Morgunblaðið - 22.08.1961, Blaðsíða 11

Þriðjudagur 22. ágúst 1961
MORCVNBLAÐIÐ
11
Ágúst Sigurðsson:
Eiga allir að
læra þaö sama
Landsprófið — kostir og hættur
Þegar stofnað var landspróf
xniðskóla með fræðslulögunum
1946, var miðskólum, hvar á land
inu sem þeir voru staðsettir, gert
kleift að halda próf, sem veitti
inngöngu í menntaskóla og kenn-
araskóla. Með þessu fyrirkomu-
lagi var nemendum á öllu land-
inu gert jafnt undir höfði, að
því er snerti undirbúning undir
langskólanám, auk þess að lágð-
ur var grundvöllur að sam-
ræmdri einkunnagjöf á prófi
upp úr 3. bekk miðskóla.
Hið nýja fyrirkomulag þótti
Ibrátt verða þess valdandi. að
þeir nemendur, sem höfðu ekki
námsgetu til þess að búa sig und-
ir langskólanám, voru látnir
stunda að mestu eða öllu leyti
sama nám og landsprófsnemend-
ur, þannig að þeir fylgdust illa
xneð og námsárangur þeirra varð
xninni en verið hefði, ef þeir
hefðu stundað nám við sitt hæfi
—og að væntanlegir laiidsprófs
nemendur fengju ekki nægileg
viðfangsefni í 1. og 2. bekk.
Mest hefur þessu fyrirkomu-
lagi þó verið fundið það til for-
áttu, að námið síðasta veturinn
undir landsprófið væri svo erfitt,
að töluverðum hluta nemenda
væri gersamlega ofboðið. Og
þegar sjálfur skólayfirlæknir
landsins skrifar í einu af dagblöð
unum, að geðheilsa nemenda sé
í hættu vegna hins erfiða lands-
prófsundirbúnings og þess, hve
margir nemendur falli á prófinu,
er varla öllu lengur hægt að
skella skollaeyrum við varnaðar-
orðum þeirra manna, sem bezt
mega vita, hvað í húfi er.
Er landsprófið hættulegt
geðheilsu nemenda?
Þegar rætt er um landsprófið
sjálft sem einangrað fyrirbæri,
gefa þær umræður engan veg-
inn rétta mynd af því vandamáli,
sem um er að ræða, þar eð miklu
meira er undir tilhögun undir-
búnings komið en sjálfu prófinu
að því er snertir hugsanlega
skaðsemi þessa fyrirkomulags.
Ef undirbúningurinn er mark-
viss. og honum er haganlega
skipt niður á alla þrjá bekki mið
skólans, ætti sjálft prófið varla
að geta sakað þá nemendur, sem
námsgetu hafa til langskólanáms,
— virðist því vandinn vera sá
að skipa þeim nemendum í sér-
deildir nógu snemma á náms-
ferlinum, án þess að útiloka þá,
sem eru seinþroska, algerlega
frá langskólanámi.
Á að leggja landsprófið niður?
Til þess að forða frá þeim hætt
um, sem skólayfirlæknirinn og
aðrir benda á, virðist vera um
tvær leiðir að ræða: annað hvort
að leggja landsprófið niður —
éður en það er væri gert, væri
chjákvæmilegt að gera sér grein
fyrir því, hvemig hægt væri að
varðveita kosti landsprófsins
með öðrum hætti — eða breyta
tilhögun á Undirbúningi undir
þetta próf í það horf, að komizt
yrði hjá ofreynslu nemenda. —
Fyrri leiðin virðist eiga litlu
fylgi að fagna meðal skóla-
manna. (Sbr. álit námsefnis-
nefndar 1953, bls. 94, sem sýnir
eð aðeins 1 gagnfræðaskóla-
kennari, af þeim, sem svör
*endu, vildi fella niður lands-
prófið). Þeir láta að vísu stund-
um meira til sín heyra, sem
vilja landsprófið feiet — Hin
leiðin, að breyta fyrirkomulagi
unditbúningsins, mun sáralítið
hafa verið rædd á opinberum
vettvangi. (Sbr. þó álit náms-
efnisnefndar 1953, bls. 51—52,
þar sem lögð er til þrískipting
gagnfræðanáms).
Segja má að það liggi í augum
uppi, að sjálfsagt sé að dreifa'
undirbúningi undir landspróf
jafnar, en verið hefur, á hina
3 bekki miðskólans. Orsökina til
þess að þetta hefur ekki nú þeg-
ar verið gert, er vafalaust að
finna í þeirri staðreynd, að á
tveim fyrri árum miðskólans
stimda nemendur skyldunám, og
því hefur ekki þótt fært að
þyngja námið í 1. og 2. bekk
jafnvel í þeim bekkjum séu náms-
enda geti ekki fylgzt með, og
þó er mér ekki grunlaust, að
jafnvel í þeim bekkjum séu náms
kröfur skólanna full harðar fyrir
þá nemendur, sem seinir eru að
læra, eða af öðrum ástæðum
hafa litla námsgetu.
Ófullnægjandi
námsskrárákvæði
í núverandi námsskrá er gert
ráð fyrir ákveðnu námsefni fyr-
ir hvern bekk en þess þó getið,
að frávik séu leyfð, án þess að
það sé nánar tilgreint. Þetta
ákvæði tel ég vera algerlega
ófullnægjandi. Til þess að kleift
sé að gera mismunandi náms-
kröfur til nemenda innan sama
bekkjar, er óhjákvæmilegt að
skipta nemendum í bekkjardeild-
ir eftir námsgetu þeirra, eins og
raunar hefur verið gert í ýmsum
hinna stærri skóla mörg undan-
farin ár ,innan þeirra marka,
sem skólarnir hafa fengið því
ráðið vegna fereldra, (einkum
að því er snertir skiptingu
í landsprófsdeildir og almenna
þriðju bekki). Skipting í bekkj-
ardeildir eftir námsgetu er þó
hvergi nærri fullnægjandi, ef
allir nemendur eiga eftir sem
áður að ganga undir sama próf
(upp úr 1. og 2. bekk). Jafnvel
misþung próf í sama námsefni
myndu ekki leysa vandann, þar
sem getuminni hluti nemend-
anna á þann hátt lærði hroð-
virkni við námið. Þótt gott sé
að læra um staðreyndir í skólan-
um, er hitt þó enn mikilvægara
að læra vandvirkni í starfi og
hætta ekki við neitt atriði fyrr
en það er fullunnið. — Aðeins
mjög mismikil yfirferð í náms-
efni getur gert skólunum kleift
að kenna mjög misgóðum nem-
endum við hæfi hvers hóps, svo
að námið komi að fullu gagni.
En af þeirri kennslutilhögun
hljóta að leiða próf í mislöngu
námsefni.
Hjá nágrannaþjóðum
í nágrannalöndum okkar þyk-
ir engin goðgá að skipta nem-
endum þegar á 12. ári eftir náms
getu og ætla þeim, sem hyggja
á langskólanám, og til þess dæm-
ast hæfir, annað og meira náms
efni en hinum, sem annaðhvort
ætla aðeins að ljúka skyldunámi
eða að fara í fremur létt og stutt
framhaldsnám. Segja má, að það
sé harkalega að farið að útiloka
barn á 12. ári frá því að leggja
út í langskólanám, vegna þess
eins að barnið er seinþroska eða
aðrar ástæður valda því, að það
fær ekki notið þeirra námshæfi-
leika, sem í því búa. Víðast munu
þó vera einhverjir möguleikar
fyrir nemendur, sem þannig
Ágúst Sigurðsson.
stendur á um að komast síðar
inn á langskólabrautina, enda
virðist það vera viðráðanlegt
fyrirkomulagsatriði.
Mnnimáttarkennd og hroðvirkni
eða sóun hæfileika
Að líkindum eru flestir, bæði
kennarar og foreldrar, sammála
um það, að æskilegast sé að nem-
endur fái námsverkefni við sitt
hæfi og að prófkröfur séu gerð-
ar í samræmi við það. Til þess
að svo geti orðið, er óhjákvæmi-
legt að minnka námsefni í sum-
um deildum, og haga prófum
samkvæmt því. Af skiljanlegum
ástæðum er foreldrum það ekki
sársaukalaust, að börn þeirra
séu sett í bekkjardeild í skólan-
um, þar sem námsyfirferð er
minni en í hinum deildunum. En
að minnsta kosti þeir foreldrar,
sem fylgjast vel með námi
barna sinna og skólavist þeirra,
held ég þó að hljóti að taka það
enn nær sér að börn þeirra séu
alltaf að glíma við verkefni, sem
eru þeim ofvaxin eða þá að til
þeirra séu gerðar kröfur um
meiri námshraða, heldur en þau
geta uppfyllt — enda er sú
minnimáttarkennd, sem af slík-
um námsferli leiðir, versta vegar
nesti, sem skólinn getur gefið
börnunum á lífsleiðinni, og get-
ur enda valdið beizkju og
þrjózku. — Að hinu leytinu er
það sóun á góðum námshæfileik-
um, og mætti reyndar kalla upp-
eldi í slæpingshætti, að láta
verulega vel gefna nemendur
fara þannig gegnum 2 fyrri bekki
miðskólans, að þeir þurfi aldrei
neitt á sig að reyna og læri
aldrei þau vinnubrögð, sem þeir
þurfa á að halda bæði í lands-
prófsbekknum og í síðara fram-
haldsnámi.
Nám og próf við hæfi
Án þess að ég vilji halda þvi
fram, að ekki megi leysa vand-
ann í þessum efnum á fleiri
vegu en einn, tel ég, að skipting
í bekkjardeildir eftir námsgáf-
um — alls staðar bar sem þess
er nokkur kostur vegna fámenn
is í skólunum, ætti að fara
fram strax i fyrsta bekk mið-
skóla eða unglingaskóla, og ætti
námsefni 1. og 2. bekkjar að vera
mjög mismunandi eftir bekkjar-
deildum, auk þess sem kennslu-
aðferðir mættu gjarnan vera mis
munandi. Að sjálfsögðu gengi
hver bekkjardeild undir ung-
lingapróf (upp úr 2. bekk), sem
væri í samræmi við námsyfir-
ferðina. Við getum kallað þessi
unglingapróf A-, B- og C-próf
(önnur nöfn- væru ef til vill
heppilegri). A-prófið væri mun
erfiðara en núverandi unglinga-
próf og veitti inngöngu í lands-
prófsdeildina. Til B-prófs væri
yfirferð í námsgreinum mun
minni en til A-prófs ( t. d. %
minni) og veitti það próf inn-
göngu í almennar þriðjubekkjar
deildir gagnfræðaskólanna og í
þá sérskóla, sem ekki krefðust
A-prófs. C-prófið væri til þess
ætlað að ljúka skyldunáminu, og
ættu námskröfur þar að vera
mjög vægar (t. d. helmingur til
% af kröfum til B-prófs). — Með
þessu fyrirkomulagi væri engan
veginn fyrir það girt, að nem-
endur, sem tækju B-próf gætu
næsta ár tekið A-próf með því
að sitja í A-prófsdeild 2. bekkj-
ar, og væri þá leiðin opin fyrir
þá til framhaldsnáms. Væri
þetta fyrirkomulag tekið upp,
ætti að fækka til mikilla muna
þeim nemendum, sem til lítils
gagns, og oft til óbætanlegs
tjóns, eru að glíma við nám sem
þeim er ofvaxið, og um leið ætti
að skapast grundvöllur fyrir því
að veita gáfuðum nemendum í
unglinga- og miðskólum betri
undirbúning undir framhalds-
nám.
, Að sjálfsögðu væri fram-
kvæmd deildaskiptingar, eins og
hér er stungið upp á, miklum
mun erfiðari í litlum skólum en
stórum, en ef góður viljí væri
fyrir hendi, væri þó hægt að
yfirvinna þá erfiðleika, að vísu
með nokkuð auknum tilkostnaði.
Er landsprófið of þungt?
Mætti breyta því?
Að lokum mætti minnast á þá
hugmynd að gera landsprófið
svo létt, að miklu fleiri gætu
staðizt það, heldur en nú er. Á
þessu eru þó verulegir annmark-
ar. Nálægt V\ hluti af nemend-
um á 1. ári í Menntaskólanum
í Reykjavík nær ekki bekkjar-
prófi, og virðist það benda ein-
dregið í þá átt, að landsprófið
sé sízt of þungt inntökupróf í
þennan skóla. (f hinum mennta-
skólunum kann hlutfallstalan að
vera nokkru hagstæðari). Við
þessu kunna menn að segja, að
Menntaskólinn í Reykjavik sé
of þungur, að minnsta kosti 1.
árið. Ekki skal ég leggja neinn
dóm á það, en ég tel'þó vafa-
samt, að nemendur, sem upp-
fylla ekki námskröfur mennta-
skólanna, eins og þær eru nú,
séu til þess fallnir að stunda
háskólanám.
Hvað landsprófið snertir,
gæti þó að mínu áliti komið til
greina að minnka það námsefni,
sem prófað væri í á landsprófi,
en gera í þess stað auknar kröf-
ur til nákvæmni í úrlausnum,
þar sem ég tel ekki útilokað, að
slíkt próf gæti verið allt eins
góður mælikvarði á námsgetu,
en reyndi hins vegar minna á
þol nemenda í löngum próf-
lestri. ,
LOKAÐ
vegna sumarleyfa til 9. sept.
Sveinn Helgason h.f.
íbúðir til sölu
Hefi til sölu 2ja, 3ja, 4ra 5 og 6 herbergja hæðir
fullgerðar og í byggingu á ýmsum stöðum í Reykja-
vík. Kaupið, áður en verðið hækkar.
ÁRNI STEFÁNSSON, hrl.,
Málflutningur — Fasteignasala
Suðurgötu 4 — Sími 14314
velur hinn
endingargóða
T-Ball
'í'KKfáll
Skynsöm stúlka Hún notar
hin frábæra Parker T-Bail...
þessa nýju tegund kúlupenna
sem hefir allt að fimm sinnum
meira rit-þol, þökk sé hinni
stóru blekfyllingu. Löngu eft-
ir að venjulegir kúlupennar
hafa þornað, þá mun hinn á-
reiðanlegi Parker T-Ball rita
mjúklega, jafnt og hiklaust.
Pourous kúla einkaleyfi PARKERS
Blekið streymir um klúuna og matar
hinar fjölmörgu blekholur . . . Þetta
tryggir að blekið er alltaf skrifhæft
í oddinum.
Parker 'fýgJl kúlupenni
PRODUCT OF
THE PARKER PEN COMPANY
Í-B2M