sannleikan-
um verður hver sárreiðastur.
Hérlendum kommúnistum verð-
ur erfiðara um misnotkun nyt-
sarnra sakleysingja í prestastétt
eftir hinar ótvíræðu yfir’ýsing-
ar Fúrtsevu og Gagaríns. Þar af
kemur hin ofsalegá gremja yfir,
að vakin skyldi athygli ’á þeim.
1 tilvitnuðu Reykjavíkurbréfi
var lögð áherzla á að hver og
einn á íslandi er frjáls að þeim
trúarskoðunum, er hann sjálfur
kýs. Forystumenn kommúnista
einir hafa lýst yfir, að kenning-
ar þeirra væru ósamrýmanlegar
kristinni trú. Hnútur Tímans
koma af því, að í Reykjavíkur-
bréfi voru færð óvefengjanleg
rök að þeirri staðreynd.
Vonuðu að stjórn-
in gæfist upp
Ósennilegt er að forystumenn
Framsóknar trúi sjálfir nema
litlu af því, sem þeir halda fram
í skammavaðli sínum um við-
reisnarráðstafanir ríkisstjómar-
innar. í öðru orðinu segja þeir,
að allt hafi sigið á ógæfuhlið
undanfarið lVz ár, en í hinu, að
allt hafi verið í himnalagi eftir
kauphækkanirnar í sumar. Þess
vegna hafi engin ástæða verið
til nýrra ráðstafana! Samræm-
ið á milli þessa tvenns er í
minnsta lagi. Enda ómerkti Ey-
steinn Jónsson margra mánaða
Tímaskrif og óteljandi ræður
þeirra flokksbræðra, þegar hann
sagði ástandið á Austurlandi í
sumar harla gott; atvinna væri
mikil og afkoma góð! Um sam-
band kaupgjalds og gengisskrán
ingar eru ótal yfirlýsingar Ey-
steins og þeirra félaga frá fyrri
árum. Nægir þar að minna á tii-
lögu þeirra sjálfra frá 1950 um
að lögbjóða berum orðum, að
gengisskráning skyldi tekin til
endurskoðunar, hvenær sem al-
menn kaupgjaldsbreyting ætti
sér stað. Gengislækkanirnar með
jólagjöfinni 1956 og bjargráðun-
um 1958 voru staðfesting í verki
á tillögunni frá 1950.
Gremja Fr. msóknarbroddanna
nú og kröfur þeirra um þingrof
og nýjar kosningar spretta ein-
faldlega af því, að þeir geta
ekki fyrirgefið núverandi ríkis-
stjórn, að hún skuli ekki gefast
upp og flýja af hólmi eins og
Y-stjórnin gerði undir forystu
Hermanns Jónssonar 1958 í lok
hverjum Jmesta aflaárs, sem yfir ísland
‘ hefur gengið.